به مناسبت ۱۲ آذرماه روز جهانی معلولان : معلولیت پدیده‌ ای فرهنگی است

    12 آذرماه روز جهانی معلولان گرامی باد

 معلولیت پدیده‌ ای فرهنگی است زیرا بر ارزش های جامعه اثر می گذارد و از ارزش های جامعه منبعث می‌گردد.

مقاله حاضر به مناسبت روز جهانی معلولان برگرفته از کتاب معلولان ایرانی و چالش های آنها تألیف دکتر سیدمرتضی عرب می باشد:
 
سطوح و روند جمعیت معلولان در ایران و جهان

  به طور کلی معلولیت مدت بسیار طولانی است که زندگی مردم را به لحاظ فیزیکی و ذهنی تحت الشعاع قرار داده است. در میان جمعیت معلولان خیلی از افراد از چندین معلولیت رنج می برند. معلولیت هایی که باعث به وجود آمدن مشکلات و موانع خاصی برای آن ها می شود. برخی از این افراد از ابتدای تولد با معلولیت رو به رو می شوند. برخی نیز به دلایلی مانند وراثت، تصادف، آسیب دیدگی ها و بیماری دچار معلولیت می شوند. معلولیت ممکن است در طول حیات یک نفر و یا از همان ابتدای تولد رخ دهد. معلول بودن به معنای رو به رو بودن با چالش های بسیاری می باشد و نیاز به برنامه ریزی بیشتر در زندگی می باشد. افراد معلول در طول روز دچار تبعیض های مختلف اجتماعی می شوند. 

جمعیت شناسی معلولیت

مرکز آمار ايران، جمعيت افراد داراي معلوليت را حدود سه ميليون نفر در سال های اخیر اعلام کرده است. اين در حالي است که کارشناسان تعداد معلولان کشور را در تمام گروه هاي سني حدود 3 تا 12 ميليون و 800 هزار نفر تخمين مي زنند. با توجه به اينکه آمار و ارقام موجود همچنان مورد تأييد نبوده  و سرشماري دقيقي از نوع، چگونگي و خدمات ارائه شده به افراد داراي معلوليت و ميزان دسترسي آنان به اطلاعات مربوط به معلوليت خود وجود ندارد، هيچ برآوردي از وضعيت معيشتي، اقتصادي و اجتماعي فرهنگي افراد داراي معلولیت نیز در ایران در دسترس نیست. 

بزرگترین اقلیت جهان را معلولین تشکیل می‌دهند. زیرا به طور میانگین 10درصد افراد هر جامعه‌ای از معلولین تشکیل شده است. طبق گزارشات مرکز آمار ایران به عنوان متولی آمارکشور و سازمان بهزیستی هم ‌اکنون 600 میلیون فرد معلول در جهان به علل مختلف جسمی، روانی و اجتماعی دچار ناتوانی و معلولیت هستند که 80 درصد این افراد در کشورهای جهان سوم زندگی کرده و یک سوم آنها را کودکان تشکیل می‌دهند.

معلولان بخش انكار ناپذيري از جامعه محسوب مي شوند كه نبايد هيچ گونه تبعيض و استثنايي در اين ميان وجود داشته باشد. براي زندگي همچون ساير افراد جامعه داراي حقوقي مشابه هستند مانند: دسترسي به خدمات بهداشتی و فرصت هاي آموزشي و شغلي، مسكن، حمل و نقل، دسترسي به اطلاعات و برخورداري از زندگي اجتماعي و فرهنگي مانند تسهيلات ورزشي تفريحي، حضور در جامعه و مداخله كامل در امور سياسي و تمامي موضوعات مربوط به آن. 

آمارها نشان می دهند که از هر 10 کودکی که در جهان متولد می شود یکی معلول به دنیا می آید و یا بعد معلولیت بیش از آنکه جنبه پزشکی داشته باشد پدیده ای است که جنبه اجتماعی دارد؛ معلولین در بیشتر مواقع از حقوق طبیعی خود محروم می مانند و نقیصه جسمانی آنان در نوع شغل، تحصیلات، ازدواج،  باروری و سطح امید زندگی آنان تأثیر می‌گذارد. با توجه به تعداد زیاد معلولان در کشور توصیه می­ گردد از واژه معلولیت کمتر استفاده گردد و به‌جای نگاه ترحم‌آمیز به این مسئله توجه به مشکلات جمعیتی و اجتماعی آنان در راستای زندگی معمولی در کنار سایر شهروندان قابل‌توجه می‌باشد.

بر اساس برآورد بانك جهاني 2/1 ميليارد نفر از جمعيت دنيا با درآمد كمتر از يك دلار در روز فقير محسوب مي شوند . 200 ميليون نفر از افراد فوق را افرادي با معلوليت هاي شديد و متوسط تشكيل مي دهند .

علي رغم ريشه كن شدن فلج مغزي در بيش از 110 كشور جهان فقط در سال 2012 بيش 000 / 100 مورد جدید به معلولين ناشي از فلج اطفال اضافه شده است. هنوز در جهان 5/2 ميليون بيمار مبتلا به جذام وجود دارد.

بنابراین جوامع انساني به صورت مشترك با دو مشكل بنيادي و عميق يعني معلوليت و فقر مواجه هستند كه هر كدام به خودي خود بسياري از مكانيزم هاي رشد، توسعه و برنامه ريزي هاي خرد و كلان اقتصادي، اجتماعي و بهداشتي ملت ها و دولت ها را متأثر و حتي فلج و ناكام مي¬سازند.

دکتر عرب بیان می دارد که معلولیت یک معضل فیزیکی نیست، بلکه آن یک نوع خلاء بین بدن و عوامل اجتماعی، فیزیکی، ذهنی است که منجر به گوشه گیری در اجتماع می شود.

طبق نظر بانک توسعه آسیا در سال 2015 واقعیت معلولیت و شیوع آن در آسیا در حال گسترش است. اکثریت معلولان نادیده گرفته می شوند و در هیچ یک از سرشماری ها توجه خاصی به آن نشده است. طبق گفته ایشان کمتر از 5 درصد از کودکان معلول به مدرسه می روند. دختران و زنان دو برابر مردان از مسائل تبعیض آمیز رنج می برند و دسترسی بسیار کمتری به تحصیلات دارند. اکثر افراد معلول به لحاظ مالی شرایط ضعیفی دارند زیرا فرصت های شغلی و حضور در جامعه برای آن ها بسیار محدود می باشد. تحصیلات کلید پیشرفت افراد معلول می باشد. هر اندازه که دسترسی افراد معلول به تحصیلات بیشتر باشد بیشتر می توانند نیازها، علایق و تجربیاتشان را مطرح کنند.

دولت ایران می کوشد تا مدارج تحصیلی مختلفی را برای افراد معلول در نظر بگیرد.

تحصیلات برای افراد معلول کمتر از 18 ساله صورت رایگان می‌باشد

حضور افراد معلول در جامعه و دادن نقش به آن‌ها به‌ مثابه یک امر اجتماعی مورد توجه سازمان‌های بین‌ المللی پیشنهاد دهنده مشارکت معلولین در توسعه فعالیت‌ های اجتماعی مورد پذیرش اکثر کشورهای جهان قرار گرفته است. در جهت این امر مهم نه‌ تنها نهادها و سازمان‌های مسئول ارائه خدمات به معلولین مانند وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان بهزیستی کشور، سازمان آموزش‌ و پرورش استثنایی، بنیاد شهید و امور ایثارگران، کمیته امداد و…. از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌گردند بلکه همه دستگاه‌ هایی اجرایی کشور به فعالیت همه‌ جانبه و هماهنگ فراخوانده می‌شوند و نهایتاً انتظار می‌رود که دولت بتواند چنین رویکردی را در کلیه زمینه‌های فرهنگی و با استفاده از تمامی وسایل ارتباط‌جمعی وارد ساخته و فرهنگ نوینی از مشارکت همه‌ جانبه و کامل مردمی بیافریند.

بنا بر آمار، حدود ۱۲ درصد از جمعیت ایران را معلولین تشکیل می‌دهند که از این میزان در حدود ۲ میلیون نفر دارای معلولیت شدید و ۵/۶ میلیون نفر معلول کم‌توان در ایران زندگی می‌کنند. معلولیت بیش از آن که جنبه پزشکی داشته باشد پدیده‌ای است که جنبه اجتماعی دارد. به‌ طور میانگین ده درصد از افراد هر جامعه را معلولین تشکیل می‌دهند. در ساده‌ترین تعریف، آن را «ایجاد اختلال در رابطه بین فرد و محیط» دانسته‌اند؛ یعنی وقتی معلول با موانع فرهنگی، اجتماعی یا فیزیکی رو به رو می‌شود، چه‌ بسا بیشترین چیزی که رخ می‌نماید نبود یا محدودیت فرصت‌ها در راه مشارکت زندگی اجتماعی در سطحی همانند دیگران است. 

از سوی دیگر پدیده معلولیت، پدیده‌ای فرهنگی است، زیرا بر ارزش های جامعه اثر می گذارد و از ارزش های جامعه منبعث می‌گردد. یکی از مشکلات افراد معلول نگرش منفی آحاد مختلف جامعه به گروه‌های مختلف معلولین است که بیشتر زمینه فرهنگی داشته و به جای تأکید بر توانمندی و نقاط قوت معلولین و پرورش استعدادها، بیشتر به نقاط ضعف آنان توجه می‌گردد به‌ طوری‌ که مسئولین در سطح کشور در برنامه‌ریزی‌های اجتماعی و فرهنگی کمتر به مسائل و مشکلات این قشر از جامعه توجه داشته و جایگاهی در برنامه‌ریزی برای آنان در نظر می­ گیرند.

با توجه به تعداد زیاد معلولان در کشور توصیه می­ گردد از واژه معلولیت کمتر استفاده گردد و به‌جای نگاه ترحم‌آمیز به این مسئله توجه به مشکلات جمعیتی و اجتماعی آنان در راستای زندگی معمولی در کنار سایر شهروندان قابل‌توجه می‌باشد.

چو کاری بی فضول من برآید                                    مرا در وی سخن گفتن نشاید
 و گر بینی که نابینا و چاه است                                 اگر خاموش بنشینی گناه است

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید