سازمان فرهنگی آموزشی یونسکو به منظور تاکید بر نقش و اهمیت روز افزون سواد در رشد فردی و اجتماعی افراد در سراسر دنیا، در چهاردهمین نشست عمومی یونسکو در 26 اکتبر 1966، روز هشتم سپتامبر را «روز جهانی سواد» نامگذاری کرده است. از آن تاریخ تا به امروز، هر ساله مراسمی در این روز برگزار شده و به بهترین فعالیت های سوادآموزی همگام با مفاهیم و سیاست های بین  المللی یونسکو جوایزی اهدا می  شود. جوایز روز بین المللی سواد امسال به کشورهای متعددی از جمله اسپانیا، نیجریه و افغانستان در زیر مجموعه های مختلف سواد اهدا شده اند.

سازمان نهضت سواد آموزی ایران نیز در بخش «سواد آموزی و توسعه مهارت ها» این جایزه را برای آموزش اصول رایانه به زنان در راستای توانمندی و بهبود شرایط شان در حوزه فناوری ‌های ارتباطات و اطلاعات کسب کرد.
یونسکو هر ساله به مناسبت این روز سند مفهومی را در خصوص سواد منتشر می کند که حاوی دیدگاه ها و تعاریف این سازمان است. سند مفهومی سواد ضمن مروری بر فعالیت های انجام شده، چالش ها و مسائل موجود، پرسش های کلیدی و پیامد های احتمالی سواد؛ خط مشی کلی این موسسه را در طول یک سال آتی معرفی می کند.

در این یادداشت با مروری مختصر بر مضامین و مفاهیم این سند تلاش خواهم کرد تا دیدگاه های تاثیرگذار بر این مفهوم را در منظر جهانی را منجمله سواد کارکردی، سواد و توسعه اقتصادی و پیامدهای آن ارائه داده و یادداشت را با پرسش های کلیدی سند مفهومی سواد به پایان ببرم.

مضمون اصلی سواد (2018)عبارتست از سواد و رشد مهارت ها با نگاهی به یادگیری مادام العمر و ارتباط موثر سواد و مهارت ها و طبق این تعریف، سواد عبارت است از دانش، مهارت ها و ظرفیت های مورد نیاز برای اشتغال، به ویژه مهارت های فنی و حرفه ای، مهارت های قابل انتقال و مهارت های دیجیتال.
سند از سه بخش کلی تشکیل شده است: بخش اول، معرفی مفهوم کلی سواد و طبقه بندی آن ذیل «سواد کارکردی»؛ بخش دوم ارائه گزارشی آماری از فعالیت ها و نتایج کمپین های بین المللی سواد آموزی و نرخ اشتغال و میزان موفقیت یا عدم موفقیت آن ها، و  در بخش نهایی پرسش های کلیدی و پیامد های مورد انتظار یونسکو را در سال آتی ارائه می دهد.

در این تعریف از سواد با چند کلید واژه مختلف رو به رو هستیم:

سواد، مهارت (یا سواد به مثابه مهارت)، یادگیری مادام العمر، اشتغال، و مهارت های دیجیتال که درک عمومی ما را از مفهوم سواد در معنای عام و آشنای ما به چالش می کشند.

سواد، در معنای عام یعنی «توانایی خواندن و نوشتن» که همه ما با این مفهوم کلیشه ای در تمامی تجربه های سواد آموزی مدرسه ای خود آشنا بوده ایم. این مفهوم ظاهرا معصومانه و بی طرفانه، در سرتاسر دنیا آن چنان در چارچوب فعالیت های آموزش نهادینه، در قالب برنامه ریزی و تولید مطالب درسی تقریبا یکسان با تمرکز بر مهارت های به اصطلاح جهانشمول و تکیه بر توانایی شناختی خواندن و نوشتن به مثابه مهارت اکتسابی و فنی درونی شده است، که  سواد و کسب دانش تنها در قالب فرآیندهای مدرسه ای شناخته می شود.

دیدگاه سواد که در قالب سواد کارکردی، یا سواد به مثابه مهارت منعکس است،  با تمرکز بر الگوهای یادگیری که بیشتر از مکاتب و دیدگاه غربی نسبت به خواندن و نوشتن شکل گرفته اند، تمامی دیگر انواع دانش و روش های انتقال آن دانش را در گستره وسیع قومی، فرهنگی و اجتماعی در میان اقوام مختلف- که بواسطه کنش های اجتماعی تاریخی کسب شده اند، نادیده می انگارد.

این نکته خصوصا درباره مفهوم سواد که در سند یونسکو منتشر شده، بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که چنین تعریفی به شکلی عملی تمامی انواع دانش بشری، ماهیت، و صورت¬های اجتماعی آن را یکسان و تمایز میان این فرآیندها را با شعار توسعه اقتصادی یکسان می انگارد.

در بخش دوم این یادداشت، به این مفهوم بیشتر خواهیم پرداخت. 
یادگیری مادام العمر (lifelong learning) مفهوم دیگری است که به کسب دانش به شکل خود جوش، دنباله دار و داوطلبانه برای اهداف شخصی و اهداف حرفه ای اشاره دارد که شمول اجتماعی، مشارکت فعالانه مدنی، و توسعه فردی و نیز پایداری فردی را علاوه بر اشتغال ارتقاء می دهد. به همین دلیل، مفهوم یادگیری مادام العمر در مباحث مرتبط با سواد و آموزش در راستای اهداف غایی آموزش از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است.

با این حال، بر خلاف تعریف اولیه از یادگیری مادام العمر که در آن رشد فردی عبارت است از یادگیری فردی با هدف رشد آگاهی، رشد تفکر انتقادی و مشارکت فعالانه و انتقادی در جامعه انسانی، یادگیری خلاقانه، تجربه فرآیند نایادگیری (unlearning)؛ یادگیری مادام العمر در هم بافت این گزارش و با تمرکز به موضوع اشتغال، سواد و توسعه نه به معنای عمیق تر  که بیشتر در معنای کسب مادام العمر مهارت های مورد نیاز برای ورود به بازار کار و ارتقاء اشتغال و رشد و پایداری توسعه اقتصادی اشاره دارد.

مادام العمر بودن یادگیری به زعم من، در این دیدگاه توسعه اقتصادی روز افزون و پایدار را به عنوان هدف غایی خود پیش بینی می کند. اشتغال، توسعه و مهارت های فنی و حرفه ای در این تعریف بسیار حائز اهمیت بوده و به روشنی تعاریف اولیه خواندن و نوشتن را به خودی خود تغییر داده و تمرکز و هدف سواد آموزی را در محلی دیگر از اعراب قرار می دهد. 
مهارت های دیجیتال در این سند جزو مهارت های سواد مرتبط با اشتغال طبقه بندی شده اند طبق تعریف عبارتند از توانایی فردی برای یافتن، ارزیابی، تولید و به اشتراک گذاری اطلاعات شفاف از طریق نوشتن و دیگر فرم های ارتباطات در بسیاری از ابزار های دیجیتال و مهارت ها و دانش دستوری، کامپیوتری، نوشتار و  تایپی در تمامی ابزارهای رسانه جمعی. 
اما آنچه که در این سند اهمیت پیدا می کند، ارتباط سواد، (سوادکارکردی) با اشتغال و توسعه است. بدین معنی که سواد به خودی خود و به ذات خود، برای ایجاد و یا ارتقاء آگاهی انسان، آگاهی انتقادی، رشد مدنی و فعالانه جامعه اهمیت ندارد، و صرفا اهمیت آن در ارتقاء توانایی افراد در شغل یابی و بالابردن فرصت های اشتغال، ارتقاء نرخ توسعه اقتصادی و پیشرفت اقتصادی است. 
بدین معنا سواد پیش تر از آنکه به عنوان یک مفهوم اجتماعی و خاص فرهنگی مطرح باشد، مهارتی وابسته به هم بافت اقتصادی بوده و به عنوان متغیر و عاملی در جهت دست یابی به اشتغال و توسعه پایدار عمل می کند.

این دیدگاه در بخش دوم سند تبیین می شود که گزارش های آماری کمپین های بین المللی به شکاف میان نرخ سواد، نرخ اشتغال و نرخ بی سوادی در کشورهای در حال توسعه و یا توسعه نیافته اشاره کرده و چالش اصلی اقدامات بین المللی سواد را پایداری این شکاف می دانند. طبق سند حاضر، گفته می شود که خلاء بین دانش سواد، شیوه های سواد آموزی و کارکرد واقعی آن ها در هم بافت های مختلف، چالش اصلی برنامه های سواد آموزی یونسکو است.

همان طورکه در بخشی از این سند می خوانیم «سواد به عنوان ابزار در بسیاری حوزه های دیگر مثل اشتغال، کشاورزی و بهداشت به کار گرفته شده و در تمامی این برنامه ها مهارتهای فنی و حرفه ای، مهارت های شغلی، مهارت های فنی و کارآفرینی مورد تاکید بوده اند».

گزارش ها حاکی از آن است که با این حال، طبق همین آمارها هنوز هم در دنیا در حدود 750 میلیون نفر بی سواد تخمین زده می شود که عمدتا در سنین 15-24 سال و در کشورهای در حال توسعه و فاقد مهارت های اصلی سواد یعنی خواندن و نوشتن و ریاضیات هستند و حتی این مهارت ها را نیز کسب نمی کنند. این آمارها نشان گر موقعیت نگران کننده خلاء میان مهارت های سواد و مهارت های دیجیتال در میان جمعیت های بزرگی از افراد در کشورهای خاورمیانه (کشورهای در حال توسعه) است. 
در بخش دیگر بیشتر به تاریخچه شکل گیری مفهوم سواد کارکردی، و ارتباط آن با مفهوم توسعه و مثالی از کمپین های بین المللی خواهیم پرداخت.

ادامه دارد

انسان شناسی و فرهنگ

گروه گزارش/

" روسا ، مقامات و البته نمایندگان مجلس " عاشق سفرهای خارجی هستند .

" روزی که عباس گودرزی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در نشست علنی پارلمان در تذکر شفاهی خود خطاب به هیئت رئیسه مجلس گفت: «تقاضا دارم هیئت رئیسه سفرهای خارجی نمایندگان که اخیراً به کثرت انجام می‌شود را کنترل کند.» مشخص بود که آش آنقدر شور شده که حتی کسانی از دل همین جماعت به ستوه آمده‌اند تا جایی که دست استمداد به سمت هیئت رئیسه دراز می‌کنند و خواستار جلوگیری از تداوم این روند هستند. تذکر آن روز گودرزی اما در میان خبرهای تلخ و شیرین داخل و خارج به چشم نیامد.از همین رو در جست و جوی این که جریان آن تذکر و اتفاقات مجلس پیرامون سفرهای خارجه چه بوده که گودرزی را وادار به واکنش کرده، به سراغ او می‌رویم.وی درگفت‌وگو با آفتاب یزد با بیان اینکه کثرت سفرهای خارجی نمایندگان آن قدر بود که تذکر و دفاع از بیت المال ضروری بود، گفت : احساس می‌کنم بسیاری از سفرهای نمایندگان نه تنها بر اساس ضرورت نیست بلکه هیچ دستاوردی هم برای مردم ندارد...

وی درباره اینکه چه مصداق‌هایی باعث این تذکر شده است، اظهارداشت : افزایش این سفرهای خارجی طی چندماهه اخیر، کاملا مشهود است تا جایی که من احساس می‌کنم در مجلس این موضوع به رقابت بین نمایندگان تبدیل شده است، در حالی که گفته می‌شود در جامعه نباید مسابقه اشرافی گری برگزارشود؛ چراکه این مسئله یک تهدید برای نظام است.حالا ظاهرا در مجلس چنین اتفاقی افتاده و این یک آسیب برای مجلس است.گودرزی گفت : گاهی عده‌ای در باره نقد من می‌گویند که سفرها جای تجربه است که در پاسخ به آن‌ها باید بگویم، نماینده در هنگام کاندیداتوری‌اش فریاد می‌زند که تجربه دارد و می‌تواند مشکلات را حل کند. هیچ نماینده‌ای در شعارهای انتخاباتی‌اش نگفته است که به من رای دهید تا با رفتن به خارج از کشور تجربه کسب کنم.وی ادامه داد : سفرهای خارجه امروز نمایندگان جزو تشریفات و تجملات محسوب می‌شود." ( این جا )

در تازه ترین مورد شرکت هیاتی از وزارت آموزش و پرورش با حضور معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی و دبیر کل کمیسیون ملی آیسسکو در ایران در مجمع عمومی آیسسکو بوده است بدون آن که دستاورد خاص و یا قابل توجهی برای " آموزش و پرورش ورشکسته و معلمان ناامید " ما داشته باشد . ( این جا )

یادداشت زیر توسط یکی از فرهنگیان برای صدای معلم ارسال گردیده است .

این رسانه آمادگی خود را برای انتشار پاسخ مسئولان اعلام می کند .

گروه گزارش/

هیات جمهوری اسلامی ایران  جهت شرکت در مجمع عمومی آیسسکو که 9 اکتبر در مراکش برگزار گردید عازم این کشور گردید .

علی الهیار ترکمن رئیس هیات اعزامی به مجمع عمومی آیسسکو در حضور وزرای 54 کشور اسلامی به ایراد سخنرانی پرداخت و گزارشی از عملکرد ایران در راستای برنامه عمل سه سال گذشته ارائه نمود .

غلامرضا کریمی دبیر کل کمیسیون ملی آیسسکو در ایران که هم زمان قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در امور بین الملل و متولی مدارس خارج از کشور نیز می باشد در این سفر معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش را همراهی می کرد .

علی رغم فراسازمانی بودن این بخش اما غلامرضا کریمی در مورد " روز جهانی معلم " سکوت اختیار کرد .

این در حالی است که ایشان سی ام سپتامبر به مناسبت "  روز ناشنوایان "  پیامی صادر کرده بود . ( این جا )

« شیرزاد عبداللهی » مطلبی در این مورد نوشته است .

قسمت دوم

4 .چهارمين نشست  سران کشور هاي ساحلي  خزر ، 1393 در آستارا خان روسيه

پرسش کننده :

در چهارمين نشست  سران کشور هاي ساحلي  خزر چه گذشت ؟

پاسخ دهنده : ( 5 )
در اجلاس آستاراخان روسیه ، موافقت‌هایی در زمینه پیشگیری و واکنش به شرایط اضطراری در دریای خزر، آب‌شناسی و هواشناسی و همچنین بیانیه مشترک امضا شد؛ اما مهم‌ترین موافقتنامه اجلاس چهارم سران، امضای موافقتنامه حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع زنده آبی دریای خزر است؛ زیرا در دو دهه گذشته، گسیل شرکت‌های غربی به خزر برای استخراج نفت به‌ویژه در بخش جمهوری آذربایجان و قزاقستان و عدم رعایت استانداردهای زیست‌محیطی، منابع ارزشمند آبزیان دریای خزر به‌ویژه ماهیان خاویاری و کیلکا را با خطر جدی مواجه ساخته است و این منابع که طلای سفید دریای خزر هستند، قربانی طلای سیاه خزر (نفت) و سودجویی کمپانی بزرگ نفتی و برخی از کشورهای ساحلی شده‌اند.

برخی از قرائن تکان‌دهنده زیست‌محیطی نظیر حرکت لکه‌های بزرگ و عمیق نفتی در خزر در اسفند 1390 از دکل‌های فرسوده جمهوری آذربایجان به‌سمت سواحل ایران (تنها کشور ساحلی خزر که در حال‌حاضر استخراج نفت از خزر ندارد) نشان می‌دهد صدماتی که شرکت‌های نفتی غربی به‌خصوص بی‌پی ( شرکت نفت و گاز بريتانيايي و چند مليتي )  بر محیط زیست خزر زده‌اند و می‌زنند، با توجه به شرایط جغرافیایی بسته دریای خزر، به‌مراتب بیشتر از فاجعه آلودگی نفتی‌ای باشد که همین شرکت در فروردین 1389 در خلیج مکزیک به‌بار آورد؛ ازاین‌رو، از سویی انتظار می‌رود کشورهای ساحلی خزر، کنوانسیون محیط زیست دریای خزر موسوم به کنوانسیون تهران که ناظر بر سه پروتکل مقابله با حوادث ناشی از آلودگی نفتی، حفاظت از دریای خزر در مقابل آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های مستقر در خشکی، و حفاظت از تنوع زیست‌محیطی خزر است را به‌طور جدی اجرا و رعایت کنند. ( 5 )

از سوی دیگر، با امضای موافقتنامه حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع زنده آبی دریای خزر، این انتظار می‌رود که برخلاف رویه گذشته، پیش‌بینی و اجرای طرح‌های مربوط به حفظ ذخایر ماهیان خاویاری محدود به ایران نشود، بلکه دیگر کشورهای ساحلی دریای خزر نیز ضمن مقابله جدی با صید قاچاق ماهیان خاویاری، به پرورش و توسعه ذخایر این ماهیان اقدام کنند.  ( 5 )

در این میان، دستور کار اجلاس سران دریای خزر، بار دیگر نشان داد که علی‌رغم پیشرفت‌های قابل توجهی که در مسائل زیست‌محیطی‌اش، شیلات، کشتیرانی، همکاری‌های انتظامی و تحقیقات علمی در خزر ایجاد شده است و علی‌رغم اینکه از سال 1996 تاکنون 38 نشست گروه کاری خزر در سطح معاونان وزیران امور خارجه برگزار شده، اما به تکمیل رژیم حقوقی این دریا راه زیادی باقی است. علت اصلی این موضوع را می‌توان در یک‌جانبه‌گرایی برخی از کشورهای ساحلی دریای خزر به‌ویژه جمهوری آذربایجان و نیز ترجیح منافع کوتاه‌مدت اقتصادی بر منافع بلندمدت جست و جو کرد. ( 5 )

واقعیت این است که عدم رعایت استانداردهای زیست‌محیطی در استخراج نفت در دریای خزر (برای نمونه، نشت تُن‌ها نفت به دریا در هنگام استخراج و یا آتش‌سوزی یک‌ماهه در یکی از چاه‌های نفت جمهوری آذربایجان در شهریور 1392)، عدم نظارت بر فعالیت شرکت‌های غربی به‌ویژه بی‌پی و اگزون موبیل، ( يک شرکت نفت و گازِ آمریکايي ، دومین شرکت بزرگ نفتی جهان است که دفتر مرکزی آن در شهر ایروینگ تگزاس قرار دارد.  این شرکت از نظر درآمد سالیانه هم اکنون سومین شرکت بزرگ جهان شناخته می شود.  )

تعریف بخش‌های به‌اصطلاح ملی در خزر، کشانیدن پای بیگانگان در دریای خزر (نظیر چند رزمایش جمهوری آذربایجان و آمریکا ازجمله در سال 2001)، صید بی‌رویه ماهیان خاویاری، و تمسک به قوانین داخلی شوروی در مباحث رژیم حقوقی دریای خزر، مشکلاتی جدی در مسیر تعیین رژیم حقوقی این پهنه آبی ایجاد کرده است. این در شرایطی است که با توجه به زیست ده‌ها میلیون انسان در سواحل خزر، به هم ریختن اکوسیستم دریای خزر و همچنین با عنایت به اهمیت ژئوپلیتیک دریای خزر، هرگونه واگرایی سیاسی، به زیان همه کشورهای ساحلی دریای خزر تمام می‌شود. 
طی سال‌های گذشته، آمریکا با زیاده‌خواهی کوشیده است با ایفای به‌نوعی نقش کشور ششم در خزر، از هرگونه هم‌گرایی در دریای خزر جلوگیری کند تا بتواند ضمن حضور نظامی در خزر، بر منابع انرژی آن نیز تسلط پیدا کند. در این خصوص، دو موضوع در دستور کار واشنگتن قرار دارد:

اول امکان احیای طرح ترانس خزر (پروژه خط لوله گاز «ترانس خزر»  قرار است بخشی از گاز ترکمنستان و کشورهای آسیای مرکزی را از بستر دریای خزر به اروپا منتقل کند. )  یا طرح‌های مشابه نظیر ناباکو (خط لوله نابوکو (Nabucco) خط لوله‌ای است که قرار است گاز طبیعی را از منابع دریای خزر به اروپا از طریق آذربایجان، گرجستان، ترکیه، بلغارستان، رومانی، مجارستان و اتریش  منتقل کند.) مبنی بر احداث یک خط لوله از بستر دریای خزر با هدف انتقال گاز آسیای مرکزی به اروپا؛ به‌ویژه با توجه به تحولات اوکراین و با هدف کاهش وابستگی گازی اروپا به روسیه.

دوم اینکه آمریکا به‌دنبال ایجاد کریدور حمل‌ونقل هوایی مطمئنی از افغانستان، آسیای مرکزی به قفقاز و اروپاست. طبیعتاً نوع رژیم حقوقی دریای خزر و اجماع کشورهای ساحلی می‌تواند این کریدور حیاتی را قطع یا دچار مشکل سازد؛ ازاین‌رو، قابل پیش‌بینی است که در آینده تحرکات آمریکا برای ایجاد تنش و واگرایی در دریای خزر افزایش خواهد یافت؛ اما مشخص است که اراده‌ای جدی در کشورهای تأثیرگذار در دریای خزر برای حفظ این پهنه آبی به‌عنوان دریای صلح و دوستی وجود دارد. در این راستا، تأکید کشورهای ساحلی دریای خزر به‌خصوص ایران و روسیه بر مخالفت با حضور نظامی کشورهای ثالث در دریای خزر، مخالفت بر احداث خط لوله از بستر دریای خزر به‌علت زلزله‌خیز بودن این دریا و تبعات زیست‌محیطی آن و نیز موافقت ایران و روسیه با استفاده مشاع از سطح آب مرکز دریای خزر هم‌زمان با تعریف محدود حاکمیت ملی برای کشورها دارای پیام‌های روشنی است.  ( 5 )
در این روند ایران ضمن موافقت با استفاده مشاع از سطح مرکزی دریای خزر (حاکمیت مشترک در مرکز دریا)، براساس حقوق بین‌الملل سهم خود را از تقسیم بستر دریای خزر، 20 درصد می‌داند و خود را به صیانت از حق حاکمیت ملی خود در این محدوده مکلف می‌داند که استقرار سکوی نفتی امیرکبیر در این محدود بیانگر آن است. ( 5 )

5. پنجمین نشست سران حوزه دریای خزر در شهر آکتائو قزاقستان مرداد 1397

پرسش کننده :

از پنجمین نشست سران حوزه دریای خزر در شهر آکتائو قزاقستان چه مي دانيد ؟

پاسخ دهنده :( 6 )

پنجمین نشست سران حوزه دریای خزر در شهر آکتائو قزاقستان برگزار شد . اهمیت این نشست به خاطر امضای پیش نویس رژیم حقوقی جدید دریای خزر پس از 25 سال  مذاکره و گفت و گو است. در 25 سال گذشته بیش از پنجاه نشست کارشناسی و پنج نشست سران برگزار شده است.

پرسش کننده :

چرا مذاکرات بيش از دو دهه هنوز ادامه دارد؟

پاسخ دهنده : ( 6 )

اختلاف نظر کشورها در تدوین پیش نویس رژیم حقوقی جدیدی برای دریای خزر باعث شد که مذاکرات 25 سال به طول بکشد. کشورها درباره سهم هر کشور از دریای خزر و چگونگی تقسیم و بهره برداری از  دریای خزر اختلاف نظر داشتند. برخی از کشورها به صورت  دو یا سه جانبه قراردادهایی برای بهره برداری از آبزیان و منابع زیر بستر دریای خزر قراردادهایی امضاء کرده و شروع به استخراج کردند. این مسئله اختلافات برای رژیم حقوقی جدید را سخت تر و در عین حال ضرورت رسیدن به یک رژیم حقوقی جدید را بیشتر کرد.  کشورهای حوزه دریای خزر در اجلاس سران در آستاراخان توافق کردند که گام به گام برای تعریف رژیم حقوقی جدیدی جلو بروند. ( 6 )

پرسش کننده :

نظر ايران براي نشست قزاقستان چيست ؟

پاسخ دهنده : ( 6 )

محمد جواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در نشست وزرای خارجه پنج کشور ساحلی دریای خزر ، یک روز پیش از نشست سران با تاکید بر اینکه امضای این کنوانسیون پایان همه مذاکرات و اقدامات در خزر نیست گفت؛ این تصمیمات در واقع نقطه عطف و آغازین برای اجرای تفاهمات، نظارت بر اجرا و همچنین شروع مذاکرات برای امضای موافقتنامه‌های جدید و ضروری به شمار می رود. ( 6 )

پرسش کننده :

ايران کنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر را امضا کرده است در اين مورد توضيح دهيد .

پاسخ دهنده :

در رابطه با اين مهم بعدأ ، بيشتر توضيح خواهم داد .

ب-  نگاهي تاريخي به جدال ها و توافقات ِ درياي خزر

پرسش کننده :

از چه زماني نام روس ها با درياي خزر يا کاسپين گره مي خورد ؟

پاسخ دهنده : (7)

سال ۱۵۵۱ میلادی (۹۳۰ خورشیدی)، ایوان واسیلیویچ  معروف به «ایوان مخوف»، حکمران مسکو، با پیروزی بر خان قازان، خان‌نشین مزبور را برانداخت و دو سال بعد، بندر آستاراگان (آستاراخان، هشترخان) را گشود. در نتیجه برای نخستین بار، پای روسیان به دریای مازندران باز شد. (7)

اما پیش از ظهور «پتر» در صحنه سیاسی روسیه (۱۷۵۲-۱۶۸۲ میلادی / ۱۱۰۴۱- ۱۰۴۱ خورشیدی) همیشه دریای مازندران، یک دریای ایرانی بود. پتر در ماه مه ۱۷۲۳ میلادی (اردیبهشت ماه ۱۱۰۲)، فرمان تهاجم به سوی سرزمین‌های ایران را صادر کرد. بدین‌سان، برای اولین بار کشور ایران از سوی دریای مازندران مورد تهدید و هجوم قرار گرفت و در نتیجه، حاکمیت بی‌معارض ایران در این دریا به مخاطره افتاد. (7)

پرسش کننده :

اين تعرض پتر ، از سوي ايران بي پاسخ ماند؟

پاسخ دهنده : (7)

پس از آن در طول تاریخ ، این نادرشاه بود که توانست روس‌ها را وادار به خروج نیروهای خود از گیلان و قفقاز کند. او حتی تلاش کرد با استفاده از مستشار نظامی انگلیسی به نام جان اِلتون، نیروی دریایی در دریای خزر ایجاد کند اما با مرگ او آرزوی این چنینی هم به خاطره‌ها سپرده شد. (7)

پرسش کننده :

انحصار ِحضور کشتي هاي جنگي روسي در درياي خزر چگونه پديدار شد ؟

پاسخ دهنده : (7)

عهدنامه گلستان در تاریخ ۳ آبان ۱۱۹۲ خورشیدی مطابق با ۲۵ اکتبر ۱۸۱۳ میلادی در پی جنگ‌های ایران و روسیه در دوره قاجار بین این دو کشور امضاء شد. (7)

در فصل پنجم عهدنامه گلستان آمده است:

... احدی از دولت‌های دیگر سوای دولت روس ، کشتی‌های جنگی در دریای خزر نداشته باشد. (7)

پرسش کننده :

حق کشتيراني ايرانيان در درياي خزر ، از چه زماني سلب شد؟

پاسخ دهنده : (7 )

قراداد ترکمان چای در تاریخ اول اسفند ۱۲۰۶ خورشیدی مطابق با ۲۱ فوریه ۱۸۲۸ میلادی در پی جنگ‌های ایران و روسیه در دوره فتحعلی شاه قاجار بین این دو کشور در روستای ترکمانچای امضا شد. (7)

یکی از مفاد قرارداد ترکمانچای اجازه عبور و مرور آزاد به کشتی‌های تجاری روسی در دریای خزر و انحصار عبور و مرور کشتی‌های جنگی به روسیه بود. به این ترتیب ایران حق کشتی‌رانی در دریای خزر را از دست داد و ملزم به پرداخت ۱۰ کرور تومان به عنوان غرامت به روسیه شد. (7)

لهذا همین حق مخصوص کما فی السابق امروز به اطمینان به ایشان وارد می شود، به نحوی که غیر از دولت روسیه هیچ دولت دیگر نمی تواند در بحر خزر کشتی جنگی داشته باشد. (7)

پرسش کننده :

خط ساحلي درياي خزر براي شوروي  چقدر بوده اين خط ساحلي براي ايران چقدر است ؟

پاسخ دهنده : ( 8)

واقعیت جغرافیا که مقابل چشمان ما قرار دارد چنين است : خزر، 6500 کیلومتر ساحل دارد؛ از این میزان، 5843 کیلومتر متعلق به شوروی بود و تنها 657 کیلومتر آن برای ایران است.  ( 8)

کمترین میزان ساحل در خزر متعلق به ایران است:

قزاقستان 1900، ترکمنستان 1768، روسیه 1355، آذربایجان 820 و ایران 657 کیلومتر.


با نگاه به نقشه دریای خزر اعداد و ارقام به صورت کيفي نمايان مي شود . ( 8)

پرسش کننده :

در حقوق بين الملل براي تقسيم دريا ، به جزء قائده نوار ساحلي ، چه فرمول ديگري وجود دارد .

پاسخ دهنده :

گفت و گو ادامه دارد.

بخش اول

منابع :

1. خبر گزارية دانشجويان ايران " ايسنا "

اطلاعات بیشتر در مورد دریای خزر و قرارداد جدید

(2 ) جام جم آنلاين چهار شنبه 4 ارديبهشت 1381

( 3 ) خبرگزاري دانشجويان ايران "ايسنا " سه شنبه 24 مهر 1381

( 4 ) نشست باکو ، چشم انداز

( 5 ) اجلاس چهارم و دورنمای رژیم حقوقی خزر

احمد کاظمی، مدیر پژوهش‌های کاربردی معاونت برون‌مرزی صدا و سیما

یکشنبه 6 مهر 1393

( 6 )شبکه العالم

اولین گام در تدوین رژیم حقوقی دریای خزر

http://fa.alalam.ir/news/3719256/--%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B2%D8%B1

يکشنبه 21 مرداد 1397 - 13:17

( 7 ) چمدان

ایران و آنچه بر سهمش از دریای خزر گذشت | از جنگ‌های ایران و روس تا عهدنامه گلستان و ترکمانچای

( 8) سايت تحليلي خبري عصر ايران

بدون احساسات و حب و بغض؛ سهم ایران از خزر چقدر است؟

http://www.asriran.com/fa/news/626411/%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%AD%D8%A8-%D9%88-%D8%A8%D8%BA%D8%B6-%D8%B3%D9%87%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D8%B2%D8%B1-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA

 5 اکتبر ( روز جهانی معلم ) موقع مناسبی و در روزهای آغاز سال تحصیلی واقع شده است . اما روز معلم در تقویم خودمان در اواخر سال تحصیلی و درست در پایان کار معلمان است. البته زمان آن نیز می تواند فرصتی برای تقدیر واقعی از یک سال تلاش  معلمان باشد که متاسفانه چنین نیست و معمولا در حد ایراد حرف و اعطای لوح تقدیر و یک کادوی معمولی مانده است.

خوشبختانه ایران یکی از حاضرین در جلسه  تصویب روز جهانی معلم ( سال 1966) بوده است. جلسه ای که اتفاقا در آن نماینده امریکا حضور نداشت و لذا این روز قاعدتا نباید صبغه و سابقه استکباری داشته باشد.

با این همه هنوز دست اندرکاران امر، هر ساله در آستانه ی این روز سکوت معنی داری پیشه می کنند. اگرچه اجازه ثبت و ضبط آن در تقویم رسمی داده شده  اما هر سال از کوچک ترین اشاره و نشانه ای در باب گرامی داشت آن تغافل می شود. این همه اما در حالیست که همه چیز در دنیا به سرعت برق و باد ، در حال تغییر است و تن دادن به فرایند جهانی شدن، تنها گزینه ناگزیر ماست.

باور کنیم که حضور در دهکده ی جهانی ، به دعوت استکبار جهانی نیست که بشود در باره ی آن توهم توطئه داشت .

روز جهانی معلم، فرصت خوبی برای تمرین مدارا و گفت و گوی تمدن هاست که دست برقضا ، مبدع و منادی آن کشور ایران بوده است.
در دنیا بیش از پنجاه میلیون معلم وجود دارد. برای استفاده ی شایسته و بایسته از این نیروی انسانی عظیم، باید تدابیری اساسی اندیشید.شواهدی وجود دارد که در بسیاری کشورها، حقوق معلمان از حقوق مشاغل مشابه معلمی، کمتر است.

پیامد این وضع، افت کیفی معلمان، فقدان معلمان ماهر به دلیل جذب شدن در سایر مشاغل و بی علاقگی عمومی در خلاقیت ورزی معلمان است ، به طوری که چند شغلی بودن و ترویج تدریس خصوصی، عادت معمول معلمان در بسیاری کشورها گردیده است.شعار امسال روز جهانی معلم، مثل همیشه تامل برانگیز است؛

« حق آموزش به معنی حق داشتن  یک معلم شایسته است.»

پاشنه آشیل معلمی نیز همین شایستگی است . این که معلم بودن كارساده اي نيست و كار همه كس هم نيست. چراکه معلمی، مثل  هیچ یک از حرفه هایی که می شناسیم نیست. معلمانی هوشیار و بیدار که سخنگویان فکری و فرهنگی جامعه خویش اند

معلمی، فعالیت در جبهه ی روابط انسانی است. فضایی که در آن به آسانی سوء تفاهم پیش می آید. افراد خیلی سریع ناراحت می شوند یا او را ناراحت می سازند .

معلم ،ضمن اداره ی کلاس باید از فراگیران ارزشیابی بگیرد ، سر  وصدای بچه ها را تحمل کند ، آنها را دعوت به سکوت کند ، به همه مهر بورزد ، با یکی می خندد ، به دیگری اخم کند ، به پرسش های بی موقع پاسخ گوید ، از یادگیری تک تک بچه ها اطمینان حاصل کند، در دعوای بچه ها فورا حضور پیدا کند و آن ها را آشتی دهد ، تنبیه کند ، تشویق کند ، اندرز دهد و البته در همه  این احوال ، مواظب رفتار ، گفتار و ظاهر خود باشد .

درد سرهای یک معلم به چهار دیواری کلاس درس و یک زمان خاص محدود نمی شود . یک معلم باید مترصد روبه رو شدن با ارزیابی های گاه و بی گاه مسئولین اداری و همین طور مواظب سلوک و ظاهر خود در بیرون مدرسه باشد که نکند نقش الگویی اش خدشه دار شود.اما تمام این شایستگی  هم به یمن سعی معلم حاصل نمی شود. زمینه شایسته بودنش نیز باید فراهم شود.

به این منظور باید شایستگان بر سر امور بایستند. به جای «مهره » ها، «مدیر » ها باید معلمان را مدیریت کنند و با پرهیز از زیاد حرف زدن و نگاه سیاسی و ایدئولوژیک داشتن  ، به نفس آموزش  بیندیشند و در پی تشویق معلمان فعال و بی ریایی بگردند که برای معرفی کردن خود، مستند سازی و مدون سازی مدارک موجود را بلد نیستند.

معلمانی هوشیار و بیدار که سخنگویان فکری و فرهنگی جامعه خویش اند. معلمانی که جهانی بیندیشند و منطقه ای عمل کنند. معلمانی که نه فقط آزاد، که آزاده باشند. معلمانی که غم نان، امانشان را نگیرد و تکرار اعتراض ها و پیگیری های صنفی، آرامش شان را بر هم نزند.

معلمانی که زیادی نباشند حتی اگر که خیلی زیاد باشند. معلمانی که به تیر و طعنه ی چپ و راست، رانده نشوند.

معلمانی که از اصول گرایی یا اصلاح طلبی خویش به ستوه نیایند. معلمانی که اجازه ندهند يكي ديگر در درونشان بنشيند و بينديشد.

معلمانی که از شوق آموزش ، دردمند باشند اما نه نیازمند باشند و نه دربند و ...

نقطه، سرخط!

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

گروه رسانه/

« صدای معلم » فرارسیدن " روز جهانی معلم " را به همه معلمان تبریک می گوید .

  « صدای معلم » امیدوار است تا نگاه به آموزش با تاسیس و تثبیت منطقی ، مستقل و مشارکت پذیر " سازمان نظام معلمی " در جامعه ما علمی ، کارآمد و آینده محور شده و به استانداردهای جهانی نزدیک شود .

در روزهاي مقارن با برگزاری اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر ، و حضور روحاني و ظريف در اين اجلاس ، بار دیگر بحث رژیم حقوقی  این دریا و سهم ایران از آن، بر سر زبان ها افتاد .

شاه بیت گفت و گوها نیز این است:

ایران و شوروی سابق، به عنوان دو کشور ساحلی دریای خزر، هر کدام مالک 50 درصد از این دریا بوده اند و در معاهده 1921 و 1940 نیز که بین دو کشور امضا شده، این مالکیت 50 درصدی به رسمیت شناخته شده است.

در گفت و گوي مجازي ذيل  ، به بررسي اين موضوع مي پردازيم .

الف ) خلاصه اي از پنج نشست سران کشور هاي ساحلي خزر هر اجلاس تقريبأ از زاويه ديد يک منبع ، نگاه شده است .( نگاه يکسويه به پنج اجلاس گذشته )

1. اولين نشست ارديبهشت 1381 در عشق آباد:

پرسش کننده :

موضع ايران ، در اولین نشست وزراي خارجه کشور هاي ساحلي در ياي خزر چه بوده است ؟

پاسخ دهنده : ( 1)

اولین نشست وزرای خارجه کشورهای ساحلی دریای به ابتکار ایران و در ماه‌های آخر ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی در آبان ۱۳۷۵ (نوامبر ۱۹۹۶) در تهران برگزار شده است. پیش از این اجلاس، نشست‌های دوجانبه متعددی میان رهبران کشورهای ساحلی و مقام‌های وزارت خارجه انجام شده است. 

در همه این نشست‌ها، مقام‌های ایران از معتبر بودن دو پیمانی که ایران و شوروی امضا کرده بودند و از ضرورت تعیین رژیم حقوقی جدید سخن گفته‌اند. در این مذاکرات طرح ایران ابتدا تقسیم دریا به قسمت‌های مساوی بود اما پس از مدتی ایران اعلام کرد که بر اساس حق تاریخی‌اش در دریای خزر، سهم خود را بیست درصد می‌داند و چهار کشور دیگر می‌توانند مابقی را هر طور خواستند تقسیم کنند .

پرسش کننده :

دیدگاه های کشورها درباره تعیین خط میانی ، شکل و اندازه آن و دیگر ویژگی های رژیم حقوقی دریای خزر در نخستين نشست چگونه بود ؟

پاسخ دهنده : ( 2 )

در ارديبهشت ماه 1381 ؛ نشست دو روزه کشورهای ساحلی دریای خزر در عشق آباد بدون صدور بیانیه نهایی پایان یافت . اما سران این کشورها ، آن را موفق خواندند .

دیدگاه های کشورها درباره تعیین خط میانی ، شکل و اندازه آن و دیگر ویژگی های رژیم حقوقی دریای خزر متفاوت بود، اما در این نشست سران کشورها توانستند آزادانه با یکدیگر تبادل نظر کنند.

پنج کشور تعهد کردند در دریای خزر از قوه قهریه استفاده نکنند و مناقشه به وجود نیاورند تا مسائل بحث انگیز با تفاهم و مدارا حل شود.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در دیدار با رئیس  دولت اصلاحات در عشق آباد از پیشنهاد وی برای برگزاری اجلاس بعدی سران کشورهای حاشیه دریای خزر در تهران استقبال کرد.

روسای جمهوری ایران و روسیه قبل از برگزاری اجلاس با یکدیگر دیدار کردند و درباره مسائل مختلف از قبیل مبارزه مشترک با تروریسم بین المللی و موضوعات مورد علاقه دو کشور به گفت و گو پرداختند.

ولادیمیر پوتین و رئيس دولت اصلاحات در گفت و گویی اختصاصی با خبرگزاری روسی اینترفکس ، نتایج اولیه اجلاس سران خزر را امیدوار کننده خواند.

2. دومين اجلاس سران كشورهاي ساحلي درياي خزر ، 24 مهر 1386 در تهران

پرسش کننده :

نتيجه دومين اجلاس سران كشورهاي ساحلي درياي خزر در 24 مهر 1386 تهران چه بود ؟

پاسخ دهنده : ( 3 )

اعلاميه اجلاس سران كشورهاي ساحلي درياي خزر در تهران:

كشورهاي ديگر حق استفاده از قلمرو پنج كشور ساحلي براي تهاجم عليه هر يك از طرف‌ها ندارند .

پنج كشور ساحلي درياي خزر براي اولين مرتبه و در يك اعلاميه 25 بندي درباره مهم ترين مسايل منطقه اي و بين المللي تفاهم كردند.

در ذيل به برخي از مواد اين اعلاميه اشاره مي شود :

قسمت پانزدهم – طرف ها تاكيد مي‌كنند كه در هيچ صورتي به كشورهاي ديگر اجازه نخواهند داد تا از قلمرو كشورشان براي تهاجم و ساير عمليات نظامي عليه هر يك از طرف ها استفاده شود.

قسمت نوزدهم- طرف ها معاهده«منع اشاعه و تكثير سلاح هاي هسته اي» را به عنوان يكي از مهم ترين بنيان هاي امنيت و ثبات بين المللي دانسته و خواستار تعميم آتي اين معاهده هستند. طرف ها همچنين حق مسلم كليه كشورهاي عضو معاهده «منع اشاعه و تكثير سلاح هاي هسته‌يي» جهت توسعه تحقيقات، توليد و استفاده از انرژي هسته‌يي در مقاصد صلح آميز بدون تبعيض و در چارچوب مفاد اين معاهده و همچنين سازوكارهاي آژانس بين المللي انرژي اتمي را مورد تاييد قرار مي دهند.

قسمت بيست و يکم- طرف ها معتقدند كه شرط لازم تامين امنيت، صلح و ثبات در منطقه، حل و فصل صلح آميز، عادلانه و پايدار مناقشات بر طبق منشور ملل متحد ، براساس احترام به حاكميت، رعايت تماميت ارضي و خدشه ناپذيري مرزهاي شناخته شده بين المللي مي باشد.

قسمت بيست و پنجم- اجلاس آتي روساي جمهور كشورهاي ساحلي خزر طبق تاريخ توافق شده در اکتبر 2008 در باکو مرکز جمهوري آذربايجان برگزار خواهد شد.

پرسش کننده :

3. سومین اجلاس سران خزر ، نوامبر 2010 در باکو

پاسخ دهنده : ( 4 )

سومین اجلاس سران خزر در باکو با امضای نظام نامه امنیتی دریای خزر و همچنین انتشار بیانیه ای در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان پایان یافت . در نظام نامه امنیتی خزر ، بر تامین امنیت دریای خزر توسط پنج کشور ساحلی تاکید شده است .
باید توجه داشت دریاچه خزر ، نقش به سزایی در جریان تحولات جهانی دارد و در بسیاری از محاسبات استراتژیک قدرتها جایگاه ویژه دارد. کشیدن شدن شرکای غربی برخی کشورهای حاشیه خزر به این دریاچه از جمله پیامدهای این شاخصه منطقه می باشد. البته بلاتکلیفی امنیتی رژیم حقوقی خزر نیز راه را برای کشورها و سازمانهای خارج از منطقه باز گذاشته بود. لذا موافقتنامه امنیتی اخیر ، پس از توافقنامه زیست محیطی به عنوان دومین توافق همه جانبه، میتواند روند تصویب توافقات همه جانبه در سایر حوزه ها را فراهم کرده و به تدریج موجب به حاشیه راندن هر گونه توافقنامه دو جانبه یا چند جانبه باشد.
اما با این وجود این بیم وجود دارد که موانع همچنان پابرجا بماند. اینکه همه طرفین تائید کردند امنیت در دریای خزر به کشورهای منطقه مربوط است و قدرت‌های فرا منطقه ای نباید در این مورد دخالتی داشته باشند، حق کشتیرانی در دریای خزر فقط در اختیار کشورهای حاشیه دریای خزر است، طرفین تحت هیچ شرایطی اجازه نخواهند داد تا از خاک آن‌ها برای حمله یا عملیات نظامی علیه کشورهای ساحلی دیگر، استفاده شود.

هر چند در گذشته نیز چنین مواضعی وجود داشت ولی اعلام آن در اجلاس سران ٥ کشور را می توان یک گام مثبت تلقی نمود که می تواند طرح‌های آمریکا برای نفوذ نظامی در منطقه خزر را با یک مانع روبه رو نماید. اما باید خاطر نشان ساخت دستیابی به این توافق‌نامه امنیتی تمام مشکلات مربوط به نفوذ آمریکا و ناتو در دریای خزر را بر طرف نخواهد ساخت. چرا که هیچ ضمانت اجرایی برای رعایت مفاد این توافق‌نامه وجود ندارد.

در بیانیه کشورهای ساحلی دریای خزر نیز بر همکاری پنج کشور ساحلی در عرصه های مختلف اقتصادی ، انرژی ، حمل و نقل دریایی  و سایر حوزه ها تاکید شده است . تحلیل و ارزیابی دستاوردهای این نشست از این جهت دارای اهمیت است که به طور حتم این توافقات در مستندات لازم برای تعیین رژیم حقوقی دریای خزر بی تاثیر نخواهد بود.
  علاوه بر این در نشست باکو روسای كشورهای ساحلی توافق كردند كارشناسان كشورهای عضو در یك مدت زمان مشخص بررسی‌های كارشناسی لازم برای تعیین عرض جغرافیایی و حدود حق حاكمیت پنج كشور عضو از خزر را انجام دهند. از این رو پیگیری مذاکرات سومين اجلاس سران پنج كشور درياي خزر می تواند یک گام مثبت برای اعتمادسازی جهت بررسی جدیتر ابعاد رژیم حقوقی دریای خزر تلقی شود. در صورتی که در این زمینه پیشرفتی حاصل گردد زمينه برای توسعه همكاريهاي بیشتر كشورهاي اين منطقه فراهم خواهد شد.

در این چارچوب تاسیس سازمان همكاريهاي اقتصادي كشورهاي ساحلي درياي خزر هم از اهميت فراواني برخوردار است. به عقيده كارشناسان، ایجاد این سازمان با توجه به توان همكاري هاي اقتصادي كشورهاي ساحلي درياي خزر، زمينه ساز افزايش حجم مبادلات بازرگاني و اقتصادی در منطقه خواهد شد.

چالش های موجود
نشست کشورهای حاشیه خزر در حالی در جمهوری آذربایجان برگزار شد، که پس از قریب به دو دهه از آغاز مذاکرات در خصوص دریای خزر به ویژه چگونگی تعیین رژیم حقوقی جدید این دریا، هنوز نتیجة قابل قبولی دستگیر ایران نشده است.

 جدول خلاصه نشست سران در حوزه درياي خزر

ادامه دارد

منابع :

1.   خبرگزاري ِ دانشجويان ايران " ايسنا "

اطلاعات بیشتر در مورد دریای خزر و قرارداد جدید

(2 ) جام جم آنلاين چهار شنبه 4 ارديبهشت 1381

( 3 ) خبرگزاري دانشجويان ايران "ايسنا " سه شنبه 24 مهر 1381

( 4 ) نشست باکو ، چشم انداز

گروه رسانه/

همان گونه که پیش تر نیز آمد ( این جا ) ؛ مجله تایم گزارشی را از زندگی معلمان آمریکایی در مورد حقوق شان با عنوان :

 13Stories of Life on a Teacher's Salary

منتشر نموده است .

در این بخش زندگی خانم « هوپ براون » را می خوانید.