ناگفته پیداست که راهیابی به جهان بیکران نویسندگی ، با راحت طلبی و تن پروری ممکن نیست. پس اگر کسی بخواهد به حقیقت این جهان پی ببرد، باید هر روز بنویسد و دراین راه به شدت تمرین و ممارست کند و نیز برای بالا بردن دامنه ی اطلاعات و معلومات و یادگیری ظرایف و لطایف نویسندگی به مطالعه ی عمیق کتب معتبر و ارزشمند مبادرت ورزد. پس نخستین قدم برای نویسندگی، نوشتن پیوسته و مطالعه ی پی در پی است.
   سپس باید بدانیم که چه بگوییم و چگونه بگوییم ( چه بنویسیم و چگونه بنویسیم).
 نوقلمان از آنجایی که در ابتدای راه نویسندگی هستند، نمی دانند که چه بنویسند ؟ یعنی هنگام نوشتن مردد و بلاتکلیف اند. شک و تردید ما را از حرکت باز می دارد .برای رفع این دودلی باید موضوعی برای خود انتخاب کنیم و پیرامون آن بیاندیشیم. وقتی که موضوع ما مشخص شد، سرنخِ نوشتن را به دست می گیریم.

قدم بعد چگونه نوشتن است؟ یعنی چگونگی ارائه ی موضوع انتخابی ست. قالبی که برای موضوع برمی گزینیم ، بسیار مهم و ضروری ست. قالب و شکل به مثابه لباس موضوع ماست. اگر لباس فاخر و ارزشمندی نباشد، نوشته ی ما ناخوش اندام می شود، هرچند که آن نوشته از محتوا و اندیشه ای والا برخوردار باشد. پس قالب و محتوا در نوشته باید برازنده و لایق هم باشند.
مطلب دیگر به کارگیری مناسب از حواس پنج گانه است. البته ممکن است بعضی از حواس در نویسندگی پررنگتر و بعضی هم کم رنگتر ظاهر شوند. علی الظاهر حس بینایی نقش مهمی در این امر بازی می کند. لذا مشاهده ی دقیق و نگاه خوب و خوب دیدن به موضوع مورد نظر بسیار مهم و چشمگیر است. در کنار این، خوب شنیدن هم در نوشتن خیلی تاثیرگذار است( حس شنوایی).
  در طبیعت صداهایی به گوش می رسند که اگر آنها را دقیق بشنویم ، می توانیم درک شان کنیم. قطعا گوش های عادت زده قادر به شنیدن این صداها نیستند.
 با کمک حس بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی، بویایی و ترکیب و تلفیق آنها در موقع نوشتن می توانیم معجونی بسازیم که هوش از سرِ خواننده برباید.
نکته ای که یادآوری آن در اینجا ضرورت دارد، چینش صحیح عناصر و پدیده هایی ( مشهودات)  است که باید در نوشته ما در کنار هم حضور یابند. کیفیت قرارگرفتن پدیده ها در نوشته به اثر ما نظام و انسجام می بخشد و مانند دانه های زنجیر موجب چفت و بست و استحکام آن می شود.

نکته دیگر آنکه زمان استفاده از واژه های کم کاربرد و پیچیده به منظور فخرفروشی سالهاست که سرآمده ، به همین سبب سادگی و صمیمیت در کلام و نیز به کارگیری کلمات مناسب و زیبا در مخاطب تاثیر بیشتری خواهدگذاشت. علاوه بر این موجب روانی و رسایی نوشته خواهدشد. البته نویسنده می تواند در کنار همه ی این ابزارها و ساز و برگ ها ، فکر نو و تازگی فکر را هم در نوشته ی خود بدَمَد و همچنین به یاری طنز بر حلاوت و ملاحت نوشته اش بیفزاید.
 در یک نوشته خوب و مطلوب ، داشتن نثری یکدست و یک شکل ، تازگی بیان و تا حدی رعایت قواعد دستوری خالی از فایده نیست. مشاهده ی دقیق و نگاه خوب و خوب دیدن به موضوع مورد نظر بسیار مهم و چشمگیر است.
 کتب نگارش مدارس برای آنکه دانش آموز بهانه ای جهت آفرینش و پرورش و تمرین و ممارست انشا داشته باشد، راهکارهایی ارائه می دهد که سودمند است. راهکارهایی از قبیل حکایت نگاری، شعرگردانی، بازنویسی داستان و مثل ها، سفرنامه نویسی و تصویر نگاری. در جوار همه ی اینها توجه به تشابهات و تضادهای بین پدیده ها و استفاده از آرایه های نقش آفرین ادبی مانند تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه هم به کیفیت و چگونگی ارائه ی نوشته کمک شایانی می کند .

نکته ی پایانی آنکه در هر نوشته ای خواه ناخواه عناصری و موادی وجود دارد که آنها را در داستان به نحو شایسته ای می بینیم. عناصری از قبیل فضاسازی و صحنه پردازی، تعیین مکان و زمان وقوع حوادث، گفت و شنود ها و دیالوگ ها ، شخصیت پردازی ، زاویه دید و ...
بنابراین با شناخت این عناصر نیز می توانیم به گسترش و پرورش موضوع انتخابی در انشا و نویسندگی اقدام کنیم.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

گروه اخبار/

ارزشيابي از آموخته‌هاي دانش‌آموزان جزء تفكيك ناپذير فرايند آموزش محسوب مي‌شود و فارغ از نوع آن (ارزشيابي حضوري يا مجازي) در خدمت يادگيري و براي اطمينان از تحقق آن صورت مي‌گيرد. در دوره اپيدمي كرونا، دغدغه اصلي معلمان مدارس سنجش الكترونيكي از يادگيري دانش‌آموزان است. ارزشيابي الكترونيكي ملاحظات و الزاماتي خاص خود را دارد. از يك طرف به زيرساخت‌هاي آموزشي ويژه در فضاي مجازي وابسته است.يعني، سيستم‌هاي مديريت يادگيري مورد استفاده براي آموزشي بايد از پيكربندي مناسب براي انجام انواع سنجش‌هاي غيرحضوري برخوردار باشند.  

از طرفي ديگر، ارزشيابي الكترونيكي فرهنگي خاص مي‌طلبد. براي همه برنامه‌هاي آموزشي ناظر بر شرايط كرونا فهم بين‌الاذهاني (دانش‌آموز، والدين، معلم، مدير مدرسه، سياستگذار، پژوهشگر) بسيار مهم است. كارگروه بررسي‌هاي فوري پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با درك شرايط حاضر، يكي از محورهاي بحث را «ارزشيابي از آموخته‌هاي دانش‌آموزان در فضاي مجازي» قرار داده است و با ملاحظه شرايط و امكانات موجود آموزش و پرورش، ايده‌هاي جهاني، تجارب چند ماه گذشته معلمان از ارزشيابي الكترونيكي، پيشنهادهايي براي تضمين نسبي كيفيت سنجش و مراقبت از اعتبار ارزشيابي از آموخته‌هاي دانش‌آموزان به شرح زير خلاصه كرده است:

(1) پيشگيري از «نمايش يادگيري» به جاي «گزارش يادگيري» در ارزشيابي غيرحضوري

يكي از مهم‌ترين چالش‌ها در فضاي مجازي ارزشيابي الكترونيكي از آموخته‌هاي دانش‌آموزان نمايش يادگيري است. در نمايش يادگيري، نتيجه ارزشيابي نماينده عملكرد خود دانش‌آموز نيست ولي به او نسبت داده مي‌شود. اين كار نوعي تقلب و سرقت علمي است. براي ممانعت از چنين پديده‌اي، اولويت دادن به آزمون حضوري و دقت و نظارت بيشتر بر آزمون هاي غير حضوري مورد تأكيد است كه براي اين منظور، استفاده از فنون ارزشيابي الكترونيكي از قبيل بحث و گفت و گوي آنلاين با دانش‌آموزان، كارهاي ميداني كوچك با رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي و گزارش آن در قالب يادداشت به معلم، ارائه آنلاين، ارائه فيلم عملكرد يادگيري،  توضيح و تفسير فيلم‌هاي كوتاه آموزشي يا پاسخ دادن به سوالاتي در خصوص آن، استفاده از ابزارهاي خودسنجي توسط دانش آموز و گزارش آن به معلم، استفاده از آزمونهاي كتاب باز و آزمونهاي ناظر بر سطوح بالاي شناختي(نظير به كار بستن، تركيب و ارزشيابي) در فضاي مجازي پيشنهاد مي‌شود.

 استفاده از آزمونك‌ها به صورت مستمر و ثبت آنها در كارپوشه الكترونيكي؛ استفاده از همكاري والدين براي نظارت بر تدريس و ارزشيابي دانش آموز؛ بيان يادگيري دانش آموز از طريق توليد ويدئو، تصوير و گزارش؛ تأكيد بيشتر بر ارزشيابي تكويني و هدايت يادگيري درفضاي مجازي با همراهي والدين پيشنهاد مي‌شود.

 (2) هماهنگ ساختن تدابير و  فنون ارزشيابي الكترونيكي با دوره‌هاي تحصيلي و موضوعات درسي

در دوره اپيدمي كرونا، اولويت بندي سنجش و ارزشيابي پيشرفت تحصيلي بسيار مهم است. بدين معني كه تلاش براي تضمين كيفيت سنجش و ارزشيابي در دوره‌هاي مختلف تحصيلي و  مواد درسي مختلف درسي نبايد يكسان باشد. براي مثال، ارزشيابي تراكمي در دوره ابتدايي كمتر اهميت دارد و لازم است بر ارزشيابي تكويني و دادن بازخوردهاي روشن به تكاليف تأكيد شود. در دوره متوسطه، تأكيد بر ارزشيابي تكويني و تراكمي، هردو، ضروري است. در سنجش تكويني،آموزگاران علاقه‌مندند به دانش‌آموزان تكاليفي داده تا تشخيص بدهند كه آنها چه مي‌دانند و چه كاري مي‌توانند انجام بدهند و نيز بدانند آنها با تكاليف يادگيري چگونه درگير مي‌شوند.در واقع، در سنجش تكويني، آموزگار بر تحول شناختي و توسعه تجارب يادگيري نظارت مي‌كند. براي اين منظور، آموزگاران مي‌توانند پس‌خوراندي فراهم كنند. خلق فعاليت‌ها و پرسيدن سئوال‌ها كليدي است كه تفكر دانش‌آموز را تصريح مي‌كند. بنابراين، آموزگاران به جاي استفاده از عبارات كلي، مانند«خوب است»،«نياز به تلاش بيشتر داريد» و...، بهتر است نظرهاي خود را طوري بيان كنند كه هم توصيفي  باشند و هم تجويزي. يك اظهارنظر توصيفي يا تجويزي، به دانش‌آموز كمك مي‌كند كه بداند چگونه كار خود را بهبود بخشد و يادگيري خود را توسعه دهد.

بايد توجه داشت كه در شرايط بحراني نمي‌توان همه بخش‌هاي برنامه درسي بي‌كم و كاست اجرا كرد. بنابراين، لازم است با رعايت معيارهاي علمي بر عناصر و اجزاي مهم برنامه بيشتر تأكيد شود. براي مثال، ضرورت ندارد تضمين ارزشيابي همه مواد درسي يكسان باشد. زيرا، هر درسي روش ارزشيابي مقتضي خود را دارد. ارزشيابي برخي دروس را مي‌توان به تأخير انداخت و در مقاطع ديگر انجام داد. در واقع، در دوره شيوع كرونا و شرايط بحراني، تضمين كيفيت سنجش و ارزشيابي براي همه دروس نه ممكن است و نه ضرورت دارد.

بايد توجه داشت كه سنجش از راه دور، از جمله سنجش الكترونيكي، براي همه دروس برازنده نيست. بنابراين، اگر معلم ناچار نباشد نبايد به  سنجش از راه دور بسنده كند. با وجود اين، اگر هدف سنجش تكويني و هدايت يادگيري باشد، معلم مي‌تواند با استفاده از بازخوردهاي سنجيده و هوشمندانه به هدايت يادگيري دانش‌آموزان بپردازد. با ملاحظه شرايط كنوني در مدارس ايران، براي سنجش تراكمي برخي از دروس مانند دروس علوم پايه، زبان و ادبيات نبايد به آزمون الكترونيكي بسنده كرد.

لازم است تدابيري اتخاذ شود تا شرايط براي برگزاري آزمون حضوري فراهم شود. مدارس مي‌توانند متناسب با شرايط خود (تعداد دانش‌آموز، فضاي برگزاري آزمون و امكان توزيع دانش‌آموزان در زمانهاي مختلف) به برگزاري آزمون حضوري اقدام كنند. تأكيد بر استفاده از ارزشيابي‌ حضوري در كنار ارزشيابي الكترونيكي دروس پايه به معناي ناديده گرفتن اهميت دروس ديگر نيست.

كارگروه بررسي‌هاي فوري - پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

5 شهریور  روز بزرگداشت محمد بن زكرياي رازي (روز داروساز) است. رازی کاشف الکل، جوهر گوگرد (اسید سولفوریک)، نخستین داروهای آلکالوئیدی و نفت سفید است . جرج سارتن در کتاب تاریخ علم، رازی را پدر علم شیمی می داند. رازی اولین فیلسوف تجربی ایرانی است. برخی در ایران، به اشتباه، متکلمین را فیلسوف قلمداد می کنند و به این اعتبار رازی از معدود فیلسوفان خردگرای محض (قبل از دکارت) و یک پوزیتویست positivist تمام عیار است (حتا قبل از بیکن). رازی از اولین منادیان عقل استقرایی بوده است، همان عقلی که محمد غزالی بعدها متعرض آن شد و این روند تا به امروز که روزگار غلبه اخباری گری است، ادامه دارد.
اگرچه همگان منجمله ابن الندیم در الفهرست از تواضع ، مردمداری و خوشخوی بودن رازی گفته اند اما نگاه علمی محض رازی به وقایع و تعمیم آن به حوزه فلسفه و دین که لاجرم به انتقاد او از مبانی دینی انجامیده ، باعث شده است که جریانی در طول تاریخ وی را دهری (ملحد و ماده گرا) بداند. فارابی و شهید بلخی و ابن هیثم به همین دلیل ردیه هایی علیه وی نوشته اند و ابن سینا در موردش می گوید:«المتکلف الفضولی المتکلم بما لا یعنیه». در هرحال رازی معتقد به جدایی فلسفه و عقل از دین بوده و با انتقاد از ادیان ،آنها را ضد عقل (فأما المذهب‌ فأنّه‌ ممّا يحتاج‌ فيه‌ الي‌ كلام‌ يبّين‌ به‌ انّه‌ عرضّ هوايي‌ لاعقلي‌) می دانست .

رازی موکدانه بر جامعیت عقل تاکید و توانایی آن یادآوری می کند :«با ابزار خرد است که ساختن کشتی‌ها و کاربردن آنها را یافته‌ایم، چندان که هم بدانها سرزمین‌های دور دست آن سوی دریاها را درنوردیده‌ایم . دانش پزشکی را هم با خرد حاصل کرده‌ایم ، که چندان صلاح و سود برای تن‌های ما دارد ، و دیگر علوم و فنون که ما را بهره‌ رسان‌اند ، و هم بدان امور بس پیچیده و پنهان از دیده را شناخته‌ایم ، چنان که شکل زمین و سپهر و بزرگی خور و ماه و دیگر اختران ، فواصل و حرکات آنها را دریافته‌ایم ، و نیز بدان خود به شناخت آفریدگار گرامی نائل شده‌ایم ، بر روی هم ، خرد چیزی است که اگر نبود، وضع ما همچون حال چارپایان و کودکان و دیوانگان را می‌مانست ». «در ری هیچ ردی از رازی  نیست. انگار نه‌ انگار که زمانی محمد بن زکریا نامی در این شهر می‌زیست»

رازی به سبب این افکار مورد انتقاد بوده ، ابن حزم، رازی را «جاهل خرافاتی»می نامد، موسي‌بن‌ميمون‌ (دلاله الحائرین) که فیلسوفی یهودی است افكار رازی را« هذيان»می داند،‌ ابوريحان‌ بيروني‌ هم در نامه ای که به ابن سینا می نویسد در جایی به آرای رازی استناد و موجب آزردگی بوعلی می شود چنانکه بوعلی با آنکه خود پزشکی برجسته است و در نگارش «قانون» از کتاب «الحاوی» رازی استفاده زیادی کرده است،  می نویسد:«گويي‌ تو اين‌ اعتراض‌ را از محمدبن‌زكرياي ‌رازي‌ آن‌ متكلف‌ فضولي‌ گرفته‌اي‌ كه‌ بر الهيات‌ شرح ها نوشت‌ و از حد خود تجاوز كرد و نظر در شيشه‌هاي‌ ادرار بيماران‌ را فرو گذاشت». (نامه دانشوران ج.1).

دوکتاب رازی که منعکس کننده افکار انتقادی اوست عبارتند از : «فی‌النبوات» و«فی حیل المتنبین» که به واسطه صراحت در نفی حجیبت دین و پیامبران در بین علمای دین به نام های «نقص الادیان » و « مخاریق الانبیاء » مشهور شد و در قرون بعد به فتوای هم آنان  از بین رفت (در زمان خود رازی ، سامانیان ایرانی تبار نوعی فضای تساهل و آزاد اندیشی فراهم کرده بودند) و نقل قول های به جامانده از رازی دراین حوزه، بیشتر بر اساس گفته های«ابوحاتم رازی»نویسنده کتاب«أعلام‌ النبوه»است که با رازی مناظره های متعددی داشته.
مرحوم مرتضی مطهری با استناد به رساله :«... فی تثبیت المعاد »معتقد است که رازی معتقد به توحید و معاد بوده و چون اهل ری، به طور حتم شیعه بوده بنابراین طبیعی است که به خاطر انتقاد فارابی و ابن هیثم و ابن سینا باب انتقاد از او بازشود و در طول تاریخ علمای اهل سنت رازی را ملحد معرفی کنند با این حال همین اظهار نظر شاید این نکته رو نادیده گرفته است که حتا فردی مثل ناصر خسرو قبادیانی که شیعه اسماعيلي بوده است در کتاب «زادالمسافرین»، رازی را جاهل  وغافل می داند  بنابراین -به فرض شیعه بودن- نمی توان، دلیل اتهام الحاد وی را به مذهب رازی تقلیل داد .
سیدحسین نصر در جلد چهارم کتاب تاریخ ایران، محل دفن رازی را در «ری» می داند. ری اما کمترین نشانی از رازی را در خود دارد، روزنامه شهروند سال گذشته در این باره نوشت:
«در ری هیچ ردی از رازی  نیست. انگار نه‌ انگار که زمانی محمد بن زکریا نامی در این شهر می‌زیست».

( کانال سهند ایرانمهر )

گروه گزارش/

 گسترش آموزش یکی از اهداف برنامه توسعه کشور می‌باشد که این مهم در سطوح عالی آن به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و یا وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی سپرده شده و در سطوح پایین‌تر آموزشي به وزارت آموزش و پرورش محول گردیده است.

آموزش الکترونیکی با بهره گیری از فن آوری‌های نوین در ایجاد محیط‌ها و روش های جدید آموزشی، قدم‌های مؤثری را در راستای توسعه شبکه آموزش کشور برداشته و راه کارهای بی نظیری را جهت حصول به اهداف فوق ارائه نموده است. در حال حاضر در کشور این نوع از آموزش هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی در حال گسترش و ارتقا می‌باشد و امیدواری زیادی وجود دارد در آینده نیز توسعه بیشتری بیابد، زیرا با افزایش حجم علم و تحولات فناورانه در حوزه هاي مختلف علمي چاره ديگري هم وجود ندارد.

بیشتر کارشناسان آموزشی اعتقاد دارند شیوع ویروس کرنا به مثابه کاتالیزوری در جهت جدی گرفتن آموزش الکترونیکی از سوی مراکز آموزشی جهان و از جمله کشورمان عمل نموده است. آموزش های الکترونیکی تا چند سال پیش حتی در دانشگاه‌های برندی چون شریف آن چنان جدی گرفته نمی‌شد. حداکثر کاری که  آموزش و پرورش در جهت آموزش الکترونیکی انجام داده بود هوشمند سازی یک کلاس در مدرسه (نصب ویدئو پروژکتور و...) بود. با هجوم بی‌امان کرونا ویروس، آموزش و پرورش نیز شتاب زده اپلیکیشن شاد را راه‌اندازی و به لطایف‌الحیل آن را به معلمها و دانش آموزان تحمیل نمود.

شوربختانه این رویکرد عجولانه که مفری از آن هم وجود نداشت مزاياي این نوع از آموزش های مدرن و امروزی را خدشه دار نمود و موجب بی اعتنایی و جدی نگرفتن بخش بزرگی از دست اندکاران بخش آموزش کشور در اين حوزه گردید.

در راستای بحث و بررسی کارشناسی آموزش الکترونیکی (به اصطلاح غلط رایج امروز مجازی) با قرار قبلی از مسیر واتس‌اپ به سراغ دکتر بیژن عرب یزدی یکی از پیش کسوتان این عرصه آمده‌ایم.

عرب یزدی دکترای الکترونیک کامپیوتر با سوابق: رییس گروه، رییس دانشکده و رییس مرکز تحقیقات فضایی و در حال حاضر ریاست مؤسسه آموزش عالی الکترونیکی ایرانیان را به عهده دارند.

از دکتر عرب یزدی در خصوص شبکه شاد و کم و کیف آن می‌پرسم، ایشان در جواب مطلبی در خصوص تشییع جنازه سردار سلیمانی را مطرح کردند تا بتوانند به پرسش فوق پاسخ بایسته دهند.

عرب یزدی :

در تشییع جنازه سردار در کرمان متأسفانه در هیجان و غلیان احساسات روز، مسئولین ذیربط پیش‌بینی‌های لازم در خصوص ترافيک ورودی و خروجی‌های لازم در محل تجمع برگزاری مراسم آن شهید گرانقدر و متناسب با جمعیت میلیونی آن را نکرده بودند و به همین دلیل جمعیت از اطراف و اکناف وارد محل مراسم شدند، غافل از اینکه خروجی‌ها کشش حجم سنگین ورودی را نداشت و لذا متأسفانه آن حوادث ناگوار رخ داد. معلم‌ها و اساتید ما عموما فاقد انگیزه لازم در اين حوزه بوده و به راحتی تمايل به تغییر را در خود بروز نمي دهند. استیلای فرهنگ سنتی حاکم در آموزش، سن بالا و فقدان انگیزه لازم و همچنین اجرای نادرست و نصف و نیمه کلاس‌های الکترونیکی از چالش‌ها و تهديدهاي جدی این عرصه می‌باشد.

درست چنین رویکردی برای شبکه شاد حادث شده است. بدین معنی که حجم انبوهی از درخواست ها روزانه از طرف معلمین و دانش آموزان روانه سرورهای متمرکز شبکه مذکور می شد در حالی که این حجم از ترافیک در شبکه (هم از طرف سرورها و هم از طرف کاربران آن) قابل پاسخ گویی نبود و متاسفانه باعث ناکارآمد شدن و اختلال جدی در این شبکه گردید. 

در نتیجه ما در شبکه شاد نیز بدون زیرساخت‌های لازم و تامین سرعت اینترنت مناسب، میلیون‌ها دانش‌آموز و معلم را وارد گودی شاد نمودیم، بدون آن که خروجی‌های متناسب با آن حجم از ورودی را تعبیه کرده باشیم.

به نظر می رسد شبکه شاد فاقد زیرساخت‌های لازم برای آموزش الکترونیکی استاندارد بوده و به دلیل مشکلات ناشي از ترافیک اینترنت، تمرکزگرايي و فقدان زیرساخت مناسب، نتوانستیم پاسخ مناسبی از این نرم افزار کاربردی مذکور دریافت کنیم. بدين جهت و برای بهبود این وضعیت آن هم در کوتاه ترین زمان، شبکه توزیع شده پیشنهاد می گردد.

صدای معلم :

آقای دکتر ؛ برای شروع مناسب جهت بهره‌مندی از آموزش مجازی (استاد تصحیح فرمودند: الکترونیکی) چه تمهیداتی باید اندیشیده شود؟

عرب یزدی :

ابتدا باید مفاهیم و اصطلاحات لازم برای این مهم درست و دقیق تعریف شود تا زبان مشترکی بین کارشناسان و کاربران ایجاد گردد. با تعاریف معمولی و محاوره‌ای ما ره به بیراهه خواهیم برد.

اصولاً به کارگیری اصطلاح  آموزش مجازی در این حوزه واژه مناسبی نیست. مجاز به معنای غیر واقعی است، ب هطور مثال در حال حاضر که ما از نرم افزار کاربردی واتس‌اپ با یکدیگر صحبت می‌کنیم آیا می توان گفت این صحبت ما مجازی است؟ البته که خیر این ارتباط کاملا واقعی است بنابراین واژه نادرست آموزش مجازی را نباید با پدیده های واقعیت مجازی یا واقعیت افزوده اشتباه بگیریم. البته در حوزه آموزش الکترونیکی کارگاه ها و یا آزمایشگاه های مجازی هم وجود دارد بدین مفهوم که کارگاه هاي نرم افزاری و شبيه ساز داریم و خبری از ابزار هاي فیزیکی در آن نیست بدين معني استفاده از کلمه مجازي صحيح است. اما این قسمت تنها بخشی کوچکي از آموزش الکترونیکی است و نه همه آن.

حدود بیست سال قبل گروهی از اساتید دانشگاه که اینجانب نیز عضوی از آن گروه بودم در شرایط نامساعد و عدم همکاری مناسب مسئولین وقت، با درک ضرورت و مفهوم آموزش الکترونیکی اقدام به تأسیس موسسه آموزش عالی الکترونیکی نمودیم. وقتی آموزش را به مثابه یادگیری (Learning) در نظر بگیریم، سیستم آموزشی دیگر مخروطی نبوده و  چندوجهی و متعامل بین اجزاي کلاس برقرار می‌گردد.

امروز حرکت کلی آموزش در دنیا به سمت الکترونیکی شدن پیش می‌رود و پیش بینی می گردد در ده سال آتی بیش از شصت‌درصد بخش آموزش در جهان الکترونیکی گردد. ما به زودی در جهان شاهد کوچک شدن ساختمان های قد و نیم قد دانشگاهی خواهیم بود. دانشگاه های بزرگ از نظر فیزیکی به دانشگاه های کوچک و محدود به یک ساختمان سه چهار طبقه معمولی تبدیل می گردند و فضای آنها برای پارک ها و موزه ها به کار گرفته خواهد شد. اما از نظر حجم کاری و افزایش دانشجو چند ده یا حتی چند صد برابر می گردند و حجم تولید علم به شکل بی سابقه ای گسترش می یابد.

همان طور که تلفن از بدو اختراع تاکنون پیشرفت‌ها و دگرگونی‌های بسیاری را تجربه کرده است، به طوری که ما امروز به واسطه موبایل به صورت تصویری در ارتباطیم، به همین منوال آموزش نیز به ویژه در دهه‌های اخیر دچار دگرگونی‌های شگرفی خواهد شد. در عرصه تولید علم تقریبا هر پنج سال دانش بشری دو برابر خواهد شد و انتقال این حجم از دانش و اطلاعات آن هم با ابزارهای سنتی آموزش همانند زمان ابن سینا (گچ و تخته و استاد) منسوخ و بي فايده خواهد بود و در صحنه عمل امکان پذیر نیست. لذا ما باید مطابق با پیشرفت‌های جدید سیستم‌های آموزشی خود را به روز رسانی کنیم.

صدای معلم :

 ظاهرأ شما تعریف دیگری از اموزش مد نظرتان می‌باشد، در این خصوص توضیحاتی برای مخاطبان صدای معلم بدهید.

عرب یزدی :

در سیستم آموزشی سنتي آموزش شکل  مخروط دوار داشته که قاعده آن دانش‌آموزان و دانشجويان هستند و معلم و استاد در رأس اين مخروط قرار دارند. لذا تعامل مناسب، چند سويه و سازنده‌ای بین معلم و متعلم و کلاس برقرار نمی‌گردد.

وقتی آموزش را به مثابه یادگیری (Learning) در نظر بگیریم، سیستم آموزشی دیگر مخروطی نبوده و  چندوجهی و متعامل بین اجزاي کلاس برقرار می‌گردد.

نمونه بومی چنین سیستمی بحث‌های طلبگی در حوزه‌های ماست که در آن مباحث چالشی چند طرفه بین استاد و دانشجو، دانشجو با دانشجو درمی‌گیرد.

در کلاس‌های یادگیری (نه آموزش) استاد به مثابه ناظر می‌باشد، در حالی که سیستم آموزشی فعلي ما معلم و يا استاد محور است و يادگيري به معني واقعي کلمه در آن اتفاق نمي افتد.

خلاصه این که اگر می‌خواهیم در آموزش و پرورش و دانشگاه‌های ما تحول ایجاد شده و آبستن اتفاقات میمونی باشيم، ابتدا باید مفاهیم مورد نیاز درست و دقیق تعریف شده و سپس با برنامه‌ریزی‌های مدون و آموزش پرسنل، اهداف کلان بر اساس تعاریف دقیق، نیروهای کیفی در بسترهای روزآمد و مدرن هدف‌گذاری و اجرا گردد.

صدای معلم :

با توجه به شرایط فعلی آموزش و پرورش ما، به نظر شما این اتفاقات بایسته‌ای که اشاره کردید باید از کجا آغاز و چگونه تداوم یابد؟

عرب یزدی :

ابتدا باید کار از بالا به پایین و عمودی استارت خورده و مفاهیم تدوین و سیاست‌گذاری‌های کلان و واقع‌بینانه انجام پذیرد. به پرسنل آموزش‌های مهارتی در قالب ورک‌شاپ‌ها و کارگاه‌های عملی داده شود و همزمان  فرهنگ‌سازی عمومی صورت گرفته و به طور موازي زیرساخت‌های لازم فراهم گردد.

برای شروع می‌توان در مدارس بخشی از فرایند آموزش دروس را با آموزش الکترونیکی پیش برد و این روند مدرن را تدریجا به کل دروس تعمیم داد. پيشنهاد ارائه يک درس تحت عنوان آموزش الکترونيکي بسيار هوشمندانه است.

باید توجه کنیم که کلاس برای یادگیری است نه آموزش!

در آموزش الکترونیکی از تعامل‌های همزمان (برخط زنده) و غیرهمزمان بهره می‌گیریم. فایل‌های چند رسانه‌ای، آموزش مصور، فیلم‌های مالتی‌مدیا روند يادگيري را تسهیل می‌نمایند.

امروزه اصرار بر سیستم آموزش سنتی حضوری مدل گچ و تخته به مثابه آنست که بخواهیم ماشین آموزش و پرورش را با تک‌چرخ هدایت کنیم!

صدای معلم :

نقش رسانه‌هایی مانند صدای معلم و سایر رسانه‌های ارتباطی را در چالش‌های آموزش الکترونیکی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

عرب یزدی :

معلم‌ها و اساتید ما عموما فاقد انگیزه لازم در اين حوزه بوده و به راحتی تمايل به تغییر را در خود بروز نمي دهند. استیلای فرهنگ سنتی حاکم در آموزش، سن بالا و فقدان انگیزه لازم و همچنین اجرای نادرست و نصف و نیمه کلاس‌های الکترونیکی از چالش‌ها و تهديدهاي جدی این عرصه می‌باشد.

رسانه‌ها باید در فرهنگ‌سازی، تسریع و تسهیل و جا انداختن و تبیین ضرورت‌های آموزش الکترونیکی نقش شایسته و بایسته‌تری ایفا نمایند.

صدای معلم :

در خصوص آموزش و پرورش متمرکز و پایتخت‌محور چه نظری دارید؟

عرب یزدی :

یکی از مشکلات اپلیکیشن شاد سیستم و سرورهای بيش از حد متمرکز آن می‌باشد. پيشنهاد مي گردد آموزش و پرورش زیر ساخت‌های آموزش الکترونیکی خود را توزيع شده و به شکل استانی و يا حتي شهرستانی طراحي نمايد. همچنين مي بايست نظام و زیر نظام آموزش الکترونیکی در وزارتخانه تعريف و تعبیه شود و همان طور که تاکيد گرديد سرورها منطقه‌ای و محلی در نظر گرفته شود تا تمرکز ترافيکي از بين رفته و شبيه فاجعه ایجاد شده در تشییع جنازه سردار سلیمانی به شکل الکترونيکي آن در سیستم آموزش الکترونیکی آموزش و پرورش تکرار نگردد.

پیاده سازی و ویرایش : رضا قاسم پور

پایان گزارش/

  در عصر انفجار اطلاعات و فناوری، پرداختن به آموزش های غیر حضوری و مجازی امری ضروری و مهم است. امروزه در جامعه جهانی نیز تعطیلی مدارس و دانشگاهها به علت شیوع بیماری کرونا باعث شده است که مسؤلین به آموزش های مجازی و غیر حضوری توجه ویژه ای نمایند. در کشور ایران نیز وزارت آموزش و پرورش با تهیه و ارائه نرم افزار شبکه آموزش دانش آموزی « شاد» به این مهم پرداخته و امیدواریم که در آینده و دوران پسا کرونا نیز از ظرفیت های این شبکه استفاده شود ، زیرا جهان پس از کرونا جهان متفاوتی خواهد بود و آموزش و تدریس نیز تحت تاثیر این تحولات قرار خواهد گرفت.

رایگان شدن و تقویت پهنای باند شبکه « شاد » نیازهای آموزش مجازی را محقق می کند

اصل سی ام قانون اساسی ایران می گوید : « دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خود کفایی کشور به صورت رایگان گسترش دهد». بر اساس آمارها حدود  5 / 3 میلیون دانش آموز و معلم در گروههای درسی شاد وارد نشدند که یا توانایی خرید گوشی های هوشمند و اینترنت را نداشتند و یا زیر ساخت های لازم در این زمینه  در برخی از نقاط کشور وجود نداشت ، لذا با توجه به اصل سی ام قانون اساسی، مسؤلین باید با استفاده از ظرفیت و امکانات دولتی و یا کمک های مردمی و خیرین ابزار، تکنولوژی و فناوری های لازم را در اختیار دانش آموزان و معلمان قرار دهند تا بیشتر دانش آموزان بتوانند از آموزش های مجازی در شبکه ی شاد استفاده کنند تاعدالت آموزشی نیز محقق شود.

اگر شبکه « شاد » پر بار نباشد و تقویت نشود ، به ثمر نمی نشیند

آیا با شروع سال تحصیلی جدید از 15 شهریور و استفاده همزمان تمامی دانش آموزان و معلمان از شبکهی شاد به ویژه در پخش های زنده ، بارگذاری و دریافت فایل ها و اطلاعات ، می تواند جوابگوی نیاز مدارس باشد؟ تأکید به استفاده از شبکه آموزش دانش آموزی« شاد »به عنوان تنها نرم افزار مجاز برای آموزش در مدارس، زمانی محقق می شود که  شبکه ی شاد توان رقابت با سایر شبکه های اجتماعی را داشته باشد و در نسخه های جدیدش قابلیت هایی از قبیل طراحی آزمون، حضور و غیاب ، بررسی تکالیف ، تدریس های زنده و ..... را در نظر بگیرند.

نسخه جدید شاد با قابلیت های متفاوت باید قبل از 15 شهریور در اختیار مدارس ، دانش آموزان و معلمان قرار بگیرد تا هم با قابلیت ها و ظرفیت های آن آشنا شوند و هم تمامی دانش آموزان و معلمان عضو گروههای درسی مختلف در شاد شوند چرا که در ماههای اول استفاده از شبکه شاد مشکل احراز هویت معلمان و دانش آموزان را داشتیم که این امر گلایه و نا رضایتی های فراوانی را به دنبال داشت.

«شاد» هم شبکه آموزشی است و هم باید شبکه اجتماعی دانش آموزی باشد

نظارت بر کار معلم و عوامل مدرسه از مزایای آموزش در فضای مجازی و گروههای درسی شاد است که هم دانش آموزان هم مدیر و هم خانواده ها می توانند برفعالیت معلم در کلاس درس نظارت داشته و با مشارکت و نه دخالت در این امر ، یاریگر معلم باشند.

از دیگر مزایای شبکه شاد که در اختیار وزارت آموزش و پرورش است حفظ هویت و اطلاعات کاربران در این نرم افزار است که خانواده ها می توانند با اطمینان خاطر فرزندانشان را به استفاده از آن تشویق کنند . شبکه شاد می تواند یک شبکه اجتماعی دانش آموزی نیز باشد که در سایر عرصه ها به غیر از آموزش نیز مانند امور پرورشی، فرهنگی- هنری ، بازی و سرگرمی، فعالیت های ورزشی و .... همانند سایر شبکه های اجتماعی به کمک دانش آموزان بیاید و بتواند در اوقات فراغت نیز مورد استفاده قرار گیرد. سالهاست که برای حفظ امنیت کاربران و اطلاعات کاربران در کشور دسترسی به اینترنت ملی یا اینترانت مورد بحث بوده است که تبدیل شدن شاد به یک شبکه اجتماعی دانش آموزی، برای رفع بیشتر نیاز دانش آموزان، می تواند قدم مهمی در این راستا باشد.

آموزش های تلویزیونی از دیگر برنامه های آموزش و پرورش است که به دلیل رایگان بودن و دسترسی آسان در سراسر کشور، یکی از راه های آموزش مجازی و غیر حضوری است تا دانش آموزانی که دسترسی به گوشی هوشمند و یا اینترنت را ندارند از آن بهرمند شوند. اما نظر سنجی ها نشان می دهد که به علت تعامل دو سویه از سوی معلم و دانش آموز و همچنین ارائه درس توسط معلم خود دانش آموز ، تدریس ها در شبکه ی شاد بیشتر از آموزش های تلویزیونی مورد استقبال قرار می گیرند . برنامه ریزی ، سازماندهی و توجه ویژه به آموزش های تلویزیونی ملی و استانی و ارائه محتوا هایی زمینه محور و متناسب با شرایط هر استان نیز، باید از اولویت های  مدیران استانی آموزش و پرورش باشد.

البته مدیران مدارس در آموزش های مجازی وظایف سنگینی برعهده دارند . برنامه ریزی های دقیق آموزشی و پرورشی، انتخاب معلمانی توانمند در آموزش های مجازی، فراهم کردن وسایل ابزار و نرم افزارهای مناسب ، نظارت برفعالیت معلمان و دانش آموزان درگروههای درسی مختلف، ارائه راه حل های جایگزین در صورت بروز مشکل و پاسخ گویی 24 ساعته به اولیاء و دانش آموزان بخشی از وظایف مدیران و عوامل مدرسه است.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

 1- اولین نکته این است: فکر نکنید در دام چاپلوسی نمی افتید. وقتی از انسان تعریف و تمجید می شود، هورمون های شادی آفرین مانند دوپامین شروع به ترشح می کنند و حس خوبی به فردی که مورد تملق قرار می گیرد، دست می دهد. (فرد متملق هم این حس را پیدا می کند و از استرس اش کم می شود).
بنابراین، نیفتادن در دام تملق، نیاز به مراقبت دائمی از خود دارد، به ویژه وقتی احساس می کنید از حرف های کارمندان حس خوبی دارید.

2- برای سازمان خود، مقررات دقیق و قابل اندازه گیری تدوین و به طور شفاف ابلاغ کنید. پاداش و تنبیه باید صرفاً بر اساس استانداردهای مکتوب و واضحی باشد که اعلام کرده اید. اغلب چاپلوسی ها، در خلأ نظام شفاف سازمانی رخ می دهند.

یکی از مقررات ضد چاپلوسی می تواند این باشد: هر کس نقد مفیدی داشته باشد، پاداش می گیرد.

3- رسماً و علناً اعلام کنید که از تعریف و تمجید کارمندان از خودتان ناراحت می شوید. ممنوعیت چاپلوسی باید بخشی آشکار و اعلام شده از فرهنگ سازمانی شما باشد. این اعلام رسمی را جدی بگیرید و اگر کسی تملق کرد، فوراً و با چهره ای در هم، به او بگویید "نیازی به این تعاریف نیست، برو سراغ اصل مطلب".
حساب کار باید دست کارمندان چاپلوس بیاید و بفهمند که نمی توانند شما را خام زبان خود کنند.

4- منتظر نمانید کارمندان کارآمد، خودشان را به شما عرضه کنند، خودتان سراغ آنها بروید و در جمع تشویق شان کنید و پاداش دهید. باید همه بدانند که در سازمان شما کارآمدها پاداش می گیرند نه چاپلوس هایی که تمایل دارند همیشه دور و برتان باشند و حتی به جوک های بی مزه تان نیز قاه قاه بخندند.

5- اگر دیدید چاپلوسی در سازمان شما رشد کرده است، این وضعیت را به منزله آژیر خطر قلمداد کنید زیرا نشان می دهد "اصل کارآمدی" در سازمان شما، جای خود را به "اثبات وفاداری" داده است. بنابراین، به بازبینی فرایندها و ساختارها بپردازید و "کارآمدی" را به سازمان تان برگردانید. البته که بسیاری از مدیران چنین نمی کنند و ترجیح می دهند با "دوپامین" ناشی از تملق خوش باشند.
برگرفته از مدیران ایران
کانال مدیریت و رهبری آموزشی در قرن21

گروه گزارش/

 پیرو آخرین گزارشی که چندی پیش صدای معلم در رابطه با موضوع فعالیت موسساتی مانند  یوسی مس ، چرتکه ، کانگورو و ... و موضع یکی از معاونین وزارت آموزش و پرورش منتشر کرد ( این جا ) ، تصمیم گرفتیم با یکی از مربیان این حوزه در شهر اصفهان گفت و گویی داشته باشیم .

این گفت و گو را می خوانید .

در آموزش های حضوری نقش  معلم ، مهم و تعیین کننده و یک نقش محوری است که سایر عامل مؤثر در یادگیری را تحت کنترل خود دارد ولی در آموزش های مجازی و برخط که امروزه در سراسر دنیا مورد استقبال قرار گرفته ، نقش سایر عوامل از جمله والدین و خانواده ها پر رنگ تر شده است.

آموزش های مجازی فرصت خوبی برای دانش آموزان فعال ، خود کنترل و خود خوان است که از تمامی ظرفیت ها و امکانات برای یادگیری بهتر استفاده نمایند در حالی که اکثر دانش آموزان احتیاج به راهنمایی، نظارت ، کنترل و تشویق  بیشتری برای یادگیری آموزش های مجازی دارند که خانواده ها باید توجه ویژه ای را به این امر نمایند.

فراهم آوردن ابزار و وسایل و فناوری های لازم برای آموزشهای مجازی و ایجاد محیطی امن و آرام در خانواده از وظایف والدین است که محیطی پر شور و نشاط را جهت آموزش های مجازی در منزل مهیا سازند و حس مسؤلیت پذیری را در قبال انجام وظایف شخصی دانش آموزان تقویت نمایند.

بی شک نقش نظارتی والدین در آموزش های مجازی و برخط مخصوصاً در دوره ابتدایی نقش برجسته ای است که بدون نظارت ،کنترل و حمایت والدین یادگیری معنی دار محقق نمی شود . این نظارت و کنترل باید هم در تدریس ها و آموزش ها و هم در آزمون های مجازی و برخط  صورت پذیرد. اگر چه خود والدین نیز باید آموزش های لازم را در مباحث علمی و رسانه ای برای یادگیری بهتر فرزندان فراگیرند.

در زمان قرنظیه خانگی اولیاء باید شرایطی ایجاد کنند که دانش آموزان به تقویت مهارتهای عملی و دستی ، فعالیت های ورزشی ،  فعالیت های فرهنگی- هنری  نیز بپردازند و با مطالعه کتابهای غیر درسی اوقات فراغت خود در منزل را به نحو شایسته ای سپری نمایند.  

والدین باید بتوانند در کنار نقش مهم پدر و مادری، نقش معلم و یا همیار معلم را ایفا کنند تا از اضطراب و استرس فرزندان بکاهند و برای بهروری بالا در امر یادگیری مؤثر باشند. بهترین راه برای حل مسائل و مشکلات، تغییر شرایط نیست ، بلکه تغییر خودمان است.

خانواده ها و والدین به جای مداخله در کار مربی و معلم به مشارکت در امر آموزش بپردازند و معلمان و مربیان نیز باید پذیرای این مشارکت باشند و مدرسه نیز زمینه را برای گفت و گوی بین معلم و اولیاء و آگاهی بخشی از نقش هریک در امر خطیر یادگیری ، فراهم نماید. 

در کلاس های حضوری در مدرسه همراه داشتن گوشی موبایل و تبلت ممنوع است ولی در آموزش های مجازی یک ابزار لازم و ضروری است ، این امر تعارض آشکاری است که باید پاسخی روشن از سوی مسؤلین برای آن در نظر گرفته شود.

آسیب پذیر بودن دانش آموزان در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی موضوعی است که هم آموزش و پرورش و هم خانواده ها باید به آن توجه بیشتری نمایند و تمهیدات و تدابیر لازم را بیاندیشند و آموزش های لازم در این زمینه برای دانش آموزان و اولیاء  از سوی نهاد های فرهنگی در نظر گرفته شود.

به طور خلاصه می توان مهمترین نقش والدین در آموزش های مجاری را به صورت زیر خلاصه کرد: 

• فراهم کردن ابزار و فناوری های لازم

• ایجاد محیطی آرام و امن برای یادگیری بهتر

• آشنایی با سواد علمی و سواد رسانه ای

• فراهم کردن محیطی شاداب، پر نشاط و بدون اضطراب و استرس

• نظارت بر فعالیت ها و پیگیری برنامه های آموزشی مدرسه

• کنترل و نظارت بر انجام تکالیف در منزل

• مراقبت و کنترل فرزندان در زمان برگزاری آزمون های مجازی

• ارتباط مؤثر با معلم ، مشاور و عوامل مدرسه در جهت مشارکت جویی در امر آموزش

• توجه به فعالیت های ورزشی، پرورشی و فرهنگی - هنری در منزل

• مراقبت و کنترل فرزندان در برابر آسیب های فضای مجازی و شبکه های اجتماعی

• تقویت مهارت های زندگی و ترغیب به مسؤلیت پذیری در قبال انجام وظایف شخصی

• تشویق به مطالعه کتاب های غیر درسی

والدین گرامی بدانند که  شرایط سخت یادگیری و مشکلات موجود در بحث آموزش های مجازی، تقریباً برای همه وجود دارد و کاهش انگیزه فرزندان در این شرایط امری طبیعی است و امیدواریم که در آینده فرصت مناسب برای جبران به وجود آید.

یادمان باشد که بهترین راه برای حل مسائل و مشکلات، تغییر شرایط نیست ، بلکه تغییر خودمان است.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

گروه رسانه/

پایگاه خبری تحلیلی معلمان ایران - « صدای معلم » که در سال 1395 به صورت رسمی مجوز فعالیت رسانه ای خود را از وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی دریافت کرده توانسته به پُربازدیدترین رسانه اختصاصی و غیردولتی در حوزه خبر و تحلیل آموزش و پرورش تبدیل شود .

"  مصطفی یوسفی " مدیر فنی سایت صدای معلم در این باره می گوید :

« صدای معلم نسبت به سال قبل و در ماه جولای ( تیر ) و بر اساس جداول تحلیلی - آماری (Google Analytics) توانسته است به رشد 4 برابری در زمینه آمار بازدیدکنندگان دست یابد و این امری در خور توجه و تحسین است . 

می توان گفت که صدای معلم در حال حال حاضر رسانه ی مرجع در حوزه مسائل آموزش و پرورش ایران است . »

این رسانه با فرمت " وبلاگ " در سال 1387 توسط " علی پورسلیمان " تاسیس گردید و پس از یک سال فعالیت توانست در مهر 1388 عنوان " وبلاگ برتر" در " حقوق اصناف ایران "  را از آن خود نماید .

جداول زیر وضعیت آماری این رسانه را نشان می دهند .

A)

۱- 1,260,000 نمایش و ظاهر شدن لینک های سایت صدای معلم در گوگل

۲ - 81,600 بار کلیک روی لینک‌های صدای معلمِ نمایش داده شده توسط گوگل توسط کاربران

۳- 499 صفحه هم لینک اول هستند .

B )

1-  اکثریت بازدیدکنندگان این رسانه از طریق موبایل وارد می شوند .

2- بیشترین آمار بازدیدکنندگان از کشورها به این ترتیب است :

1- ایران 2- ایالات متحده آمریکا 3- آلمان

C )

در جست و جوی گوگل بیشتر بازدیدکنندگان از طریق وب مطالب خود را از این رسانه یافته اند و تصویر و ویدئو در رتبه های بعدی قرار دارند .

پایان پیام/