از بودجه 96 تا ابرچالش بودجه 97 : حل ابرچالش نیازمند تفکر کارشناسی و عزم ملی است

مقدمه :

در  " صداي معلم " به درخواست حذف جدول شماره 17 از بودجه اشاره شده بود .( اينجا ) همچنين به هدفمند نمودن واقعي يارانه ها اشاره شده است . ( اينجا ) لايحه بودجه 1396 مورد نقد و بررسي قرار گرفته است . ( اينجا )

لايحه بودجه 1397 در زمان قانوني با ويژگي هاي خاص به مجلس محترم ارائه گرديده و از بهارستان نشينان درخواست شده است در اسرع وقت قانون بودجه را تصويب نمايند .

در غالب ̗̗پرسش و پاسخي مجازي  ، نگاهي بر لايحه بودجه 1397 مي اندازيم .

سئوال کننده :

لايحه بودجه 97 در چه فضايي تدوين گرديده است .

پاسخ دهنده :

دولت تدبير و اميد در سايه تعامل با اکثريت  گروه هاي سياسي ، اجتماعي ، اقتصادي فعال در جامعه و حمايت مدبرانه رهبر انقلاب  موفق شد در سياست خارجه ،  به موفقيت بزرگ ِ برجام دست يابد ! موفقيتي که در خارج کشور ، مثلث ِ  نتانياهو ، ترامپ و شاهزاده جوان عربستان در تلاشند تا اين توافق بين المللي را  پاره کنند . ( البته در داخل کشور نيز مخالفان سرسخت اين توافق تلاش دارند آب ِ خوش از گلوي روحاني پايين نرود ! و برجام را قبل از همتايان خارجي شان پاره کنند )

در زمينه داخلي ، دولت يازدهم موفق شد از بحران صعب العبور  رکود تورمي ( تورم 42% و رشد اقتصادي منفي شش و هشت دهم و... ) گذر کند و  تورم تک رقمي و خروج از رکود را تجربه کند !

سئوال کننده :

به نظرم ،  شما خيلي عقب رفتيد . شايد مي خواهيد نقاط ضعف ِ لايحه  بودجه 97 را به گردن ِ معجزه هزار سوم بياندازيد ! آيا پس از گذشت بيش از چهار سال ،  بازهم مي خواهيد ناتوانايي روحاني  را به پاي بي برنامه بودن معجزه هزاره سوم ، منظور نماييد ؟

پاسخ دهنده :

اولأ ؛ بي برنامه بودن ِ معجزه هزاره سوم ، به موازات کم توجهي مجلسيان هم فکر ِ ايشان ،  در امتداد بي تدبيري گذشتگان و ...  ابر چالش هايي را به کشور تحميل نموده است که شايد چند نسل با آن درگير شوند ! 

سئوال کننده :

اين ابر چالش هاي که شما مي گويد چيست ؟

پاسخ دهنده :

مسعود نيلي اقتصاددان با بیان اینکه در شرایط فعلی اقتصاد ایران دو چهره دارد، مي گويد ،  رشد اقتصادی مناسب و تورم تک رقمی نشانه های چهره زیبای اقتصاد ایران است اما نقطه مقابل آن ابر چالش‌هایی است که این ویژگی را دارند که اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهند.

وی با بیان اینکه بحران منابع آب، مسائل زیست‌محیطی، صندوق بازنشستگی، بودجه دولت، نظام بانکی و بیکاری شش ابر چالشی است که اقتصاد ایران با آن مواجه است، به اعتقاد وي ،  قواعدی که بر این شش مورد حاکم است رفاهی را ایجاد میکند که اضمحلال منابع را در پی دارد.

همان طور که ملاحظه مي فرماييد اين ابر چالش ها هم ريشه در گذشته دارند و هم راه حل هاي آن ، چهار ساله نيست !

سئوال کننده :

تصور نمي کنيد از مسير گفت و گو دور شده ايم  ؟ به جاي نگاه به لايحه بودجه ، به بررسي ابر چالش ها پرداخته ايم  !

پاسخ دهنده :

خير ؛

اولأ در برنامه هاي پنج ساله ، سمت گيري براي حل ابر چالش ها مشخص مي شود از آنجائي که بودجه ، برشي يکساله از برنامه پنج ساله مي باشد ؛ بايد در لايحه بودجه ، قانون بودجه و عملکرد بودجه ، سمت گيري براي حل ابر چالش ها نمايان باشد .

ثانيأ خود بودجه در کشور ما يک ابر چالش مي باشد که  در کنار ِ بحران منابع آب، مسائل زیست‌محیطی، صندوق بازنشستگی، نظام بانکی و بیکاری قرار گرفته است .

سئوال کننده :

به نظر شما چون بودجه برشي يک ساله از برنامه پنج ساله مي باشد . پس هيأت دولت و سازمان برنامه و بودجه موظف به حل ابر چالش ها مي باشند ؟

پاسخ دهنده :

قسمت اول فرمايش شما درست است ولي قسمت بعدي آن صحيح نمي باشد !

سئوال کننده :

من همان بيان شما را تکرار کردم . پس اگر تناقضي در گفته من وجود دارد ، ناشي از تناقض در گفته هاي شما مي باشد !

پاسخ دهنده :

اجازه مي خواهم کمي توضيح بدهم تا سوء تفاهم برطرف شود .

سئوال کننده :

بي صبرانه منتظر توجيحات شما هستم. شايد مي خواهيد مقصر را احمدي نژاد بدانيد ؟

پاسخ دهنده :

من در اين گفت و گو تلاش مي کنم تا شما و خوانندگان عزيز ، مسائل پيچيده و در هم تنيده را از يکديگر تفکيک کنيد تا به راحتي در دام ِ پوپوليست ها اسير نشويم !

سئوال کننده :

لطفأ توضيح دهيد .

پاسخ دهنده :

سازمان برنامه و بودجه و بدنه ي کارشناسي دولت موظف هستند با توجه به برنامه پنج ساله در لايحه بودجه ( برشي يک ساله ) به گونه اي برنامه ريزي نمايد که جامعه به سوي حل ابر چالش ها برود!

نکته ظريف تر از مو که متأسفانه بسياري به آن توجه نمي کنند آن است که بدنه کارشناسي تصميمي مي گيرد ولي براي اجراي صحيح ِ  اين تصميم ، بايد هماهنگي  بين همه يا اغلب نهاد ها و مسئولين ِ مربوطه برقرار باشد !

سئوال کننده :

من متوجه نکته باريک تر از مو نشدم .لطفأ با ذکر مثال توضيح دهيد .

پاسخ دهنده :

يکي از 6 ابر چالش مطرح شده نظام بانکي مي باشد .

براي اصلاح ِ  نظام بانکي ،  بايد  کارشناسان بانک مرکزي و ... راه حلي را ارائه دهند . اين راه حل بايد جامع و مانع باشد !

براي جامع بودن يک راه حل ِ ارائه شده بايد کارشناسان ِ همه حوزه ها يا اکثر حوزه هاي مرتبط با موضع با يکديگر تعامل داشته باشند . در غير اين صورت آن برنامه اصلاحي پر تناقض بوده فقط و فقط  بر روي کاغذ باقي خواهد ماند و اجراء نمي شود .

سئوال کننده :

بيشتر توضيح دهيد .

پاسخ دهنده :

موسسات مالي و اعتباري  يکي از معضلات سيستم بانکي مي باشند . در رشد و نمو قارچ گونه اين نهادهاي مالي در دولت هاي عدالت محور و مهر ورز ، هم من و هم شما که پول خود را با ريسک بالا در اين موسسات مالي و اعتباري ذخيره کرديم مقصر هستيم و هم نهادهایي که به رشد قارچ گونه آن کمک نمودند .

بهارستان نشينان نيز در رشد قارچ گونه موسسات مالي بي تقصير نيستند .قوه قضاييه هم در ايجاد اين چالش  نقش خود را داشته است .

پالمان ِ بخش خصوصي ( اتاق هاي بازرگاني  و ...) در رشد ِ بهمن گونه اين چالش ، بي تقصير نمي باشند .

همان طور که ملاحظه مي فرماييد نهادها و ارگان هاي بسياري در ايجاد اين چالش سهيم هستند . اگر اين عوامل را ناديده بگيريم در دام پوپوليست ها گرفتار مي شويم . زيرا پوپوليست ها هميشه نوک کوه يخي را که نمايان است را معرفي مي کنند و تبليغات خود را بر آن استوار مي کنند و توده عظيم کوه ِ يخ را که نمايان نيست را به دليل منافع ، پنهان مي کنند .

سئوال کننده :

قبلأ گفتم :

به نظر شما چون بودجه برشي يک ساله از برنامه پنج ساله مي باشد . پس هيأت دولت و سازمان برنامه و بودجه موظف به حل ابر چالش ها مي باشند ؟

حالا با توجه به توضيحات شما سئوال را تصحيح مي کنم :

به نظر شما چون بودجه برشي يک ساله از برنامه پنج ساله مي باشد . پس بدنه کارشناسي دولت و سازمان برنامه در تعامل با کارشناسان ديگر نهاد ها مسئول و ذينفع ، موظف به ارائه راه حل هاي کارشناسي شده جهت رفع  ابر چالش ها مي باشند ؟

آيا طرح ِ اين  سئوال صحيح مي باشد ؟

پاسخ دهنده :

بله . طرح سئوال صحيح مي باشد ولي کامل نيست .

سئوال کننده :

منظور شما از کامل  نبودن سئوال چيست ؟

پاسخ دهنده :

اگر فقط کارشناسان  ِ همه نهادهاي مسئول و ذينفع با هم تعامل داشته باشند و يک راه حل را ارائه دهند ولي مسئولين آن نهاد ها،به هر دليلي ، تمايلي براي اجراي آن راه حل نداشته باشند  اين فرآيند ِ اصلاح ،ابتر مانده و بي حاصل مي گردد.

سئوال کننده :

اين طور که شما مي گوييد ، اين نکته ظريف تر از مو نمي باشد . بلکه از قطور ترين طناب ها هم  قطورتر  مي باشد . شما مي گويد :

اولأ بايد کار شناسان ِ  نهاد هاي مسئول و ذينفع تعامل و همکاري داشته باشند .

ثانيأ بايد مسولين نهاد هاي مسئول و ذينفع تمايل و همت به اجراي نظر کارشناسان داشته باشند .

پاسخ دهنده :

بله به همين دليل قبلأ توضيح دادم که پوپوليست ها فقط وفقط از نوک ِ نمايان کوه يخ ، سخن مي گويند و تلاش مي کنند تا مردم به حجم ِ عظيم کوه يخ که در زير آب پنهان است بي توجه باشند . 

سئوال کننده :

در مورد همين ابر چالش موسسات مالي و  اعتباري و راه حل هاي ارائه شده در جامعه بيشتر توضيح دهيد .

پاسخ دهنده :

اولا چالش ِ موسسات مالي و اعتباري يک ابر چالش نمي باشد بلکه يک چالش از زير مجموعه يک ابر چالش به نام نظام بانکي مي باشد. به عبارت ساده تر ، ابر چالش نظام بانکي در ايران بسيار فراتر از چالش موسسات مالي و اعتباري مي باشد. 

ثانيأ در مواجهه با اين چالش در روزنامه اقتصاد پويا روز دوشنبه 20 آذر سال جاري آمده است :

"روحاني  با اشاره به مشکلات برخی از سپرده گذاران بانکی، گفــت: این موضـوع 3 تا 4 میلیون خانواده را درگیر مشکلات موسسات مالی و اعتباری کرده بود که با کمک مقام معظم رهبری، روسای قوا، شواریعالی امنیت ملی و بانک مرکزی مشکل 98 درصد سپرده گذاران را حل کردیم. "

منظور بنده از مثال کوه يخ آن است که براي حل مشکلات بايد به جاي نگاه سطحي و انتظار از يک نهاد ( در مثال بالا ، بانک مرکزي و ولي الله  سيف )بايد با نگاه ِعميق تر و تحليل کارشناسانه  ي همه نهاد هاي مسئول ، اولأ راه حل جامع  را مشخص کنيم و سپس عزم و اراده لازم براي حل اين چالش را در همه يا اغلب سطوح مرتبط با آن چالش فراهم آوريم  تا مطالعات کارشناسان اين سطوح ، ابتر نماند .

سئوال کننده :

حالا متوجه تناقض در بيان قبلي ام  شدم .

وقتي  براي حل ِ يک چالش به نام موسسات مالي و اعتباري بايد هم  کارشناسان در سطح  سه قوه ، شواریعالی امنیت ملی و بانک مرکزی با يکديگر  تعامل داشته باشند و هم  بايد تمايل و جديت براي حل اين چالش در سطو ح ِروسای سه قوه ، شواریعالی امنیت ملی و بانک مرکزی وجود داشته باشد . در غير اين صورت مطالعات کارشناسان ِ اين نهاد ها ابتر و بي فايده مي شود . پس براي عبور از بحران ( 6 ابر چالش ) به طريق اولي نياز به تعامل کارشناسان نهادها متنوع و گوناگون و عزم اراده و تمايل به اجراي اين راه حل ها داريم .

پاسخ دهنده :

بله براي حل هر چالش ابتدا نياز به مطالعات کارشناسي داريم ( شرط لازم ) . سپس به اهتمام مسئولين  براي اجراي نظر کارشناسان نياز داريم  .( شرط کافي )

سئوال کننده :

به گفته شما براي رفع چالش ها و ابر چالش ها لازم است :

اولأ گروه ِکارشناسان ِ همه ي عوامل ِ مسئول و ذينفع با يکديگر تعامل کارشناسي داشته باشند .

ثانيأ خود مسئولين و ذينفعان تمايل به اجراي راه ِ حل هاي کارشناسي را  داشته باشند .

با توجه به اينکه ممکن است نظر ِ ذينفعان با ديدگاه ِ کارشناسان در تضاد باشد در اين صورت نظر کارشناسان با بي مهري ذينفعان مواجهه مي شود .

اين همان نکته ظريف تر از مو مي باشد که شما به آن اشاره نموديد . تا اينجا کمي با هم همسو و هم نظر شده ايم .

لذا با توجه به پاسخ اول شما که گفتيد :

دولت تدبير و اميد در سايه تعامل با اکثريت  گروه هاي سياسي   ، اجتماعي ، اقتصادي فعال در جامعه و حمايت مدبرانه رهبر انقلاب  موفق شد در سياست خارجه ،  به موفقيت بزرگ ِ برجام دست يابد ! موفقيتي که در خارج کشور مثلث ِ نتانياهو ، ترامپ و شاهزاده جوان ِ عربستان در تلاشند اين توافق بين المللي را  پاره کنند . ( البته در داخل کشور نيز مخالفان سرسخت اين توافق تلاش دارند آب ِ خوش از گلوي روحاني پايين نرود ! و برجام را قبل از همتايان خارجيشان پاره کنند .)

در زمينه داخلي دولت يازدهم موفق شد از بحران صبع العبور  رکود تورمي ( تورم 42% و رشد اقتصادي منفي شش و هشت دهم و... ) تورم تک رقمي و خروج از رکود را تجربه کند !

بگوييد ، آمار و ارقام ،  در لايحه بودجه 97 به چه نکاتي اشاره  دارند؟

پاسخ دهنده :

با توجه به روشن شدن نکته ظريف تر از مو که حکايت از حجم عظيم کوه ِ يخ در زير آب دارد و نقش ِ پوپوليست ها که جهت  انحراف ِ توجه  مردم از  واقعيت ها  تلاش مي کنند . بايد به اطلاع برسانم :

پايان قسمت اول