سازمان نظام معلمی ؛ بیم ها و امیدها

سازمان نظام معلمی در طول سال های اخیر به عنوان خواسته ی اساسی بخش هایی از معلمان مطرح شده است . جلسات مداومی نیز  برای بررسی طرح تشکیل سازمان فوق ازطرف شورا ی عالی آموزش و پرورش و مجلس دهم تشکیل گردید.

طرح تشکیل « سازمان نظام  معلمی جمهوری اسلامی ایران » در مجلس دهم مراحل اولیه را گذرانده بود و بیماری کرونا و تعطیلی مجلس موجب شد تکلیف آن طرح مشخص نگردد .

طرح سازمان نظام معلمی در جلسات اداری و سیاسی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و در عرصه عمومی به آن پرداخته نمی شود  .

گفت و گو در مورد اینکه تشکیل چنین سازمانی چه تاثیری در منرلت و معیشت معلمی  خواهد داشت ، بسیار مهم و اساسی  می باشد . نسبت سازمان نظام معلمی و مشکلات فعلی معلمان و نگرش به این سازمان به عنوان یک راهکار نیازمند تدقیق و بررسی جدی  است .

   سازمان های نظام حرفه ای  با هدف ساماندهی به مشاغل حرفه ای از طریق مشارکت عمومی اعضای همان حرفه شکل می گیرند  . به این جهت سامان شغل پزشکی در اختیار سازمان نظام پزشکی است و  وزارت بهداشت  مجوزی برای فعالیت پزشکان صادر  نمی کند  . سازمان نظام پزشکی مجوز فعالیت پزشکی می دهد و رسیدگی به تخلفات حرفه ای پزشکان را برعهده دارد .

سازمان نظام مهندسی ساختمان و ده ها مورد دیگر نیز همین وظایف را در مورد مشاغل فوق برعهده دارند . مهم ترین ویژگی مشاغل فوق غیردولتی بودن آن هاست . امکان دارد یک پزشک کارمند دولت یا عضو هیات علمی دانشگاه و مانند این ها باشد ولی فعالیت تخصصی وی به عنوان پزشک منوط به مجوز نظام پزشکی است . اما معلمی  یک شغل کاملا دولتی  می باشد و در طول صدسالی که از پدید آمدن آموزش و پرورش نوین در ایران گذشته است دولت متصدی کلیه امور مربوط به تعلیم و تربیت است . حداقل ده درصد شاغلان عرصه معلمی کارمند دولت هستند  و معلمان غیر کارمند نیز با مجوز آموزش و پرورش مشغول به کار  می باشند .

بوروکراسی وزارت آموزش و پرورش نیز به ترتیبی نهادینه شده است که کلیه مناسبات معلمی از استخدام تا بازنشستگی ؛ رسیدگی به تخلفات ، جذاب نیروهای آزاد، ساخت و اداره مدارس ، صدور مجوز مدارس غیردولتی و .... از طریق ساختار اداری آن صورت می گیرد .

سازمان نظام معلمی یا حرفه ای شدن معلمی

مهم ترین وظیفه سازمان نظام معلمی تایید و صدور صلاحیت حرفه ای معلمان خواهد بود. در مورد سازمان هایی مانند نظام پزشکی و نظام مهندسی ساختمان  مشاغل فوق به عنوان حرفه ای خارج از ساختار دولت به رسمیت شناخته شده اند و بعد از آن سازمان نظام حرفه ای آن ها شکل گرفته است . امکان دارد یک پزشک یا مهندس ساختمان کارمند دولت باشد ولی پزشکی و مهندسی به عنوان حرفه شناخته می شود که خارج از دولت است و همان پزشک و مهندس کارمند دولت نیز برای فعالیت تخصصی خود باید پروانه صلاحیت حرفه ای خود را از سازمان نظام حرفه ای متبوع خود اخذ نماید.

در مورد معلمان قوانینی از قبیل قانون مدیریت خدمات کشوری بر استخدامی تا بازنشستگی آن ها حاکم است و رسیدگی به تخلفات نیز براساس قانون رسیدگی به تخلفات اداری صورت می گیرد. سیطره یکصد ساله نظام اداری بر امر تعلیم و تربیت و حرفه معلمی مانع از شکل گیری تصور حرفه ای بودن معلمی مانند حرفه های  پزشکی و مهندسی ساختمان شده است .

 مهم ترین معضل کنونی برای تشکیل سازمان نظام معلمی  عدم تصویب آن در مجلس نیست بلکه فقدان نگاه حرفه ای به شغل معلمی و نهادینه شدن آن در سطح حکومت و جامعه می باشد .

در حال حاضر تصور عمومی بر آن است که افراد با استخدام در آموزش و پرورش به عنوان معلم فعالیت می کنند و یا می توانند به صورت آزاد و با اخذ مجوز های لازم در مدارس غیردولتی فعالیت نمایند  .

تاکید بر تشکیل سازمان نظام معلمی بدون رویکرد حرفه ای به شغل معلمی ناقص و ابتر است و تحولی نمی آفریند. بلکه یک بوروکراسی جدید بر ساختار اداری موجود می افزاید .

   درحال حاضر تعداد زیادی از فارغ التحصیلان رشته های مختلف علاقه مند به معلمی هستند یا آن را باعث رهایی از بیکاری می دانند و تعداد زیادی از معلمان نیز  به تدریج در حال بازنشستگی می باشند. شرایط فوق  موجب پیدایش بحران منابع انسانی را در آموزش و پرورش شده است . بحران منابع انسانی فرصت هر نوع تفکر راهبردی نسبت به رویکرد حرفه ای به حرفه ای شدن معلمی را از  برنامه ریزان و فعالان این عرصه سلب نموده است. 

مهم ترین زمینه تشکیل سازمان نظام معلمی ، نهادینه شدن نگاه حرفه ای به معلمی در سطوح تصمیم گیر کشور و نگرش عمومی جامعه است .

سازمان نظام معلمی و کارکرد های آن

سازمان نظام معلمی قرار است چه کارکردی داشته باشد؟ نیم نگاهی به قوانین مربوط به سازمان های نظام حرفه ای کشور نشان می دهد مهم ترین کارکردهای آن ها به ترتیب ذیل می باشند:

• صلاحیت حرفه ای را تایید و بر آن نظارت می کنند .
• روش های رسیدگی به تخلفات اعضا را در زمینه های حرفه ای و مجازات های آن را مشخص می نماید .
• زمینه دفاع از حقوق اعضای نظام حرفه ای  را در شوراها و مجامع تصمیم گیر  فراهم می آورد .
• از حقوق اعضای نظام حرفه ای دفاع می نماید .
• برنامه های آموزشی ،علمی ، فرهنگی ، رفاهی و ... برای اعضای نظام حرفه ای اجرای می نماید .

به موجب ماده 3 " طرح تشکیل سازمان نظام معلمی" که در مجلس دهم مورد بررسی قرار گرفت 14 مورد به عنوان وظایف و اختیارات سازمان  فوق پیش بینی شده است . (https://rc.majlis.ir/fa/legal_draft/show/1385313) بخش زیادی  از وظایف فوق با واحد های مختلف وزارت آموزش و پرورش و رویه های موجود در تضاد می باشند که در صورت عدم چاره اندیشی برای آن ها مشکلات فراوانی را به وجود می آورد.

در جدول ذیل وظایف چهارده گانه فوق با قوانین و ساختارهای موجود سنجیده شده اند:

 با بررسی وظایف و اختیارت فوق  محدوده اختیارات سازمان به ترتیب زیر قابل صورت بندی می باشد :

بیان نکات فوق به منظور بازاندیشی در نقش و کارکرد سازمان نظام معلمی صورت گرفت تا از خوش بینی نسبت به تشکیل آن جلوگیری گردد و در مورد ابعاد مختلف مربوط به نقش و کارکرد سازمان نظام معلمی بحث و بررسی بیشتری صورت گیرد .

سازمان نظام معلمی یا شوراهای منتخب معلمان

 درقانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اصلی وجود دارد که متاسفانه در طول سال های گذشته مغفول واقع شده است و ظرفیت های موجود در آن به جز درمورد شوراهای اسلامی کار به فراموشی سپرده شده است .

بر اساس اصل یکصد و چهارم قانون اساسی :

«  به منظور تأمین قسط اسلامی و همکاری در تهیه برنامه‏ ها و ایجاد هماهنگی در پیشرفت امور در واحدهای تولیدی، صنعتی و کشاورزی، شوراهایی مرکب از نمایندگان کارگران و دهقانان و دیگر کارکنان و مدیران، و در واحدهای آموزشی، اداری، خدماتی و مانند اینها شوراهایی مرکب از نمایندگان اعضاء این واحدها تشکیل می‌شود. چگونگی تشکیل این شوراها و حدود وظایف و اختیارات آنها را قانون معین می‌کند. » تاکید بر تشکیل سازمان نظام معلمی بدون رویکرد حرفه ای به شغل معلمی ناقص و ابتر است و تحولی نمی آفریند. بلکه یک بوروکراسی جدید بر ساختار اداری موجود می افزاید .

براساس اصل فوق امکان تشکیل شوراهایی از منتخبین معلمان در سطح ادارات  و ادارات کل و وزارت آموزش و پرورش وجود دارد که  کارکردهای زیر را برعهده داشته باشند:

• درتهیه برنامه ها همکاری نمایند و در واقع در تهیه و تدوین طرح ها و اجرای آن ها نظارت نماید و در امور آموزشی و پرورشی و رفاهی با وزارت آموزش و پرورش همکاری کنند .
• در پیشرفت امور هماهنگی های لازم را به وجود آورد و زمینه رشد آموزشی و پروشی را در سطح مناطق ، استان ها و کشور با بهره گیری از دیدگاه معلمان به وجود آورند

دو بند فوق بیشتر وظایف سازمان  نظام معلمی از جمله بند های 3   و 4 و 7 و 9 را در برمی گیرد، بدون اینکه یک سازمان جدید را بر خیل بوروکراسی سنگین و ناکارآمد فعلی بیفزاید و امیدهایی را به وجودآورد که با توجه به شرایط موجود به سرانجام نمی رسند.

شوراهای منتخب معلمان  نهادی منتخب از معلمان خواهد بود که در سطح منطقه با رای معلمان منطقه و در سطح استان با رای شوراهای مناطق تابع و در سطح کشور با رای اعضای شوراهای معلمان استان ها انتخاب می شوند. کارکردهای این شوراها  از سازمان نظام معلمی که  همچون " شیر بی یال و دم و اشکم باشد" بیشتر است . هر چند این شکل نیز با توجه به شرایط موجود نیز نمی تواند موثر باشد و تا زمانی که زمینه های بروز و ظهور  واقعی نمایندگان  معلمان فراهم نگردد تشکیل سازمان نظام معلمی و شوراهای معلمان تاثیری نخواهد داشت . ولی تشکیل شوراهای معلمان حداقل از برپایی یک ساختار ناکارآمد دیگر جلوگیری خواهد کرد .

کلام آخر ؛

لزوم نگاه راهبردی به حرفه ای شدن معلمی

در شرایطی که معلمی به عنوان یک حرفه مستقل از دولت به رسمیت شناخته نشده است و  شغل معلمی در تارو پود ساختار اداری آموزش و پرورش گرفتار است و رهایی ازاین  وضعیت نیز مستلزم تلاش تدریجی و زمانبر است؛ دلخوش کردن به سازمان نظام معلمی بیهوده می باشد .

نگاه حکومت به آموزش و پرورش نیز که برخاسته از شرایط موجود کشور و رویه صد ساله دولتی بودن آموزش و پرورش  و عوامل تاثیرگذار دیگر می باشد،  نیز اجازه  تشکیل سازمان نظام معلمی واقعی را نخواهد داد.

با تشکیل سازمان نظام معلمی به ترتیبی که در طرح نمایندگان مجلس مشهود است زمینه دخالت نهادهای مختلف برای جلوگیری از انتخاب شدن معلمان منتقد در هیات مدیره شهرستانی و استانی آن فراهم است . دراین شرایط تلاش برای حرفه ای شدن معلمی مهم تر از سازمان نظام معلمی است .

تاکنون کمتر به جایگاه و لوازم حرفه ای شدن معلمی پرداخته شده  و تلاش ها معطوف به تشکیل به سازمان نظام معلمی بوده است .

حرفه ای شدن معلمی یک راهبرد اساسی برای کسانی است که اصلاح و نوسازی آموزش و پرورش را پیگیری می کنند.  همچنین تلاش برای تشکیل شوراهای معلمان بر اساس اصل یکصد و چهارم قانون اساسی گام مهمی برای دفاع از حقوق معلمان و مشارکت سازمان مند  معلمان در فرایند آموزش و پرورش خواهد بود .

تشکیل سازمان نظام معلمی امید آفرین است  ولی بیم آن می رود در شرایط موجود ساختار ناکارآمدی دیگری بر ساختارهای فعلی اضافه گردد .

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید