نقدی بر طرح تکریم و بزرگداشت مقام معلم ؛ بررسی صلاحیت حرفه ای­ و علمی معلمان نیز در چارچوب رسالت اصلی آنان باید مورد توجه قرار گیرد

طرح تکریم و بزرگداشت مقام معلم به منظور بزرگ داشت مقام معلمان شاغل و بازنشسته در مدارس دولتی و غیر دولتی، تدوین و در اختیار ادارات آموزش و پرورش قرار داده شد.

طبق دستورالعمل وزراتخانه، معلمان متقاضی شرکت در طرح لازم است نمون برگ الف را با مراجعه به سامانه تکمیل نمایند و درصورتی که حد نصاب امتیازات را بیاورند، اسامی آنها اعلام می ­شود و دراین مرحله لازم است مدارک خود را ارائه نمایند.

این نمون برگ بر اساس سه شاخص عمومی، ارزشی و حرفه­ ای طراحی شده است و هر شاخص دارای معیارهای مختلفی می ­باشد.

در این نوشتار به بررسی و نقد پرداخته ایم.

1- شاخص­ های عمومی شامل سنوات خدمت، مدرک تحصیلی و نمره ارزشیابی سالانه است.

در هیچ قسمت از این بند مشخص نشده سنوات حق التدریس هم شامل می شود یا خیر.  از آنجایی که بسیاری از معلمان دارای سابقه 3 الی12  سال حق التدریس، می­ باشند، لازم است متولیان امر نسبت به اصلاح این بند اقدام فرمایند.

2- شاخص­ های ارزشی شامل 12 مورد است که عبارت است از جانبازی، آزادگی، بسیجی فعال، حضور در جبهه، خواهران سرپرست خانوار، حافظ قرآن، پدر، مادر، فرزند و همسر شهید، خواهر و برادر شهید، همسر آزاده، همسر و فرزند جانباز و مراقب جانباز.

ظاهرا از نظر مسئولان آموزش و پرورش ارزش ها فقط در دفاع مقدس خلاصه می شود و هیچ شاخص دیگری نمی ­توان بدان اضافه کرد. ضمن آن که با گذشت 27 سال از جنگ، تعداد اندکی از معلمان از امتیاز  رزمنده بودن برخوردار هستند، مگر آن که دفاع از حرم نیز در این بند لحاظ شده باشد.

لازم است در کنار ارزش های پیش گفته، ارزش هایی چون اخلاق نیکو، منش درست، سلامت گفتار، سلامت اندیشه،سلامت جسم و روان، سلامت اعتقادات، مسئولیت پذیری، وجدان اخلاقی، وجدان کاری و..... نیز در دستورالعمل تکریم معلمان در نظر گرفته می شد و  از قلم نمی افتاد.

3- شاخص­ های حرفه ای شامل 9 بند است.

بند الف) داوری مسابقات، قرآنی، فرهنگی، هنری، ورزشی،جشنواره تدریس، اقدام پژوهی، درس پژوهی، دست ساخته­ ها، تولید محتوای الکترونیک، می باشد.

این بند تنها شامل کارمندان ادارات آموزش و پرورش می­ شود زیرا معمولا در بررسی آثار ارائه شده و  فرآیند داوری هیچ معلمی از سوی کارشناسان بخش ­های مختلف دعوت نمی­ گردد. 

حتی اگر کارشناسان محترم علم و تخصص داوری را نداشته باشند ترجیح می دهند از معلمان بهره نبرند و نام خودشان درفهرست داوران قرار دهند. بنابراین هیچ یک از معلمان از این بند امتیازی نخواهند گرفت و امتیاز آن نصیب کارمندان ادارات خواهد شد.

نکته دیگر زمان تکمیل فرم است. بسیاری از همکاران در اقدام پژوهشی، جشنواره تولید محتوای الکترونیکی، جشنواره تجربیات برتر در حوزه سنجش و ارزشیابی و... امسال شرکت کرده ­اند اما هنوز نتایج این جشنواره ها اعلام نشده است ؛ بنابراین حتی اگر در این موارد معلمی موفق به کسب رتبه شود، نمی تواند در فرم الف به آن اشاره کند و  امتیاز این بخش هم فقط شامل معلمانی می شود که در سال های قبل در مسابقات و...  رتبه ای کسب کرده اند.

بند ب) فعالیت و عضویت (امتیاز تا سقف 10) است و شامل عضویت در گروه های آموزشی، حضور در اردوهای راهیان نور به عنوان مربی(فقط درسال جاری) و نماینده مدیران در شورای آموزش و پرورش می ­باشد.

این بخش صرفا شامل معلمانی می شود که یا در گروه­ های آموزشی مشغول خدمتند و یا شامل مربیان پرورشی و نماینده مدیر می شود و اکثریت معلمان نیز از این بند امتیازی نخواهند گرفت به جز کارشناس گروه های آموزشی که معمولا برای سال ­های متوالی یک فرد به خصوص در این پست قرار می­ گیرد و به ندرت حاضر به تحویل پست خود به دیگران است و تعداد محدودی از معلمان که با میل ونظر کارشناس محترم دعوت به همکاری شده اند.

سوال دیگری که مطرح است، عضویت درگروه ­های آموزشی و یا شرکت در اردوی راهیان نور به عنوان مربی بر چه اساس و مبنایی جزو صلاحیت­ های حرفه ­ای در نظر گرفته شده است.

آیا صرف عضویت در یک گروه به معنی کسب صلاحیت است ؟

معلمی که در تمام طرح ­ها و اقدام پژوهی ­ها و...شرکت فعال داشته تنها به دلیل عدم عضویت در گروه ­های آموزشی باید از امتیاز محروم بماند و افرادی که درهیچ طرحی مشارکت نداشته اند، صرف عضویت در این گروه­ ها بتوانند امتیاز کسب کنند.

بند ج) کسب رتبه در مسابقات فرهنگی هنری، ورزشی، جشنواره تدریس، اقدام پژوهی، درس پژوهی، تولید وسایل و ابزارهای آموزشی، تولید محتوای الکترونیک و پژوهشگر برتر می ­باشد.

طبق دستورالعمل امتیاز این بند تنها شامل معلمانی است که موفق به کسب رتبه شده اند در حالی که حضور فعال معلم در این برنامه ­ها که به منزله علاقه مندی معلم به ارتقا علمی اش می­ باشد، اهمیتی بیش از کسب رتبه دارد.

بهتر است برای شرکت فعالانه معلمان در هر یک از این دوره ها امتیاز قائل شد و صرفا به برگزیدگان امتیاز نداد. شرکت در این برنامه ها و ارائه طرح درس یا مقاله و نرم افزار آموزشی از سوی معلمانی که کلاس ضمن خدمتی در رابطه با هر یک از موارد ذکر شده ندیده اند و صرفا براساس علاقه و تلاش خود در این برنامه ها شرکت می­ کنند، جای تقدیر دارد و نباید امتیاز تنها به برگزیدگان تعلق گیرد.

بند د) خدمت در مناطق محروم و روستایی و عشایری، تدریس در کلاس های تلفیقی و کلاس های چند پایه و تدریس در مراکز استثنایی، تدریس در دوره های ضمن خدمت، تدریس در کارگاه های آموزشی، و پردیس­ های دانشگاهی فرهنگیان، ارائه کنفرانس در همایش ها

این بند تنها بندی است که می ­تواند مهارت، تلاش و ایثار معلم را مورد ارزیابی قرار بدهد. اگرچه فقط شامل مناطق خاص می شود و معلمان مناطق شهری از این امتیاز بی بهره می­ مانند.

در لحاظ کردن این بند در فرم معلم نمونه و یا رتبه بندی، لازم است به چند نکته توجه شود :

اول لزوم تعریف مجدد از منطقه روستایی و محروم است.

دوم لزوم تعیین حدود و ثغور منطقه محروم. تعیین مناطق محروم نباید بر اساس تقسیم بندی­ های فعلی انجام گیرد ؛ چرا که مناطق شهری و روستایی دچار تغییرات عمده ای شده­ اند ، برای مثال در استان تهران، برخی مناطق از جمله اسلام­شهر که در گذشته روستا به حساب می ­آمد، سال ها بود که وضعیت مطلوبی یافته و شهر شده بود. درحالی که مناطق مهاجرپذیر جدیدی در رباط کریم ایجاد شد تا چند سال پیش فاقد جاده آسفالته، آب، گاز و تلفن بود، اما این منطقه در تقسیمات شهری دیده شده بود. 

بنایراین سال ها حق امتیاز منطقه محروم نصیب معلمانی می شد که در منطقه شهری اشتغال داشتند و معلمان دیگری که سال ها در مناطق محرومی چون باغ مهندس مشغول به خدمت بودند از این حق محروم ماندند.این مرزبندی­ ها در شهرستان ها نیز باید مورد بازبینی قرار گیرد.

بخش دیگر این بند به تدریس در مراکز ضمن خدمت و...اختصاص یافته است. تا چند سال پیش تدریس دوره های ضمن خدمت به افراد معدود و خاصی واگذار می شد و معمولا بسیاری از معلمان اگر خواهان آن بودند، از این خواسته بازمی­ ماندند. معمولا افراد دارای مدرک ارشد و دکتری می توانستند درخواست تدریس نمایند و با این حساب بسیاری از معلمان واجد امتیاز این بخش نخواهند شد.

در چند سال گذشته، ضمن خدمت بیشتر به شیوه مجازی برگزار شده و کمتر کسی موفق به گرفتن تدریس شده است. در دو سال اخیر هم دوره های ضمن خدمت به ندرت برگزار شده است.

تدریس در پردیس ­های دانشگاه­ های فرهنگیان نیز به ندرت سهم معلمان می شود و فقط عده خاصی از آن نصیب و بهره دارند. همچنین ارائه کنفرانس در همایش ها است که معمولا افراد با مدرک بالا می­ توانند چنین کنفرانس­ هایی را در رزومه خود داشته باشند.

بنابراین، اکثریت معلمان نمی­ توانند امتیازی از این قسمت دریافت کنند.

 با توجه به تصمیم مسئولان آموزش وپرورش که بر عدم اعمال مدرک دوم وسوم در احکام و حقوق معلمان است، انگیزه معلمان را برای ارتقاء علمی خود بسیار کاهش داده است، آیا به جاست که چنین بندهایی در فرم تکریم معلم و... گنجانده شود ؟

بند هـ) شرکت در دوره ­های آموزشی(سقف50 امتیاز) این بند شامل ضمن خدمت ­های عمومی و تخصصی و کارگاه های آموزشی همایش ها و سمینارهایی است که آموزش و پرورش برگزار کرده است.

از آن جایی که ادارات آموزش و پرورش همواره با کمبود بودجه مواجه هستند، چنین همایش ­ها و کارگاه­ های آموزشی برگزار نمی­ شود. بنابراین معلمان در این بخش، فقط از دوره­ های ضمن خدمتی که گذرانده­ اند می ­توانند امتیاز کسب کنند و در مناطقی که هیچ کارگاه آموزشی یا سمیناری برگزار نکرده اند، معلمان مدرکی برای ارائه واخذ امتیاز نخواهند داشت.

بند و) لوح تقدیر(سقف25 امتیاز) این بند شامل نشان­ های دولتی، نشان کارمند نمونه از رئیس جمهور، وزیر، معاون رئیس جمهور، استاندار، معاون وزیر، رئیس سازمان، فرماندار و رئیس اداره و.. است.

امتیاز این بند در گرو تقدیرنامه هایی است که معلمان گرفته اند.  چند درصد از معلمان توانسته اند نشان و تقدیر نامه از ریس جمهور یا وزیر محترم گرفته باشند به جز تقدیرنامه­ های خاص که مربوط به انتخابات است؟

چند درصد ازمعلمان و به خاطر کدام فعالیت شایسته موفق به دریافت نشان دولتی و ...شده اند؟ از خیل تقدیرنامه های صادر شده، تعداد معدودی از آن ها، نصیب معلمانی که شایسته دریافت تقدیرنامه بوده­ اند، شده است. بخشی از تقدیرنامه­ های وزارتی و ادارت کل سهم مدیران ارشد و کارمندان ادارات است و بخش دیگر سهم معلمانی است که آشناهایی در سطح وزارتخانه و ادارات کل دارند و سهمی هم به مدیران مدارس اختصاص دارد که زحمات اجرای انواع طرح های پژوهشی و تربیتی را بر دوش معلمان می­ گذارند، اما درنهایت تقدیر نامه سهم مدیریت و معاونت مدرسه می­ شود.بنابراین امتیاز این بخش نصیب بسیاری از معلمان نخواهد شد.

لازم است ابتدا شرایط گرفتن تقدیرنامه به ویژه تقدیرنامه های وزارتی برای همه معلمان فراهم گردد، بعد چنین بندی در ارزشیابی و فرم معلم نمونه و...گنجانده شود.

بندن) تالیفات، ترجمه، و تهیه منابع آموزشی (حداکثر 20 امتیاز) مدارک از سال 90 قابل محاسبه می ­باشد. این تالیفات شامل کتب درسی، راهنمای معلم، کمک آموزشی و کتاب کار است که دارای 3 امتیاز می ­باشد مقالات در نشریات معتبر خارجی هر کدام 2 امتیاز و مقالات نشریات داخلی اعم از علمی پژوهشی، یا علمی ترویجی ویا علمی تخصصی1 امتیاز دارد.

در این بند برای تالیفاتی که در ارتباط با رشته تحصیلی معلم است و  یکی از معیارهای سنجش صلاحیت علمی در رشته تدریس اش می ­باشد، امتیازی در نظر گرفته نشده است. در عوض برای کتاب های کار، و کمک آموزشی و کتاب کار، که ظاهرا نه مورد تایید وزرات آموزش و پرورش و نه معلمان است، امتیاز ویژه در نظر گرفته شده است که نقد بسیاری برآن وارد است.

بخش دیگری که مورد کم لطفی متولیان امر قرار گرفته، مقالات است.به نحوی که میان مقالات  فصل نامه ­های علمی/ پژوهشی، یا علمی/ ترویجی و علمی/ تخصصی هیچ تمایزی قائل نشده و برای همه آنها 1 امتیاز در نظر گرفته شده است در حالی که در مراکز دانشگاهی و پژوهشی بر تفکیک این فصل نامه تاکید بسیار دارند و برای هر کدام امتیاز خاصی در نظر می گیرند. ضمن آن که، فرآیند چاپ مقاله در فصل نامه­ ها به ویژه فصل نامه­ های علمی پژوهشی بسیار دشوار، زمان بر و هزینه بر است.

مقالاتی که در این فصل نامه ­ها چاپ می ­شوند به دلیل آن که توسط دو و گاه سه داور ارزیابی می­ گردند، از نظر علمی معتبر می­ باشند ، اما ظاهرا وزارت آموزش و پرورش برای مقالاتی که حاصل دسترنج و زحمت خود معلمان است، ارزش چندانی قائل نیست.

بند­ی) توانایی ­های خاص ( سقف 20 امتیاز)

 شامل تسلط بر زبان خارجی، نخبگی و اختراعات می ­باشد و لزوما باید مدارک معتبر از آموزشگا­ه­ های دارای مجوز وزارت آموزش وپرورش و آموزش عالی و بنیاد علمی نخبگان ارائه گردد.

چند درصد از استادان دانشگاه، که دارای مدرک دکتری هستند از چنین توانمندی برخوردار هستند که وزارت آموزش و پرورش انتظار چنین مدارکی از معلمان دارد ؟

آیا از نظرمتولیان طرح تکریم معلم، ثبت اختراع کار راحتی است و یا قرار است اکثر معلمان جزو نوابغ و نخبگان کشور باشند؟

آموزش و پرورشی که مدرک دوم را در احکام معلمان اعمال نمی­ کند، چطور انتظار دارد  نخبگان و مخترعان جذب آموزش و پرورش شوند یا نخبگانی که قبلا جذب شده­ اند، در آموزش و پرورش ماندگار باشند و فرم معلم نمونه و... را پر کنند.

سخن آخر و مهم­ترین نقد بر این دستور العمل، بی توجهی نسبت به ارزیابی رفتار و عملکرد معلم در کلاس درس است.

در هیچ بندی از دستورالعمل به مهارت معلم در تدریس، مهارت معلم در اداره و مدیرت کلاس، مهارت معلم در برقراری ارتباط با دانش ­آموزان، مهارت معلم در کنترل کلاس­ های پرجمعیت با تراکم 40 الی 50 نفر، اشاره نشده است. در هچ بخش از دستورالعمل، به لحظات سخت حضور معلم در کلاس­های پرتراکم اشاره نشده است.

لازم بود در کنار تدریس در کلاس­ های چند پایه، به تدریس در کلاس های پرتراکم هم اشاره می­ شد.

لازم بود در کنار شاخص­ های حرفه ­ای و ارزشی، بندی هم به برخوردهای تربیتی مناسب معلم با دانش آموزان و اولیاء اختصاص داده می شد. لازم بود تلاش مدیران و معلمان در طول سال و برگزاری جشنواره های مدرسه ای، برگزاری مراسم در مناسبت های ملی و مذهبی، و جشن های نیکوکاری که برنامه ریزی واجرای آن در مدارس پرجمعیت بسیار دشوار است، اختصاص می دادید.

لازم بود در کنار اردوی راهیان نور، بندی هم به اردوهای تفریحی و علمی که برای دانش آموزان تدارک دیده می شود و اگر کوچکترین اتفاقی برای دانش آموزان بیفتد مدیر و معلم مورد توبیخ قرا می گیرند، اختصاص می دادید.

وظیفه اصلی معلم. آموزش و پرورش دانش آموزان است، فعالیت های اصلی مدرسه چیزی جز این نیست. این وظیفه اصلی باید ملاک ارزیابی عملکرد معلمان و مدیران قرار بگیرد ،اما در هیچ بخشی از دستورالعمل، به این مهم پرداخته نشده است.  

اساسا هدف متولیان از طرح تکریم معلم چیست و کدام معلم قرار است مورد تکریم قرار بگیرد؟

 معلم استاد دانشگاه فرهنگیان، معلم استاد دوره های ضمن خدمت، معلم رزمنده، معلم جانباز، معلم مخترع، معلم نخبه، معلم داور مسابقات هنری، قرآنی ورزشی و...؟!

وظیفه و رسالت معلم  چنین شاخص­ هایی که  بر شمردید نیست.  معلم پیش از همه این هنرها باید هنر معلمی بداند، معلم باید معلمی کند نه مدرسی و نه داوری و نه اختراع.

این سخن، به معنی انکار اهمیت ارتقای علمی و صلاحیت­ های حرفه­ای معلمان نیست، بلکه تاکید بر این نکته است که تحصیل علم و تلاش برای ارتقا علمی در میان فرهنگیان، با هدف آموزش وپرورش بهتر آینده سازان ایران صورت می ­گیرد.

بنابراین بررسی صلاحیت حرفه ای­ و علمی معلمان نیز در چارچوب رسالت اصلی آنان باید مورد توجه قرار گیرد.

اصل مهمی که در دستورالعمل تکریم مقام معلم از قلم افتاده است.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید