در روزهای گذشته ، در شبکه های اجتماعی ، ویدئویی کوتاه از فردی منتشر شد که به مقابل اداره آموزش و پرورش در شهرستان لالی رفته و با بیان جملاتی کوتاه ، کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه نهم را به آتش کشید .
ماجرا از این قرار بوده که در این کتاب درسی مطلبی کوتاه در مورد مدیریت کشور ایران در مورد کرونا منتشر شده است .
در صفحه 52 این کتاب چنین آورده شده است :
« جمهوری اسلامی ایران با در اختیار داشتن امکانات و تجهیزات بهداشتی و درمانی پیشرفته و کادر درمانی متخصص، دلسوز و پرتلاش، توانست جزء کشورهای برتر جهان در درمان بیماری کرونا باشد. این در حالی است که در برخی کشورهای غربی حتّی از پذیرش و درمان بیماران مسن نیز خودداری می شد . »
همان گونه که قبلا نیز آمد ؛ « صدای معلم » گزارشی تفصیلی در این مورد و در نقد عملکرد سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش با عنوان " آموزش دروغ در کتاب مطالعات اجتماعی پایه نهم " در 31 فروردین 1400 منتشر کرد . ( این جا )
چگونه شده است که پس از گذشت این همه مدت فردی و یا افراد و گروه هایی تازه یادشان افتاده که چنین مطالب غیرواقعی در کتاب های درسی منتشر می شوند ، خود محل تامل بسیار است .
البته سابقه آتش زدن کتاب و یا محصولات فرهنگی منحصر به این دوره نبوده است .
من متوجه نشدم فردی که اقدام به آتش زدن کتاب کرده معلم است یا نه اما در پاییز سال 1393 هم پس از انتشار کاریکاتور روزنامه همشهری تعدادی از معلمان کرجی در حیاط مدرسه ، اقدام به آتش کشیدن روزنامه همشهری نموده و آن را در شبکه های مجازی منتشر نمودند . ( این جا )
همان زمان و پس از چنین رخدادی ، صدای معلم در گزارشی ضمن تقبیح چنین حرکتی نوشت :
« از نظر ما ، این گونه اقدامات بیش از هر چیز نشات گرفته از دو عامل است :
1- غلبه فرهنگ شفاهی بر فرهنگ نوشتاری و پژوهش که در این حالت ترجیح داده می شود کوتاه ترین راه برای پاسخ انتخاب شود .
2- راه یافتن فرهنگ خشونت " فراگیر و نهادینه شده " در جامعه به درون محیط تعلیم و تربیت و مدرسه که با ذات و فلسفه آموزش تضاد ماهوی دارد .
به باور ما ، ابزار و جنس کار یک " معلم " گفت و گو و انتقاد است و توسل به این گونه اقدامات سخیف و دون پایه ، شان و منزلت معلمان را بیش از پیش در نزد افکار عمومی و اصحاب اندیشه خدشه دار کرده و معلمان را گروهی " انتقاد ناپذیر و غیرمنطقی " در جامعه می نمایاند .
« « صدای معلم » از همه فرهنگیان و معلمان انتظار دارد در قالب گفت و گو و " نهضت قلم " پی گیر مطالبات و اعتراضات خویش باشند .
در خرداد ماه سال 1395 هم برخی دانش آموزان در برخی شهرها و در اعتراض به سخت بودن سوالات امتحان نهایی اقدام به آتش زدن کتاب های درسی خود کردند . ( این جا )
همان گونه که ذکر شد ، آتش زدن در محیط فرهنگی و اندیشگی آموزش و پرورش فقط منحصر به " کتاب " نبوده و در مدارس ابتدایی عروسک توسط مسئولان مدرسه و در برابر دیدگان دانش آموزان به آتش کشیده می شود . ( این جا )
در 12 آبان 1394 ، « صدای معلم » در گزارشی کوتاه به عملکرد پرتال وزارت آموزش و پرورش در انتشار آتش زدن پرچم کشور آمریکا اعتراض می کند ( این جا ) هر چند انتشار این گزارش موجب شکایت یکی از نهادهای نظامی و اطلاعاتی علیه این رسانه در دادسرای فرهنگ و رسانه می شود .
این کنش ها همه در محیطی مثل آموزش و پرورش اتفاق می افتند ؛ نهادی که بر اساس ذات و عملکرد و کارکرد خویش باید موسس و مروج فرهنگ مدارا ، اندیشگی ، گفت و گو ، تفکر و پرهیز از هر گونه خشونت باشد .
و حالا باز گردیم به همان موضوع آتش زدن کتاب در برابر اداره آموزش و پرورش .
آن چه برای من بیش از همه موجب تامل و البته تاسف عمیق شد حمایت بسیاری از معلمان و نیز شبکه های اجتماعی آنان از این کنش بدوی و فاقد منطق و خرد بود . به عنوان مثال فردی که خود را " دکتر معلم " می نامد در کانال تلگرامی ، این خبر را چنین منعکس کرد : جامعه سالم از افراد سالم تشکیل می شود .
#جانم_فدای_مردم_مظلوم_ایران
#کرونا
#دروغ
#کتاب‌سازی
#غیرت
آتش زدن ساده ترین و راحت ترین کاری است که یک فرد می تواند در برابر یک خطا و یا مساله اجتماعی از خود نشان دهد چرا که این سنخ کارها اصولا نیاز به فکر کردن و ریشه یابی مساله ندارند و اکثرا به منظور تخلیه هیجان های انباشته شده صورت می گیرند .
کدام عقل سلیم و کدام منطق انسانی می تواند حرکت فردی را تایید کند که برای اعتراض به یک حرکت غلط اقدام به آتش زدن کتاب و روزنامه و... کند ؟ چگونه شده است که پس از گذشت این همه مدت فردی و یا افراد و گروه هایی تازه یادشان افتاده که چنین مطالب غیرواقعی در کتاب های درسی منتشر می شوند ، خود محل تامل بسیار است .
علی مرادی مراغه ای تحلیل گر تاریخ در این مورد می نویسد :
« کتابها خیلی آسیب پذیر هستند انگار، هر چیزی که زیباست، شکننده نیز است!
یادم می آید زمانی که رشته کتابداری می خواندم دو واحد درسی داشتیم به نام دشمنان کتاب، مانند قارچ ها، کپک ها، سوسک ها، انواع حشرات، مگس ها، موریانه ها، موش ها و غیره...اما اصلی ترین دشمن کتاب، خودِ انسانها هستند هنگامی که آتشِ جهل و تعصب اشان زبانه می کشد.
درست است که کتابهایِ بی مغز هم وجود دارند اما بدترین کتابها از سوی انسانهای خردمند تحمل می گردند ولی غالبا، بهترین کتابها از سوی متعصبین، تحمل نمی گردند! همیشه نیز تحت این عنوان که: مضر به حال جوانان و کودکان هستند، طعمه آتش ها می گردند، درست به همان جرمی که سقراط، جام شوکران نوشید!
پس، هر جا کتابی سوزانده می شود در آنجا ریگی در کفشی است و کفه ترازوی جهل و تعصب بر چراغ دانش و منطق چربیده.
در این شکی نیست که کتاب های بد نیز وجود دارند اما هیچ کتاب بدی نمی تواند انسانی را برای همیشه مسموم و گمراه کند چون همیشه فرصت هست که با کتابی دیگر، تولدی دوباره یابد، شکفته شود...
بنابراین، هر جا و به هر دلیلی و عنوانی، کتابی سوزانده می شود ریشه در تعصبات و خشک اندیشی دارد، ریشه در نشناختن انسان و استعدادهای بی پایان او دارد و اینکه، به انسان و استعدادهای او ایمان نداریم و کوچک و صغیرش می شماریم!
در اینجا، انسان به مانند شیشه ای فرض می شود که وقتی شکست دیگر برای همیشه شکست...! اما شکفتگی انسان در همین شکستن های مکرر است! چرا که رشد و استعلای آدمی همواره از دهلیزی از آزمون و خطا میگذرد...
متاسفانه اگر کتابی در تاریخ کتابسوزی نوشته شود قطورترین کتاب خواهد بود! تاریخ کتابسوزی در هر کشوری، نشان از جدال تنگاتنگ حماقت و دانایی است.
البته هرگز نباید تصور کرد که همیشه عوام، کتابها را می سوزانند بلکه بزرگترین کتابسوزی در آلمان نازی توسط دانشجویان طرفدار نازیها صورت گرفت! یا حتی می تواند دامن مورخِ برجسته ای (تاریخ مشروطه ایران) را هم بگیرد! یا فقیهی مشهور در اصفهان را که کتاب مثنوی معنوی را براینکه دستش نجس نگردد با چنگک می گرفت و به بخاری می انداخت!
هنگامی که الواح گلی قصر آپادانا توسط سربازان اسکندر در هم کوبیده می شدند یا وقتی که قتیبه ابن مسلم در خوارزم همه را از دم تیغ گذرانده سپس نوبت به سوزاندن کتابهایشان رسیده (ابوریحان بیرونی، آثارالباقیه عن القرون خالیه، ص 35) یا وقتی کتابها، هفته ها هیزمِ گرمابه ها شده مانند کتابخانه ری توسط محمود غزنوی یا کتابسوزی مغولها...همگی تجلیات شومِ تعصب و نابخردی هستند.
برخی کتابخانه ها مانند اسکندریه، چنان مقاوم بودند که چندین بار سوزانده شدند گویی یک بار سوزاندن کفاف نمی داده! در دوران معاصر هم در آذربایجان پس از سقوط فرقه دموکرات، ابتدا شروع به تخریب تابلوهای مغازه هایی شد که به ترکی نوشته شده بودند سپس نوبت به کتابها رسید! در همین زمان، در مهاباد قبل از رسیدن ارتش، خود مردم از ترس انتقام جویی حکومتی، آثار و کتابهای نوشته شده به زبان مادری خود را از بین می بردند و کارِ ماموران دولتی را آسان می کردند...!
در زمان ما سوزاندن کتابخانه تیمبوکتو توسط القاعده یا آتش زدن کتابخانه موصل توسط داعش و در آن طرفِ مهد آزادی نیز سوزاندن قرآن...
اما برهه های زیادی وجود دارد که خودِ مردم از ترسِ دشمنانِ کتاب، کتابهای خود را سوزانده یا چال و در گور کرده اند! هنگامی که انسانی فرهیخته از ترسی متعصبینِ جهالت، با دست خود کتابهایش را از بین می برد در واقع دست به خودکشی می زند، بخش دانایی و خردمندی اش را چال می کند تا در ظاهر شبیه و همرنگِ آن متعصبین گردد.
کتابسوزی با تمامی سوزاندنهای دیگر فرق دارد اینجا تنها چیزی سوزانده نمی شود اینجا خطری هولناکتر از آینده ای شوم می دهد اینجا شبیه شیهه اسبانِ قبل از خطر و زوزه سگان قبل از زلزله ای مرگبار دارد که از این هشدار به موقع، باید خردمندان قوم به خود آیند و بجنبند و متاسفانه غالبا دیر می شود...
سوزاندن کتاب در آلمان نازی در دهه سی رخ داد و سپس سوزاندن آدمها در دهه چهل!. اول کتابها و افکار سوزانده شدند سپس نوبت رسید به سوزاندن انسانها، داخائو، آشویتس...
پس در دهه سی با سوزاندن کتابها، باید خردمندان سرزمین کانت و گوته به خود می آمدند تا جلوتر نروند ، اما مردم آلمان موفق نشدند و در نتیجه، دنیایی از وحشت و جنون دررسید...
بین قدیم و جدید چندان تفاوتی نیست تنها به غفلتی بند است! در دوره هایی که تعصب و جهالت بر خرد و منطق چیره میگردد بلافاصله شعله های شومِ «فارنهایت 451» از راه می رسند...
پس، همواره باید مواظب بود و شیهه اسبان را پیش از رسیدن واقعه شوم ،جدی گرفت... »
حال پرسش جدی و قابل تامل آن است که آیا نباید این گونه حرکات را جدی گرفت ؟
جدی گرفتن نه از بابت آن که فرضا فرد مرتکب این عمل را بازداشت کرده و یا پرونده ای برای او دست و پا کرد .
تجربه نشان داده که این گونه امور مشکل و یا گرهی در جامعه خردستیز و عقل گریزی نمی گشایند ...
این که سیاست گذاران ، برنامه ریزان و تصمیم گیران به خود آمده و دست از کارهای غیرعلمی و فله ای و مدیریت های قجری و روزمره و سطحی بردارند و طرحی نو در اندازند و فکر آینده کنند .
در کنار آن هم ؛ معلمان ، روشنفکران و کسانی که دچار توهم برتری فرهنگی و نخبگی هستند به عقل خویش رجوع کرده و به چرخه لجاجت های خرد ستیز و عقل گریز که در سوی دیگر آن بردار ، سکوت و بی تفاوتی است پایان دهند .
جامعه سالم از افراد سالم تشکیل می شود .
جامعه ای که مطالبه گری با توسل به منطق و خرد در آن تعریف و تثبیت شده و در سایه سار آن سطوح بالا و فرادستان را به چالش های واقعی و جامع فرا می خواند نه آن که زورش را به موجود نحیفی مانند " کتاب " برساند و دیگران هم برایش کف بزنند و هورا بکشند .
نباید فراموش کنیم وضعیت کلی جامعه برآیند و جمع جبری افکار و کنش های افراد آن جامعه است .
نظرات بینندگان
آقا / خانم معلم
سپاس .
در نوشتار هم ذکر کرده ام که جامعه سالم از افراد سالم تشکیل می شود .
اگر حال جامعه خوب نیست مشکل را باید در درون آن و نوع روابط آن ها جست .
جامعه ما در مجموع جامعه اندیشمند و هوشمندی نیست و آینده خویش را در کل به تقدیر و احتمالات سپرده است .
برای حرکت و تغییر باید ابتدا خواست و اراده تغییر داشت .
من فعلا چنین اراده ای را در جامعه و در سطوح مختلف آن نمی بینم .
پایدار باشید .
همین که دیدگاه و نگاهی متفاوت داشتین. خوش جالب و ارزشمند
اما
نظر شما به نظر میاد کامل درست نیست
کتاب های درسی یا امثال این خیلی در دایره کتاب قرار نمی گیرند مخصوصا در ایران
یعنی این ها را بیشتر می توان جزوات ایدئولوژیک گذاشت
و این حرکت یک حرکت نمادین هست و حرکت های این چنین نمی گوید با کتاب مخالف است می گوید با کتابی که دروغ در آن است مخالفم
همانطور که دیدیم سریع بعد از این حرکت اعلام شد که محتوا تغییر می کند
مثلا فردی کتاب خوان اگر کتاب خاصی را آتش بزند به دلیل محتوای آن یعنی کتاب بی ارزش است و این کار بی فرهنگی است؟
به نظر میاد شما حرکت نمادین این فرد را خارج از شرایط و زمان آن بررسی کردین و این می شود که به دریافت و نتیجه ای اشتباه میرسین
سلام
به نظرم ، متن را با دقت و بدون پیش داوری مطالعه نمایید .
در متن هم به آن اشاره شده است .
کتاب ، کتاب است . ( البته در مورد سایر محصولات فرهنگی هم اشاره شده است . )
مهم نفس کار و ماهیت کنش است که قابل قبول نیست .
عمل این فرد به هیچ وجه قابل دفاع نیست و مبتنی بر اندیشه نیست اما چون جامعه ما بیشتر اهل نمایش و هیجان است این کارها را بیشتر می پسندد و از آن استقبال می کند .
و اما نکته مهم دیگر این که قبلا هم اشاره کردم اما به نظر می رسد شما اراده ای برای تغییر تفکر و روش خود ندارید .
چیزی که من در حال حاضر از " مدرنیته " در ایران می بینم و در میان برخی روشنفکران جریان دارد " ضدیت با دین " است .
در واقع مدرنیته در ایران در همین خلاصه شده است در حالی که جامعه را وقتی می توان مدرن و دموکراتیک دانست که در مبانی فلسفی ، علم و تکنولوژی تغییر پیدا کند .
الفبای آن هم تفکر انتقادی و پرهیز از جزمیت و تعصب و دگماتیسم است .
دین مساله شخصی است .
هر کسی می تواند بر هر آیینی باشد اما مهم این است که دین و آیین او موجب اذیت و آزار دیگران و خرابی جامعه و تنفر دیگران نسبت به امر دین و نهاد آن نشود .
و اما نکته آخر ؛
گفته اید :
« همانطور که دیدیم سریع بعد از این حرکت اعلام شد که محتوا تغییر می کند... »
دوست عزیز
فرآیند تغییر محتوای کتاب به این سرعت و با یک حرکت ضربتی و یک شبه اتفاق نمی افتد و زمان بر است .
اعتراض به وضعیت محتوای کتاب های درسی از مدت ها پیش شروع شده بود و صدای معلم هم در گزارش خود به آن اشاره کرده است .
پایدار باشید .
تشکر از پورسلیمان عزیز
تشکر از پورسلیمان عزیز
شما می خواهید بگویید نفس کار به هر صورت یعنی کتاب سوزی
اما همانطور که گفتم شما شرایط و نحوه کار را دقت نکردین
گفتم نماد است یا حرکتی نمادین
دقت کنید اینجا کتاب سوزی نشده است بلکه کتابی که در آن دروغ آورده شده سوزانده شده
شما دو گونه می توانی برداشت کنی
اینکه کتاب سوخته شده
یا دروغ در آن سوخته شده یا کتاب دروغین سوخته شده
آیا سوزاندن دروغ یا کتاب دروغین خوب است یا بد؟
شما یک زمانی می آیی به نشانه اعتراض به حجاب، روسری ات را میسوزانی یا چادر را میسوزانی
خب تحلیل شما اینجا چی هست؟
آیا بی احترامی به حجاب شده یا حجاب سوزی شده یا یک حرکت نمادین بوده؟
یا مثلا کسی به خاطر قبض بالای جریمه ، کاغذ جریمه را می سوزاند آیا او به کاغذ بی احترامی کرده است یا یک حرکت اعتراضی نمادین بوده؟
یا یک فرد به نشانه اعتراض خودش را آتش میزند آیا او می گوید انسان سوزی خوب است یا انسان سوری م یکند؟
پس اینجا کتاب سوزی به آن معنای مدنظر شما اتفاق نیفتاده بلکه با سوزاندن یک کتاب حاوی دروغ اعتراض نشان داده شده
من متوجه این همه غامض گویی و پیچاندن یک مطلب ساده نمی شوم .
شما حجاب را قبول ندارید در نهایت از آن استفاده نمی کنید و کنار می گذارید .
سوزاندن و به آتش کشیدن نمادها و اشیا معنایی جز عصبیت ، بی منطقی و کم آوردن در استفاده از شعور و خرد انسانی ندارد .
پایدار باشید .
یعنی یک فرد یک کاری را انجام دهد برای مفهوم دیگری
مثلا من دستم را مشت کرده ببرم بالا یعنی قدرت خود را بر علیه چیزی نشان می دهم
این دست نماد آن مفهوم است
و اینجا به معنی واقعی دست مشت کرده یا تنها یک بالابردن دست نیست
کتاب سوزاندن هم به همین شکل یک موقع فردی به معنای واقعی کتابی را میسوزاند که این حرکت محکوم است چون این فرد کتاب را در معنای واقعی می سوزاند و نشان میدهد کتاب بد است اما در عمل این کلیپ چنین برداشت نمادی وجود ندارد و سوزاندن آن نماد بد بودن دروغ در آن است یا بد بودن کتاب دارای دروغ است.
و نکته جدید که به نظرم میاد شما دارید از کتاب به عنوان یک جسم، مقدس می سازید و این باز خود تعصب و خشک اندیشی می آورد.
درود مجدد
1- من متوجه این همه پرگویی و حاشیه رفتن شما نمی شوم !
شما از کجا و بر اساس چه مستنداتی به قصد و نیت آن فرد پی برده اید که این گونه فرضیه سازی می کنید ؟
سخن من این است که کتاب سوزاندن با هر نیت و در هر شرایطی مطرود و محکوم است و فاقد مبانی عقلی و منطقی برای دفاع کردن .
شما با این همه اطلاعات و سواد ذی قیمت تاریخی و فرهنگی و فلسفی بگویید که کدام فیلسوف و نویسنده و روشنفکری در طول تاریخ ،از کتاب سوزی دفاع کرده است ؟
دوست عزیز
کتاب با هر جهت و محتوایی حامل اندیشه ای است ؛ درست یا غلط .
وقتی شما آن را از بین می برید دیگر چیزی نمی ماند که بخواهید آن را نقد کنید و یا از آن دقاع کنید .
در ضمن میراث فرهنگی و تاریخی یک کشور هم به همین طریق منتقل می شود .
میزان رشد فرهنگی و بالندگی یک کشور هم با آمار مطالعه و تیراژ کتاب مشخص می شود نه باآمار شعبان بی مخ ها !
بله !
کتاب مقدس است چون اندیشه واجد ارزش است و وجه تمایز مهم میان انسان و حیوان است .
پایدار باشید .
شما لفظ و کلمه کتاب + سوزاندن را با اعتراض نمادین به نوشته ای در کتاب اشتباه گرفتین
اگر این حرکت یک حرکت اعتراضی نمادین به حساب آوریم نمی توان آن را یک کتاب سوزی و کار زشت کتاب سوزی به حساب آورد
به نظر من حرکت اعتراضی نمادین خوبی بود
و شما از کجا فهمیدین قصد او به عمد سوزاندن کتاب بوده و از کتاب تنفر داشته
بن مایه ای در تفکرات شما نیافتم جز پاره ای مفاهیم التقاطی ، پراکنده و بی ربط که تنها خروجی آن آنارشیسم و بی اخلاقی است .
از گفت و گو با شما خرسند شدم .
پایدار باشید .
و جامعه‌ای که در آن معلم از همه ارزشمند تر باشد؛ مردمش با فرهنگند..."
افلاطون......... آقایان مسولان عزیز افلاطون را که لااقل قبول دارید یا. ایشان هم جزو کفار هستند ؟؟؟
دوست عزیز
سپاس از پیشنهاد شما .
توان و انرژی ما فعلا در همین حد است .
صدای معلم یک رسانه محتواپرور و تحلیلی است و خیلی دنبال تبلیغات و جمع کردن فالور و ... نیست .
پایدار باشید .
با سلام و سپاس از نوشته جامع شما
در حال حاضر، دشمن اصلی کتاب و رسانه های مکتوب، فضای مجازی است! حتی تدریس و کتب درسی هم مجازی شدند و نسل آینده درکی از مطالعه و کتاب و نوشتن، نخواهد داشت.
تیراژ کتاب ها بسیار پایین است و دکه های مطبوعات هم سوت و کور و مجلات و نشریات ارزشمند محو شدند.
حتی تلوزیون و سینما هم به حاشیه رفته و انگار گوشی های هوشمند، همانند هیولایی سیری ناپذیر، همه میراث بشری را یکجا بلعیده اند! کتاب درسی و غیر درسی و مجله و روزنامه و رادیو و تلوزیون و کلاس درس و...حتی فرهنگ مردم را...
البته این نمی تواند یک حکم کلی باشد .
فضای مجازی بسیاری اوقات دسترسی به دانش و حتی کتاب ها را آسان تر کرده و امکان تکثیر و نگهداری و حتی توسعه آن را بیشتر کرده است .
در کشورهایی که از نظر تکنولوژی ارتباطات اینترنتی از ما خیلی جلوتر هستند اما کتاب و روزنامه و مجلات جایگاه اصلی خود را حفظ کرده اند .
مشکل به نظرم ، جای دیگری است .
مساله این جاست که نیاز به مطالعه و کتاب خوانی در جامعه ما اصلا احساس نمی شود چون اکثریت افراد مثل هم هستند و مثل هم فکر می کنند و عمل می کنند !
آدم هایی با نیازهای برابر و تفکرات مشابه که روش اصلی آنان در حل مساله تقلید و یا دور زدن آن است .
پایدار باشید .
جهان بینی افراد متفاوت است .
این هم دریچه ای با زاویه ای نامشخص و بی آدرس به جهان و پدیده های آن است .
پایدار باشید .
سلام
اندیشه را باید با اندیشه و خرد پاسخ گفت نه با فندک و آتش !
پایدار باشید .
پایدار باشید .
عمل زشت زشت است از معلم زشت تر و ناپذیرفتنی تر .
پایدار باشید .
و موارد چندی این چنین در ایران و خارج در اعتراض به موضوعی اتفاق افتاده است
حتما این ها هم با تعبیر شما کتاب سوزی مانند نازی ها و اسکندر و عرب ها و ... انجام داده اند و به کتاب بی احترامی کرده اند؟!