وقتی نظام آموزشی نمره محور است، دانش‌آموزان غربال و جداسازی می‌شوند، مافیای کنکور وجود دارد، مدارس محلی برای قدرت نمایی مؤسسات آموزشی و تجاری شده‌اند؛ همه به دلیل ضعیف بودن فرآیندهای نظارتی در آموزش و پرورش است/ درصد بسیاری از مدارس دوره دوم متوسطه با مراکز مختلف قراردادهایی بسته و آزمون‌هایی برگزار می‌کنند. کاری که خود محل درآمد و تجارت برای مدارس شده است. این رقم‌ها و گردش‌های مالی شفاف نیست. چرخه‌ای تشکیل شده که همه در آن راضی هستند زیرا تمامی عوامل آموزشی از آن منتفع می‌شوند. چرخه‌ای که قربانی اصلی آن دانش‌آموزان هستند/ مسئولان آموزش و پرورش به‌ویژه معاون آموزش ابتدایی که طراح این طرح است، حرف‌های خوبی می‌زنند، اما باید دید که تحول نظام آموزشی با حذف آزمون و مدارس سمپاد چگونه صورت می‌گیرد؟ ارزشیابی توصیفی در دوره ابتدایی چگونه با امتحان نهایی در دوره‌های بالاتر یا کنکور قابل جمع شدن است/ برنامه خاصی پشت این مسائل نبوده و طرحی شتابزده است زیرا سند پژوهش و توجیه خانواده‌ها وجود ندارد....

قدس آنلاین- دوشنبه هفته گذشته، وزیر آموزش و پرورش در توییتر خود خبر از حذف آزمون‌های تیزهوشان، نمونه دولتی و مدارس خاص را داد و پس از آن با حضور در برنامه‌ای تلویزیونی به تشریح این توییت پرداخت و توضیح داد: آزمون‌ها و کتاب‌های کمک آموزشی در دوره ابتدایی حذف شده و با مصوبه جدید شورای عالی آموزش و پرورش، آزمون ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی در پایه هفتم حذف و تا سه سال آینده نیز این مدارس در دوره متوسطه اول حذف خواهند شد.

سدی بر دوپینگ دانش‌آموزان

این تصمیم فضای آموزشی کشور را به شدت متشنج کرد و اظهارنظرهای مختلف کارشناسان درباره معایب و محاسن این طرح را به همراه داشت.

برخی اعتقاد دارند قرار دادن دانش‌آموزان تیزهوش در کنار سایر دانش‌آموزان در مدارس دولتی سبب جلوگیری از پیشرفت آنان خواهد شد زیرا این مدارس امکانات مورد نیاز را برای حمایت علمی و تحصیلی از افراد تیزهوش ندارند. به گفته آنان در حقیقت این کار باعث هدر رفتن استعداد و هوش این دانش‌آموزان خواهد شد.

یک کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه حذف آزمون مدارس طرحی بسیار خوب و اثر بخش است به خبرنگار ما می‌گوید: با حذف این آزمون‌ها فشار از روی دانش‌آموز برداشته شده و آنان از معدل محوری، نمره محوری و کنکور محوری به سمت شهروند پروری، اخلاق محوری و بارور کردن اندیشه سوق داده می‌شوند.

محمدرضا نیک‌نژاد اضافه می‌کند: البته با توجه به ناگهانی اعلام شدن این طرح به نظر می‌رسد، زمینه‌ها و ساختارهای لازم از نظر فرهنگی، اجتماعی، آموزشی مهیا نشده و همین ممکن است مشکل ایجاد کند.

  وی با اشاره به انواع مختلف هوش می‌گوید: هشت نوع هوش داریم، اما در این آزمون‌ها تنها تمرکز بر آی‌کیو است که آن هم با آزمونی تستی سنجیده می‌شود. بی‌شک با دوپینگ دانش‌آموز در کلاس‌های آمادگی آزمون‌ها نمی‌شود، اسم دانش‌آموز را «تیزهوش» گذاشت و آزمون را «تیزهوشان» نامید.

این کارشناس آموزش توضیح می‌دهد: طبق آنچه مشخص شده، طرح شهاب که همان شناسایی و هدایت استعدادهای برتر است، در آموزش و پرورش به عنوان جایگزین این آزمون‌ها معرفی شده، اما هنوز در این زمینه روشن‌سازی صورت نگرفته و تنها به شناسایی دانش‌آموزان با استعداد برتر و حمایت‌های تحصیلی مانند شرکت در جشنواره‌های علمی و المپیادهای تخصصی اشاره شده است. اگر این طرح‌ها اجرایی شود، امیدوار هستیم ارزیابی کمی، به سمت ارزیابی کیفی سوق داده شود که حتماً ثمرات خوبی برای دانش‌آموزان به همراه خواهد داشت.

نیک‌نژاد بیان می‌کند: در سیستم آموزش دنیا تجربه‌هایی انسانی وجود دارد که نمی‌توانیم مقابل آن‌ها ایستادگی کنیم. سیستم آموزش و پرورش کشور از ۱۰۰ سال پیش بر مبنای نمره و معدل و آی‌کیو شکل گرفته است در حالی‌که تجربه‌های جهانی ۹ سال نخست را مختص سوادآموزی و پرورش شخصیت فردی اجتماعی افراد می‌داند. تجربه‌های موفقی که در کشوری مانند فنلاند وجود دارد، نشان می‌دهد در این سال‌ها ما راه را اشتباه رفته‌ایم.

وی در پایان تصریح می‌کند: نباید این طرح را با رقابت‌های سیاسی آمیخته کنیم. باید بدانیم این طرح تلاش می‌کند، ویروسی را که به کودکی بچه‌ها دست درازی و آن‌ها را ناشاد و خسته کرده از سیستم آموزش و پرورش کشور بیرون کند.

حذف سمپاد به نفع غیرانتفاعی‌ها

یکی دیگر از مهم‌ترین نگرانی‌ها، گرایش خانواده‌های دارای فرزند تیزهوش به ثبت نام در مدارس غیردولتی است که بی‌شک دانش‌آموزان تیزهوش به‌ویژه در مناطق محروم از این طرح آسیب خواهند دید.

یکی از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه جزئیات حذف آزمون مدارس سمپاد  از سوی وزارت آموزش و پرورش اعلام نشده است، به خبرنگار ما می‌گوید: حذف کنکور و آزمون برای ورود به مدارس موضوعی منطقی، کارشناسی شده و درست است. وقتی بحث حذف کنکور مطرح می‌شود، بدیهی است که باید این کار در سطوح پایین‌تر نیز صورت گیرد. البته هنوز ساز و کار مشخصی برای پذیرش دانش‌آموزان در مدارس سمپاد اعلام نشده و ممکن است نظر بر حذف این مدارس نباشد.

فرهاد فلاحتی اضافه می‌کند:با این حال اگر برنامه آموزش و پرورش بر حذف مدارس خاص است، با اصل حذف مدارس خاص موافق هستم زیرا کاری علمی و تربیتی است که در بسیاری از کشورهای دنیا انجام شده و آسیبی که در این نظام آموزشی بر دانش‌آموزان، خانواده‌های آن‌ها و اجتماع وارد شده از مناظر متعدد تربیتی قابل بحث است. در نظام‌های آموزشی دنیا راهکارهایی نیز در نظر گرفته شده که هم استعداد برتر تلف نشود و هم استعداد پایین‌تر بتواند به بهترین نحو جامعه‌پذیر شده، از زندگی بهره‌مند و مفید باشد.

این کارشناس حوزه آموزش کشور در ادامه عنوان می‌کند: به نظر می‌رسد باید در کشور مراکزی مشابه مراکز آموزشی در کشورهای اروپایی داشته باشیم که تمام دانش‌آموزان از سطوح مختلف با بهره‌های هوشی متفاوت در این مجتمع‌ها حضور داشته باشند. جامعه کوچکی با شیوه‌های خاص، علمی و کارآمد که کمک می‌کند آن‌ها در کنار هم تربیت شوند.

این نماینده مجلس تصریح می‌کند: اگر رویه بر این باشد که آزمون حذف شده و مراکز نیز تعطیل شوند مراکز غیرانتفاعی و غیردولتی در این قضیه ورود پیدا می‌کنند. مطمئناً با توجه به شهریه‌های زیاد این مدارس به بهانه آموزش بهتر از خانواده‌ها مبالغ سرسام آوری دریافت خواهد شد و دکان سودجویی گشوده می‌شود.

فلاحتی تأکید می‌کند: خانواده‌ها، به خصوص خانواده‌های محروم نگران تحصیل فرزندان خود در مدارس غیردولتی نباشند. بعید است آموزش و پرورش کاری به این مهمی را به این شیوه مدیریت کند و حتماً به عنوان نمایندگان مردم در مجلس به این مورد ورود خواهیم کرد.

عضو کمیسیون آموزش یادآور می‌شود: براساس قانون اساسی تحصیل رایگان تا مقطع متوسطه جزو وظایف دولت است. این تحصیل رایگان تمام اقشار دانش‌آموز را با بهره‌های هوشی مختلف در بر می‌گیرد. البته همان طور که اشاره شد، شیوه اجرا مهم است. حذف آزمون مدارس و حذف کتب کمک درسی از بدنه آموزش و پرورش قابل تحسین است زیرا رانت عظیمی در فضای علمی کشور شکل گرفته بود که امیدواریم این مشکلات بزودی رفع شود.

حذف آزمون سبب تحول آموزشی می‌شود؟

به گفته کارشناسان یکی از اهداف حذف مدارس سمپاد، عدم جداسازی و جلوگیری از اعمال تبعیض علیه دانش‌آموزان است. اما از آنجاکه کیفیت آموزشی، علمی و تحصیلی مدارس دولتی پایین است، اجرای طرح حذف مدارس سمپاد موجب هرچه بیشتر شدن گرایش مردم به سمت مدارس غیرانتفاعی و تبعیض و نابرابری بیشتر در این زمینه خواهد شد.

علی پورسلیمان، کارشناس آموزش و پرورش در ادامه با بیان اینکه حذف آزمون از مدارس سمپاد و نمونه دولتی در کلیت طرح بدی نیست، به خبرنگار ما می‌گوید: یکسان سازی آموزش و ایجاد عدالت آموزشی از طرح‌هایی هستند که روی کاغذ بسیار خوب بوده و همه مایل به انجام آن هستند، اما خود آن‌ها یک معلول‌اند. وقتی نظام آموزشی نمره محور است، دانش‌آموزان غربال و جداسازی می‌شوند، مافیای کنکور وجود دارد، مدارس محلی برای قدرت نمایی مؤسسات آموزشی و تجاری شده‌اند؛ همه به دلیل ضعیف بودن فرآیندهای نظارتی در آموزش و پرورش است.

وی تصریح می‌کند: درصد بسیاری از مدارس دوره دوم متوسطه با مراکز مختلف قراردادهایی بسته و آزمون‌هایی برگزار می‌کنند. کاری که خود محل درآمد و تجارت برای مدارس شده است. این رقم‌ها و گردش‌های مالی شفاف نیست. چرخه‌ای تشکیل شده که همه در آن راضی هستند زیرا تمامی عوامل آموزشی از آن منتفع می‌شوند. چرخه‌ای که قربانی اصلی آن دانش‌آموزان هستند.

پورسلیمان می‌افزاید: مسئولان آموزش و پرورش به‌ویژه معاون آموزش ابتدایی که طراح این طرح است، حرف‌های خوبی می‌زنند، اما باید دید که تحول نظام آموزشی با حذف آزمون و مدارس سمپاد چگونه صورت می‌گیرد؟ ارزشیابی توصیفی در دوره ابتدایی چگونه با امتحان نهایی در دوره‌های بالاتر یا کنکور قابل جمع شدن است؟

این کارشناس آموزش اضافه می‌کند: یکسان سازی آموزش بسیار طرحی خوب و کاربردی است، اما به نظر می‌رسد، برنامه خاصی پشت این مسائل نبوده و طرحی شتابزده است زیرا سند پژوهش و توجیه خانواده‌ها وجود ندارد. باید این طرح از حالت شعاری خارج شود.