نقدی بر طرح دوچرخه سواری شهردار تهران در روز های سه شنبه بدون خودرو !

در نخستین جلسه شورای مدیران به ریاست شهردار جدید تهران ، ایشان از همه همکاران ، مدیران ، معاونین و شهرداران مناطق خواست تا ضمن پیوستنِ عملی به پویش مردمی سه‌ شنبه‌های بدون خودرو ، با مترو ، اتوبوس یا دوچرخه به محل کار خود بیایند. شهرداری تهران به کارمندانی که با دوچرخه در محل کار خود تردد کنند، هر ماه پاداشی معادل ۴۰ هزار تومان در نظر می‌گیرد...

چند نکته :
1- اگر قرار است فعلی منطقی و عقلانی استمرار داشته باشد ، باید چنان پختگی و جذابیت داشته باشد که انجام آن فقط در یک روز هفته به طور سمبلیک نباشد ، مبارزه با آلودگی هوا و یا دسترسی به سلامتی روح و جسم مردم در هر سنی ، با یک روز نمایشی ، مقدور نیست.

2- جناب شهردار تلاش کرده اند تا راهی دیگر و متفاوت از همکاران خود اتخاذ کنند که جذاب و هیجان برانگیز باشد اما برای اجرای آن به جای فرهنگ سازی و استفاده منطقی از ادله های علمی ، به پرداخت پاداش ماهانه متوسّل شده اند. این پاداش های مادی ریشه در فرهنگ سنتی ما ایرانیان دارد و برخی برای نماز خواندن کودک خود و یا نهی از کار بد ، به او چنین پاداش هایی می دهند. یک عادت غیرمنطقی و نادرست. ما باید فرا بگیریم که کار خوب را برای نفس نیکوی آن انجام دهیم و برعکس . عمل و یا عادت به یک رفتار درست و یا لازم ، نیازی به دریافت پاداش ندارد. این عمل ، نوعی شرطی کردن افعال پسندیده شمرده می شود.

3- بی ارزش شمردن ورزش دوچرخه سواری که با 40 هزار تومان ماهانه ، انتظار قبول پیشنهاد می رود. باز جای شکر دارد که همانند بستن کمربند اتومبیل که ابتدا مقاومت گسترده نسبت به آن بود ولی با جزای نقدی در نهایت فرهنگ سازی شد ، سیاست تشویقی اخذ کرده اند و قرار نیست مجازاتی ولو نقدی و غیر نقدی اِعمال شود. چند درصد به دلیل احترام به قانون و اهمیت قائل شدن به سلامتی خود و دیگر سرنشینان اتومبیل ، در نهایت کمربند ایمنی را بستند ؟ هر چند هنوز عده ای با خودفریبی کمربند را فقط از چپ به راست آویزان می کنند ! هرگز اطلاعات آماری ، برای چنین ارزش هایی در جامعه ما اعلام نمی شود ، در حالی که این خود یک کار فرهنگی محسوب شده و باعث عمومیت رفتار می گردد.

4- چند درصد کارکنان مناطق 22 گانه شهرداری تهران را زنان تشکیل می دهد ؟ آیا زنان نیز حق دوچرخه سواری دارند ؟ البته چون تهران است احتمالا منعی برای این کار وجود نداشته باشد ، اما خود آنان چطور ، آیا از لحاظ فرهنگی ، پذیرشی برای این مهم دارند؟ نیک می دانید که زنان نیز دوشادوش مردان بالاخص در تهران رانندگی می کنند و اکثر خانواده ها دو اتومبیل دارند و گاه حتی فرزندان نیز برای خود اتومبیلی جداگانه دارند ، ثروتمندان از نوع گران و شیک و طبقۀ متوسط از نوع فرسوده و آلاینده . لذا به نظر می رسد اصل موضوع سر جای خود باقی می ماند و این پیشنهاد شهرداری ، اثر چندانی در حل مشکل نخواهد داشت.

5 - چند نفر در بین مسافت خانۀ خود با ساختمان شهرداری مناطق گوناگون تهران ، مسیر مناسب دوچرخه سواری دارند؟

6 - چند نفر شخصا دوچرخه دارند؟ یا اگر ندارند دوچرخه از کجا تهیه کنند؟

7 - چند نفر برای سلامتی و رفع آلودگی هوا درخواست شهرداری تهران را پاسخ مثبت داده اند و چند نفر برای 40 هزار تومان ماهانه عمل می کنند؟

8 - اگر ترافیک تهران ، یکی از دلایل و عذرهای موجه دیر کردن کارکنان ادارات محسوب می شود ، فاصله زیاد غرب - شرق و یا شمال - جنوب و دیگر جهات جغرافیایی تهران ، امکان حضور به موقع در سر کار را با دوچرخه سواری برای کارکنان فراهم خواهد ساخت؟
و...

و اما مشکلات عمده ای که فرهنگ دوچرخه سواری را یک راهکار شیک و ایده آل و اما دست نیافتنی می سازد:

الف - تولیدات بی امان صنعت مونتاژ خودرو برای کسب سود بیشتر ، لذا افزایش تولید خودروی مونتاژ.
ب - در کشور ما اتومبیل یک کالای لوکس و تجملی است و به آن فقط به عنوان یک وسیله ای جهت جابه جایی و سرعت انجام کار نگریسته نمی شود.
پ - مجوز واردات اتومبیل های لوکس و گران قیمت یا گاه از رده خارج شدۀ کشورهای طرف معامله اقتصادی ایران ، باعث چشم و هم چشمی و رواج فرهنگ وابستگی می شود.
ت - تفریح دختران و پسران ثروتمند جامعه ما ، صدای ناهنجار ویراژ گوش خراش اتومبیل های 300 - 400 میلیونی و امروز حتی گرانتر ، در خیابان های کم عرض شهرهایمان است! آیا نمی توان مراکز فرهنگی هنری یا ورزشی را به جای آن توسعه بخشید تا گذران اوقات فراغت ، تعریف درستی در بین جوانان بیابد؟ میانگین روزانه مصرف بنزین تا 21 اسفند ماه سال ۱۳۹۶ ، 80/3 میلیون لیتر و میزان واردات بنزین در سال ۱۳۹۶ روزانه 12/6 میلیون لیتر بوده است. (1)
ث - ابتدا باید در مدارس کشور و در کتب درسی مدارس ، فرهنگ دوچرخه سواری را آموزش دهیم و حتی از تعدادی دوچرخه در مدارس به عنوان ابزار ورزشی استفاده کنیم تا دانش آموزان آن را حس و باور کنند.
ج - باید محتوای فرهنگی خود را متحول ساخته و به برخورداری از امکانات زندگی جهت جلب رضایت و سلامت خود و همشهریان ، بنگریم نه نمایش برای پُز اجتماعی .

برای نیل به این اهداف ، شتاب نمودن و یا بدون برنامه ریزی حرکت کردن ، حتی می تواند نتایج معکوسی نیز داشته باشد. اصولا چون مدیران ما دوست دارند نتایج تصمیمات خود را در زمان مدیریت شان مشاهده کنند لذا به طور زیربنایی و کارشناسی عمل نمی نمایند.

منابع آلودگی هوا در کشور ایران کدامند؟
" کیومرث کلانتری مدیر کل محیط زیست استان تهران در گفت و گو با خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان گفت : گرد و غبار در کشور از دو منبع شامل " سی لی سی " که شن ریزه ، سنگین است و زود فرود می آید و منبع دوم که " رُسی و سبک" است ، وارد می شود. وی ادامه داد " سی لی سی " که حالت سنگین دارد معمولا از سمت خوزستان ، صحرای عربستان و از جنوب عراق وارد کشور می شود و در استان های خوزستان و چهار محال بختیاری زمین گیر می شود.
مدیر کل محیط زیست استان تهران با بیان اینکه اگر گرد و غبار حاصل از منبع رُسی باشد از شرق سوریه ، اردن و غرب عراق به محدوده استان های کردستان ، جنوب آذربایجان غربی ، کرمانشاه و ایلام وارد کشور می شود، افزود: این گرد و غبار چون رُسی و سبک است هزاران کیلومتر پخش می شود. " (2)

دو راه حلی که نیاز به سرمایه گذاری زیربنایی و مدیریت علمی دارد :
الف - بلیه ریزگردها در مناطقی است که سطح بارندگی در فصول مختلف اعم از باران یا برف بسیار کم است که می توان با باروری ابرها که در سال های اخیردر استانهای آذربایجان شرقی و غربی ، کرمانشاه ، چهارمحال و بختیاری ، اصفهان ، فارس ، خراسان جنوبی و یزد انجام می شود، به تخفیف شرایط مشکل زا کمک نمود.

ب - راه حل دیگر مربوط به کشورهایی است که امروز مشکلات اساسی فرهنگی را از لحاظ رشد عقلانی و حذف عامل تفاوت جنسی در بین خود حل و فصل کرده اند و به دوچرخه سواری به عنوان وسیله ای برای داشتن هوای پاک و افزایش و حفظ فضای سبز می نگرند. اما آنان کدام سیاست ها را برای تسهیل این امر و نیل به این اهداف اتخاذ کرده اند ؟

فرهنگ دوچرخه سواری در کشورهای پرجمعیت و کم جمعیت دنیا !

برای هر رفتاری که قرار است هنجار و یا حتی ارزش شمرده شود باید ابتدا بستر سازی گردد. فرهنگ هیچ جامعه ای با سلایق و دلخواسته های مدیران خود ، نگاشته نشده است. مدیران کشورهای پیشرفته از هر حیث حتی فرهنگ ، با تجهیز به علوم روز و با در نظر داشتن مصالح ملی و امنیت مردم کشور خود، برنامه ریزی بلند مدت داشته اندوهرگز شتاب زده و سطحی تصمیم نگرفته اند و یا عمل نکرده اند.

" در برخی از این کشورها حتی در میادین شهری دوچرخه هایی وجود دارد که افراد به رایگان سوار شده و در برگشت سر جای خود می گذارند. دو چرخه های خانوادگی که سه نفر مستقل اما با هم سوار می شوند. در دو شهر آمستردام و اوترخت هلند (پایتخت دوچرخه سواری جهان ) به عنوان پیشگام در این عرصه حتی پارکینگ مخصوص دوچرخه وجود دارد که 24 ساعت اول ، استفاده از آن رایگان است. هزینه ی ساخت بزرگترین پارکینگ جهان در این شهر بیش از 40 میلیون یورو بوده است. البته مشکل برای شهر آمستردام بسیار بزرگتر است ، جمعیت این شهر 835 هزار نفر است و تعداد دوچرخه های آن 847 هزار " ! شهر لاهه نیز اعلام نموده که پارکینگی با ظرفیت 8500 دوچرخه تأسیس خواهد کرد." (3)
9 کشوری که بیشترین درصد استفاده از دوچرخه را دارند عبارت است از :
چین 37/2 ، بلژیک 48 ، سوئیس 60/4 ، ژاپن 56/9 ، فنلاند 60/4 ، نروژ 60/7 ، سوئد 7/ 63 ، دانمارک 80/1 ، هلند 99/1 درصد. (4)
به جز چین که دارای جمعیت بیش از یک میلیاردی است مابقی علیرغم داشتن جمعیت کم به دوچرخه سواری روی آورده اند چون از نظر آنان دوچرخه ارزان ، سریع و دوست محیط زیست است.

آیا دوچرخه سواری سمبلیک فقط در روزهای سه شنبه که اصولا چون وسط هفته است برای تعدیل هوا انتخاب می شود تا شهر دچار تنگی نفس ، قدری بایستد و نفسی تازه کند و اکسیژن به ریه های خود رساند ، ما را به هدف خود خواهد رساند ؟

پرداختن به اهمیت دوچرخه سواری سه اصل مهم را برای ما آشکار می سازد:

1 - توجه به امر سالم سازی هوا و محیط زیست برای جلوگیری از آمار مرگ و میر ناشی از آن که آمار آن در استان ها متفاوت است و همچنین برای کاهش هزینه های درمان افرادی که بنا به دلایلی چون کودک و یا پیر بودن و یا داشتن بیماری دیگر ، بیشترین آسیب را می بینند.

2 - توجه به عامل جنسیت در کشور ما برای استفاده از وسیله ای چون دوچرخه ، قدری باور خاک خورده و نخ نما شده ای است.

3 - اتومبیل کالای لوکسی است که لذت رانندگی و متراژ کردن خیابانها ، شاید تنها تفریح برای گذران اوقات فراغت جوانان آن شمرده می شود. فقرا و طبقه متوسط نیز با همراهی اتومبیل های فرسوده و مدل پایین خود با مرفهین جامعه به نمایش نازیبایی از تضاد طبقاتی در شهرها بر می آیند.

معضل آلودگی هوا و ریزگردهای غیرمجاز موجب فلج شدن فعالیت اقتصادی و تعطیلی مدارس و گاه حتی دانشگاه ها می شود ، که البته نباید فراموش کرد که بخش آموزش نیز فعالیت اقتصادی محسوب می شود و زیان های تعطیلی بیش از حد ، بر درآمد سرانه کشور اثر می گذارد. تعطیلات زمستانی 7 روزه که توسط وزیر آموزش و پرورش به تصویب رسیده بود امسال اجرایی نشد هر چند پیشنهاد مفید و مؤثری هم نبود، چون روزها و ماه های آلودگی هوا در استانها و شهرهای مختلف ، یکسان و قابل پیش بینی نیست و همزمانی امتحانات آخر ترم در سراسر کشور ، امکان تفاوت عمل را ناممکن می سازد. در ضمن تعیین زمان قبلی و مشخص برای تعطیلات زمستانی ، نیز دور از عقل است ، چون زمان دقیق آلودگی هوا خارج از ارادۀ بشری است . لذا آلودگی ریزگردها که گاه بیش از 7 روز طول می کشد و تعطیلی همه مراکز طی این مدت، یعنی فلج شدن آموزش و اقتصاد کشور.

زیربناهای مناسب برای ایجاد فرهنگ دوچرخه سواری

* گنجاندن مفاهیمی مربوط به اهمیت فرهنگ دوچرخه سواری جهت نیل به سلامت افراد جامعه و سرسبزی محیط زیست و عدم ضرورت رانندگی همۀ افراد جامعه در محتوای کتب درسی .
* اساتید دانشگاه و دانشجویان که زمینه مساعد و پویایی برای مشاهده مشکلات و معضلات جامعه در رشته های گوناگون را دارند و هیجان حل آنها ، آنان را به تفکر و خلاقیت وا می دارد، بهترین عناصر برای همفکری هستند.
* توجه به استاندارد تولید بنزین و فرهنگ مصرف بنزین و تعقیب هدف با قدرت اجرایی مستمر و اراده ای قوی.
* استفاده از قدرت جادویی رسانه ها در جهت ترویج فرهنگ دوچرخه سواری و تحلیل دلایل آن به زبانی ساده.
* ارتباط با سازمانهایی چون محیط زیست ، تولیدکنندگان و وارد کنندگان خودرو ، تولید کنندگان و وارد کنندگان بنزین و بررسی دلایل عدم موفقیت شهرداران سابق در تخفیف آلودگی هوای تهران . یقین حل معضل آلودگی هوای تهران و یا حتی مناطق بیشتر کشور که پدیده ای چند وجهی و چند بُعدی است فقط با دوچرخه سواری سمبلیک یک روزه ، بدون زیرسازی های لازم و یا تأمین بسترهای مناسب ، غیر ممکن است.
می بایست تحلیل محتوا کرده و به پاسخ مناسب این سئوال رسید که چرا سرمایه گذارهای کلان متروی تهران ، در چاره سازی آلودگی محیط زیست ، کمترین اثر را داشته است؟
* باید سیاست های قانونی و معقول جهت جلوگیری از مهاجرپذیری تهران بزرگ ، پایتخت کشور را با راهکارهای جامعه شناسان بِه نام کشور بررسی کرد و روش های مناسبی برای مهاجرت های برگشتی به شهرها و استانهای آنان را ابلاغ نمود.

امروز دوچرخه سواری ، برای تداوم حیات بشر و محیط زیست ، نه یک انتخاب ، که یک سیاست اجتناب ناپذیر است. فردا متعلق به نسلی است که امانات طبیعی و غیر طبیعی بیشتر و مناسبی برای خود مطالبه خواهند کرد. من و شما همگی مسئولیم.

1) عیارآنلاین ، پایش مسایل اساسی کشور - 4 فروردین 1397.
2) کد خبر6302364 - گروه اجتماعی " محیط زیست " - 9 آبان 1396 .
3) کشور دوچرخه ها - بلگ آیتورز .
4) کراس چرخ .

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید