گروه گزارش/
آن چه در زیر می آید ؛ گفت و شنود « صدای معلم » با « مرتضی تمجیدی ؛ مدیر کل پیشین استان آموزش و پرورش زنجان » است که حول اهم مسائل و چالش های آموزش و پرورش در دوات سیزدهم صورت گرفته است .
بخش سوم و پایانی این گفت و گو را می خوانید .
« از دیدگاه ما تابو مبین دو معنای کاملاً متضاد است. از یک سو به معنای مقدس و وقفی، و از سوی دیگر به معنای خطرناک، وحشتناک، ممنوع، نجس و اسرارآمیز (تابو بنابرین به معنای غیر قابل وصول و اساساً به معنای محدود و ممنوع است).
ـ محدودیتهای تابویی چیزی غیر از ممنوعیتهای اخلاقی و مذهبی محض است.
ـ بر اساس هیچ کدام از فرمانهای ملکوتی نیست و فقط به خود تکیه دارد.
ـ عموماً وجه افتراق آن از ممنوعیتهای اخلاقی این است که جزو نظامی که امساک و پرهیز را واجب به حساب میآورد و دلایل این وجوب را به دست میدهد، نیست.
ـ ممنوعیتهای تابویی بر هیچ استدلالی استوار نمیباشد و لیکن از نظر کسانی که تحت سیطرۀ آن زندهگی میکنند، کاملاً طبیعی است » .
( زیگموند فروید )
***
هفته ی پیش در مدرسه نشست « شورای معلمان » بود .
یکی از مسائلی که مورد تاکید بسیار هم توسط مدیر و هم معاون و هم معلمان بود ، همراه داشتن موبایل و آوردن آن توسط دانش آموزان به مدرسه بود .
علت ترس و نگرانی آنان هم تا جد زیادی کاملا مشخص بود .
فیلم برداری از معلمان و اوضاع مدرسه توسط دانش آموزان و اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی .
مدارس این موضوع را به صراحت بیان نمی کنند چون به قول معروف « تُف سربالاست » اما بسیاری در این موارد به قوانین و مقررات آموزشی در زمینه ممنوعیت آوردن موبایل در مدارس اشاره می کنند .
البته موضوع مربوطه در « آیین نامه اجرایی مدارس » آمده است اما به نظر می رسد که از یک تناقض محتوایی و ساختاری رنج می برد .
فصل سوم از آیین نامه ی اجرایی مدارس به « مقررات انضباطی و وظایف دانش آموزان » اختصاص دارد .
بند 4 از تبصره 2 از فصل هفتم از ماده 72 آیین نامه ی اجرایی مدارس می گوید :
« 4 - پرهیز از همراه آوردن اشیا گرانبها و وسایل غیرمرتبط با امور تحصیلی به مدرسه » .
اما از موبایل و سایر ابزارهای ارتباطی نامی در میان نیست .
البته ابهام شورای عالی آموزش و پرورش عامدانه و آگاهانه است چرا که ممنوعیت آن در ایام تعطیل کردن مدارس به خاطر بیماری ، آلودگی هوا و... مدارس را دچار تناقض و چالش خواهد کرد .
گویی ابهام نویسی و چند پهلو بودن به تاسی از « فرهنگ ایرانی » خاصیت ذاتی قانون نویسی در ایران است .
در سوی دیگر ؛ ماده 87 چنین عنوان می کند : « شورای مدرسه باید برنامه ریزی و تدابیر لازم برای مواجهه با تعطیلی اضطراری مدرسه و به کارگیری روش های جایگزین از قبیل ( آموزش های الکترونیکی، درس نامه های آموزشی و...) یا تشکیل کلاسهای حضوری برای جبران آموزش دانش آموزان را داشته باشد »
ماده 94 – بهره برداری از منابع و مواد آموزشی تربیتی استاندارد مورد تایید سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی از قبیل بسته های آموزشی، نرم افزارهای آموزشی، فیلم آموزشی، شبکه های آموزشی( اینترانت داخلی) ، رسانه های
الکترونیکی، چندرسانه ای( مولتی مدیا) ، دستگاه ها، اجسام و اشیاء مختلف، کتاب درسی، کتاب کار، کتاب راهنمای معلم، مجلات، کتاب ها و نظایر آن در تمام دوره های تحصیلی مجاز خواهد بود » .
در آن جلسه خطاب به همکاران گفتم که چرا در زمان کرونا و تعطیلی مدارس ، این گونه ممنوعیت ها نبود حتی تشویق هم می شد و به قول معروف : « خیلی هم علیه السلام و خوب » بود و برخی اوقات به زور و اجبار مستقیم و غیر مستقیم که دانش آموزان باید در شاد و... حضور داشته باشند در غیر این صورت مشکل پیدا می کنند ....
این چرخش های 180 درجه ای را چگونه می توان تعلیل و تحلیل کرد ؟
همان گونه که در آیین نامه ی اجرایی مدارس نامی از موبایل و ممنوعیت آن به میان نیامده است و این در واقع تفسیر شخصی افراد در مدرسه است که از آن « تابو » و « قانون نانوشته » می سازد اما از سوی دیگر و همان گونه که در دوران کرونا و تعطیلی 26 ماهه ی مدارس در گزارش های متعدد « صدای معلم » آمد ؛ هیچ قانونی نیز وجود ندارد که معلمان را به تدریس در آموزش غیرحضوری آن هم با استفاده از وسایل شخصی به اجبار وا دارد .
اما معلمان و کادر آموزشی در آن دوران این کار را کردند بدون آن که این نوع آموزش ها تاثیر معناداری در آموزش موثر دانش آموزان داشته باشد .
حال این پرسش مطرح می شود که آیا از ابزارهایی مانند « موبایل » می توان در جهت نظارت بر کار معلمان و سایر کادر آموزشی استفاده کرد ؟
وقتی ما در کشورمان ؛ « مدارس شیشه ای » مانند کشورهای توسعه یافته نداریم ؛ آیا می توان از این تکنولوژی ارتباطی برای کنترل و تصحیح رفتار برخی عاملان و کار به دستان آموزش استفاده کرد ؟ آن هم در زمانه ای که هنوز « تنبیه بدنی » و « شکنجه سفید » در برخی مدارس اعمال می شود ؟
آیا اگر صدا و یا تصویر معاون یک مدرسه توسط دانش آموزان ضبط شود ؛ آیا آنان در رفتار و کنش های خویش دقت نخواهند کرد ؟
گشتن کیف دانش آموزان در مدارس بی شباهت به مکان هایی مانند مراکز انتظامی و قضایی نیست که البته به نظر می رسد میزان نارضایتی مردم و ارباب رجوع از عملکرد این واحد ها در غیاب « نظارت عمومی » فراتر از حد انتظار باشد .
و اما نکته ی مهم و قابل تامل آن است که بر فرض آزاد کردن ورود موبایل در مدارس آیا کارکرد و یا کاربرد این ابزار در جهت « آموزش » و « تعمیق یادگیری » خواهد بود ؟ این که برخی برای درمان و اصلاح این گونه رفتارها و کنش ها تصور می کنند که باید از طریق آموزش ، فرهنگ سازی کرد کمی ساده لوحانه و شاید بیش از حد خوش بینانه باشد .
واقعیت آن است که برای تحلیل رفتار ایرانی ها در ابعاد و جهات گوناگون همان مراجعه به آراء و نظرات اندیشمندان و مکاتبی مانند « فروید » راهگشا و چاره ساز باشد .
در این زمینه ؛ « فرهاد قنبری » که خود معلم است در این مورد چنین می نویسد :
« برای تحلیل دقیق تر از وضعیت آینده جامعه ایران بیش از هر اندیشمند و فیلسوف و متفکری به فروید نیازمندیم. فروید بر خلاف بسیاری از فیلسوفان، چگونگی ساخت و شکلگیری زیست جهان یک فرد و یک جامعه را نه در میزان آگاهی طبقاتی و شرایط اقتصادی و نظام سیاسی و سطح سواد عمومی و امثالهم بلکه در گذشته آن فرد و جامعه جست و جو می کند.
فروید معتقد است همان گونه که محدودیتهای فردی موجب واپس زدن امیال می شوند، «محدودیت های اجتماعی» نیز موجب سرکوفته شدن تمایلات اجتماعی گشته و موجبات انقلاب را فراهم میآورند.
بر اساس این برداشت کافیست به کنش گری بسیاری از ایرانیان در شبکه های اجتماعی، جوکها و لطیفههای رواج یافته، مهاجرت و سفر خارجی، مواجهه با شهروندان کشورهای مختلف و امثالهم دقت کنیم، تا بیشتر و بهتر به کارکرد سیاسی و فرهنگی «محدودیتهای اجتماعی» پی ببریم.
برای مثال:
- ایرانیان پس از خود آمریکاییان بیشترین حضور اعم [از لایک و کامنت] در صفحه دختر و همسر، دونالد ترامپ داشتند. این حضور به حدی بود که حتی امام جمعه یکی از شهرها هم به دنبال سیاه پوش کردن دختران ترامپ پس از به قتل رساندن او بود.
- ایرانیان بیشترین کامنت و حضور بسیار پررنگی در صفحات عیاشان بین المللی و بازیگران پورن داشته و برخی از فعالین این حوزه از چهره های شناخته شده در ایران به شمار میروند.
- در لطیفههای مردم از رابطه کاری آقای جلیلی و خانم کاترین اشتون تا رابطه کاری ظریف و موگرینی یک نگاه و برداشت موج میزد و آن خلوت کردن آنها و رابطه عاشقانه و جنسی میان آنها بود. در ناخودآگاه این بخش از جامعه هیچ رابطه شغلی و کاری میان زن و مرد قابل تعریف نیست.
- بخشی از ایرانیان از نحوه پوشش و آرایش تا حضور در مکان های بدنام و نحوه استعمال مشروبات الکلی زبانزد خاص و عاماند و از دوبی و ارمنستان تا آنتالیا و تایلند حضور پررنگی دارند.
- ایرانیان از رتبه های اول جهان در میزان مصرف لوازم آرایشی و اعمال جراحی زیبایی به شمار می روند.
- بخشی از ایرانیان به واسطه برخی محدودیتهای اجتماعی خود را بدبختترین انسانهای کره زمین تصور میکنند و به این واسطه از وطن خود بیزارند.
- تصویر بخش بزرگی از ایرانیان از غرب و شرق تصویری دفُرمه و تاسفبار است. اینکه در بدو ورود به یک کشور، در سواحل از دیگران عکس و فیلم گرفته یا با تصویر مشروبفروشی و خودرو و فروشگاه و... غربیها به دوستان و آشنایان خود فخرفروشی کنند از واقعیتهای تلخ این جامعه است » .
این که برخی برای درمان و اصلاح این گونه رفتارها و کنش ها تصور می کنند که باید از طریق آموزش ، فرهنگ سازی کرد کمی ساده لوحانه و شاید بیش از حد خوش بینانه باشد .
پس از بازنشستگی با اینکه امکان فعالیت در مدارس خاص ناحیه ۳ فراهم بود ولی به دعوت آقای ابریشم فروش مدیر ساعی دبیرستان عادی دولتی باقر العلوم ناحیه ۴ در حاشیه مهرشهر (حسین آباد مظلوم و محروم) هفتهای دو روز به ریاضت مشغولم.
۱۳ آبان طبق معمول حوالی ۷/۳۰ مدرسهام مدیر و معاونین در حال آمادهسازی محیط برای برگزاری صبحگاهاند. پس از جمع شدن بچهها و خوانش قرآن کریم و اجرای سرود ملی، مدیر ضمن تبریک روز دانشآموز و یادآوری حماسه شهید حسین فهمیده، با بیان اینکه منتخبین مدرسه در راهپیمایی شرکت کرده و الباقی از سنگر علم و دانش پاسداری خواهند کرد میافزاید:
روز دانشآموز ؛ روز تکریم و یادآوری حق و حقوق دانشآموزان است. البته این به سان سکهای است که یک روی آن حقوق دانشآموز و رویه دیگر وظایف اوست و...
زنگ اول سر کلاس حاضر شده و روز دانشآموز را تبریک میگویم.
بچههای ذوق زده هورا کشیده و کف ممتد میزنند : آقا مرسی که تبریک گفتین از معلم ریاضی انتظار نداشتیم و....
دانش آموزی از گوشه کلاس داد میزند: آقا اجازه امروز درس ندین لطفا!
بقیه هم هورا و کف و البته تکرار خواهش ایشان.
میپرسم پس امروز چ ه کار کنیم؟
یکی میگوید : با گوشیهایمان بازی کنیم.
دیگری میگوید: مافیا بازی کنیم و...
خلاصه اجازه میدهم لختی شیطنت بچهها گل کرده و خودِ واقعی شان تخلیه شود.
در غرولند بچهها قضیهای از هندسه اثبات کرده و نیم ساعت از وقت کلاس را برای تمرین مطالبهگری و بیان مسائل و مصائب دانشآموزان اختصاص میدهم.
چند دقیقه پیش درآمد صحبت کرده و از بچهها میخواهم سه مشکل نوجوانان را بیان و در صورت امکان راه حلی برایش بگویند. جیک از کلاس بلند نمیشود هیچ کس جرات ابراز نظر در جمع ندارد.
دوباره سوالم را تکرار میکنم .
به جز همهمه و درگوشی صحبت کردن انفرادی هیچ کس حاضر نیست به صورت رسمی به سوالم جواب دهد.احتمالا معنی این واکنش صامت بچهها آنست که یا از صحبت کردن در جمع واهمه داریم و یا از بیان نظراتمان در عرصههای عمومی احساس امنیت نمیکنیم.
بالاخره اواخر زنگ یکی دو نفر دست و پا شکسته مطالبی میگویند و البته با متلک عدهای دیگر سرکوب میشوند و...
شمارهام را روی وایت برد نوشته و از بچهها میخواهم تا ۴۸ ساعت آینده جواب سوالم را در مجازی بفرستند . تا لحظه نگارش این یادداشت هیچ دانش آموزی جرات، فرصت و یا حال جواب دادن به سوالی که مستقیم با مطالبات و آمال و آرزویش مرتبط است را به هر دلیل ندارد و البته این اصلن نشانه خوبی نیست.
حقوق دانش آموزان ایرانی
بر اساس چشم انداز یونسکو از آموزش و پرورش در دهکده جهانی و زندگی در جوامع بدون مرز، در امر یادگیری باید چهار رکن اصلی یادگیری: یادگیری برای زیستن، دانستن، انجام دادن و زیستن با یکدیگر مدنظر باشد.
علاوه بر آن باید آینده شناسی و آینده پژوهی، تعلیم و تربیت همه جانبه، توجه به هوش هیجانی EQ، به کارگیری شیوه های فعال مشارکتی، تفکرانتقادی و درک شهودی در آموزش، تنوع بخشی، نماد سازی و معناسازی، آموزش از مسیربازی، طنز و مشارکتی، اکتشافی، درگیر شدن با مسئله، آزمایش، طبقهبندی تعمیم یافته، ارتباط با ذهن و مفهوم و توجه به خلاقیت و هنر در امر تعلیم و تربیت از بایسته های یک نظام کارآمد آموزشی است.
همچنین به باور صاحبنظران تعلیم و تربیت حقوقی بر دانش آموز مترتب است که اهم آن عبارتند از:
حق تحصیل رایگان
بر اساس اصل سی قانون اساسی تحصیل تا مقطع دیپلم رایگان بوده و نباید شاهد رواج و گسترش آموزش طبقاتی و تبعیض آمیز در قالب انواع مدارس رنگارنگ باشیم.
حق اظهار نظر
حق اظهار نظر، انتقاد و پیشنهاد درباره مسائل مختلف مدرسه و درس، موجب رشد شخصیتی و اعتماد به نفس در دانش آموز می شود. پرورش چنین روحیه ای در دانش آموز، احساس نقش سازنده بودن و احساس مسئولیت را در او فعال می کند.
حق احترام
یکی از مبانی رشد شخصیت و بالندگی افراد در جامعه، احترام گذاشتن به آنان است. پایه رشد شخصیت اجتماعی افراد، بیشتر در مدارس شکل می گیرد و بی حرمتی به شخصیت دانش آموز از سوی هر یک از عوامل مدرسه، باعث لطمه روانی می شود.
حق نشاط و شادی
در محیط با نشاط و شاد، زمینه های بیشتری برای رشد روانی و فکری دانش آموزان وجود دارد. محیط خشک و بی نشاط، موجب تنزل سطح یادگیری و آموزش در مدارس می شود.
حق بهداشت
یکی از حقوق اولیه دانش آموزان، حق بهداشت و رعایت آن در مدارس است. بهداشت جسمانی و محیطی، در بهداشت روانی افراد مؤثر است؛ از این رو فضای مدارس باید طوری مجهز شود که دانش آموز دچار مشکل یا بیماری نگردد.
به گزارش ایلنا، رضامراد صحرایی با حضور در مراسم استقبال از نومعلمان استان خراسان رضوی اظهار داشت ( 1 ) :
از سال ۹۴ تا ۱۴۰۲ جمعیت دانشآموزی ایران حدود ۳ میلیون نفر اضافه شده است.
وزیر آموزش و پرورش با بیان این که در شهریور سال ۹۷ و در دوره دوم دولت قبل رئیس مرکز منابع انسانی وزارت وقت از کسری نیروی انسانی خبر داد و گفت: در سه سال از دولت پیشین مجوز استخدام صادر نشد، به این دلیل که رئیس دولت وقت در مجلس بیان کرد، هزینه تربیت دانشآموز در دولت ۴ میلیون تومان و در مدرسه خصوصی یک میلیون تومان است.
وی با تاکید بر این موضوع که از همان زمان، آهنگ تقویت مدارس خصوصی در کشور آغاز شد، ادامه داد: بین تقویت مدرسه خصوصی و دولتی رابطه معکوس وجود دارد، تعداد مجوزهای استخدامی صادره در دو سال دولت جاری معادل ۸ سال قبل از آن است.
وزیر آموزش و پرورش اذعان کرد: امسال نیز مجوز استخدام بیش از ۵۰ هزار معلم جدید داشتیم و ۲۵ هزار نفر از دانشگاه فرهنگیان به بدنه آموزش و پرورش ملحق خواهند شد.
وی در خصوص آزمونهای استخدامی آموزش و پرورش بیان کرد: برای آزمون ابتدایی تنها ۱۴ گرایش میتوانستند شرکت کنند، ولی با پیگیری های انجام شده این رقم را به ۷۰ رشته و گرایش افزایش دادیم.
مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، صحرایی در پایان تصریح کرد: همین ۴۰ و چند هزار معلم که آنها را با وسواس انتخاب کردیم، افتخار ماست. آیندهسازان و معماران آینده ایران کودکان ما هستند و این آیندهسازان را باید به دست معلمان قوی تربیت کنیم.
در گفت و گوي مجازي ذيل به تحليل اين چالش مي پردازيم :
پرسش کننده :
در برنامه فاني به مجلس براي تصدي پست وزارت آموزش و پرورش درباره منابع انساني و ارتقاي آن چه آمده بود ؟
پاسخ دهنده ( 2 ) :
ب- منابع انساني و ارتقاي آن:
1- طراحی، تدوین و استقرار «نظام جامع تربیت معلم» در چهار بخش: جذب، تربیت و آمادهسازي، نگهداشت و ارزشيابي؛ با تأکید بر فراهم آوردن مشوق های مؤثر برای جذب افراد مستعد و علاقهمند.
2- تسهیل ادامه تحصیل هدفمند معلمان؛ از طریق تدوين برنامۀ درسي تربيت معلم و بازنگری آموزش های کوتاه مدت فرهنگيان؛ با تأكيد بر استقرار نظام پودمانی، ارزیابی و معادلسازی گواهینامههای این قبیل دورهها، با دورههای بلندمدت.
3- طراحی، تدوین و استقرار تدریجی استاندارد صلاحيت حرفهای و شايستگيهاي تخصصي معلمان و نظام سنجش و رتبه بندي فرهنگيان، با هماهنگي مراجع ذيربط.
4- طراحي، تدوين و اجراي نظام تربيت و نگهداشت كارشناس تخصصي در حوزههاي اداري و ستادي آموزش و پرورش؛ با استفاده از دورههاي تحصيلات تكميلي. هر چه در تامین و تربیت و نگهداشت نیروی انسانی کار شود، کم است.
پرسش کننده :
فاني در برنامه ارائه داده به مجلس در سال 1394 درباره تقويت مشاركت عمومي در آموزش و پرورش چه گفته است ؟
پاسخ دهنده ( 2 ) :
1- تهيه و اجراي «طرح همكاري و مشاركت دستگاهها و نهادهاي دولتي و عمومي» در اجراي برنامههاي آموزشي و پرورشي.
2- افزايش مشاركت دانشآموزان در فعاليتهاي آموزشي و تربيتي؛ از طريق سامانۀ تشكلهاي دانشآموزي؛ با تأكيد بر استفاده از ظرفيت سازمان دانشآموزي، بسيج دانشآموزي، انجمن اسلامي دانشآموزان و مجلس دانشآموزی.
3- تقويت مشاركت تشكلها و انجمنهاي علمي و صنفي معلمان در برنامههاي آموزشي و تربيتي و صيانت از حريم حرفهاي و حقوقي آنان.
4- اجراي كامل قانون مدارس غيردولتي؛ با تأكيد بر تأسيس صندوق حمايت از مؤسسان مدارس غيردولتي و پرداخت سرانۀ دانشآموزان به اين مدارس.
5- ايجاد سازوكارهاي مناسب براي حفظ و ارتقاي مستمر سطح مشاركت خيرين مدرسه ساز و واقفين.
پرسش کننده :
چرا بر روي قسمت سوم یعنی : « تقويت مشاركت تشكلها و انجمنهاي علمي و صنفي معلمان در برنامههاي آموزشي و تربيتي و صيانت از حريم حرفهاي و حقوقي آنان » تاکيد بيشتر داشته ايد ؟
پاسخ دهنده :
اگر فاني در تقويت مشاركت تشكلها و انجمنهاي علمي و صنفي معلمان در برنامههاي آموزشي و تربيتي و صيانت از حريم حرفهاي و حقوقي آنان ؛ موفق مي شد ! يا هر وزير ديگر آموزش و پرورش در تقويت مشاركت تشكلها و انجمنهاي علمي و صنفي معلمان در برنامههاي آموزشي و تربيتي و صيانت از حريم حرفهاي و حقوقي آنان موفق بشود ! مدارس ما بدون معلم حرفه اي نمي شد و کلاس هاي درس مدارس براساس استانداردها برگزار مي شد .
پرسش کننده :
مگر فانی در دهه 90، مخالف استخدام در آموزش و پرورش نبود ؟
پاسخ دهنده ( 3 ) :
آن طور که مرکز اطلاع رسانی وزارت آموزش و پرورش گزارش کرده، علی اصغر فانی در گذشته در دومین روز گردهمایی مشترک شورای معاونان و مدیران کل آموزش و پرورش استان ها، در این باره گفته بود :
ما به هیچ وجه نیروی انسانی جدید استخدام نمی کنیم حتی اگر کسی بخواهد رایگان کار کند به خدمت او نیازی نیست چرا که حدود 100 هزار نیروی ناکارآمد فعلی از همین طریق به آموزش و پرورش تحمیل شده است. لذا من از همین جا اعلام می کنم به کارگیری نیروی انسانی جدید به هرعنوان ممنوع است.
پرسش کننده :
نظر امروز ِ دکتر فاني در مورد سند تحول بنیادین نظام آموزش کشور چيست ؟
پاسخ دهنده ( 4 ) :
بر اساس سند تحول بنیادین نظام آموزش کشور، زیرنظامها در 6 حوزه فعالیت میکنند و بر اثر این فعالیتها تعلیم و تربیت شکل میگیرد: زیرنظام نیروی انسانی، زیرنظام مدیریت و راهبری، زیرنظام پژوهش و ارزشیابی ،زیرنظام برنامه درسی، زیرنظام مالی و بودجه و زیرنظام فضا و تجهیزات.
پرسش کننده :
نظر فاني در مورد ضرورت تامين معلم متخصص چيست ؟
پاسخ دهنده ( 4 ) :
فاني :
در یادداشتهای قبلی نقش معلم را ممتاز تعیینکننده دانسته و گفتیم مدرسه بدون نیروی انسانی (معلم) تعطیل است. به عبارت دیگر معلم رکن اصلی آموزش و پرورش است.
بنابراین هر چه در تامین و تربیت و نگهداشت نیروی انسانی کار شود، کم است.
پرسش کننده ( 4 ) :
نگاه ِ امروز فاني به نیروی انسانی موجود (قریب به یک میلیون نیروی انسانی) آموزش و پرورش چيست ؟
پاسخ دهنده :
نیروی انسانی موجود :
بر اساس آخرین وضعیت نیروی انسانی، حدود 50 درصد نیروی انسانی آموزش و پرورش، فارغالتحصیل مرکز تربیت معلم نیستند. ایشان بر اساس مصوبات مجلس به استخدام آموزش و پرورش درآمدهاند. این گروه از مربیان پیشدانشگاهی، نیروهای شرکتی، آموزشیاران نهضت سوادآموزی و... تشکیل شده و با توجه به اینکه در تربیت معلم مهارتهای حرفهای معلمی را نیاموختهاند، عملا قادر به ایفای نقش معلمی نیستند.
برای بهسازی این گروه از معلمان میتوان به صورت زیر اقدام کرد:
1- از طریق آزمون، ارزشیابی عملکرد در کلاس درس با مصاحبه و مشاهده، نیروهای موجود را که حداکثر 10 سال سابقه کار (بعد از استخدام) دارند شناسایی کرده، تعدادی از آنها حتی با آموزش هم قادر به تدریس نیستند، میتوان از ایشان در کارهای دیگر استفاده کرد و بقیه را آموزش داده تا با آمادگی بیشتر در کلاس حضور یابند.
2- محتوای آموزش باید به خوبی و دقیق طراحی شود و مدرسین باتجربه به آموزش اینها بپردازند.
3- از نیروهای آموزش دیده برای دوره ابتدایی به عنوان آموزگار استفاده شود.
پرسش کننده :
نگاه ِ امروز ِ فاني به نیروی انسانی که در آینده به آموزش و پرورش مي پيوندند چيست ؟
( گفت و گو ادامه دارد )
***
منابع :
2- برنامه علي اصغر فاني براي تصدي وزارت آموزش و پروش در سال 1394به مجلس شوراي اسلامي
3- فانی اعلام کرد : ممنوعیت استخدام نیرو تحت هر عنوان در آموزش و پرورش
8- روزنامه دنیای اقتصاد شماره 2960 مورخ 16 تیر 1402 ؛ نقش دولت توسعه گرا در برنامه ریزی آموزشی
9- ویکی پدیا ؛ سازمان نظام پزشکی
10- قانون تشکیل شورای آموزش پزشکی و تخصصی رشته های پزشکی
گروه گزارش/
با وجود گذشت نزدیک به یک ماه و نیم از آغاز سال تحصیلی جدید ، برخی اخبار و گزارش ها نشانی می دهند که بحران کمبود معلم هنوز در جریان است .
با این حال وزارت آموزش و پرورش خودش از این مساله مطمئن نیست و یا ارزیابی دقیقی از وضعیت موجود ندارد .
پرتال وزارت آموزش و پرورش نوشت : ( این جا )
« به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، در راستای پاسخ گویی شفاف و سریع به مخاطبان، هفته گذشته با حضور وزير آموزش و پرورش در برنامه ای تلویزیونی، اعلام شد که اگر کمبود معلمی در مدارس وجود دارد بدون واسطه و مستقیم به این مرکز ارسال شود تا پیگیری و بررسی شود.
بر اساس این گزارش تمام پیام های مخاطبان ارسالی به آی دی معرفی شده در شبکه دانش آموزی « شاد » دریافت و برای بررسی و اقدام سریع، به مسئولان مربوطه ارجاع شده است.
گفتنی است؛ این مرکز در روزهای آینده، بار دیگر ارتباطات مستقیم، موثر و با شیوه های جدیدی، خواهد داشت » .
این اطلاعیه وزارت آموزش و پرورش موید ناکارآمدی و بی اثر بودن واحدهای روابط عمومی در مناطق و ادارات تابعه ی سراسر کشور است که هنوز به آماری مشخص ، مستند و قابل اتکا در این حوزه نرسیده اند .
اگر قرار بر ارتباط مستقیم با جامعه ی هدف و یا مخاطب باشد ؛ دیگری چه نیازی به حضور و فعالیت بیش از 1200 نفر در روابط عمومی های آموزش و پرورش کشور است ؟
علی زینلی که زمانی در روابط عمومی یک منطقه محروم آموزشی مشغول به کار بود و به علت انتشار چند گزارش و یادداشت انتقادی در « صدای معلم » از کار تعلیق و به مدرسه فرستاده شد به ما چنین می گوید :
« هقته پیش به خاطر کمبود معلم ، اولیای دانش آموزان در برابر اداره آموزش و پرورش تجمع کردند . مجبور شدند تا کلاس ها را با خرید خدمات و سرباز معلم و نیروهای غیرمرتبط و... پر کنند . متاسفانه در نظام آموزشی ما ، کیفیت آموزشی کاملا به حاشیه رفته است . »
آیا نام این وضعیت را می توان « شیوه های جدید » گذاشت ؟
پیش تر هم در مطلبی به ضعف کارکردی روابط عمومی های آموزش و پرورش در قالب « ملاقات های مردمی وزیر آموزش و پرورش » اشاره شد ( این جا ) و این که اگر در مجموعه ای ، « برنامه » و « مدیر کار بلد و دلسوز » باشد نیازی به این گونه نمایش ها و اعمال پوپولیستی نخواهد بود .
اگر روابط عمومی وزارت آموزش و پروش واقعا به دنبال جلب حمایت و رضایت مردم است ؛ نشست های رسانه ای و خبری را که مدت هاست تعطیل شده را البته با حضور « رسانه های مستقل و منتقد » احیاء کند تا حداقل اگر روابط عمومی ها و سایر دوایر و واحدهای آموزش و پرورش گزارش ها و اخبار واقعی و یا درست ارائه نمی کنند ؛ این رسانه ها بتوانند وزارت آموزش و پرورش را در مدار واقعی آن قرار دهند و پاسخ گویی و مردمی بودن در مفهوم درست آن تعریف و عملیاتی شود .
پایان گزارش/
فرهنگ یعنی:
بدون اجازه کسی از او فیلم و عکس نگیریم، یا صدایش را ضبط نکرده و روی اسپیکر هم نگذاریم...!
فرهنگ یعنی:
عقاید، سبک زندگی و درآمد دیگران به ما ربطی ندارد...!
فرهنگ یعنی:
بدون در نظر گرفتن مذهب، نژاد و ملیت، انسانهای با شعور را دوست بدار...!
فرهنگ یعنی:
اگر کسی در گوشی خود عکسی به ما نشان داد به عکس های قبلی و بعدی اش فضولی نکنیم...!
فرهنگ یعنی:
تا در جمعی نشستی ؛ سریع ٢ تا اصطلاحی که در یک کتاب خوانده ای را به رخ دیگران نکشی...!
فرهنگ یعنی:
خودت را صاحب نظر ندانی . تا به کسی رسیدی در مورد مدل مو و رنگ مو، سبک زندگی و چاقی و لاغری او نظر دهی...!
فرهنگ یعنی:
لهجه دیگران را مسخره نکنیم...!
فرهنگ یعنی:
تا از خانه ی کسی بیرون آمدیم و در را بستیم شروع نکنیم به بدگویی و غیبت از میزبان...!
فرهنگ یعنی:
دوست هایت را مقابل جنس مخالف ضایع نکنی...!
فرهنگ یعنی:
آشغال را از ماشین به بیرون پرت نکنیم و با حیوانات و محیط زیست مهربان باشیم...!
فرهنگ یعنی:
از چشمی درب خانه مان رفت و آمد همسایه ها را چک نکنیم...!
فرهنگ یعنی:
تا کسی برایمان کادو خرید سریع قیمت آن را در نیاوریم...!
فرهنگ یعنی:
به خاطر یک دقیقه پیاده روی ، پارک دوبل نکنیم...!
فرهنگ یعنی:
بدون تردید ؛ رعایت نکردن قوانین رانندگی نشانه زرنگی ما نیست...!
فرهنگ یعنی:
منظم، کم حرف، وقت شناس، مطالبه گر، فقر زدا و مستدل باشیم.
به خاطر خودمان و نسل بعدمان بافرهنگ باشیم...
گروه رسانه/
به یاد میآورم دانشآموز کلاس سوم دبستان بودم، مدرسهمان کتابخانهای داشت، درست است که کتابهایش کهنه و کُمدهایش زوار در رفته بودند؛ اما اسمش کتابخانه بود و من عضو فعال کتابخانه! از طریق این کتابخانه در کودکی با کتابهای «هوشنگ مرادی کرامانی»، «محمد میرکیانی» و شعرهای «مصطفی رحماندوست» آشنا شدم و زندگی را آموختم و بهتر شناختم.
حالا سه دهه از آن روزها میگذرد، سه دهه از آن روزهایی میگذرد که مدرسه ما در «بندر دیّر» کتابخانه داشت! الآن من معلم و مُدیر شدهام و شاهد مدارسی هستم که کتابخانه ندارند، کتاب ندارد، بیشک مدرسهای که کتابخانه ندارد، بچه کتابخوان هم کمتر خواهد داشت!
همانطور که جومپا لاهیری (برنده جایزه ادبی پولیتزر در سال ۲۰۰۰) گفت: «بهترین چیز در مورد کتاب این است که میتوانید بدون تکان دادن پاهای خود سفر کنید.» ما چیزهای بسیار خوبی از کتاب یاد میگیریم. آنها ما را بدون اینکه شخصاً به آنجا برسیم، وارد دنیای تخیل خود میکنیم. بهعبارتی مانند تماشای تلویزیون، بسیاری از تصویرهای کتاب و داستانها و شخصیتهایش را در ذهن خودمان جان میدهیم. از اینرو، کتاب خواندن کنشی مهم و مثبت در زیست کودکان و دانشآموزان دانسته میشود که از طریق خانواده و مدرسه میتواند به عادتی مثبت در آنها تبدیل شود؛ چون کتابخواندن فواید بسیاری دارد.
یکی از مهمترین فواید کتاب خواندن دانشآموزان این است که با تمرین دادن به مغز و ایجاد تفکر بیشتر باعث افزایش دانش میشود. آنها با کتابخواندن، ذهنشان فعال و توانمند میشود و قادر میشوند تا در زمینههای مختلف ایدهپردازی و ایدهسازی کنند و با شناخت بیشتری با زندگی و پدیدههای آن مواجه شوند. فراتر از این، کتاب به افراد این امکان را میدهد که با خوانش کلمات آن، از تواناییهای تحلیلی خود استفاده کنند، حافظه را تحریک کنند و حتی افق فکر خود را با خواندن کلمات از یک صفحه گسترش دهند؛ چون خواندن یک فرآیند عصبی زیستی است که روی عضلات مغز شما کار میکند.
بدیهی است که توانایی برقراری ارتباط مؤثر افراد با جامعه، یک مهارت مهم در زندگی بهشمار میرود که کتابخواندن در این زمینه نقش به سزایی دارد، چگونه؟ افراد با خواندن کتابهای مختلف از مناطق مختلف، در کنار فراگیری تجربیات زیسته دیگران، کلمات جدیدی را یاد میگیرند. این کلمات به آنها کمک میکند تا مهارتهای واژگانی خود را اصلاح کنند و ارتباطات خود را بهبود بخشند، چون کتاب خواندن دایره لغات همه افراد را گسترش میدهد، بهویژه بچهها را؛ چون آنها با خواندن کتابهای متنوع، کلمات جدیدتری یاد میگیرند و دایره لغات آنها توسعه مییابد.
از دیگر فواید حضور کتاب در زندگی بچهها، میتوان به این اشاره کرد که خواندن و درستخوانی را در آنها تقویت میکند. علاوه بر این، تواناییهای تفکر انتقادی آنها و تحلیلشان را در پردازش اطلاعات رشد میدهد؛ چون وقتی بچهها مطالعه میکنند، این فرصت را پیدا میکنند به چیزهایی فکر کنند که حتی در زندگی واقعی وجود ندارند یا در گذشته وجود داشتهاند. برای مثال، در مورد فرهنگها، رویدادها و افرادی که نامشان را نشنیدهاند، یاد میگیرند. این کار توانایی تفکر بچهها را افزایش میدهد. خواندن یک فرآیند عصبی زیستی است که روی عضلات مغز شما کار میکند.
پزشکها میگویند در کودکی به بچهها شیرینی ندهید تا ذائقه بچهها در بزرگی به سمت شیرینی نرود و دچار بیماری نشوند؛ اما در عوض، آنها بر رسوخ کتاب به زندگی بچهها از دوران کودکی اصرار و تاکید میکنند از کودکی به بچهها کتاب بدهیم تا در بزرگسالی کتابخوان بشوند و رسم کتابخوانی را به بچهها و نوههای خود بیاموزند.
تجربه نشان داده، محال است پدر و مادری کتابخوان باشند و بچههایشان کتابخوان نشوند. راه نهادینهکردن کتابخوانی از خانواده میگذرد؛ چون بچهها به حرفهای ما گوش نمیدهند؛ ولی به رفتار ما چرا! همین چند روز پیش دانشآموز کلاس اولی مدرسهمان «مازیار» برای جشن شکوفهها کتاب داستانهای شاهنامه آورده بود و با شوق از کتابها میگفت و به رُفقای هم کلاسیاش هدیه میداد؛ چون او پدر و مادر کتابخوان و کتابشناسی دارد.
در کنار نقش خانوادهها در مجذوب کردن بچهها به کتابخوانی، مدرسه نقش مهمتری را ایفا میکند؛ چون مدرسه نهادی است که بچهها بخش عمدهای از زمان مفید خود را در آن میگذرانند. از سوی دیگر، وابسته بودن آینده حرفهای و علمی دانشآموزان به موفقیت در مدرسه، تأثیرگذاری آن را دوچندان می کند. بنابراین چنانچه طرحی برای ارتقاء کتابخوانی در چارچوب مدرسه و منطبق بر برنامههای آن صورت گیرد، با توجه به حمایت خانواده و نیز اثرگذاری مدرسه بهویژه در دورههای ابتدایی، احتمال موفقیت بالایی خواهد داشت.
در مدرسه از یک طرف داشتن کتابخانه، کتاب و کتابدار و از طرف دیگر، معلم و مدیر و کادر مدرسه کتابخوان میتوانند شوق خواندن در بچهها ایجاد کنند. بنابراین وجود مُدیر و معلم کتابخوان در مدرسه شانسی برای سوق دادن بیشتر بچهها به سمت کتاب و کتابخوانی است.
اختصاص ساعت کتابخوانی در مدارس، فریادی است که سالها مروجان و دلسوزان کتاب سر میدهند؛ اما تاکنون به سرانجامی نرسیده است. اگر بگوییم نواختن زنگ نمادین کتاب در مدارس در هفته کتاب بالاترین دستاورد ما از هفته کتاب است، حرف گزافی نزدهایم!
بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در کنکور سال آینده، میزان سهم تأثیر معدل به صورت قطعی در پایه دوازدهم، ۵۰ درصد خواهد بود لذا آزمونهای خرداد ماه پایههای دهم، یازدهم و دوازدهم در دوره متوسطه دوم در سال آینده به صورت نهایی برگزار خواهد شد که دانش آموزان ترمیم معدل را نیز باید به این آمارها اضافه کرد.
بر این اساس وزارت آموزش و پرورش موظف است نسبت به فراهم آوردن زمینه و امکانات برای برگزاری امتحانات نهایی دوره دوم متوسطه، اقدام لازم را با مشارکت سایر دستگاهها و مراجع ذی ربط به عمل آورد و همچنین منابع لازم برای برگزاری امتحانات نهایی دوره دوم متوسطه را به استناد ماده ۸ مصوبه جلسه ۸۴۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی تاریخ ۱۵ تیر ۱۴۰۰، در بودجه سنواتی لحاظ کند و گزارش چگونگی برگزاری امتحانات نهایی را هر سال به شورای عالی آموزش و پرورش ارائه دهد.
بنابراين گزارش، در سال تحصیلی 1402 -1403 ، امتحان نهایی در پایههای دهم و یازدهم نیز برگزار میشود؛ به این شکل که دانشآموزان در پایه دهم در علوم تجربی و ریاضی در ۹ درس و در علوم انسانی و معارف در ۱۱ درس و در پایه یازدهم در علوم تجربی در ۱۱ درس، در علوم ریاضی در ۱۲ درس و در ادبیات و علوم معارف در ۱۲ درس امتحان نهایی دارند.
علاوه بر هزینههای بالای برگزاری امتحانات نهایی و تهیه امکانات و تأمین نیروی انسانی ماهر در برگزاری آن، مدیریت حوزههای اجرایی امتحانات نهایی و بحث سلامت و امنیت آزمون ها و مهمتر از همه مدیریت حوزههای تصحیح اوراق امتحانی که به صورت الکترونیکی خواهد بود نیز از مباحث جدی است که از هم اکنون آموزش و پرورش باید تدابیر لازم را برای این موضوعات بیاندیشد.
از چالش حوزههای تصحیح الترونیکی در سال گذشته که برای اولین بار انجام شد این بود که چون سرعت انجام کار در تصحیح الکترونیکی کم بود و هزینهها نسبت به سالهای قبل تغییری نداشت، معلمین تمایل چندانی به مشارکت در تصحیح الکترونیکی نداشتند. خستگی چشمها هنگام تصحیح الکترونیکی، نداشتن سیستم و هزینههای اینترنت، عدم آشنایی با روشها و برنامههای تصحیح نیز از عواملی بودند که استقبال را از این کار را کم کرده بود. اگر چه سیستم و اینترنت در حوزههای تصحیح در اختیار مصححین قرار داشت، ولی استقبالی از آن نشد. همچنین حقالزحمه تصحیح اوراق امتحان نهایی در ادوار گذشته نیز با کلی تأخیر و بعضاً چند مرحلهای پرداخت میشود که این امر نیز نارضایتی همکاران را به دنبال داشته است. بالاخره با کلی تأخیر در اعلام نتایج امتحانات نهایی و دعوتهای متعدد از معلمان، این کار انجام شد.
در مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش آمده است که دبیران پایه دوازدهم موظف هستند که حداقل دو برابر تعداد دانشآموزان خود از اوراق امتحان نهایی راتصحیح نمایند.
با وجود همه این چالشها و مشکلات و افزایش حدود سه برابری تعداد شرکت کنندگان پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم در امتحانات نهایی امسال، از هم اکنون آموزش و پرورش باید به فکر برگزاری مطلوب و بدون چالش در امتحانات نهایی سال آینده باشد و تمهیدات و اقدامات لازم را پیشبینی و مهیا نماید.