دانشگاه نهادی مدرن و نو محسوب می‌شود. هدف از تاسیس این نهاد در همه جوامع تربیت نیروی متخصص موردنیاز جامعه، گسترش دانش نو، کمک به توسعه جامعه و... است. در ایران نیز دانشگاه‌ها و مدارس آموزش عالی با توجه به اهداف فوق بنیان نهاده شده‌اند.
دانشگاه در آغاز فعالیت تا دهه‌ها توانست به بسیاری از اهداف تعریف‌شده‌اش برسد. اما در سالیان اخیر این روند متوقف شده یا اینکه سرعتش کاهش یافته است.

درواقع چندین سال است سیستم آموزش عالی ما در چرخه تکرار و روزمرگی افتاده است و آن‌چنانکه انتظار می‌رود، نیست. این چرخه معیوب و تکراری را می‌توان از سه بعد مورد بررسی قرار داد: وضعیت 1- محتوا، ابزار و شیوه‌های آموزشی 2- استادان و  3- دانشجویان.

  شیوه آموزش در دانشگاه‌ها قدیمی است
شیوه‌ها، محتوا و ابزارمورد استفاده در تدریس دانشگاه‌های کشور به‌روز نیست. با توجه به سرعت بسیار بالای تغییرات و نوآوری علمی و تکنولوژیکی هنوز هم در دانشگاه‌های ما سرعت تحول و تغییر و استفاده از روش‌ها و ابزار نوین در زمینه تدریس بسیار قدیمی است.
دانشگاه‌های ما نسبت به فضای عمومی جامعه دچار عقب‌ماندگی در استفاده از تکنولوژی جدید شده‌اند. بسیاری از موسسات خصوصی و مدرسان آموزش‌های غیردانشگاهی و دوره‌های کوتاه‌مدت به سرعت خود را با تغییرات جدید هماهنگ می‌کنند و از ابزار نو در امر تدریس و آموزش استفاده می‌کنند، اما سیستم متمرکز و بسیار سنگین آموزش عالی ما به‌خصوص بخش دولتی و دانشگاه‌هایی که توسط دولت اداره می‌شوند، از این تغییرات بهره‌ای اندک می‌برند. امروزه تکنولوژی‌های آموزشی به سرعت درحال کارآمد‌تر شدن هستند.
تقریبا هم‌زمان با هر تغییر فناوری در کشورهای پیشرفته می‌توان پس از مدت اندکی آن را در کشور خودمان مشاهده کرد. موسسات خصوصی و کسانی که می‌خواهند در عرصه رقابت پا برجا بمانند، خود را به جدیدترین ابزار و تکنولوژی مجهز می‌کنند.
اما سیستم دولتی آموزش عالی ما به دلیل طولانی‌بودن مدت زمان تصمیم‌گیری و اجرای آن همیشه از این قافله عقب است. درحال حاضر تکنولوژی‌های جدید را ابتدا مردم و موسسات خصوصی استفاده می‌کنند و پس از مدتی با فراگیر شدن در جامعه و فشار افکار عمومی سیستم دولتی (و در اینجا دانشگاه‌های دولتی) نسبت به استفاده از این تکنولوژی‌های جدید اقدام می‌کنند.

 بسیاری از استادان به روز نیستند
مشکل دیگر سیستم آموزش عالی کشور به وضعیت استادان دانشگاه‌ها برمی‌گردد. در سیستم آموزش عالی ایران که یک سیستم دولتی و متمرکز است، شرایط استخدام استاد به‌عنوان هیات‌علمی برای دانشگاه‌ها به صورت متمرکز و براساس شاخص‌هایی است که چندین دهه از تدوین آنها می‌گذرد.
این شاخص‌ها برای شرایط علمی و فناوری امروز کارآمد نیستند و درنتیجه کسانی که با این شاخص‌ها انتخاب می‌شوند نمی‌توانند در امر تدریس و آموزش کمک چندانی به پیشبرد اهداف دانشگاه‌ها و دانشجویان کنند.
در این سیستم استادان به‌روز نیستند، بر رشته تحصیلی تسلط ندارند و به‌طور کلی با توجه به شرایط تاثیر‌گذار اقتصادی و اجتماعی کارایی چندانی نمی‌توانند داشته باشند.

 دانشجویان دید درستی از رشته خود ندارند
بعد سوم آموزش ناکارآمد در سیستم آموزش عالی ایران به وضعیت دانشجویان از مرحله پذیرش در دانشگاه تا دوران تحصیل و سپس فراغت از تحصیل و ورود به بازار کار برمی‌گردد.
در مرحله ورود به دانشگاه دانشجویان ما اغلب سردرگم هستند و بدون توجه به استعداد و علاقه به تحصیل در رشته‌هایی می‌پردازند که موفقیتی برای آنها در پی ندارد. نبود محتوای جدید و استادانی که بتوانند این محتوا را در کلاس‌های درس به دانشجویان انتقال و آموزش دهند، عوامل دیگری است که بر موفق نشدن دانشجویان در امر تحصیل‌شان تاثیر‌گذار است.
این شرایط و افق تاریک پیش‌روی دانشجویان در دست یابی به شغل پس از فراغت از تحصیل باعث شده ‌انگیزه بیشتر دانشجویان بسیار کم و در نتیجه نبود ‌انگیزه موفقیت تحصیلی آنها کاهش پیدا کند. همه عوامل فوق باعث شده دانشگاه‌های ما نتوانند مانند دانشگاه‌های کشورهای توسعه‌یافته به تربیت نیروی متخصص، فراهم کردن زمینه توسعه کشور و گسترش ارتقای دانش کمک کنند.

روزنامه فرهیختگان

  عاقل ترین مردم کسی است که در امور زندگی اش بهتر برنامه ریزی کند و در اصلاح آخرتش بیشتر همت نماید. امام علی (ع) 

مدام از خودتان بپرسید :بهترین استفاده ای که الآن می توانم از وقتم بکنم چیست؟

سه چیز در زندگی خیلی مهم هستند :
1) ایمان به خدا
2) ایمان به عظمت انسان
3) کار خوب و با برنامه

عوامل موفقیت در زندگی و کنکور :
1- توکل به خداوند ، هدف مندی ، انگیزه، اعتماد به نفس                
2- برنامه ریزی :
    - طرح (می خواهم چه کار کنم )
    - برنامه اجرایی (چه کار کردم ؟ )

3- پشتکار :
- مدرسه دارم روزی حداقل 3 ساعت و حداکثر ...
- مدرسه ندارم  روزی حداقل 6 یا 7 و حداکثر ...   

4 – دوری از اوضاع استرس زا (مدیریت استرس )

5 - شیوه ی صحیح مطالعه و تمرکز حواس

 6 – جمع بندی روزانه، هفتگی و ماهیانه

موانع اصلی یادگیری از دیدگاه تحقیقات:
•  تحقیقات روی دانش آموزان و دانشجویان ایرانی نشان می دهد که حداقل سه  عامل مانع پیشرفت تحصیلی آنها است :

 1- آن اندازه که باید مطالعه نمی کنند.
 2- با رفتن از موضوعی به موضوع دیگر وقت خود را تلف می کنند.
 3- در نشستن و شروع به کار مشکل دارند.
 4- قدرت تشخیص سئوالات امتحانی را ندارند.

برخی از رفتارها یا عادت های والدین که موجب کاهش شدید انگیزه درسی و یادگیری می شود:
1- تصویر منفی و نگران کننده از آینده ی فرزند خود داشتن (به هر دلیل ) 

2- توجه و تاکید زیاد بر ضعف ها و  ناتوانی های فرزند و عدم پیگیری آن.

3- نظارت دائمی مادربر نحوه ی درس خواندن فرزند نوجوان (به ویژه پسر) و خودکفا نبودن او.

4- حضور کم پدر در خانه و نداشتن ارتباط صمیمانه با فرزند.

5- انتقال نگرانی ها و ناراحتی های اجتماعی و اقتصادی به فضای خانه و ذهن فرزندان.

6- بی اعتمادی به خودکفایی و مسئولیت پذیری فرزند با تذکر دادن مداوم ، نصیحت کردن و از عواقب کار ترساندن.

7- ابراز و بیان عبارت های استرس زا مثل (بیشتر دقت کن ! حواست را جمع کن! وقت تلف نکن! زحمت های خانواده را هدر نده!)

8- پرسش دائمی با حالتی نگران و مضطرب در باره ی درس و امتحانات و نمره!

9- عدم تفاهم و همدلی میان پدر و مادر در مسائل  گوناگون زندگی.

10- حمایت و مراقبت زیاد از فرزند و ارائه سرویس های اضافی به او

11- مقایسه منفی و تولید حسد و کینه با این جملات که :
* شاگرد اول کلاس چه نمره ای آورد،تو چرا مثل او نشدی؟!
*  ما به سن تو بودیم چنین و چنان می کردیم ولی تو ...!
* نمی دانم چرا تو مثل دوره راهنمایی درس نمی خوانی در حالی که .....!

12- منت گذاشتن و تولید احساس گناه :
*  همه ی تلاش های ما به خاطراین است که تو موفق باشی ولی  تو ....!
* آبروی خانوادگی ما به کار تو بستگی دارد و آن وقت تو...!

13- طرح سئوال های منفی و کاهش تمرکز:
*چرا نمره های خوبی نمی گیری ؟! تو چه مشکلی داری ؟1 چرا نظم نداری ؟!  چرا از وقتت درست استفاده نمی کنی ؟! تو از شاگردان ممتاز مدرسه چی کم داری!؟

14- القاء نگرانی و نفوس بد زدن:
* آخرش تو را از مدرسه اخراج می کنند.

15- بی توجهی به احساس فعلی فرزند و موقعیت روانی او:
* این که ناراحتی ندارد بیشتر کار کن!
* این مشکل برای همه هست،فقط برای تو نیست، پس چرا آنها موفق هستند!

 16- جر و بحث دائمی با فرزند برای قانع کردن او و نتیجه نگرفتن:
* ببین ما خیر و صلاح تو را می خواهیم،تو همیشه .....!

17- ابراز قضاوت های منفی در باره دیگران و جامعه را به شدت بحرانی و ناامن دیدن و مراقبت زیاد از فرزند.
* با این روشی که تو کار می کنی معلوم نیست که آخرش....  

18-  شکایت دائمی از جامعه ومردم و انتقاد از آنها و نارضایتی شدید از جامعه و زندگی.

19- عدم هماهنگی پدر و مادر در تربیت فرزند و کاهش رابطه ی عاطفی پدر با مادر و فرزند.

20- تسلیم بودن والدین به درخواست های غیر منطقی فرزند وعدم قاطعیت در برخورد با او.

21- وابستگی فرزند به یکی از والدین و کاهش ارتباط او به والد دیگر.

    خلاصه و جمع بندی
* به همدیگر اعتماد داشته باشیم
* هماهنگ باشیم
* تحت تاثیر جو و تبلیغات بیرون قرار نگیرم
* جدی و با برنامه باشیم و نه رها کنیم ،نه فشار روحی و روانی مضاعف و استرس زا

به نان خشک قناعت کنیم و جامه ی دلق

  که بار محنت خود به که بار منت خلق

سعدی عزیز ، حکایات شیرین تو درس قناعت پیشگی و جوانمردی است . تکیه بر همت خود داشتن و منت حاتم طایی نبردن است اگر چه  بعضی از  این حکایات در روزگار ما ، به گونه ای دیگر تعبیر می شود .

سعدی جان در آن حکایت که فرمودی  « دو برادر ، یکی خدمت سلطان کردی و دیگری به زور بازو نان خوردی . توانگر گفت درویش را  چرا خدمت نکنی تا از مشقت کار کردن برهی ؟  آن دیگری گفت : ... نان خود خوردن نشستن به که کمر شمشیر زرین به خدمت بستن . »

در روزگار ما حالا آن برادر که می خواهد به زور بازو نان بخورد ، هر چه تلاش می کند ، جایی نیست که زور بازوی خود را  نشان دهد و  با مدرک لیسانس در به در  دنبال کار بود  و آن قدر گشت و گشت کاری نجست و ناچار گوشه عزلت گزید و دیری نپایید از بیکاری دوباره به پشتوانه حقوق بازنشستگی پدر ، مدرک کارشناسی ارشد هم گرفت و باز هم به پیروی از نصایح پدرانه شما رفت و رفت و رفت تا کاری بجوید  و هنوز همچنان می رود .

سعدی عزیز  آن برادر با غیرت اکنون کلی مدرک روی دستش مانده است . یار شاطر برای پدر که نشد هیچ ، بار خاطر او گشت .

حال بیم آن می رود که باز هم  از  فرط بیکاری در راه  کسب مدرک دکترا  قدم نهد .

حال مانده ایم که چگونه اندرز حکیمانه ات را عملی کنیم ؟!

سعدی جان !

ما به شما ارادت فراوان داریم و هر کجا کم می آوریم  به حکایت ها و پند و اندرزهایت استناد می کنیم .

در آن حکایت که گفتی :  « حکیمی به پسران پند داد که جانان پدر هنر آموزید که هنر چشمه زاینده است و دولت پاینده . هنرمند هر جا که رود قدر بیند و در صدر نشیند و بی هنر لقمه چیند و سختی بیند . » کاش امروز بودی و فارغ التحصیلان رشته های مختلف از جمله هنر را  می دیدی .

کاش نقاشان و مجسمه سازان چیره دستی را  می دیدی ، که آن چشمه زاینده را دارند و کنار پیاده روهای بعضی شهرها به دور از چشم ماموران شهرداری ، مطاع گران بهای خود را به حراج گذاشته اند  تا بتوانند هزینه دو اتاق اجاره ای را بدهند .

کاش آن کارشناسان و فرهیختگانی را می دیدی که برای کسب هنر و فضیلت ، خواب نوشین را بر خود حرام کردند و برای دانش اندوزی کوشش ها نمودند و اکنون در غم معیشت روزگار می گذرانند و برای لقمه ای نان خوابشان  آشفته می شود و در مقابل پسران آن وزیر ناقص عقل نه تنها برای  گدایی به روستا نرفتند ، بلکه ارزها بردند و کام ها راندند و بار سفر بستند .  اما  آن  برادران باغیرت و خردمندان  جامعه ما  هنوز اندر خم یک کوچه اند .

آری !

سعدی عزیز ؛ اگر امروز بودی لابد حکایت ها را طور دیگر می نوشتی .

  گروه کتاب/ نشست نقد شعر و شعر خوانی بانوی شعر و غزل ؛ سرکارخانم « غزل تاجبخش » هرماه، یکشنبه آخر هر ماه در منزل شخصی ایشان برگزار می شود.

جلسه شعر این ماه امروز ،یکشنبه با حضور شعرای سرشناس کشور از  17 ساعت برگزار می گردد.

( ساعت17 تا 18 نقد شعر و کتاب و از ساعت 18 تا  21 شعرخوانی )

آدرس : تهران : سیدخندان- ابتدای خواجه عبدالله انصاری- آخرین چهاراه شهید عراقی- خیابان گیلان غربی (خ دست چپ)- پلاک 8
از مسیر مترو : ازایستگاه مترو زین الدین تا منزل بانو غزل حدود 100 تا  120متر فاصله است.

شرکت برای علاقه مندان آزاد است .

پایان پیام /

گروه گزارش/ سعید شهسوارزاده

روز پنجشنبه 26 فروردين ، صبح از منزل بيرون آمدم .پياده به سمت ايستگاه مترو نزديک منزل روانه شدم .

 نم نم باران و هواي فرح بخش بهاري حال و هواي شمال ايران را تداعي مي کرد .

پس از تعويض چند وسليله نقليه خود را به زير پل گيشا رساندم .

از خيابان بلوچستان که خيابان شمالي جنوبي است و اين روز و اين ساعت کم رفت وآمد بود پياده به سمت شمال خيابان رفتم . در انتها از طريق خيابان شهيد جواد فاضلي به سمت غرب به خيابان اصلي گيشا يا کوي نصر مي رسيد .

از کيوسک روزنامه فروشي روزنامه خريدم ، قدم زنان رو به شمال رفتم به خيابان هيجدهم رسيدم .

در میان باران بهاري با اشتياق به سوي انتهاي کوچه هيجدهم که بن بست مي نمود رفتم .

انتهاي کوچه سمت چپ ، چند پله کوتاه و راهي باريک، شما را به « پارک گفت و گوی تمدن هاي تهران » هدايت  مي کند .

به محض ورود به بوستان گفت و گوي تمدن ها ، يادآوري خاطرات ، طراوت باران ، زيبايی گل هاي کاشته شده (  به خصوص بلند قامتي گل هاي لاله ي با طراوات)  گواهي مي دهد که در صحرا شقايق ها پژمرده شده اند و لاله ها روئيده اند .

فاصله چند متري تا مقصد با گرفتن عکس از لاله ها و غرق رويا شدن گذشت !

ساعت نه وشش دقيقه به درب ساختمان نگارستان رسيدم . از فرصت باقي مانده  تا 9:30 زمان برگزاري جلسه استفاده کردم با سرکار خانم اقدامي مديريت عامل محترم نهاد مدني " جهک " ( فتح ج ، فتح ﻫ سکون ک بر وزن محک ) گفت و گویي داشتم . مدير توان مندي که هم پاسخ بنده را مي داد و هم گروه را مديريت مي کرد . براي اجراي جلسه هم دل نگران اعضاي گروه بود که در باران و راه بندان مانده بودند.

جهک ( جريان هم خواني کتاب  ) مي باشد .

نم نم باران بهاري ، لطافت هواي کم نظير يا بي نظير تهران ، زيبایي گل هاي بوستان گفت و گوي تمدن ها و... ديگر شرکت کنندگان را بيشتر به خود مشغول کرده بود . جلسه با تأخير کوتاه آغاز شد.

بيشتر اعضاي نهاد مدني " جهک " ، داوطلب شرکت در کنکور کارشناسي ارشد (ارديبهشت 1395 ) مي باشند که نشاني از فعاليت و تلاش شخصي افراد گروه مي باشد ؛ با اين وجود قريب بيست درصد کل اعضاي در جلسه حضور داشتند .

در ابتداي جلسه براي اختتاميه طرح ماراتن کتابخواني ( ويژه دانش آموزان ) برنامه ريزي شد.

سپس کتاب "در تکاپوی معنا "  از ترینا پالاس خوانده شد .

در اين کارگاه آموزش گروهي ، چگونه فعال نمودن دانش آموزان در جريان فهم و درکˏ قصه و فراگيري اصول آموزشي آن در سرد و گرم زندگي به بحث گذاشته مي شود .

نمونه هاي آن عبارتند از :

گروه­ هاي دانش آموزي :

* از صحنه ها و شخصيت ها نقاشي بکشند.

* نمودار ويژگي شخصيت ها را ترسيم کنند.

* برای داستان ، کلیپ ،انیمیشن خمیری ، اجراي نمايشي ، ترانه و آهنگ بسازند.

* داستان را باز آفرینی کنند؛ مثلاً همین داستان را با حیوان دیگری مثل قورباغه باز نويسي کنند يا شخصيت هاي داستان را با شخصيت هاي داستان هاي ديگر، ماننده نخودي يا شازده کوچولو تلفيق کنند . قطعاً می ­تواند پایان و حوادث داستان فرق داشته باشد.

* در حیاط مدرسه با کمک معلم هنر یک مارپله بکشند. بچه ­ها در مورد داستان سؤال بسازند، هر سؤال امتیاز مشخص دارد و دو تیم شوند و هر تیم از طرف مقابل یک سؤال می ­پرسد و اگر بتواند پاسخ درست بدهند، به تعداد امتیاز از پله ­های نردبان بالا می­ روند و اگر اشتباه بگویند، می­ سوزند و از پله ­ها به تعداد امتیاز از دست داده پایین می­ روند.

*کلمه ­های مختلفی از داستان را روی کاغذهای کوچکی بنویسند و در جامی بگذارند و کلاس به دو يا چند  گروه تقسيم شوند. اعضاي گروه  یک کاغذ درمی ­آورند و کلمه را با چند حرکت از طريق  پانتومیم نمايش مي دهد تا ديگران کلمه را حدس بزنند.

تا معلم در اين کارگاه هاي آموزشي شيوه درست زندگي کردن را آموزش نبيند؛ چگونه مي تواند راهنماي دانش آموزان باشد؟

تا معلم در اين کارگاه هاي آموزشي شيوه هاي آموزش صحيح و علمي آموزش را فرا نگيرد ؛ چگونه مي تواند راهنماي دانش آموزان باشد؟

از نخل برهنه سايه داري مطلب .

خلاصه داستان :

ترینا پالاساز زبان کرم ها،داستان زندگي ما را به تصوير مي کشد .

کرمˏ راه راه به هنگام بالا رفتن از ستون کرم ها، با  کرم  زردی آشنا مي شود. در ادامه داستان با تفکر کرمِ کرک دارِ توی پیله و غريزه کرم­ ها براي بالا رفتن از ستون هم نوعان خود ، چون فکر می­ کنند زندگی نمی تواند فقط خوردن و خوابیدن باشد. بالاخره باید یک جوری بالا رفت ؛ آشنا مي شويم .

در اوج داستان با ازخودگذشتگي و عشق ورزي کرم زرد که به پروانه زرد تکامل يافته است و انبوهي از ستون کرم هاي بالارونده آشنا مي شويم ...

به خوانندگان عزيز ، هم خواندن اين کتاب و هم فعاليت در نهاد مدني " جهک " را توصيه مي کنم .

حضور در کارگاه آموزشيˏ هم خواني کتاب در گروه معلمان ، مديران، کتابداران بزرگسال  براي گزارشگر 60 ساله که خود بارها و بارها  کتاب خوان گروه نو نهالان و نوجوانان بوده است ، در ده ها مقاله ، راه هاي تعالي آموزش و پرورش را فقط به رشته تحرير در آورده  ، سال ها وقت خود را در نهاد هاي مدني آموزش و پرورش صرف نموده است ، بسيار آموزنده مسرت بخش است .

براي جامعه فرهنگیان فرهيخته بسيا آموزنده و مسرت بخش است که ملاحظه مي کند در دوران گريز از کتاب ، معلماني توان مند در نهاد مدني چون " جهک " در دومين ماراتن کتاب خواني ،  800 دانش آموز در هشت مدرسه را علاقه مند مي کنند که بيش از 920000 صفحه کتاب غير درسي بخوانند !

حالا که  نهاد مدني " جهک " اين توانايي را دارد ، معلمان توان مند اين مرزو بوم با پيوستن به " جهک  " يا اگر دسترسي ندارند با تشکيل نهادهاي مدني چون    " جهک " نقش آفريني مي کنند.

لطفاً برای همکاری با نهاد مدني "جهک" و طرح ماراتن کتاب خوانی با شمارۀ 09124370562 و یا از طریق www.jahak.irتماس بگیرید.

  « نهضت انتقادی » با قدمت حیات بشری تداخل و تناسب طبیعی و منطقی دارد و این پروسه در بطن خود یک سیر تکاملی و تطور و تحول بنیادین را نهفته دارد. انتقاد که با اصلاح نیز همگنی و همخوانی دارد همواره خواهان بهینه گشتن و نهادینه شدن صدق و راستی و نیکی و حق و حقیقت بوده و رشد و تکامل و توسعه را به همراه خود داشته است.

آنجا هم که سخن از انقلاب و دگرگونی و قلب مؤلفه ها و موضوعات عدیده در میان بوده و پای آلترناتیو به میان آمده است، بهینه سازی و سلامت و صحت و ارزش گذاری نوین و رفع و دفع نواقص، انحرافات، اشتباهات و ناحق ها مدنظر و در اولویت بوده است.

 انتقاد با تخریب و الزاما انعدام و انهدام در تباین و تنافر است، مگر آن که هدف مقابل در یک تحلیل و تفسیر و تأویل ضد تکاملی و در مغایرت با حق و حقیقت و اصول مسلم انسانی و الهیات ناب قرار گیرد. چنانچه اگر بساط انتقاد به معنای اخص و جوهری آن از روزگار و عرصه ی حیات فرد، اجتماعی، اقتصادی،، فرهنگی، معنوی و سیاسی و هژمونی استراتژیک و هدف مند انسان ها برچیده شود و عنصر و پدیده ی انتقاد از بیخ و بن ریشه کن و نادیده انگاشته شود، آن گاه ارتجاع، انحطاط، انحراف، اعوجاج و ظلمت و انگاره ها و نگره های اهریمنی، به عنوان تنها آلترناتیو مطرح و غالب و پیروز رخ عیان می نماید و فلسفه ی هستی، پوچ و هیچ و غیر والا نمایش داده می شود.

فیلسوفان که از زمان هراکلیتوس به این طرف، از تغییر سخن گفته اند و نه تنها هر فیلسوفی چه در حیات خویش و چه بعدها سخن و ایده و طرح نو در انداخته و کلیت فلسفه ی غیر خود و یا اجزایی را به نقد و بحث کشیده و از صورت به جوهر و ذات راه یافته و به کند و کاو پرداخته و از بیخ و بن منکر فلسفه و فیلسوفی شده، به خاطر ضرورت تاریخی، فلسفی، طبیعی و بازبینی و بازآفرینی نوین، ذات و جوهره ی فکر و اندیشه، استنتاجات جدید، سیر طبیعی و جبری علم و علاوه بر نوعی دترمنیسم تاریخی، کارمایه ی فلسفه و فایده ی عقلانیت، اراده، انتخاب روش و حتی اصل موضوع بوده است.

یک زمان است که ویتگنشتاین را در برابر فیلسوفان دیگر می نهیم و از فلسفه ی تحلیلی و محوریت و مدار زبان حرف به میان می آوریم، اما زمانی دیگر این فیلسوف را دقیقا در مقابل و علیه خودش قرار می دهیم و ویتگنشتاین را در چندین مرحله و دوره به نظاره می نشینیم و می بینیم او خودش را نیز به بوته ی نقد گذاشته است.

هگل جوان و هگل پیر و نوهگلی ها نیز در همین چارچوب ارزیابی می گردد. کمتر سیر نزولی و انحطاطی و قلب و دگرگونی منفی در میان فیلسوفان و اندیشمندان و هنرمندان در تاریخ دیده شده (شذرندر) به ندرت و در حد کیمیا. اما در سیر صعودی الی ماشاءالله، سارتر را در اواخر عمر خود چنین می یابیم، همین طور راسل معروف را آن جا که دیگر آرزوی مرگ و نبود خدا و الهیات و قدسیات را نکرده و از این معضل و فقدان خرسند نمی گردند و اگر متأله به معنی خاص آن نمی گردند گاه از فقدان و غیبت خدا ناراحت می شوند و چه بسا دوست می دارند خدا هم در جهان نقشی داشته باشد و گاه نیز به لاادری صرف تن می دهند!

این که یک فیلسوف برجسته ای از تفسیر صرف هستی خسته می شود و خواستار تغییر در جهان می گردد، وابژه و سوبژه با هم به آشتی می نشینند و عین و ذهن هر یک جایگاه ویژه ی خود را باز می یابند و منطق جای احساس را گرفته و ویلیام جیمز از یک طرف از معنی و حقیقت و متافیزیک و اخلاقیات سخن گفته و از سوی دیگر نمی خواهد در ماوراء طبیعه تنها و ذهنیت و عقل مکانیکی و دکارتی و ایده بارکلی زندانی گردد و لاجرم از پراتیک و تجربه هم یاد می کند و یا آقای ایمانوئل کانت پلی می زند فی مابین عقل صرف و ذهن با تجربه و عمل، ضرورت نهضت انتقادی محسوس می گردد.

اگر در عالم فلسفه و علم، دیوید هیوم، کانت را از خواب بیدار نمی کرد، چه بر سر فلسفه و علم و تمدن و قافله ی بشریت در عصرهای بعدی و عصر نوین می آمد و آیا باز می گفتیم که کانت، پدر مدرنیته است!؟ فلسفه ی وجودی انتقاد در دنیای فلسفه و علم و هنر و عقل چه شاه کارهایی که خلق نکرده آیا دمکریت، هراکلیتوس، گرگیاس، زنون، ارسطو، افلاطون و اصالت وجودی ها و ماهیت گرایان تا برسد به فیلسوفان جدید و امثال جان هیگ، با وجود برخی تشابهات، جملگی یک حرف زده، یک نظریه مشابه و عین هم و کاملا در خط وحدت ارائه نموده اند و هر چند می توان مدعی شد که همگی در جست و جوی حقیقت و حق و کمال بوده و سعادت بشر را خواسته اند اما پر واضح است که به رغم این مدعا و نظریه که می گوید همه مکمل و متمم یکدیگر بوده و هستند، مع الوصف تناقض و لااقل تضاد و چندگانگی بسته به نوع نگرش و روش و استنباطات آنها کاملا مشهود می باشد.

بنگرید به فرضیه ها و نظریه های مادیون، روح گرایان، ساختارگرایان، فیکسیت ها، ترانسفورماتیسم، فردگرایان، جمع گرایان  و غیره چه در عرصه ی روان شناسی و چه علم و فلسفه، جامعه شناسی و سیاست و غیره گاه تفاوت از زمین تا آسمان است، اتفاقا بسیاری از همین چالش ها و اختلاف نظر و سلیقه ها و چکاچک اندیشه هاست که رشد و کمال می زاید.

گذر از دوران حاکمیت نظر بطلمیوسی و حکمت و حکومت تئوری نیوتونی و سپس نظریه های آلترناتیو ورود عنصر و مؤلفه ای به نام اپورتونیسم و یا رویزیونیسم به دنیای سیاست و علم و فلسفه عصر بلند پروازی مکتب فرانکفورت و حلقه ی وین و زایش مکتب شیکاگو از دل مارکسیسم و کمونیزم و بروز و ظهور نظریات امثال لوکاچ، آلتوسر و گرامشی مؤید چنین نظریه و پروسه ای است یعنی نهضت انتقادی و ضرورت قطعی و طبیعی آن در عرصه ی هستی.

تاریخ ادیان و مذاهب و فرهنگ ها و تمدن ها و آیات و سوره های نورانی و سراسر حکمت و پند و اندرز و اندیشه کتاب مبین الهی، قرآن کریم مملو و مشحون از نکات بارز و عینی و منطقی و انتقادی است. داستان ها و سرگذشت های قرآنی در زمان پیامبران از حضرت آدم گرفته تا دوران حضرت هود، نوح، صالح، ابراهیم خلیل الله، موسی کلیم الله، عیسی روح الله و عصر خاتمیت در زمان پیامبر گرامی اسلام(ص) و دروان طلایی امامت و حتی خانه نشینی امامان معصوم(ع) سراسر انتقاد به نوع و سنج اندیشه های منحط و انحرافی، بت پرستی های گوناگون، کیش شخصیت ها، تفرعن، زرسالاری، زورمداری، تزویرگرایی، رهبانیت و انزواطلبی و به چالش کشیدن و مبارزه با خرافات و تصلب و تعصب های جاهلی و افراطی و غیرمنطقی و به زنجیر کشیدن عقل و فکر و اراده و جان و تن بنی آدم و بیدار و آگاه ساختن و آزاد و آزاده ساختن انسان ها به ویژه محرومان و پابرهنگان و شلاق خوردگان و بردگان فکری و جسمی و روانی و حیثیتی می باشد.

دیالوگ های سراسر منطق و اندیشه و حکمت داستان حضرت ابراهیم(ع) و آن دیالکتیک های خاص ابراهیمی و سخن گفتن و محاجات و جدال احسن به فراخور ذهن و ظرفیت و فولکور زمانه و اندیشه آفرینی و آگاهی دهی و ایجاد خلاقیت ذهنی و فکری ارادی در میان توده ها و مبارزه ی منطقی و ابتدائاً حکمی و فکری و کلامی موسی با فرعون و فراعنه و کاهن ها و مبارزه با گوساله پرستی و به تعطیلی کشاندن اندیشه و فکر و آلترناتیو و بدل سازی منطقی و عقلانی از سوی آن پیامبر بزرگ الهی و نبرد و چالش اندیشه ای و منطقی حضرت عیسی(ع) با عنودان و جهودان عصر و همین طور زحمات و جهاد و تلاش های همراه با مرارت و سختی و شکنجه دیدن های پیامبر رحمت و عدالت و حکمت یعنی حضرت محمد (ص) در راه آزاد سازی انسان های دربند جسمی و روحی و فکری و گشودن غل و زنجیر از دست و پا و گردن محرومان و جاهلان و به بند کشیده شدگان توسط ابوجهل ها و ابولهب ها و اشراف و آریستوکرات های زمانه، نوشتن نامه های آزادی بخش و دعوت به حق و حقیقت و عدالت و وحدانیت نبی اکرم اسلام به سران جهان و داستان هجرت به حبشه و آن محاجه و گفتمان منجر به رسوایی طواغیت و پیروزی اسلام و موحدان راستین و مهاجران الی الله و دعوت قرآنی به اندیشه، تفکر و تعقل و حرکت در صراط مستقیم الهی و رستن از بند ابلیس و ابلیس سیرتان و دعوت به صلح و عدالت و آزادی و همین طور فلسفه ی غیبت و سپس ظهور قائم آل محمد و انتظار راستین که به تعبیر دکتر شریعتی مکتب اعتراض است، در جهت حقانیت و جامعیت بخشیدن و تحقق و ضرورت پروسه ی انتقاد می باشد.

در قاموس و فرهنگ غنی اسلام و ادیان توحیدی و قرآن کریم و سیره و سلوک پیامبر(ص) و معصومین(ع) به اصل انتقاد به معنی درست و منطقی آن توجه و عنایت شده است علاوه بر خطاب هایی که با عبارت یا ایها الناس و یا ایها الذین کفروا آمده، یا ایها الذین آمنوا هم وجود دارد. آن جا که می فرماید ای کسانی که ایمان آورده اید، مجددا ایمان بیاورید و یا آن جا که مومنان و مسلمانان سست عنصر، مردد، بدعهد، پیمان شکن و خارج از دایره ی تعادل و افراد فتنه جو، ستمگر و افراطی را مورد مذمت و نکوهش و انتقاد صریح قرار می دهد و یا در نهج البلاغه، حضرت علی(ع) هشدارهایی در موارد خاص و مهم و کلیدی منجمله فراموش کردن مردم در مورد پیمان و عهد خود با خدا و رسول خدا و نیز امام و پیشوای عادل می دهند و از این که حق و صراط مستقیم و طریق صواب و نجات را فراموش کرده و تابع شیطان و طاغوت و منحرفان و سودجویان گشته و به دوران جاهلیت عودت یافته و عقب گرد نموده اند، آنان را مورد ملامت و انتقاد قرار می دهند و آنان را انذار و هشدار می دهد از این که دچار یک انقلاب و تحول و دگرگونی بنیادین و همه جانبه و گریزناپذیر و قهری گردند که در آن طوفان و آتشفشان، چنان محتوای دیگ جوشان و خروشان، از بنیان و جوهره در هم کوبیده و در هم تنیده و دیگرگونه شوند و لااقل غربال گردند به گونه ای که سران و به ظاهر عزیزان و بزرگان و قدرت مندان آنان از اریکه ی قدرت به زیر کشیده شوند و خوار و ذلیل و منکوب گردند و ضعیفان و ذلیل شدگان و محرومان و لگدمال شدگان آنها بر سریر قدرت و حشمت و شوکت نشینند!

در سخنان حکیمانه و سرنوشت ساز سالار شهیدان کربلا حسین بن علی(ع) از قول پیامبر اسلام (ص) می نگریم که می فرماید:

ای مردم هر کس سلطان و حاکم ستمگری را ببیند که حرام خداوند را حلال نموده و اموال و دارائی بیت المال را به تاراج گذاشته و در میان مردم به گناه و حرام و ظلم مبادرت می ورزد و به رواج و گسترش فسق و فجور و فساد می پردازد و .... چنانچه اگر با سخن اعتراض آمیز(انتقاد) و با عمل و کردار خود تصمیم به تغییر آن اوضاع و شرایط (امر به معروف و نهی از منکر و جهاد فی سبیل الله) نگیرد، سزای او آن است که خداوند وی را به همان جایگاهی ببرد که آن ظالم و فاسد و فاسق را خواهد برد. کنایه از آن که سرانجام ذلت و خواری و آتش سوزان دنیا و آخرت دامن گیر هر دو آنان خواهد شد.

حضرت فاطمه زهرا(س) بانوی نمونه ی اسلام و جهان بشریت نیز طی یک مبحث انتقادی پیرامون سیر ارتجای مردم و اوضاع و احوال پریشان و نابه سامان اجتماعی و فرهنگی می فرمایند: ای گروه مردم! که به سوی شنیدن حرف های بیهوده شتاب می کنید و کردار زشت زیانبار را نادیده می گیرید آیا در قرآن اندیشه نمی کنید؟ یا آن که بر دل های شما مهر زده شده؟... بلکه آن چه از اعمال زشتی که انجام داده اید (تیرگی آن دل های شما را فرا گرفته است و گوش ها و چشم هایتان را پر کرده است) بسیار بد به تاویل آیات قرآن روی آورده اید و بد راهی را پیشنهاد کردید و بد معامله ای انجام داده اید! به خدا سوگند تحمل این بار برای شما سنگین و سرانجام آن پر از وزر و وبال است. آن روزی که پرده ها بالا رود و زیان آن روشن گردد و آنچه را که حساب نمی گردید بر شما آشکار گردد، آن گاه روشن می شود که اهل باطل زیان کارند و چاره ای نخواهند داشت.

در پایان این مقال به مواردی مختصر و موجز از اقیانوس بیکران قرآن کریم اشاره می نماییم که حاوی مطالب هشدار دهنده و انتقادی می باشد. در این کتاب مقدس الهی و انسان ساز انسان ها از گرایش به خرافات، ظلم و ظلم پذیری، شرک و کفر و نفاق و ظن و گمان، پیروی و اطاعت از هوای نفس و شیطان و بیهوده گرایی و لهو و لعب و هر آن چه که در برابر مسیر تکاملی انسان قرار دارد بر حذر داشته و نهی نموده است و در عوض همگان را به تفکر، تعقل و هجرت و جهاد و تلاش و تغییر مطلوب و در عین حال ثبات قدم و اراده و همت فرا خوانده است.

در سوره ی مبارکه ی فاطر ضمن آن که می فرماید: بدانید نابینا و بینا هرگز برابر نیستند و نه تاریکی ها و روشنایی ....و هرگز مردگان و زندگان یکسان نیستند . چنین می فرماید: « اوست که به لطفش شما را جانشینانی در زمین قرار داد هر کس که کافر شود کفر او به زیان خودش خواهد بود و کفر کافران چیزی جز خشم و غضب در نزد پروردگار نمی افزاید و نیز کفرشان جز زیان و خسران چیزی بر آن ها اضافه نمی کند. بگو به من خبر دهید این معبودان و همتایانی را که جز خدا می خوانید چه چیزی از زمین را آفریده اند یا این که شرکتی در آفرینش و مالکیت آسمان ها دارند؟ یا به آنان کتابی(آسمانی) داده ایم و دلیلی از آن برای شرک خود دارند؟ (نه هیچ یک از این ها نیست) بلکه ستمکاران فقط وعده های دروغین به یکدیگر می دهند خداوند آسمان ها و زمین را نگاه می دارد تا (از نظام خود) منحرف نگردند و هر گاه منحرف گردند، کسی جز او نمی تواند آنها را نگاه دارد او دارای حلم و آمرزنده است.

آنان سوگندهای شدید به خدا یاد کردند اگر (پیامبر) انذارکننده ای به سراغشان آید، یافته ترین امت ها خواهند بود؛ اما چون پیامبر انذارکننده ای برای آنان آمد، جز فرار و فاصله گرفتن از حق چیزی بر آنها نیفزود. این ها همه به خاطر استکبار در زمین و نیرنگ های بدشان بود؛ و نیرنگ بد، تنها دامان صاحبانش را می گیرد؛ آیا آنها چیزی جز سنت پیشینیان (وعذاب های دردناک الهی) را انتظار دارند؟! هرگز برای سنت خدا تبدیلی نخواهی یافت و هرگز برای سنت الهی دگرگونی نمی یابی. آیا آنان در زمین نگشتند تا ببینند عاقبت کسانی که پیش از آنها بودند چگونه بود؟! همان ها که از اینان نیرومندتر بودند؛ نه چیزی در آسمان ها و نه چیزی در زمین از حوزه ی قدرت او بیرون نخواهد رفت؛ به یقین او دانا و تواناست...»

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

  کمتر کسی است که به ضرورت پژوهش و به کارگیری روش علمی در حل مسائل و مشکلات واقف نباشد . اگر مراحل مقدماتی ، اجرا ، تحلیل و تفسیر نتایج پژوهش با صداقت و دقت انجام شود بدون شک تأثیر به سزایی در افزایش دانش نظری ، غنای علمی کشور و در دراز مدت در رشد اقتصادی و جایگاه بین المللی کشور خواهد داشت .

همه ساله در هفته پژوهش بازار تبلیغات ، تعریف و تمجیدها ، همایش ها و جوایز و گزارش های مربوط به اقدامات موفق مسئولین امور پژوهشی کشور مطرح می گردد  اما پس از آن تمام حرف ها ، سخنرانی ها ، تعریف و تمجیدها در باب اهمیت پژوهش و تکریم و همکاری با پژوهشگران و حمایت از آنان فراموش می شود .

آری !

پژوهش در کشور ما حکم آن کودک بخت برگشته ای را دارد که از روی محبت او را بالا می اندازند اما فراموش می کنند دوباره او را در آغوش بگیرند. هر کس تا کنون یک تحقیق میدانی انجام داده باشد عمق فاجعه را در این رابطه درک کرده است .

در ادامه به بعضی گرفتاری ها در زمینه انجام پژوهش های میدانی که هرکدامشان کافی است تا پژوهشگر را مأیوس کرده یا از ادامه کار منصرف نماید و یا نتیجه پژوهش را مخدوش کند اشاره می گردد :

1 – اولین قدم در پژوهش و به ویژه در جوامع وسیع اطلاع از حجم دقیق جامعه و انتخاب یک نمونه دقیق و تصادفی ومعرف جامعه می باشد اما در کشور ما دست یابی به حجم جوامع به شوخی شبیه است یعنی باید بپذیریم که آمار به روز و دقیق در این زمینه وجود ندارد ویا اراده ای وجود ندارد تا آمار مورد نظر در اختیار محقق قرار گیرد.

2 – از جمله حقوق افرادی که مورد مشورت و سوال در پژوهش های میدانی قرار می گیرند رعایت حقوق اخلاقی و آزادی در عدم همکاری است . این امری بدیهی است که بعضی از اعضای نمونه مورد نظر نخواهند در پژوهش شرکت نمایند ، اما این موضوع که یک مسئول که عهده دار سکان هدایت امور پژوهشی در یک سازمان یا اداره است از همکاری با محقق سرباز زند یا سر راه او موانع متعدد ایجاد نماید پذیرفتنی نیست. این وضعیتی است که متأسفانه پژوهشگر معمولا با آن برخورد می نماید .

3 – مورد بعدی اصرار بر دخالت غیر کارشناسی بعضی مسئولین دوایر در پژوهش هاست به گونه ای که گاه تا حذف برخی گویه ها در پرسشنامه یا نپذیرفتن موضوع مورد پژوهش نیز پیش می روند بدون این که توجه نمایند که پژوهش به دنبال یافتن پاسخ سوال یا مشکلی است که پرداختن به آن به عنوان یک ضرورت تشخیص داده شده است .

4 – تبدیل شدن ریاکاری و داده سازی به عنوان یک فرهنگ در پژوهش به گونه ای که پژوهشگران صادق همواره مورد هجمه و سرزنش قرار می گیرند که چرا وقت،انرژی و پول خود را در اجرای دقیق و بی عیب و نقص تحقیق مصروف می دارند .

البته ناگفته نماند بازار گرم فروش مقالات و پایان نامه ها نیز براین جو مخرب دامن زده است به گونه ای که پژوهشگر صادق گاه به فکر فرو می رود نکند روش او اشتباه است و دیگران درست می گویند .

5 – بی انگیزگی اعضای نمونه و جدی نگرفتن پژوهش که کم کم به صورت یک فرهنگ درمی آید به گونه ای که پس از بررسی های بعدی مشخص می شود که بسیاری از اعضا اصلاً گویه ها را مطالعه نکرده اند و پرسشنامه های مخدوش زیاد است .

6 – عدم استفاده از تحقیقات کاربردی به گونه ای که معمولاً این گونه پژوهش ها معمولاً در آرشیو خاک می خورند و نهایتاً جهت استنادهای بعدی مورد مراجعه محققین قرار می گیرند .
به امید روزی که پژوهش در شکل واقعی و صادقانه توأم با به کار گیری کاربست های آن در فرهنگ عمومی کشور نهادینه شود .

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

اين ترجمه نقدي است بر سيستم آموزش و پرورش حكومت اقلیم كردستان که راهکارهای پیشنهادی نویسنده ی آن می تواند برای خوانندگان و علاقه مندان به چنین مطالبی موثر واقع شود.( مترجم)

بهارانه

ســوز  و سـرمـــای دی و بـهـمـن  دِگـر

رخـت بـربـَسـت و نـمـانـدش هـیـچ اثـر

داد مـــژده لالـــه هـــای آتـــشــیــن

کــآمــده فــصـلِ بــهــار ِ دلـنــشـیـن

بــوی عــطـر مــیــخـک و یـاسِ سـپـیـد

مــی دهـــد فــصـلِ بــهــاران را  نــویــد

ســرو  و سـنـبـل شـاد از  بـوی بـهـار

دشـتـها سـبـز  و  پـر از  نـقـش و نـگـار

بــلـبــلان بـا نــغــمـه ی شــورآفــریـن

مـی کــنــنـد غــوغــا بـر روی زمــیــن

بـا نـسـیـم و سـبـزه هــا نـــوروز شــد

بـاز هــم فــصــلِ بــهـار پـیـروز شــد

سـبـزه و سـیـر و سُـمـاق بـرسـفـره هـا

مـاهـی تُـنـگ ِ بــلــور در دســت ِمـا

                                             تـخـم مـرغـی را  کـمـی رنـگـیـن کـنـم

تـا کـه بـا آن ســفـره را  آذیــن کــنـم

                                             سـکه ای بــر روی  سـفـره جـا  دهــم

تـا  رسـانـَد  بـرکـت و روزی بـه هــم

سـیـب و سـنـجد را کـنار سـبـزه هـا

مـی گـذارم تـا شـود نـظـمـی بـه پـا

   آب و آیــیــنـه ، نـمـادِ  روشـنـی

  تـا شـود پـاک از  وجـودم  دشـمنی

 تـا صدای سـال ِ نــو آیــد بـه گـوش

  خـانـه ها پُـر می شـود جـوش و خروش

در کـنار هـفـت سـیـنی ایـنـچـنـیـن

 پاک گـردد قـلب هـا از حـرص و کـیـن

بـذر ِ عـشـق و مِـهـر  در دل کـاشتـیم

از بـدی هـا ، جـمله دل بـرداشـتـیـم

درس ِ مـا در مـکتـب ِ والای عـشـق

 مـشق ِ ما هـم مـشق ِ بی همتای عشـق

   سرزمین خوزستان به تعبیر رهبر  معظم انقلاب، سرزمین مقدس است. این جا نقطه ای است که ملائک الهی شاهد فداکاری مخلصانه  شهیدان عزیز بودند و به این جا تبرک می جویند. اکنون این سرزمین مقدس به موزه و گنجینه ارزشمند تبدیل شده که از همه ی اطراف و اکناف ایران در فرصت  تعطیلات نوروزی  مسافران را به سمت خود می کشاند که البته روزهای پایانی اسفند مصادف با سالروز ملی شدن صنعت نفت و احیای غرور ملی است.

از سوی دیگر  واقعیت این است که جاذبه های جنگی خوزستان، یکی از جاذبه های این استان بزرگ است. خوزستان جاذبه های طبیعی، جاذبه های باستانی و تفریحی، جاذبه های صنایع دستی و جاذبه های صنعتی و نفتی نیز دارد.

به راستی اگر می خواهیم خوزستان را در قالب اردوهای راهیان نور به زائران و مسافران بشناسانیم. بایستی همه ی ابعاد خوزستان و همه ی جاذبه های این استان را به مسافران و راهیان نور معرفی کنیم .

من در دو کوهه از یکی مسئولان ستادی راهیان نور پرسیدم: چند بار به این سرزمین مقدس آمده ای؟ او گفت بیش از 10 بار. پرسیدم آیا تاکنون آثار تاریخی و صنعتی و نفتی خوزستان را دیده ای؟ گفت نه، من هنوز به آرامگاه دانیال نبی نرفته ام و معبد چغازنبل را ندیده ام . به او گفتم: مگر نمی خواهیم خوزستان را و حماسه های مردم این استان را بشناسیم؟ اگر می­ خواهیم خوزستان را بشناسیم، بایستی تاریخ و فرهنگ و روان شناسی و جامعه شناسی و اقتصاد و نفت و فوتبال و تاریخ و قدمت این استان را بشناسیم.

به راستی در تاریخ این استان و در فرهنگ این ملت چه عواملی نهفته بود که مردم تاپای جان بایستند و این همه هزینه های اقتصادی و روحی را بپردازند تا وجبی از خاک این استان به دست دشمن متجاوز نیفتد؟

من این حسرت و تاسف را دارم که نتوانستم آن همه زیبایی و گذشته و تاریخ و شگفتی را ببینم!

من دوباره از آن مسئول اردو پرسیدم: چرا ستاد راهیان نور کمی و آماری فکری می کند و اگر به جای 2 میلیون زائر بتواند یک میلیون داشته باشد ولی این سفرها را متنوع تر و پرجاذبه تر نماید، متعاقباً آثار عمیق تری خواهد داشت.

من وقتی پالایشگاه آبادان را دیدم، این سوال را از خود پرسیدم: چگونه می توان این همه عظمت، تاریخ و غرور را ترسیم کرد؟ برای شناخت روحیه با عظمت مردم خوزستان که با تمام اخلاص با دشمن به مبارزه برخاستند، باید به ریشه ها و علقه های فرهنگی این مردم پرداخت. تاریخ و تمدن و فرهنگ و بناها و تاسیسات و معماری و شعر و ادبیات و اقتصاد و شهرها، همه نشان از عظمت این ملت دارند و برای شناخت این ملت، باید به حلقه ی مفقود، گردشگری صنعتی به ویژه گردشگری نفت توجه ویژه داشت.

اگر می خواهیم به نسل سوم، یادآوری کنیم که جوانان وطن و مردم منطقه چگونه 8 ساله در جنگ و جدال نابرابر با دنیای شرق و غرب ایستادند، باید سری به گذشته زد و تاریخ را برای این نسل تکرار کرد.

اهمیت گردشگری نفت با نگاهی به گذشته

پرسش این است که آیا بیگانگان و استعمارگرانی چون انگلستان و آمریکا که جنگ را بر ما تحمیل نکردند و آیا مگر می توان به نقش این دو کشور در حمایت های مادی و معنوی از صدام را به دست فراموش سپرد؟

اگربه تاریخ نگاهی بیاندازیم، سیطره استعمار و تجاوز دو کشور انگلستان و آمریکا به ایران و خوزستان کاملاً محسوس ومشهود است.

در تاریخ آمده است که: بعد از جنگ جهانی دوم عده ای از روزنامه نگاران ایران از طرف اداره اطلاعات وزارت خارجه انگلستان برای مشاهده اوضاع اجتماعی و صنعتی آن کشور دعوت شدند. در مصاحبه ای که بین روزنامه نگاران ایران و آقای بوین، وزیر امور خارجه انگلستان به ایران و نفر دوم حزب کارگران کشور انگلستان و با حضور سفیر کبیر ایران به عمل آمد، یکی از روزنامه نگاران ایران، لحن شدیدی از دستگاه حاکم ایران و فسادها و دزدی ها و هرج و مرج ها انتقاد نموده و به عنوان به عنوان اینکه دولت انگلستان موجد و بانی تمام این خرابکاری ها در خاورمیانه و خصوصاً د رایران می باشد، با تاثر شدید بوین را طرف خطاب قرار داده و سوال کرد: «شما از جان ما چه می خواهید؟ چرا نمی گذارید مردم این کشور روی آسایش ببیند؟ چرا این فساد و ریاکاری ها را تقویت می کنید؟ چرا نمی گذارید این حکومت ملی و علاقه مند و دلسوز به حال ملت ایران تشکیل گردد؟ و چرا هر روز شکاف بین حکومت و ملت را زیادتر می کنید و چرا و چرا و چرا .... و از جان ما چه می خواهید ...؟

آقای بوین – وزیر امور خارجه و نفر دوم حزب در قبال تمام اعتراضات تندی و عصبانیت با خونسردی مخصوص انگلسی ها با لبخند ملیح رجال سیاست آن کشور با کمال سادگی و وضوح در جواب همه این سوالات که از جان ما چه می خواهید؟ فقط یک کلمه را سه بار تکرار کرد و گفت: اویل ...... اویل ......اویل  یعنی نفت ، نفت ، نفت . (بهنود، ص 126).

همچنین در گردشگری نفت می توان به تاریخ نگاهی عمیق داشت و نقش انگلستان و آمریکا را در ملی شدن صنعت نفت بررسی کرد که بعد از ملی شدن نفت ایران، انگلستان و آمریکا هر کدام سیاست های خاصی را اتخاذ کردند تا از ملی شدن نفت ایران جلوگیری کنند، یا حتی المقدور مانع از دست رفتن تمام اختیارات و امتیازات در ایران شوند.

البته بد نیست بدانیم «نفت کلمه ی ایرانی است که در زبان اوستایی (نپتا) به معنای روغن معدنی است که کلدانی ها و عرب ها آن را از فارسی گرفته و نفت خوانده اند. همچنین مستشرقان غربی از جمله پروفسور هرتزفلد و پروفسور بیلی معتقدند که کلمه ی نفت از فعل فارسی و به معنای ضد رطوبت گرفته شده است (نفت از قاجار تا به امروز، ص 27) و باز به قول مورخان داریوش در محل کلسدوان زیر دیوار ضخیم شهر دالانی احداث کرده بود که به طور منظم از چوب اندوده و به بیتوم پرشده و به صورتی ساخته شده بود که پی دیوار را از چوب تشکیل می دادند تا در موقع برروز خطر چوب ها را آتش زده و به این ترتیب سدی در مقابل مهاجم قرار دهند. (همان، ص 3)

گردشگری نفتی:

ساده­ ترین تعریف برای گردشگری نفتی این است: مجموع فعالیت های مادی و معنوی در صنایع نفتی که برای گردشگری خارجی و داخلی مهم و اثر گذار است و می تواند منجر به انبساط خاطر، تعلق به وطن، هویت ملی و دیگر کارکردهای گردشگری گردد.

بنابراین با تعریف دقیق از گردشگری نفتی، می توان سیل عظیمی از عاشقان گردشگری راهیان نور را به این وادی کشاند تا خوزستان بزرگ، برای راهیان نور از این نگاه نیز تعریف شود.

اگر برای گردشگران راهیان نور برنامه ریزی شود تا این گردشگران گوشه هایی از گردشگری صنعتی و نفتی خوزستان را ببینند، کارکردهای گردشگری در دو حوزه حاصل می شود. از جاذبه های گردشگری نفتی می توان به نخستین چاه نفت، نخستین نیروگاه برق با نیروی بخار و نخستین تاسیسات جانبی و فرآوری نفتی پالایشگاه آبادان، هفتگل، موزه های صنعتی و قبرستان های خارجی اشاره کرد که برای گردشگران ایرانی و خارجی جالب خواهد بود. مثلاً گردشگری که بر سنگ قبر حفاری کانادایی برود که بر روی سنگ قبرش نوشته شده است: حفارکانادایی به نام جرج پی کربی. متولد 1869 در کانادا، وفات 1906 در ایران به علت افتادن از دکل .

آیا بهتر نیست گردشگران را برای تماشا به تاسیسات نفتی برده و سفرنامه های اولین حفاران و مهندسین آن روزگار از جمله ویلیامز سروان ارتش انگلستان که به مسجد سلیمان مسافرت نموده بود و کتاب را از روی یادداشت هایی که از مسافرت خویش تنظیم نموده، برای مسافران و علاقه مندان بخوانیم :

سحرگاهان روز 26 ماه مه 1908 دچار آزمایش شماره 1 مسجد سلیمان در عمق 1200 پایی به نفت رسید. من که جلوی چادر در آن حوالی در خواب بودم به محض شنیدن سروصدای غیر عادی و داد و فریاد کارگران بیدار شدم به چاه دویدم. ستون سیاه رنگ نفت در حدود 50 پا از نوک دکل حفاری بالا می زد و در هوا پخش می شد و بر سر و صدای کارگران می افزود .شهد آبی در دره های اطراف روان بوده رینولدز رئیس عملیات نفت ایران تصمیم گرفت از هدر رفتن آن جلوگیری کندو گودال بزرگی در 2 متری چاه احداث نمود و  جریان نفت را به اطراف آن سرازیر ساختند. در حفر چاه های بعدی برای گرم کردن دیگ بخار همراه با هیزم از این نفت ها استفاده می شد. 20 سال پیش به گفته کارگران که از 71 سال قبل در حفاری چاه شماره 1 شرکت داشته اند می گفتند بیشتر مسجد سلیمان پوشیده از درختان کوتاه و بلند و بوته ها سرسبز بوده و جز در فصل زمستان که بعضی از مردم که به اینجا کوچ می کردند. اثری از اجتماعات در سراسر این ناحیه وسیع به چشم نمی خورد (خلیلی، امور حقوقی، ص7)

اکنون در نروژ، موزه نفت بنا شده است که از محدود موزه هایی است که در عرصه صنعت نفت ساخته گردید. در طراحی معماری دو عنصر ساختمان و فضاهای نمایشگاه ها عمدتاً در راستای نمایش حضور نفت در دریای شمال و شناخت آن به کار گرفته شده اند (کردی، ص73)

نمای سنگی ساختمان اصلی تغییر بستری است حاصل از نیروهای طبیعی که در طی صدها میلیون سال رسوبات مدفون در دریای شمال را به جایگاهی برای حضور نفت بدل کرده است. هال نمایشگاه در فضایی در اعماق پهنه ی دریا شباهت دارد جایی که لایه های رسوبی بر اثر فشار به الواح سنگی سیاهی بدل می شوند که سرانجام منشاء نفت خواهند بود (کردی، ص 74).

آیا ایجاد موزه های نفت در شهرهای خوزستان و شهرهای بزرگ ایران و آشنایی جوانان با این مساله ضرورت ندارد؟

تصور کنید در موزه علاقه مندان به تاریخ و عاشقان فرهنگ و تاریخ این سرزمین در گنجینه و موزه نفت به تماشای گذشته این طلای سیاه که 100 سال زندگی این مردم را به دست گرفته به بیان روایت های تاریخی از غرور مردان حماسه ساز چون دکتر محمد مصدق بپردازیم و راوی بگوید:

روایت شده زمانی که قرار بود دادگاه لاهه برای رسیدگی به دعاوی انگلیس در ماجرای ملی شدن صنعت نفت تشکیل شود، دکتر مصدق با هیات همراه زودتر از موقع به محل رفت. در حالی که پیشاپیش جای نشستن همه ی شرکت کنندگان تعیین شده بود، دکتر مصدق رفت و به نمایندگی هیات ایران روی صندلی نماینده انگلستان نشست. قبل از شروع جلسه، یکی دو بار به دکتر مصدق گفتند که اینجا برای نماینده هیات انگلیسی در نظر گرفته شده و جای شما آن جاست، اما پیرمرد توجهی نکرد و روی همان صندلی نشست. جلسه داشت شروع می شد و نماینده هیات انگلیس روبه روی دکتر مصدق منتظر ایستاده بود تا بلکه بلند شود و روی صندلی خویش بنشیند، اما پیرمرد اصلاً نگاهش هم نمی کرد.

جلسه شروع شد و قاضی رسیدگی کننده به مصدق رو کرد و گفت که شما جای نماینده انگلستان نشسته اید، جای شما آن جاست. کم کم ماجرا داشت پیچیده می شد و بیخ پیدا می کرد که مصدق بالاخره به صدا در آمد و گفت: «شما فکر می کنید نمی دانیم صندلی ما کجاست و صندلی نماینده هیات انگلیس کدام است؟

نه جناب رییس، خوب می دانیم جایمان کدام است. اما علت اینکه چند دقیقه ای روی صندلی دوستان نشستم به خاطر این بود تا دوستان بدانند برجای دیگران نشستن یعنی چه؟

سال های سال است دولت انگلستان در سرزمین ما خیمه زده و کم کم یادشان رفته که جایشان این جا نیست و ایران سرزمین آبا و اجدادی ماست نه سرزمین آنان.»

سکوتی عمیق فضای دادگاه را احاطه کرده بود و دکتر مصدق بعد از پایان سخنانش کمی سکوت کرد و آرام بلند شد و به روی صندلی خویش قرار گرفت با همین ابتکار و حرکت، عجیب بود که تا انتهای نشست، فضای جلسه تحت تاثیر مستقیم این رفتار پیرمرد قرار گرفته بود و در نهایت نیز انگلستان محکوم شد.

مصدق در آن دادگاه سخنرانی سنگینی نیز قرائت کرد و البته شبیه آن را نیز در سال 1330 در سازمان ملل بیان کرد که به شدت کوبنده و ضدآمریکایی و ضدانگلیسی بود.

نتیجه:

اکنون نفت صد سالگی خود را نیز پشت سر گذاشت و این ماده حیاتی بر فرهنگ اقتصاد، سیاست، تاریخ، الگوی مصرف، تحولات اجتماعی ، آسیب های اجتماعی، مهاجرت، نابرابری ها  بیکاری، تورم، هویت ملی و وقوع انقلاب اسلامی تاثیرگذار بوده است. انقلاب اسلامی، بازگشت به خویشتن و پایان قراردادهای نفتی با استعمارگران است.

نتایج شناخت انقلاب اسلامی و گردشگری دفاع مقدس با گردشگری نفتی و برنامه ریزی در این راستا کامل تر و معنادار تر خواهد گردید.

گردشگران دفاع مقدس و راهیان نور باید بدانند جنگ نفت کش ها و تلاش های کارکنان توانمند و ایثارگر صنعت نفت و شهادت مظلومانه قریب به یک هزار شهید و همچنین اسارت و شهادت وزیر بسیجی نفت مهندس محمد جواد تندگویان، ضمن حفاظت از تاسیسات و تداوم تولید، پالایش، صادرات نفت، مستمراً و پس از هر هجوم دشمن، خسارات وارده را در کوتاه ترین زمان ممکن بازسازی کرده و از طریق اجرای طرح های ابتکاری ضمن خنثی کردن نقشه های دشمن شرایطی فراهم آوردند که هیچ گاه برای مردم کشور و رزمندگان مشکلی پیش نیاید.

منابع و مآخذ:

1.      بهنود، مسعود، ما می مانیم، تهران، انتشارات علم، 1377.
2.      خلیلی، مهدی، امور حقوقی و قضایی ایرانیان در سفر نامه ها، تهران، انتشارات شلاک، 1384 .
3.      کردی، قاسم، موزه طلایی سیاه، پایان نامه  کاشناسی ارشد، 1384
4.      نفت از آغاز تا امروز، انتشارات انجمن نفت ایران، 1363