5 اکتبر مصادف با 13 مهر روز جهانی معلم است .

این روز در بیش از 100 کشور جهان جشن گرفته می شود .

یونسکو هر ساله شعار و یا جمله ای کوتاه را در مورد نقش کلیدی و راهبردی معلمان در نظر می گیرد و شعار سال 2015 این چنین است :

" میدان دادن به معلمان ، ساختن جوامع پایدار "

علی رغم عضویت ایران در سازمان جهانی یونسکو و پذیرش رسمیت و گرامی داشت این روز از سوی مسئولان و وزیر آموزش و پرورش وقت هنوز برگزاری و یا گرامی داشت این روز تابع سلیقه افراد و شرایط سیاسی و اجتماعی جامعه ماست .

پس از وزارت دکتر نجفی در زمان وزارت مرتضی حاجی بود که این روز رسما از سوی وزارت آموزش و پرورش اعلام و معلمان نسبت به آن مطلع و توجیه شدند .

آقای فانی سال قبل پیامی به مناسبت این روز منتشر نمود .

امسال نیز ایشان پیامی منتشر کرد . ( این جا )

وزرای آموزش و پرورش دولت های نهم و دهم اساسا با چنین ادبیاتی بیگانه بوده و باوری به این گونه مفاهیم و آموزه ها نداشتند اما آقای فانی در دو سال وزارت خویش پیامی به مناسبت این روز منتشر کرده است که در جای خود موجب تقدیر و قدردانی است .

اما این کافی نیست و وزارت آموزش و پرورش حداقل در جهت حرفه ای کردن سازو کارهای موجود ، اثربخش تر کردن آن ، استفاده از تجربیات جدید در جهت به روز کردن فرآیندها و نیز تاسیس و تثبیت نگاه حرفه ای به " معلمی " و کاستن از نگاه ایدئولوژیک به مقوله آموزش این روز را باید جدی بگیرد و نگاه به این روز نباید جنبه " رفع تکلیف " داشته باشد .

جامعه و به ویژه مسئولان و سیاست گذاران باید به این گزاره برسند که زیستن در دنیای امروز از نوع مسالمت آمیز آن نیازمند یک " زبان مشترک " است و توجه به چنین روزهایی و تقسیم آن با دیگران منجر به شکل گیری " حس مشترک " برای ساختن جامعه ای سالم و عاری از خشونت و ستیز خواهد بود .

ارزش های جهانی نه به لحاظ فلسفی و نه از جهت کارکردی در عرض ارزش های درونی و سنت ها قرار نمی گیرند و تلفیق منطقی آن دو موجب توسعه بیشتر و متوازن جامعه خواهد گردید .

روز جهانی معلم فرصتی منحصر به فرد برای همه به ویژه مسئولان وزارت آموزش و پرورش و معلمان است که توجه جامعه و افکار عمومی را به نقش کلیدی آموزش در توسعه پایدار و ساختن یک جامعه سالم جلب شود .

گذشتن از چنین فرصت هایی و سکوت در برابر اهمیت این روز گشایش چندانی را در وضعیت کنونی و نیز وضعیت معلمان ایجاد نخواهد کرد .

روز جهانی معلم روزی است برای همبستگی معلمان در سراسر جهان و فرصتی است که آن ها داشته های خود را به روز کنند و با در نظر گرفتن فرصت ها و تهدیدها ، نظام آموزشی جامعه خود را به سوی بهره وری هر چه بیشتر سوق دهند .

با این که در شعار روز جهانی معلم بر اختیار دادن به معلمان و پر رنگ کردن نقش آنان تاکید شده است اما به نظر می رسد که حداقل در نظام آموزشی ما چنین وضعیتی برای معلمان دیده نشده و یا بسیار کم رنگ است .

با وجود آن که نظام آموزش و پرورش بر دو عنصر " معلم " و " دانش آموز " بنا شده است اما باید به این واقعیت تلخ اعتراف نمود که معلمان به طور غالب در سیاست ها و برنامه ریزی ها خیلی جدی گرفته نمی شوند و بسیاری از مدیران ما در سطوح مختلف اساسا معلمان را واجد صلاحیت و یا شایستگی برای ارائه نظر و یا کارشناسی امور  و مسائل نمی دانند .

معلمان هم بر اساس یک حافظه تاریخی مدیران را حافظ و امین خود نمی دانند و با سوء ظن به اقدامات و عملکرد آن ها می نگرند .

این شکاف میان " صف " و " ستاد " رور به روز عمیق تر و عریض تر شده و بیم آن است که به یک " دره " تبدیل شود !

معلمان همواره نقش " مجری فرامین و بخشنامه ها " را داشته و نقش آنان در طراحی یک نظام آموزشی ارگانیک و دینامیک نادیده گرفته شده است .

معلمان جز مدرسه نقش چندانی در سایر سطوح مدیریتی و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش ندارند و حتی در کتاب و محتوای آموزشی که توسط آنان و در کلاس تدریس می شود هم بازیگر فعالی نیستند .

در یادداشت پیشین خود به مواردی اشاره نمودم ( این جا )

( برای این منظور باید از طریق گفت و گو و تقریب نگرش ها به یک " زبان مشترک " رسید . )

توجه به معلم و شرایط او به ویژه مشکلات معیشتی و اقتصادی باید از حد " حرف " فراتر رفته و وارد فاز عمل شود .

معلمان باید این بهبود را در زندگی خود حس و تجربه کنند .

آنان همواره از " تبعیض " رنج برده اند و در این زمینه باید پاسخی اقناع گرانه به مطالبات و خواسته های آنان در سه سطح " معیشت ، منزلت و معرفت " داده شود .

اگر قرار است که کشور ما بر اساس اسناد و چشم اندازهای ترسیم شده در تراز اول منطقه مطرح باشد چاره ای جز پیاده کردن و توصیه های یونسکو و بهره گیری از سایر تجارب کشورهای توسعه یافته را نداریم .

مسئولان و جامعه باید به این باور و اعتقاد برسند که موتور توسعه و پیشرفت جامعه از مجرای آموزش و پرورش می گذرد و کلید طلایی این موفقیت در دستان " معلم " و میدان دادن به او و ارزش گذاری کار اوست.

هیچ راه میان بری هم غیر از این وجود ندارد .

سخن آخر :

امسال به علت بازداشت هایی که در مورد فعالان صنفی معلمان روی داد ، نوعی " سکوت خبری " بر اکثر رسانه ها و مطبوعات حکم فرما بود .

این وضعیت به نوعی بر مدارس نیز سایه انداخته بود .

به نظر می رسد این وضعیت معلول فضایی است که در اثر دستگیری فعالان صنفی رخ داده است .

مطالبات معلمان در سال های اخیر در اثر سیاست های نادرست ، برنامه ریزی های غیرعلمی و روزمره ، ضعف نظارت موثر نهادهای قانونی مانند مجلس و... ، فقدان نظارت عمومی ، کارکرد ناقص تشکل ها و...متراکم شده است .

آزاد شدن این مطالبات که حق قانونی فرهنگیان و معلمان است در یک فرآیند مستمر ، تدریجی و فرآیند کارشناسی امور اتفاق می افتد .

نقش تشکل های معلمی در این فرآیند مهم و راهبردی است .

مدیریت انتظارات در افکار عمومی آموزش و پرورش توسط تشکل ها باید بر اساس ظرفیت ها ، امکانات و نیز شناخت پارامترهای روان شناختی و جامعه شناختی فرهنگیان و جامعه باشد .

تا زمانی که نگاه به موضوع آموزش و پرورش نزد جامعه و مسئولان تغییر نکند و ایفای نقش اصلی " معلم " در فرآیند آموزش به رسمیت شناخته نشده و به " مطالبه عمومی " تبدیل نشود ، تغییر چندانی در وضعیت موجود و معادلات موجود رخ نخواهد داد .

تحقق این امر از طریق هدایت افکار عمومی و عمدتا از طریق ابزار « رسانه » و " تکنولوژی های ارتباطی " اتفاق می افتد و استلزام منطقی این گزاره فاصله گرفتن فرهنگیان از " فرهنگ شفاهی " و  " اقناع افکار عمومی جامعه " است .

اگر این فرآیند به صورت منطقی طی نشده  به تکامل نرسد و در سوی دیگر  بدون کارشناسی و برنامه ریزی صرفا بر تنور مطالبات معلمان دمیده شود  ؛ نتیجه منطقی این مساله تنها فربه تر شدن " فضای امنیتی " در آموزش و پرورش و از بین رفتن فضا حتی برای بیان مسائلی خواهد بود که قبلا به راحتی و بدون ترس ابراز می شدند .

قربانی این بحران ، اعتماد جامعه و نتیجه آن سرخوردگی عمومی و روی کار آمدن احتمالی افراطی ها خواهد بود .

تهران

  جناب دکتر فانی

امروز روز جهانی معلم است .
امروز سیزدهم مهر مصادف با 5 اکتبر روز جهانی معلم است . هر چند در ایران روز معلم در دوازدهم اردیبهشت گرامی داشته می شود. به مناسبت این روز سخنانی با جناب وزیر دارم .

جناب وزیر !

می دانید که بعد از چند سال تورم حدود سی درصد در اقتصاد ایران، رشد حقوق فرهنگیان کمتر از پانزده درصد بود . به همین علت قدرت خرید فرهنگیان به شدت پایین آمد . البته مشکلات محدود به پایین بودن حقوق فرهنگیان نمی شود . مشکلاتی از قبیل پایین بودن سرانه مدارس ،بالا بودن تراکم دانش آموزان در بسیاری از مدارس شهری، برداشته شدن امتحان نهایی و مردودی در پنجم و سوم راهنمایی و اول دبیرستان که به شدت به بیسواد پروری منجر شده باعث به هدر رفتن زحمات معلمان و منابع آموزش و پرورش است. مجموع این ها باعث شد تا بالاخره صدای معلمان به حق در آمد .

از چند ماه پیش تجمعات اعتراضی در جلوی مجلس و ادارات استان ها و شهرستان ها شکل گرفت . هر چند رویکرد دولت در برابر این تجعات مثبت و حاکی از همدلی دولت با فرهنگیان بود و قول هایی نیز مبنی بر افزایش حقوق داده شد و طرح رتبه بندی را مطرح کردند و بارها توسط وزیر و معاون ایشان بر اجرایی شدن آن تا اول مهر تاکید شد.

متاسفانه این طرح همه ی فرهنگیان را شامل نمی شود که بهتر می بود حداقل افزایش حقوق برای همکاران تازه استخدام نیز شامل شود . رسانه ها ی جناح مخالف دولت نیز به شدت به این قول ها دامن زدند و بارها و بارها این قول ها از تلویزیون و رادیو در برنامه های خبری مختلف انعکاس رسانه ای یافت. ولی این روزها مشاهده می کنیم که اجرایی شدن این طرح به کندی پیش می رود و باعث دلسری همکاران فرهنگی در ابتدای سال تحصیلی شده است .

مطمئنا اگر خللی در اجرا شدن این طرح پیش بیاید به شدت از طرف مخالفان دولت بازتاب رسانه ای خواهد یافت و باعث نارضایتی بیش از پیش فرهنگیان خواهد بود. البته ما خود به محدویت های مالی دولت در سال های اخیر به دلیل تحریم ها و پایین آمدن قیمت نفت واقف هستیم ولی در عین حال می بینیم در بسیاری از دستگاه های دولتی حقوق و مزایای مالی افزایش یافته و این باعث احساس بی عدالتی می شود .

همچنین متاسفانه نیروهای امنیتی با فعالان صنفی برخورد تندی داشته و تعدادی از آن ها را دستگیر و زندانی کرده و یا به قید وثیقه موقتا آزاد هستند. از شما وزیر محترم انتظار می رود که در این زمینه پا درمیانی کرده و باعث آزادی این همکاران در بند شوید و یا شفاف و صریح اقداماتی که در این زمینه انجام داده اید را به اطلاع همکاران فرهنگی برسانید.

همچنین از جناب وزیر انتظار می رفته و می رود که بیشتر در  رسانه ملی حضور یافته و با صراحت از موانع و مشکلات و محدودیت های وزارت خانه اش با مردم سخن بگوید .

به هر حال ، ما اگر ببینیم که وزیرمان صادقانه و با صراحت مسایل را مطرح می کند پذیرش بعضی کاستی ها راحت تر است.

ارسال مطلب برای سخن معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

تهران

  گروه صفحه مدرسه اعتماد| ٥اكتبر روز جهاني معلم است؛ روزي كه به ابتكار يونسكو براي توجه به جايگاه و نقش معلم نامگذاري شده است و ملل متحد نيز با پذيرش تعهدات نسبت به اين روز همه ساله برنامه‌هايي را به منظور گراميداشت اين روز در كشورها دارند.

به بهانه اين روز ما نيز در گروه صفحه مدرسه تلاش كرديم با نگاهي به ابعاد حرفه معلمي و ضرورت‌هاي اين حرفه قدري در اين موضوع تامل كنيم تا گامي باشد براي توجه مديران و مسوولان و كارشناسان و صاحب نظران از يك سو و معلمان و مربيان و والدين از سوي ديگر كه به اهميت و ضرورت نقش معلم در فرآيند تعليم و تربيت توجه كرده و هر كس به نوبه خود تلاش كند تا همان گونه كه يونسكو حاصل تجربيات جوامع را در قالب توصيه‌ها ارايه مي‌دهد ما نيز همسو با جهاني كه براي توانمندسازي معلمان تلاش مي‌كنند، گام‌هايي را برداريم.

يونسكو و برقراري صلح در ذهن انسان‌ها و رسالت آموزش و پرورش

«سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد» را به اختصار يونسكو مي‌نامند. كلمه يونسكو معناي خاصي ندارد و مركب از شش حرف لاتين است (U.N.E.S.C.O) كه هر حرف نشانه يكي از كلمات تشكيل‌دهنده نام اين سازمان است. اين سازمان در سال ١٩٤٥ ميلادي، درست پس از پايان جنگ جهاني دوم و با اين استدلال پا گرفت كه جنگ‌ها نخست در ذهن بشر شكل مي‌گيرد، پس دفاع از صلح نيز بايد از ذهن بشر شروع شود.

نماينده ايران در سال ١٩٤٦ ميلادي (١٣٢٥ شمسي) اساسنامه يونسكو را امضا كرد. دو سال بعد، در تيرماه ١٣٢٧، مجلس شوراي ملي عضويت قطعي ايران را به تصويب رساند و سرانجام اساسنامه كميسيون ملي يونسكو در سال ١٣٢٨ ه. ش. توسط هيات وزيران تصويب شد.

بعد از پيروزي انقلاب اين اساسنامه مورد بازنگري قرار گرفت و پس از تاييد وزارت فرهنگ و آموزش عالي در جلسه مورخ ٢٩ شهريورماه سال ١٣٦٦ درهيات وزيران به تصويب رسيد. ايران يكي از اعضاي اوليه اين نهاد وابسته به سازمان ملل است. مركز عمل و معرف هر كشور در يونسكو كميته ملي يونسكو است. اين كميته كه در راس آن يك مقام دولتي قرار دارد، برقراري ارتباط بين يونسكو و نهادهاي علمي، آموزشي و فرهنگي داخل كشور را برعهده دارد. در شوراي عالي كميته ملي يونسكو وزراي علوم (رييس كميسيون)، خارجه، ارشاد اسلامي، آموزش و پرورش و رييس سازمان حفاظت از محيط زيست و صدا و سيما و هفت تن از شخصيت‌هاي علمي و فرهنگي كشور از ميان مدرسان و اعضاي هيات علمي دانشگاه‌ها و محققان و هنرمنداني كه در زمينه‌هاي علمي، فرهنگي، ارتباطي و تعليم و تربيت داراي تجربه باشند، حضور دارند.

دهه آموزش براي توسعه پايدار

دهه (٢٠١٤-٢٠٠٥) از سوي يونسكو دهه آموزش براي توسعه پايدار ملل متحد نامگذاري شده بود و كميسيون ملي يونسكو در ايران تلاش داشت تا برنامه‌ها و فعاليت‌هاي مربوط به آموزش براي همه، تقويت آموزش كيفي و ترويج معيارهاي تضمين كيفيت در نظام آموزشي كشور، توانمندسازي كادر آموزشي مطابق با كاربرد فناوري‌هاي نوين (ICT)، ايجاد فرصت‌هاي برابر آموزشي براي دختران و پسران، آموزش فني و حرفه‌اي و كارآفريني، آموزش تغيير اقليم، آموزش‌هاي پيشگيرانه بهداشتي (ايدز و مواد مخدر)، آموزش ارزش‌هاي شهروندي مانند بردباري و ترويج گفت‌وگو براي صلح و همزيستي مسالمت‌آميز را مطابق با اولويت‌هاي دهه آموزش براي توسعه پايدار ملل متحد (٢٠١٤-٢٠٠٥) و اهداف توسعه هزاره مورد تحليل و بررسي قرار دهد و با توجه به نيازها و شرايط كشور اجرا كند. اين كميته همچنين از طريق انتقال نيازهاي آموزشي و نيز نوآوري‌ها، دستاوردها و پيشرفت‌هاي ملي در زمينه‌هاي آموزش جهت انعكاس به يونسكو عمل مي‌كند.

اهدافي كه متاسفانه در هشت سال دولت‌هاي نهم و دهم نه‌تنها مورد كم‌توجهي قرار گرفت بلكه بسياري از برنامه‌ها مغاير با اين اهداف بود كه ارزيابي‌هاي جهاني نيز تاييد‌كننده اين ادعا است.

روز جهاني معلم و حضور هيات ايراني

در چهل و چهارمين اجلاس وزراي آموزش و پرورش كه در تاريخ ٣ تا٨ اكتبر سال ١٩٩٤ در شهر ژنو برگزار شد، فدريكو مايور مديركل وقت پيشنهاد كرد كه مجمع روزي را به نام روز معلم اعلام كند. اين پيشنهاد از سوي مجمع تصويب شد.

در اين اجلاس ٧٠ وزير، ٢٧ معاون وزير و ٣٨ ناظر از ١٣٥ كشور جهان حضور داشتند

امريكا و انگليس كه قبلا از يونسكو خارج شده بودند در اين اجلاس حضور نداشتند. از ايران نيز هياتي به رياست محمدعلي نجفي در اين اجلاس شركت كرده بود. اعضاي هيات ايراني عبارت بودند از سيروس ناصري، غفراني، نادرقلي قورچيان، عباس صدري، محمود مهرمحمدي و حسين معيني. هيات ايراني به اين پيشنهاد راي مثبت داد. از سال ٩٥ تاكنون، اين روز با صدور اطلاعيه و چاپ پوستر و طرح شعار‌هاي جذاب در مورد معلمان جشن گرفته مي‌شود. ممكن است اين سوال مطرح شود كه چرا مخصوصا پنج اكتبر به عنوان روز جهاني معلمان انتخاب شد؟ تنها به اين دليل كه بيانيه مشترك يونسكو و سازمان بين‌المللي كار پيرامون وضعيت آموزگاران روز پنج اكتبر ١٩٦٦ امضا شده بود. در تاريخ پنج اكتبر ١٩٦٦ميلادي پس از كنفرانس ويژه مقام و منزلت معلم كه توسط يونسكو در شهر پاريس برگزار شد توصيه‌نامه‌ا‌ي در ١٣ فصل و١٤٦ بند تهيه و منتشر شد.

چرخشي در ديدگاه‌هاي يونسكو نسبت به آموزش و پرورش

طرح اين پيشنهاد از سوي فدريكو مايور را مي‌توان چرخشي در ديدگاه‌هاي يونسكو نسبت به آموزش و پرورش دانست. تا قبل از اين اجلاس مشكلات آموزش و پرورش را ناشي از كمبود سرمايه‌گذاري در امورفيزيكي مانند ساختمان مدرسه مي‌دانستند اما با بحث‌هايي كه در اجلاس ٤٤ صورت گرفت اين نظر تقويت شد كه براي بالا بردن كيفيت آموزش بايد كيفيت كار و زندگي معلمان ارتقا يابد و معلم از جايگاه اجتماعي مناسبي در جامعه برخوردار شود. توصيه يونسكو به كشور‌هاي عضو ايجاد شرايط مناسب كار و زندگي براي معلمان و تقويت اميد و اعتماد در ميان آنها است. براساس آمارهاي يونسكو يك‌سوم از جمعيت ٧٠ ميليوني معلمان جهان زير خط فقر زندگي مي‌كنند. سطح زندگي و رفاه معلمان در كشورهاي در حال توسعه سال به سال كاهش مي‌يابد و جاذبه‌هاي شغل معلمي براي جوانان جوياي كار كمتر شده است.

حقوق معلمان در ساير كشورها

در ميان سخنان و شعارهاي اعتراضي معلمان مقايسه حقوق معلمان ايران باساير كشورها نيز شنيده مي‌شود؛ مقايسه‌اي كه حتي با نام بردن از كشورهاي همسايه قابل تامل به نظر مي‌رسديا به كشورهاي توسعه يافته پيام خاصي دارد.

معلمي در كشورهاي ديگر اگر يكي از پول سازترين شغل‌ها نباشد اما دست‌كم درآمد قابل توجهي را نصيب فعالان حوزه آموزش و پرورش مي‌كند. در حال حاضر در كشور ايران بر اساس آمار رسمي ميانگين حقوق معلمان كمتر از ۳۵ دلار است؛ يعني حدود يك ميليون تومان در ماه برآورد مي‌شود. علاوه بر اين سهم ناچيز آموزش و پرورش از توليد ناخالص داخلي كمتر از ۳ درصد است. در حالي كه قاعدتا طبق شاخص‌هاي معمول جهاني بايد ۵/۵ درصد از توليد ناخالص ملي را شامل شود.

وضعيت معيشت و ميزان حقوق معلمان ايراني با همتايان خود دركشورهاي ديگر نيز اختلاف فاحشي دارد؛ به طور مثال كشورهايي از جمله ايالات متحده، آلمان، انگليس، استراليا، ژاپن، كره و حتي قطر در آسيا به معلم‌هاي خود، حقوق‌هاي چشمگيري مي‌پردازند. به طور كلي آمارهاي جهاني نشان مي‌دهد كشورهاي ايالات متحده, ژاپن، آلمان، كره جنوبي و سوييس جزو كشورهايي هستند كه بيشترين حقوق را به معلمان خود مي‌دهند.

براي نمونه ميانگين درآمد يك معلم در سوييس طي يك سال معادل ۵۸ هزارو۵۲۰ دلار است، يعني معادل ۱۷۵ ميليون و ۵۶۰ هزار تومان براي يك سال؛ يعني هر ماه ۱۴ ميليون و ۶۳۰ هزار تومان. و اين يعني ۱۴ برابر يك معلم ايراني !

درآمد سالانه معلمان درآلمان نيز ۴۸ هزار و ۸۰۰ دلار و در ژاپن ۴۵۵ هزار و ۱۵ دلار اعلام مي‌شود. درآمد يك معلم در كره جنوبي نيز ۲۴۲درصد سرانه توليد ناخالص ملي، در آلمان ۱۸۰ درصد و در ژاپن ۱۶۰ درصد سرانه توليد ناخالص ملي است. با اين اوصاف معلم‌ها در كشورهاي به نسبت پيشرفته از جايگاه و درآمد مناسبي نيز به نسبت مشاغل ديگر بهره‌مند هستند.

به طور مثال درآمد يك معلم در انگلستان۱۱۴ درصد درآمد يك فعال صنعتي است. همين مقايسه در هلند رقمي معادل ۱۷۷ درصد، در كانادا۱۶۳ درصد و در ژاپن۱۸۵ درصد است. آن‌طور كه گزارش‌هاي مختلف اشاره دارند، نظام آموزشي اين كشورها با پرداخت حقوق‌هاي بالا به معلمان سعي در حفظ كيفيت آموزش خود دارد. در امريكا حقوق معلمان ابتدايي يعني مقطع پايه از ساير معلم‌ها در مقاطع ديگر بيشتر است.

  مجمع عمومی یونسکو در سال ۱۹۹۴، روز پنجم اکتبر را روز جهانی معلمان نام گذاری کرد. چهل و چهارمین اجلاس وزرای آموزش و پرورش از روز ۳ تا ۸ اکتبر سال ۱۹۹۴ در شهر ژنو برگزار شد. فدریکو مایور مدیرکل وقت یونسکو در اجلاس پیشنهاد کرد که یونسکو روزی را به نام روز معلمان اعلام کند. این پیشنهاد از سوی مجمع عمومی تصویب شد. در این اجلاس ۷۰ وزیر، ۲۷ معاون وزیر و ۳۸ ناظر از ۱۳۵ کشور جهان حضور داشتند.

از ایران هیاتی به ریاست محمدعلی نجفی وزیر وقت آموزش و پرورش، در اجلاس یونسکو حضور داشت و هیات ایرانی به پیشنهاد مدیرکل، رای مثبت داد. اعضای هیات ایرانی سیروس ناصری، غفرانی، نادرقلی قورچیان، عباس صدری، محمود مهرمحمدی و حسین معینی بودند. ایران یکی از اعضای اولیه "سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد" است که به اختصار یونسکو نامیده می شود. کلمه یونسکو معنای خاصی ندارد و مرکب از ۶ حرف لاتین است (U.N.E.S.C.O)  که هر حرف معرف یکی از کلمات تشکیل دهنده نام طولانی این سازمان است.

یونسکو در سال ۱۹۴۵ میلادی، درست پس از پایان جنگ جهانی دوم و با این استدلال پا گرفت که جنگ ها نخست در ذهن بشر شکل می گیرند، پس دفاع از صلح نیز باید از ذهن بشر شروع شود. توصیه های آموزشی یونسکو جنبه پیشنهادی دارد و برای کشورها لازم الاجرا نیست. برنامه ها و تصمیمات یونسکو در مجمع عمومی سالانه این نهاد گرفته می شود. در مجمع هر کشور یک رای دارد.

مدیرکل یونسکو را کنفرانس عمومی انتخاب می کند. مدیرکل کنونی خانم ایرینا بوکووا از کشور بلغارستان است که در سپتامبر ۲۰۰۹ جانشین کوشیرو ماتسورا ژاپنی شد. بوکووا مجددا در سال ۲۰۱۳ به سمت دبیرکل یونسکو برگزیده شد .

در دوره مدیرکلی مختار امبو سنگالی (۱۹۷۴ تا ۱۹۸۷) و جانشین او فدریکو مایور اسپانیائی (۱۹۸۷ تا ۱۹۹۹) یونسکو زیر نفوذ افکار روشنفکران چپ گرای جهان سوم قرار داشت. تا قبل از فروپاشی اتحاد شوروی در ۱۹۹۱، اتحاد عملی بین نمایندگان کشورهای سوسیالیستی و کشورهای عضو جنبش عدم تعهد که اکثریت اعضای یونسکو را تسکیل می دادند، علیه غرب شکل گرفته بود.

مخالفت با غرب به جایی رسید که امریکا که ۲۵ درصد بودجه یونسکو را پرداخت می کرد، در سال ۱۹۸۴ و انگلستان در سال ۱۹۸۵ یونسکو را به حالت اعتراض و قهر ترک کردند. انگلستان در سال ۱۹۹۷ و ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ به این سازمان بازگشتند.

برخی تصور می کنند که سابقه روز جهانی معلم به کنفرانس پاریس در سال ۱۹۶۶ برمی گردد. کنفرانس پاریس که ویژه مقام و منزلت معلم بود، توصیه نامه ای در باره حقوق و وظایف معلمان منتشر کرد که بسیار مهم است. اما در کنفرانس پاریس بحثی در باره تعیین روز جهانی معلم نشد و پیشنهاد اعلام روز جهانی معلم در اجلاس ۴۴ مجمع عمومی در سال ۹۴ مطرح شد.

روز 5 اکتبر یادآور هیچ حادثه خاص سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نیست و صرفا یک روز قراردادی است . اما درسطح ملی روز معلم در کشورها معمولا منطبق بر برخی حوادث فرهنگی، سیاسی و تاریخی است. گرامی داشت روز جهانی معلمان با ارج گذاشتن به روز ملی معلم منافاتی ندارد. در ایران روز ملی معلم روز ۱۲ اردیبهشت و روز جهانی معلمان را گرامی می دارند. درسطوح دولتی روز ۱۲ اردیبهشت به عنوان روز معلم شناخته می شود اما روز ۱۳ مهر حتی در تقویم های به عنوان یک مناسبت رسمی ثبت نشده است.

در هند روز معلم برابر با روز تولد رادا کریشنان دومین رییس جمهور این کشور است. در آرژانتین تجلیل از معلمان در ۱۱ سپتامبر سالروز مرگ دومینو فاستینو سارمینتو، سیاستمدار آرژانتینی برگزار می شود. در چین قبل از انقلاب کمونیستی، روز معلم برابر ۲۸ اوت روز تولد کنفوسیوس حکیم چین باستان بود. بعد از انقلاب این مناسبت لغو شد . در سال ۱۹۸۵، دولت چین، روز دهم سپتامیر را به عنوان روز معلم تعیین کرد. با این حال عده زیادی خواهان بازگشت روز معلم به روز تولد کنفوسیوس هستند. در تایوان ۲۷ سپتامبر را به عنوان روز تولد کنفوسیوس و روز معلم جشن می گیرند. در فرانسه هم روزی به نام روز معلم رسما شناخته نشده است .

نام گذاری روزی به نام معلمان در سطح بین المللی با این هدف صورت گرفت که توجه خانواده ها و مسئولان کشورها به اهمیت کار معلمان جلب شود. از سال ۱۹۹۵ هر سال در این روز معمولا یونسکو همراه سازمان بین المللی کار، یونیسف، برنامه توسعه ملل متحد و آموزش بین الملل (E.I) اطلاعیه ای منتشر می کنند و جامعه را به حمایت از معلمان فرا می خواند.

توصیه های یونسکو از جنس آموزشی است. به عنوان مثال یونسکو توصیه می کند که در روز معلم اولیای دانش آموزان با ارسال نامه و بیان جملات محبت آمیزبه معلمان یادآوری کنند که قدردان زحمات آنها هستند.

مرکز عمل و معرف هر کشور در یونسکو کمییسون ملی یونسکو است. این کمیسیون برقراری ارتباط بین یونسکو و نهادهای علمی، آموزشی و فرهنگی داخل کشور را برعهده دارد. کمیته ملی یونسکو در ایران نهادی با ترکیب پررنگ دولتی و بسیار محتاط است در شورای عالی کمیسیون ملی یونسکو، وزرای علوم (رئیس کمیسیون)، امورخارجه، ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست ورییس صدا و سیما و هفت تن از شخصیت‌های علمی و فرهنگی کشور. از میان مدرسان و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و محققان و هنرمندانی که در زمینه‌های علمی، فرهنگی، ارتباطی، و تعلیم و تربیت دارای تجربه باشند، حضور دارند.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو هم با ابلاغ وزیر علوم منصوب می شود و در حال حاضر دبیر کل سازمان ملی یونسکو دکتر سعدالله نصیری قیداری است که در خردادماه ۹۴ جانشین دکتر محمدرضا سعید آیادی شد. دکتر رضا داوری اردکانی اولین سرپرست کمیسیون ملی یونسکو بعد از انقلاب اسلامی بود.

در میان عوامل موثر در آموزش، نقش معلم از همه مهم تر است. این همان نکته ای بود که در سال ۹۴ مورد توجه هیات های نمایندگی شرکت کننده در اجلاس یونسکو قرار گرفت. از نظر یونسکو معلمی، حرفه ای تخصصی است و معلمان با گذراندن دوره های آموزشی عملی و تئوریک قبل از استخدام مهارت های شغلی کسب می کنند. آموزش مستمر معلمان، از طریق برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت بسیار مهم است. در این دوره ها معلمان با آخرین دستاوردهای علمی در رشته تدریس خود و جدیدترین شیوه های آموزش و تربیت آشنا شوند.

در ایران به آموزش پیش از استخدام معلمان و نیز آموزش های ضمن خدمت توجه چندانی نمی شود و در ده سال گذشته هزاران معلم بدون گذراندن دوره های آموزشی معلمی استخدام شده اند. آموزش های ضمن خدمت معلمان هم اغلب غیر تخصصی است و به افزایش مهارت های حرفه ای و افزایش دانش معلمان کمکی نمی کند.

در کشورهای کمتر توسعه یافته، کمبود شدید معلم، وجود میلیون ها کودک بازمانده از تحصیل، کمبود بودجه آموزش و پرورش و کیفیت پایین استاندارد های آموزشی، از مشکلات مهم نظام های آموزشی است. در چنین شرایطی دولت ها تمایل دارند که مدارس غیردولتی را توسعه دهند و یا بخشی از هزینه های آموزشی مدارس دولتی را از والدین دانش آموزان بگیرند .

طرفداران آموزش و پرورش دولتی معتقدند که ایجاد مدارس غیردولتی، باعث طبقاتی شدن آموزش می شود. اما طرفداران تاسیس مدارس غیردولتی با انحصار آموزش در دست دولت مخالفند و می گویندکه تعیین نوع آموزش کودکان از اختیارات اولیا است. آنها معتقدند که با تقویت مدارس غیردولتی، دولت این فرصت را می یابد که به فقیرترین اقشار جامعه، خدمات آموزشی بهتری ارائه دهد.

مشکلات معیشتی و کمی حقوق نیز یکی از معضلات معلمان است. سختی زندگی روی کیفیت کار معلمان اثر منفی می گذارد و کاهش انگیزه کاری و اشتغال به کار دوم، راندمان کار معلم در کلاس را به شدت کاهش می دهد. شرط مهم داشتن آموزش و پرورش خوب، استفاده از معلمان آموزش دیده و توانمندی است که با حقوق معلمی بتوانند هزینه یک زندگی حداقلی و ساده را برای خانواده خود تامین کنند. مشکلات اقتصادی کشورها، اولین تاثیر خود را روی بودجه آموزشی می گذارد. در شرایط بحرانی و جنگ، نظام های آموزشی به شدت آسیب می بینند و بودجه دولتی این نهادها به صورت قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.

در کشورهای جنگ زده وضعیت آموزش وخیم است. در افغانستان و پاکستان و نیجریه و برخی کشورهای دیگر، مدارس و معلمان از آماج های ثابت گروه های بنیادگرا مانند طالبان و القاعده و بوکوحرام و داعش هستند.این گروه ها به لحاظ ایدئولوژیک با آموزش های مدرن مخالفند. جنگ های داخلی عراق و سوریه باعث محروم شدن میلیونها کودک از تحصیل شده است.

در کشورهای آفریقایی جنوب صحرای آفریقا، فقر شدید و کمبود مدرسه و معلم، باعث محرومیت میلیونها کودک از مدرسه شده است. در کنار این تیرگی ها نقاط روشنی هم دیده می شود از جمله اینکه از زمان کنفرانی "آموزش برای همه گ که در سال ۲۰۰۰ در داکار پایتخت سنگال برگزار شد تعداد کودکان و نوجوانان محروم و یا بازمانده از نحصیل به نصف کاهش یافته است.

طبق آمار یونسکو در سال ۲۰۱۵، آمار کودکانی که به طور کلی از رفتن به مدرسه محروم مانده اند حدود ۵۸ میلیون نفر است و حدود ۱۰۰ میلیون کودک هم تحصیلات ابتدایی را نیمه کاره رها کرده اند. در میان کودکانی که هرگز به مدرسه نرفته اند. تعداد دختران بیشتر است. در جنوب صحرای آفریقا جایی که بیشترین تعداد کودکان مدرسه نرفته دآن جا ساکن هستند، دختران خانواده های فقیر اکثرا رنگ مدرسه را نمی بینند. در سودان فقط ۵۲ درصد کودکان واجب التعلیم به مدرسه می روند. در لیبریا و سودان جنوبی تعداد کودکان واجب التعلیم حاضر در مدرسه ۳۹ درصد ودر اریتره فقط ۳۴ درصد کودکان در مدرسه حضور دارند.

روز

آذربایجان غربی

  معلم ماندگارترين عنصر تعليم و تربيت است كه به‌رغم تحولات گسترده و عميق درابعاد مختلف زندگي بشر، همچنان جايگاه خود را حفظ كرده است، از مكتبخانه تا مدرسه و از نظام سنتي آموزشي تا نظام مدرن همچنان اين عنصر اساسي در چرخه فرآيند آموزش و پرورش پابرجا مانده است.

گسترش تكنولوژي و فناوري‌هاي اطلاعاتي و رسانه‌اي معلم را نه‌تنها به حاشيه نرانده است بلكه او را در متن قرار داده و اين دستاوردها را در اختيار و خدمت او گذاشته تا بيش از گذشته نقش خود را ايفا كند و جايگاه خود را در دنياي جديد افزايش داده و ارتقا بخشد.

ده‌ها ميليون معلم در جهان امروز رداي اين حرفه را بر تن دارند و به عنوان عنصر كليدي تحولاتي را در نظام‌هاي آموزشي ايجاد كرده‌اند، به عبارتي ، اين معلمان هستند كه تفاوت‌هاي نظام‌هاي كارآمد يا ناكارآمد آموزشي را نمايان مي‌سازند به اين معنا كه يك نظام آموزشي بدون اتكا به نقش و جايگاه معلم نمي‌تواند به كارآمدي دست يابد و علوم و تكنولوژي و فنون و محتوا و برنامه‌هاي آموزشي بدون برخورداري از معلمان توانمند و با انگيزه راه به جايي نمي‌برند.

باور به اين نقش و جايگاه تعيين‌كننده متوليان امر در جهان را بر آن داشته تا در راستاي توانمندسازي معلمان در ابعاد مختلف تلاش كنند. حرفه معلمي را در تراز جهاني بايدموردتوجه قرار داد و شاخص‌هاي حرفه‌اي را به عنوان تضمين‌كننده اين نقش ارتقا بخشيد.

در كشور ما نيز مسوولان و متوليان در سطوح مختلف بايد بپذيرند كه سند تحول بنيادين آموزش و پرورش بدون معلم راه به جايي نخواهد برد و اگر بهترين سند تهيه و قوي‌ترين برنامه‌ها تدوين شود اما به نقش و جايگاه معلم در اين تحول توجه كافي صورت نگيرد آب در هاون كوبيدن است.

تمام آنچه در اسناد و برنامه‌ها تدوين مي‌شود در گرو اتفاقي است كه با محوريت معلم در كلاس درس يا موقعيت آموزشي بايد روي دهد و اين اتفاق بدون داشتن معلماني توانمند و با انگيزه روي نخواهد داد.

حال پرسش اساسي اين است كه آيا در كشور ما باور واقعي به نقش و جايگاه معلم كه در دنياي جديد به رسميت شناخته شده است وجود دارد؟

به نظر مي‌رسد برخلاف تظاهر به اين باور حال و روز معلمان بازنشسته و شاغل خلاف اين موضوع را نشان مي‌دهد و تا زماني كه همچنان اين رويكردها و نگرش‌ها حاكم است اميدي به تحول بنيادين وجود ندارد و ما نيز فاصله‌مان با دنياي در حال توسعه بيشتر خواهد شد.

روزنامه اعتماد

  گروه اخبار /

امروز روز جهاني معلم است. روز بزرگداشت انسان‌هايي شريف كه شغل انبيا را دارند، اما با وجود اين، گاه مورد بي‌مهري قرار گرفته و مي‌گيرند. اعتراضاتي كه معلمان به وضعيت معيشتي خود همواره داشته‌اند، بالاخره به بار نشست و افزايش حقوق معلمان در قالب طرح رتبه‌بندي محقق شد. در حالي كه هنوز هم اين طرح به درستي اجرايي نشده و به گفته برخي مسئولان آموزش و پرورش ابهامات زيادي در آن وجود دارد، ابلاغ بخشنامه‌اي در شهريور به تمام دستگاه‌هاي اجرايي كه مشمول قانون مديريت خدمات كشوري هستند، موجب نارضايتي فرهنگيان شده است.