گروه گزارش/
همان گونه که پیش تر آمد ( این جا ) ؛ نشست پیش همایش « اصلاحات آموزشی و چالش های آن در ایران : تبیین فلسفی دیدگاه ها و تلاش ها » با حضور دکتر علیرضا صادق زاده ، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و نایب رئیس انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران ؛ دکتر سیدنقی موسوی ، عضوهیئت علمی دانشگاه فرهنگیان ؛ دکتر شهین ایروانی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و دبیر علمی همایش اصلاحات آموزشی و چالش های آن در ایران: تبیین فلسفی دیدگاهها و چالش ها در پردیس نسیبه تهران و شرکت برخی از اساتید و دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان در پردیس نسیبه تهران برگزار گردید .
در این نشست علمی اساتید دیدگاه های خود را مطرح کردند و در پایان پرسش و پاسخ انجام شد .
« صدای معلم » در این بخش پرسش و پاسخ خود با اساتید مدعو را منتشر می کند .
صدای معلم:
آقای صادق زاده شما بفرمایید تعریف شما از اصلاحات آموزشی چیست؟ ( معادل Educational Reform )
شما گفتید رویکرد غالب در برنامه درسی تربیت معلم Knowledge بوده نه Competency.
این قلب ماهیت و یا تغییر هویت چگونه اتفاق افتاده در خلاء بوده یا بر اساس یک سری پیش فرض ها و تفکراتی که در آن هیات یا کمیته بودید صورت گرفته است تصادفی که نبوده است ؟
شما در گفته هایتان اشاره کردید به تفکیک تربیت از آموزش به عنوان یک چالش و به صلاحیت های چهارگانه معلمی هم اشاره کردید.
ساختار رسمی آموزش و پرورش در حال حاضر به تفکیک تربیت از آموزش اشاره و تاکید دارد.
اصلاحات آموزشی که با رویکرد تلفیق آموزش و پرورش در زمان وزارت " مرتضی حاجی " روی داد و با مقاومت و مخالفت طیف موسوم به " اصول گرایان " و نیز " حامیان آموزش ایدئولوژیک " رو به رو شد و البته ناکام ماند .
به نظر شما آیا این ساختار با این صلاحیت های چهارگانه تطابق دارد و آیا این تعارض و تضاد را چگونه می توان حل کرد؟
پرسش از آقای موسوی:
تعریف شما از اصلاح با رویکرد اجتماعی چه نسبتی با آموزش ایدئولوژیک دارد؟
در آموزش و پرورش ایدئولوژیک اصلاحات را باید از کجا شروع کرد؟
پرسش از خانم ایروانی:
من از صحبت هایتان این گونه متوجه شدم که به نظر می رسد شما به عنوان نماینده دانشگاه در یک محیط اکادمیک تقریبا غیر ایدئولوژیک شناختی از برنامه درسی تربیت معلم ندارید ( قرینه آن پرسشی بود که داشتید از کم و کیف برنامه درسی تربیت معلم در نشست می کردید ) . شما که اصلاحات آموزشی را استارت زدید با توجه به این شناخت ناقصی که دارید از برنامه درسی تربیت معلم چقدر می توانید موفق باشید و چقدر مسئولین به حرف های شما گوش خواهند کرد؟
پاسخ ها ؛
موسوی:
فهم من این است که ایدئولوژی دست کم دو معنا دارد. یک معنا که پیش از مارکس داشته است .
"اندیشه ناظر بر عمل اجتماعی و سیاسی" و پس از مارکس به تعبیر ایشان "آگاهی کاذب" داشته آنقدر این واژه تراژدیک بوده که اول انقلاب و الان این واژه معنای متفاوت به خود گرفته است. در هر صورت باید از حضرتعالی پرسید که آموزش و پرورش ایدئولوژیک یعنی چه؟
اما به هر دو معنا بگیریم به معنای اول بگیریم اندیشه های که ناظر بر عمل اجتماعی و سیاسی است یعنی جهان بینی که می تواند سامانی به اجتماع و سیاست بدهد و باید از آن ایدئولوژیک بپرسیم که آیا این اصلاحات را به رسمیت می شناسد و تا کجا به رسمیت می شناسد البته در قالب همان اصلاحی که بنده عرض کردم . گاهی اوقات اصلاحات که ما می گوییم منظور شیر بی یال و دم و اشکمی که از آن ایدئولوژی چیزی باقی نمانده ، این دیگر اسلام نیست ، این دیگر مارکسیسم نیست . اصلاحاتی که به جان مارکسیسم بیفتد و از خود مارکسیسم چیزی باقی نماند دیگر مارکسیسم نیستو اصلاحات نرمی است که به آن انقلاب نرم گفته می شود. اگر معنای دوم منظورتان باشد آگاهی کاذب ؛ باید بپرسیم کدام ایدئولوژی، اگر مصداقی می خواهید بحث بکنیم اگر مصداقی نمی خواهید بحث بکنید ایدئولوژی به معنای آگاهی کاذب ، باید از خودش پرسید این فکری که آگاهی کاذب است یعنی آگاهی دروغین است. پمپاژ دروغ را رهبری اجتماع می کند آیا اجازه می دهد تحول و تغییر در درونش رخ بدهد یا ندهد.
صدای معلم:
منظور از آموزش و پرورش ایدئولوژیک همان گفتمان سلطه است یعنی اجازه ندهید که در حوزه تعلیم و تربیت آراء و اندیشه های دیگر مطرح شود و یا نگاه تصلبی و یک سویه را اعمال کند. ما الآن این را داریم. شما شفاف سازی کنید.
چرا به صورت دقیق منظور خود را از " اصلاحات آموزشی " بیان نمی کنید ؟ صدای معلم : اصلاحات آموزشی که با رویکرد تلفیق آموزش و پرورش در زمان وزارت " مرتضی حاجی " روی داد و با مقاومت و مخالفت طیف موسوم به " اصول گرایان " و نیز " حامیان آموزش ایدئولوژیک " رو به رو شد و البته ناکام ماند .
موسوی:
من 18 دقیقه صحبت کردم و منظورم را با صراحت و شفافیت از اصلاح و اصلاحات بیان کردم .
اگر منظورتان از آموزش و پرورش ایدئولوژیک تربیت اسلامی است به معنی آگاهی کاذب هم گاهی گفته می شود. آموزش و پرورش ما آگاهی کاذب است و چون یک اتوریته ای بر آن حاکم است آموزش و پرورش کاملا ایدئولوژیک است و توتالیتر است.
من عرض می کنم کدام آموزش و پرورش به معنای این آگاهی کاذب نیست ؟
به معنای منفی آن نیست. حتی خود به کار برنده این اصطلاح عظیم خودش هم ایدئولوژیک حرف می زند. دسته بندی در ذهنش است و دارد ایدئولوژیک صحبت می کند.
جواب حضرتعالی این است که ایدئولوژی به هر دو معنای اول مثبت و دوم منفی بگیرید باید از خودش بپرسیم که به چه میزان به استناد و تحولات درونی خودش مبنائا اجازه می دهد. اما اگر منظورتان مصداقی و تربیت اسلامی و آن چه که در جمهوری اسلامی رخ می دهد خود ما هستیم ( کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من ) باید تلاش بکنیم ، نوآوری بکنیم ، فضا را باز نگه داریم و اگر منظورتان این کاملا ایدئولوژیک است و بسته است و توضیح دادم و خود سند تحول نو به نو شدن معلم را البته در چهارچوبی که عقل تعیین می کند ، خود فلسفه تعیین می کند. مثلا فلسفه تربیت مارکسیستی مرزی دارد . شما نمی توانید از این مرز خارج بشوید و بگویید من مارکسیسم هستم نه کما این که لیبرال ترین فلسفه های تربیتی هم کاملا ایدئولوژیک اند توتالیترند و...
صادق زاده:
من به جای پاسخ دادن دوست داشتم بیشتر نظر دانشجو معلمان و نو معلمان را بشنوم و بدانم .اما سوال طرح شده است در مورد تعریف اصلاحات آموزشی .
منظور آقای موسوی از اصلاحات بیشتر اصلاحات سیاسی بود .
اصلاحات آموزشی و تربیتی را اصلاح یک حرکت هدف مند و خودجوش در درون نظام های آموزشی و تربیتی می دانم برای این که وضعیت شان از آن چه که هست را به اتکاء داشته ها و امکاناتشان به سمت بهبود حرکت کنند نه به صورت صفر و یک. به تعبیری ما باید بپذیریم که جریان اصلاحات یک جریان کن فیکون به تعبیری انقلاب از نوعی که یک چیزی بزنیم و همه چیز تغییر کند ،چنین چیزی نخواهد بود.
اصولا فرهنگ و نظام های فرهنگی و آموزشی اقتضاء این کار را ندارد. شاید در حوزه های دیگر بشود از این حرف ها زد اما در حوزه فرهنگ که محور اصلی آن انسان است ، انسان تغییرش تدریجی است. نظام هایی که با انسان سر و کار دارند همین طور است و یک بخش مهم آن برمی گردد به اختیار و انتخاب خود فرد. بنابراین اصلاحاتی که ما فکر کنیم کسی جایی را اصلاح کند آن هم به صورت کن فیکونی یا دفعی اصلا امکان پذیر نیست. ما یک زمینه سازی هایی می کنیم و حضور پیدا می کنیم و سعی می کنیم نظام آموزشی مان کیفیتش را به اتکاء تلاش خودمان و امکاناتی که داریم البته با حمایت و همراهی زمینه هایی که هست فراهم کنیم.
صدای معلم:
آقای ذوعلم رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی که این بخش مغز متفکر نظام آموزشی است. ایشان به شدت و صراحت از تفکر و شیوه انقلابی دفاع می کند.
آیا شما به عنوان کسی که در سند تحول بنیادین نقش اساسی داشتید و در تدوین هم دست دارید شما بفرمایید اصلاحاتی که در سند تحول تعریف شده نسبت یک تفکر انقلابی با اصلاحات آموزشی را چگونه ارزیابی می کنید؟ اصلا قبول دارید یا ندارید؟
صادق زاده:
من قرار نیست بیان آقای دکتر ذوعلم را توجیه کنم. اما من این طور می فهمم. آن چه که انقلاب اسلامی به دنبالش هست آن حرکت رادیکال نبوده بلکه در حقیقت یک تغییر مداوم شرایط اجتماعی، فرهنگی و فکری جامعه است به سمت بهبود. اگر چیزی به نام کلمه انقلاب اسلامی مطرح شده البته ایشان اشاره کرد که انقلاب در مقابل اصلاح نیست انقلاب در مقابل اصلاح نیست بلکه اصلاح در مقابل محافظه کاری است . یک بار می گوییم وضع موجود به آن دست نزنید ، هیچ کاری نکن من حتما با این مخالف هستم اما منظور اگر انقلابی گری به تعبیری می خواهیم کن فیکون بکنیم با یک حرکت های رادیکال قطعا ندیدن آن موضوع اصلی یعنی انسانی که مخاطب ماست که او با اختیار و انتخاب باید این تغییر را بپذیرد. این را من انقلاب می دانم و اصلاح می دانم. اگر اسمش را انقلاب صحیح حرکت اصلاحی انقلابی یعنی فقط طرف در مقابل تغییر دفاع نکند بلکه با آگاهی و اراده بپذیرد تغییر خود و دیگران را و برایش کنشگر فعال شود به تعبیر جامعه شناسان .
ادامه دارد
پیاده سازی و ویرایش : زهرا قاسم پور دیزجی
نظرات بینندگان
امرهم شورا بینهم - که اگر شود مملکت آباد می شود.
....