نویدی : فعلا حضور مفهوم«پژوهش» در عنوان سازمان، برازنده اين سازمان نیست ! سازمان پژوهش باید رويكرد علمي اتخاذ كند و استقلال فکری داشته باشد نه اينكه در برابر نهادها و مراجع خارج از آموزش و پرورش منفعل و حقير باشد!

صدای معلم:

یکی از مشکلاتی که ما در آموزش و پرورش داریم البته در جاهای دیگر هم هست ولی چون در آموزش و پرورش  با توجه به ماموریت و کارکردی که دارد بیشتر در به چشم می خورد ؛ جایگاه نازل و دست چندم پژوهش است. حتی معاونت های پژوهش بعضا خودشان اهل پژوهش نیستند . شايد بتوان گفت که جایگاه پژوهش در آموزش و پرورش چنان كه بايد تعریف شده و تثبیت شده نیست. در کنار مشکلات بودجه ای و اعتباری که برای مقوله پژوهش وجود دارد، شما فکر می کنید که وجود یک فردی در راس سازمان پژوهش که از اقتدار علمی برخوردار باشد و مدیر و برنامه ریز هم باشد تا چه اندازه می تواند در بهتر شدن جایگاه پژوهش و سازمان پژوهش به عنوان اتاق فکر آموزش و پرورش ایفای نقش کند؟ نهادهای خارج از آموزش و پرورش به رشد و پرورش درون سازمان کمتر توجه دارند و بيشتر به جنبه‌هاي سياسي و ايدئولوژيكي حساسيت نشان مي‌دهند.

نویدی:

همان طور که اشاره کردم اگر مدیر سازمان پژوهش به مسايل آموزش و پرورش رويكرد علمي اتخاذ كند و از توان مديريتي مطلوب رخوردار باشد، قطعا ابزار و چراغش پژوهش خواهد بود. اگر این فانوس پژوهش را در دست نداشته باشد هر اقدامی که بکند به مثابه تیری در تاریکی خواهد بود.

متاسفانه در حال حاضر در سازمان پژوهش وجه پژوهش ضعیف شده و در واقع به ضعف مفرط گرفتار شده است.

 یکی از چالش هایی که در سازمان پژوهش است همین ضعف مفرط پژوهش است.

صدای معلم:

یعنی خود سازمان پژوهش از ضعف پژوهش رنج می برد ؟!

نویدی:

بله.  فعلا عنوان وضع موجود سازمان برازنده نام آن نيست. وقتی می گویید سازمان پژوهش این اسم  برای وضعیت موجود بامسما نیست. این اسم وضعیت موجود را نمایندگی نمی کند. وضع موجود یکی از چالش های اساسی است و اين چالش روز به روز تشديد می شود. مدیران سابق این سازمان بدون این که نيازي به پاسخ گويي داشته باشند موتور پژوهش در سازمان را خاموش كرده‌اند. در واقع، سازمان پژوهش به توليد كتاب درسي بسنده كرده است و در اين كار هم گاهي به آرايش و پيرايش نابه جا تن داده است.

صدای معلم:

در واقع بیشتر برای جلب رضایت نهادهای بیرونی کار می کردند تا این که به مأموريت اصلي سازمان متعهد باشند ؟

نویدی:

نهادهای خارج از آموزش و پرورش به رشد و پرورش درون سازمان کمتر توجه دارند و بيشتر به جنبه‌هاي سياسي و ايدئولوژيكي حساسيت نشان مي‌دهند.به همین خاطر، مسئولان سازمان نيازي به تقويت  پژوهش  احساس نمي‌كنند. آنها نیاز دارند حساسيت‌هاي افراد بالادستی رصد و خواسته‌هاي آنها را تعقيب كنند.

این سازمان نیازی نداشته تا خودش را بهتر کند. اگر سازمان پژوهش بخواهد بهتر بشود باید پژوهش را تقویت کند. باید منابعی اختصاص بدهد، تشکیلاتي مناسب براي پژوهش بسازد. برای انجام این کار، سازمان پژوهش باید نظارت بر اجرای برنامه های تعلیم و تربیت در سطح مدارس را به عنوان رسالت اصلي خودش تلقي كند. اگر سازمان بخواهد با اتخاذ رويكرد علمي بر اجراي برنامه‌ها نظارت کند ، اگر بخواهد بفهمد که در مدارس چه می گذرد و فرایند تعلیم و تربیت چگونه جاری می شود و چه حاصلی دارد حتما باید  به پژوهش متوسل بشود. برنامه‌ريزي در يك فضاي انتزاعي و بدون دريافت بازخوردهاي واقعي از ميدان اجرا، با اصول و ضوابط برنامه‌ريزي علمي سازگار نيست.

صدای معلم:

در تکمیل نقطه نظرات شما اشاره مي‌كنم که اخیرا در آموزش و پرورش شبکه شاد را فعال كرده است ولي در راه‌اندازي آن هیچ رد پایی از سازمان پژوهش و زیرمجموعه های آن ديده نمي‌شود.شبکه شاد بدون کارشناسی های لازم و بدون کار پژوهشی معتبر توسط معاونین آموزشی طراحی و اجرا شده و الآن هم دارد پیش می رود.

 آيا فکر نمی کنید سازمان پژوهش دچار روزمرگی شده است؟ آيا اين سازمان می تواند در آینده با انتخاب یک مدیر مناسب نخست خود را از روزمرگی نجات دهد و سپس  به کمک آموزش و پرورش بیاید؟

نویدی:

بله. سازمان پژوهش بايد به رسالت اصلي خود متعهد باشد و به عنوان مغز متفكر وزارت آموزش و پرورش عمل كند.در مورد شبکه شاد و اقداماتی که به خاطر بحران ناشي از شيوع ویروس کرونا  توسط وزارت آموزش و پرورش انجام شده نمی توانم ایراد بگیرم. برای این که  نزول بلاي كرونا ناگهاني بود و فعاليت همه نظام‌هاي آموزشي را مختل كرد.

صدای معلم:

ولی در سند تحول بنیادین در بخش راهکارها قسمتی به شیوع بیماری های واگیردار اشاره شده است. وزارت آموزش و پرورش تمهیدات لازم را  برای این موارد انجام نداده است . در  بحث مدارس هوشمند خیلی ضعیف و نمایشی کار کرده است . البته قصد ما نقد به شبکه شاد نیست.بیشتر اشاره به نقش سازمان پژوهش بر اساس وظایفی است که برای این سازمان تعریف شده و در اسناد بالا دستی تبیین گردیده است. موتور پژوهش در سازمان را خاموش كرده‌اند. در واقع، سازمان پژوهش به توليد كتاب درسي بسنده كرده است و در اين كار هم گاهي به آرايش و پيرايش نابه جا تن داده است.

نویدی:

همین طور است. فرمایش شما درست است ولی هنوز به اندازه کافی زمان نگذشته است تا بتوانيم در باره عملكرد آموزش و پرورش در دوره شيوع كرونا قضاوت كنيم.اگر شما می گوئید که  سازمان پژوهش به موقع در این مسائل وارد نشده من قبول دارم و اضافه مي‌كنم كه سازمان آمادگي ورود نداشته است. مساله بسيار مهم در باره آموزش از راه دور و توسط شبكه شاد، محروميت كامل بيش از 6 ميليون دانش‌آموز است كه در صورت تدام بحران بايد در باره آن تدابير مناسب اتخاذ شود.  

البته، بايد توجه داشت كه وزارت آموزش و پرورش براي فعاليت مؤثر در شرايط بحران با محدوديت‌هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي فراوان مواجه است. براي مثال، اگر آموزش و پرورش بخواهد ابتكاري بخرج دهد، سر و كله عوامل بیرون از آموزش و پرورش پيدا مي‌شود. وزیر آموزش و پرورش براي مواجهه با بحرانها اختیاركافي ندارد. براي مثال او نمي‌ـواند مجوز استفاده ازشبكه‌هاي غيربومي را براساس صلاحديد خود صادر كند.

صدای معلم:

البته وزیر آموزش و پرورش عضو شورای عالی فضای مجازی هستند . ایشان حتی تا جایی که اخبار می گویند حتی طرح مسئله هم نکرده اند.

نویدی:

بله ؛ ممکن است طرح مسئله نکند. منظور من این است که اگر طرح مسئله هم کند دست ایشان بسته است. متاسفانه فضا در کشور ما بيش از اندازه امنیتی است. در فضای امنیتی وزارت آموزش و پرورش نمی تواند استقلال خودش را حفظ کند و به کار کارشناسی بپردازد. مسئولان بیشتر مراقب امنیت خودشان هستند. در شرايط بحران آن صدای رسایی که به گوش مي‌رسد صدای نهادهای امنیتی است. من در مورد عملکرد وزارت آموزش و پرورش برای استفده از شبکه شاد نمی توانم قضاوت كنم. هر کسی هم به جای وزیر آموزش و پرورش باشد در این سیستم کار زیادی نمی تواند انجام بدهد.

صدای معلم:

صحیح است اما می شد هم خیلی بهتر و هم اقناعی تر کار کرد !

نویدی:

البته كه آموزش و پرورش بهتر می توانست عمل کند ولی الآن کشورهایی که وضع بهتری از ما دارند، آنها هم درمواجهه با بحران پیش آمده  چندان موفق نبوده‌اند. بنابراين،من آموزش و پرورش را  به خاطر استفاده از شبکه شاد مقصر نمي‌دانم. بايد توجه داشت كه در اين شرايط بحراني تضعيف اتوريته وزارت آموزش و پرورش مي‌تواندآثار زيانباري داشته باشد و ممكن است به مقاومت معلمان  منجر شود و نتيجه نهايي آن محروميت دانش‌آموزان خواهد بود. بالاخره هر کس هم به جای وزیر آموزش و پرورش هم باشد يا راه دیگری در پيش ندارد و اگر هم داشته باشد به این زودی فراهم نمی شود. اگر در شرايط بحراني نمی توانیم  فعاليت‌هاي آموزشي به نحو مطلوب انجام بدهيم، شايسته است آموزش و پرورش به كلي رها نكنيم.

پایان گزارش/

پیاده سازی و ویرایش : زهرا  قاسم پور دیزجی

بخش نخست