روز جهاني معلم ؛ ارج نهادن به دانش و علم و آگاهی و قدردانی از انسانی فداکار و ایثاگر به نام معلم

روز معلم، هر سال در سراسر کشور تجلیل می‌شود. سیزدهم میزان برابر با پنجم اکتبر هر سال به عنوان روز جهانی معلم تجلیل می شود. سازمان جهاني يونسكو با مشاركت سازمان جهاني كار (ILO) در سال 1966، این روز را به عنوان روز جهاني معلم معرفي كرد. 

روز جهانی معلم، يادآور تلاش و سعی انسان های دردمند و آگاهی است که با اراده قوی و نیت پاک ، انگیزه آموختن را در ذهن دانش آموزان زنده می گردانند و چراغ عشق به زندگی را در وجود آنان روشن می دارند.

باید به خاطر داشته باشیم که جامعه بشری هماره مرهون کوشش ها و فداکاری های زنان و مردانی است که در کسوت معلمی مسیر علم و دانش را فروزان نگهداشته و چشم اندازهای تازه را بروی انسان ها گشوده اند. بنابراین تجلیل از روز معلم در واقع ارج نهادن به دانش و علم و آگاهی است و قدردانی از انسانی فداکار و ایثاگر که به نام معلم از او یاد می شود. معلم انسان وارسته ای است که راه سعادت و خوش بختی را به روی بشریت می گشاید.

او هم چون شمع با سوختن خودش ، جامعه و جهان پیرامونی اش را روشنایی بخشیده و نور امید را در دل آنان زنده می سازد. ارزش و اهمیت معلم از نگاه انسانی و حقوق شهروندی نیز بس ارزشمند می باشد. حق آموختن و تحصیل از مصادیق روشن و صریح حقوق شهروندی دانسته می شود. حقی که در قانون اساسی کشور و سایر کنوانسیون های پذیرفته شده جمهوری اسلامی افغانستان نیز بدان تصریح و تاکید گردیده است.

این حق از لحاظ کارکردی نیز مسئولیت هایی را متوجه اربابان قدرت و حکومت می نماید تا در جهت تادیه آن همت به خرج دهند.
ایجابی بودن این حق شهروندی و انسانی یعنی این که دولت‌ها مسوولیت دارند تا شرایط دسترسی برابر آن را برای آموزش و پرورش فراهم گردانند.

هرچند پس از جهاني شدن روز معلم ، بسياري از كشورها با حمايت سازمان جهاني يونسكو، تسهيلات و حمایت هایی را برای معلمان به کار بسته اند و حتا آن حمایت ها و ارائه تسهیلات را قانون مند نیز ساخته اند؛‌ ولی هنوز هستند کشورها و جوامعی که از این مرحله فاصله بسیار دارند.

افغانستان ، از زمره کشورهایی است که به طور عمده به اثر بحران و تداوم جنگ و ناامنی ، همان گونه که از بسیاری مواهب زندگی ، به خصوص امنیت محروم گشته است؛ ازنعمت داشتن نظام آموزشی سالم و با کیفیت نیز محروم بوده است. به طور طبیعی باوجود چنین محرومیتی ، معلمان و افرادی که در امر معارف و آموزش مشغول به خدمت بوده اند، جز رضایت وجدان و ادای مسئولیت انسانی ، از بسیاری تسهیلات و حمایت ها محروم بوده اند.

در شرایط جدید سیاسی کشور، درحالی که دروازه های هزاران مکتب در گوشه و کنار کشور گشایش یافت و میلیون ها شاگرد و متعلم وارد محیط های آموزشی گردیده اند ، شاید در مقایسه با دوره طالبان قناعت بخش به نظر برسد ؛ اما واقعیت آن است که نظام آموزشی کشور، به خصوص معلمان در امر پیش برد آموزش و فرهنگ سازی برای نسل امروز و فردای کشور با چالش های بسیار اساسی و موانع جدی روبه رو می باشند.

به معنای دیگر در یک نگاه سطحی چشم انداز آموزش و پرورش در کشور نسبت به سال های گذشته مثبت به نظر می آید ، این تفاوت مثبت نسبت به دوره طالبان که زنان و دختران و کودکان ازتحصیل بازمی ماندند و محروم می شدند بسیار روشن و ملموس می باشد ، ولی نباید کتمان نمود که هنوز هم در عرصه معارف کارهای ناانجام و وعده های تحقق نیافته بسیار زیاد باقی مانده است.

چنان چه نظام آموزشی کشور را با در نظرداشت ضرورت های جامعه ما و در مقایسه با کشورهای دیگر مورد مقایسه قرار دهیم متآسفانه هیچ قابل مقایسه نمی تواند باشد. زیرا در نظام آموزشی ما مشکلات و چالش های بسیار جدی و انبوهی وجود دارد که کارهای صورت گرفته در طی چندسال اخیر، هرچنداین فعالیت ها هم بسیار اندک و سطحی می باشند، ناچیز بوده و نمود روشنی ندارد.

دراینجا جهت رعایت اختصار و مناسبت یادشده ، فقط به چالش ها ومشکلاتی اشاره می گردد که به معلمان ارتباط می گیرد. عدم آمادگی روانی و ذهنی در فضای آموزشی از مهم ترین چالش های نظام آموزشی کشوریاد می شود. این مشکل هم ازسوی دانش آموزان وجوددارد و هم ازجانب معلمان .

بنابه دلایل متعدد اجتماعی،‌ سیاسی و فرهنگی و آموزشی معلم و شاگرد قادر نیستند که انگیزه و فضای سالم و منطقی را برای ایجاد انگیزه لازم جهت فراگیری به وجود آورند ؛ به همین جهت برای دانش آموزان و یا فعالیت معلمان کشور انگیزه قوی به خاطرآینده داشتن آینده بهتر و متفاوت از امروز وجود ندارد.

نبود معلمان مسلکی یا مجرب از چالش های دیگر نظام آموزشی است که صنف معلمان کشور بدان دچار می باشند. براساس ارزیابی های صورت گرفته از وضعیت معلمان در کشور، شاید بتوان با تعدادی معدودی از معلمان مسلکی و باتجربه که به فرآورده های آموزشی جدید دسترسی داشته باشند، مواجه شد.

مقامات حکومتی از جمله وزارت معارف متآسفانه بیشتر به ارقام و تعداد معلمان و دانش آموزان و مکاتب توجه دارند و اینکه تا چه اندازه این معلمین مسلکی بوده و تخصص دارند، یا کیفیت مکاتب چگونه است تا اندازه ای ازنظر دور داشته می شود. این مشکل درنقاط دوردست به صورت تکان دهنده ای مشهود و ملموس می باشد.

کمبود معلمان مسلکی و باتجربه سبب می شود که نظام آموزشی به گونه ای از آن متاثر گردد. به معنای دیگر تسلسل منطقی آموزش و نظام آموزشی را از لحاظ ساختاری و محتوایی با مشکل مواجه می سازد. دراین صورت از چنین نظام آموزشی و معلمانی که درچنین شرایطی قراردارند، نمی توان انتظار مطلوب را داشته باشد.

البته ناگفته نماند که مسئله تامین معیشت معلمان یکی دیگر از چالش های نظام آموزشی کشور می باشد. به معنای دقیق چگونگی تامین معیشت معلمان کشور نشان دهنده جایگاه و ارزش و اهمیتی است که نظام آموزشی درتصور و برنامه دولت و نظام سیاسی قراردارد.

حقیقت آنست که معلمان کشور از کمترین تسهیلات و خدمات و حمایت های لازم در زندگی و امور آموزشی و تدریسی برخورداراند. این محرومیت جفای نابخشودنی در حق کسانی محسوب می شوند که با کمترین توقع و دست مزد، بیشترین رنج وزحمت را متحمل می گردند.

به طور قطع می توان گفت که سرو کارداشتن با دانش آموزان ازمرحله ابتدایی تا مراحل عالی ، از دشوارترین و سنگین ترین مسئولیت هایی است که فقط معلمان باصداقت و انگیزه انسانی که دارند به انجام آن مشغول می باشند. اگر در کنار مشکلات و محرومیت های یاد شده ، در شرایط کنونی موضوع تهدید، وحتی سربریدن معلمان از سوی طالبان، دشمنان علم و دانش را علاوه نماییم ، انجام چنان رسالت مهمی در برابر اندک ترین تسهیلات و خدمات و حمایت ها ، جفای بسیاربزرگ و غفلت نابخشودنی تلقی می گردد.

بنابراین تلاش درجهت رفع کاستی ها و سعی دربرآورده ساختن ضرورت ها و نیازمندی های که نظام آموزشی و قشرمعلم جامعه ما دارد علاوه براین که مسئولیت قانونی دولت مردان به شمارمی آید، انجام یک رسالت انسانی نیزتلقی می گردد.

بار دیگر تاکید می گردد که تامین مواد آموزشی لازم، بهبود بخشیدن به فضای آموزشی، ارتقای سطح علمی معلمان، ارائه خدمات و انجام حمایت های لازم ازمعلمان کشور، تامین معاش کافی و مسکن و... زمینه هایی است که می تواند جایگاه و نگرش ارزش مدارانه حکومت و نظام آموزشی را در چهارچوب قانون مندشدن آن به تصویر بکشد.

سخن آخر این که تقدیر از معلم و تجلیل از روز جهانی معلم در آنست که با تمهیدات و فراهم آوری تسهیلات آموزشی و خدماتی و فرهنگی این چراغ کم فروغ را تقویت بخشیده تا جهانی از نور و روشنایی به روی جامعه ما گشوده شود. روشنایی که در پرتو آن همه شهروندان و فرزندان این مرز و بوم با آرامش و امنیت و صلح و سازندگی به زندگی شرافتمندانه و سرشار از معرفت و آگاهی و کمال دست یابند.

روزنامه افغانستان