اهمیت آزادي ذهن ؛ دين پذيري و عدم آن

در تاریخ تحولات قرون اخیر جامعه بشری ، بدون شك يكي از فعالان و صاحبنظران شناسایی حق آزادي افكار و باورها، توماس جفرسون بوده  كه باشور و اشتياق و نگاه آزادیخواهانه ای که داشته به اصل آزادی ذهن معتقد و  متعهد و با همين باور  در مسير دست يابي به هدف خود به دفاع از آزادی بیان، آزادی مطبوعات و آزادی دینی و آموزش همت گماشته است.

در حقيقت اگر بخواهيم قلمرو مباني نظري و اندیشه های مربوط به آزادي ذهن و دين پذيري  و عدم آن را در تاريخ قرون اخیر واكاوي كنیم، جفرسون از آن جمله افرادي است كه ارزش دارد گشتي در آثار تاليفي  و اقداماتش در دوران فعاليت هاي اجتماعي و سياسي و علمي انجام داده و با این تتبع و تاملات عالمانه، سطح  آگاهي ها و بينش خود را افزایش دهیم.

اندیشه جفرسون در "منشور ویرجینیا راجع به آزادی دینی " مصوب 1786 میلادی چنین بازتاب یافته است:

" هیچ انسانی را نمی توان به زور به عبادت و حمایت از آیینی خاص واداشت؛ در هیچ مکانی و در قالب هیچ آئینی جان و مال هیچ انسانی را نمی توان به خاطر باورهای دینی اش مورد فشار، محدودیت یا اذیت و آزار قرار داد."

گزاره یاد شده با تاکید بر اين نكته كه نمي توان باورهاي اعتقادی ذهنی افراد را ملاك  قضاوت و داوري ها دانست ، این واقعیت را تبیین مي كند كه خداوند ، ذهن و اندیشه را آزاد خلق کرده است و آزادماندن ذهن و اندیشه موجب شکوفایی ظرفیت های انسانی می شود.

آنچه قلم جفرسون در "منشور ویرجینیا راجع به آزادی دینی " را خواندني مي كند حقايقي است كه اگر به واقعيت بپيوندد جهاني زيباتر و آرام تر را براي آدميان به ارمغان مي آورد.

بسياري از جدل ها ، جنگ ها و نزاعات داخلي و خارجي كشورها و همچنين برخي از محدوديت ها و تناقصات رفتاري و گفتاري در مداخلات سياسي و اقتصادي و اجتماعي سياستگذاران و حكمرانان از اين ناشي مي شود كه هنوز بشر كاملا به اين نقطه و تصمیم راهبردی نرسيده است كه حقوق مدنی افراد در جامعه مستقل از باورهای اعتقادی افراد هستند، بدین سان که اگر شهروندی به دلیل باورهای دینی شخصی اش از حق خدمتگزاری در مناصب مورد اعتماد عمومی محروم گردد، در واقع از آن دسته از فرصت ها و امتیازهایی محروم گشته است که باید همانند دیگر شهروندان و بنا بر حقوق طبیعی اش از آنها برخوردار باشد.

گفتني است كه در كنار ضرورت و اهميت عدم حصاركشي و محدوديت بندي  براي آنان كه باور اعتقادی آنها مشخص نیست و يا باوري خلاف دين حاكم بر هر جامعه را دارند ، بايد پذيرفت كه همه انسان ها حق اين را دارند تا آزادانه و با رعایت معیارهای شناخته شده جهانی از جمله آنچه در میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی منعکس شده، به اظهار و بيان منطقی و مسالمت آمیز باورهای اعتقادی خود پرداخته و با استدلال از آنها دفاع کنند و چنین امری به هیچ وجه نمی تواند دستاویزی برای محدود ساختن یا بسط دادن بر امتیازها و اختیارات مدنی آنها به شمار رود.

اينكه در بسیاری از کشورهای اسلامی از جمله کشور خودمان ، برخي از افراد به دليل داشتن دين خاص ، باور خاص ، انديشه خاص در عین رعایت معیارهای پذیرفته جهانی ابراز عقاید خود كنار گذاشته شوند بي آنكه به توانایی های علمي و مهارتي و جایگاه شهروندی آنان ارج و ارزشي بخشيده شود، قطعا از جمله آسيب هايي  است كه مي تواند جوامع ذیربط را در عرصه هاي مختلف توسعه و پیشرفت انسانی تهديد كند.  

این واقعیتی غیر قابل انکار است که در جهان کنونی در لسان عام وخاص وقتي از دموكراسي و حقوق شهروندي سخن به ميان مي آيد ، نام  برخي از كشورها بيش از دیگران به گوش مي رسد چرا كه توانسته اند در اين عرصه به توسعه و پيشرفت نگرشي و عملكردي قابل توجهی دست پيدا كنند .

بدون شك تاييد و تاکید آنان بر آزادي اندیشه و عقیده و حقوق طبيعي انسان ها در قوانين و مقرارت شان يكي از دلايل اين حُسن شهرت جهانی به شمار میرود.در پايان به نظر می رسد  :

در حال حاضر جهان از بي ديني و نداشتن اعتقادات مذهبي خاص رنج نمي برد بلكه آنچه امروز آرامش و آسايش جهانی را كمرنگ كرده  و صلح بشري را به چالش كشانده است؛ عدم وجود انسانيت در رفتار و منش بشر است ، عدم وجود صداقت و راستي در كردار و وعده هاي صاحبان قدرت و حكمرانان و تضعیف همبستگی انسانی .

خوب است با هر عقیده ای که هستیم اندیشه های قابل تامل را مورد مطالعه قرار دهیم و بنیان های نگاه انسانی و رفتار شایسته اخلاقی و مدنی را در خود و دیگران توسعه بخشیم.

لینک آشنایی اولیه با جفرسون و منشور تاریخی ویرجینیا در مورد آزادی دینی: ( این جا )

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید