تبریز جهانشهر نیست !

   روزنامه ایران مورخ دوشنبه 8 شهریور 95 در صفحه 9 گزارشی تحت عنوان "فوران زندگی در تبریز" منتشر کرده و بهانه انتشار این گزارش را :"انتخاب مرکز استان آذربایجان شرقی به عنوان «جهانشهر» از سوی سازمان ملل" اعلام کرده است. تبریز، یکی از 5-6 کلانشهرهای ایران و شهری زیبا و توسعه یافته است ، دارای مردمی با فرهنگ و سخت کوش و تاریخی سرشار از افتخار. این شهر در تحولات تاریخی ایران چه در گذشته و چه در دوره معاصر نقش مهمی داشته است. شهر تبریز در برخی زمینه ها عنوان برتر هم دارد و جوایزی هم گرفته است.

در سال 94 هیئت‌ داوران همایش « زیرساخت‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری شهر هوشمند » با بررسی معیارها و استاندارهای بین‌المللی، کلان‌شهر تبریز را به عنوان شهر منتخب کشور در ظرفیت‌سازی و توسعه شاخص‌های شهر هوشمند برگزیدند. گواهی و تندیس ویژه هم از سوی نصرالله جهانگرد رییس سازمان فناوری اطلاعات، به نماینده شهردار تبریز اعطا شد. این خبر که در متن گزارش روزنامه ایران هم به آن اشاره شده است و منبع معتبر و ویژگی های یک خبر موثق را دارد.

ویژگی های یک حبر موثق چیست ؟ خبر موثق منبع معتبر و شناخته شده دارد.  جزییات خبر معلوم است ، خواننده با خواندن خبر می فهمد که کجا ، کَی و چگونه این اتفاق، رخ داده است. هرکس می تواند با سرچ کردن عنوان خبر، متن آن را در گوگل پیدا کند. اما به نظر می رسد که در تهیه  گزارش روزنامه ایران، از منابع موثق استفاده نشده است و نویسنده چندان در بند صحت مطالب و منابع نبوده است. کدام نهاد سازمان ملل ، کی  و چگونه تبریز را جهانشهر اعلام کرد؟ این اتفاق در کجا صورت گرفته، شاخص های این انتخاب چه بوده است ؟ و...  

"فوران زندگی در تبریز " عنوان زیبا و مناسبی برای گزارش است. تبریز شهری در حال توسعه و پیشرفت است و این پیشرفت بیش از همه مرهون تلاش مردم این شهر و استان آذربایجان شرقی  است. نوشتن در باره پیشرفت های تبریز و آذربایجان شرقی و هر جایی از ایران ، نیازی به "بهانه" ندارد. زیبایی ها و پیشرفت ها و فوران زندگی را باید بدون بهانه دید و بازتاب داد  اما "بهانه" ای که نویسنده گزارش در تیتر به آن اشاره کرده ، کل گزارش  را تحت تاثیر قرار داده است. عنوان گزارش غلط انداز است و نویسنده مفهوم جهانشهر را توضیح نداده است.  

رسانه های دیگر این خبر را به سرعت با همین تیتر بازتاب داده اند. در گروه های تلگرامی خلاصه خبر یا تیتر آن درج شده است. اگر  کلمات " تبریز جهانشهر سازمان ملل  " را در گوگل سرچ کنیم، گوگل ده ها لینک در باره این خبر به ما نشان می دهد، اما همه لینک ها به گزارش 8 شهریور روزنامه ایران ختم می شوند! متاسفانه  رسانه ها بدون تحقیق در مورد درستی و نادرستی خبر آن را بازتاب داده اند. کسی هم نپرسیده که جهانشهر یعنی چه ؟ و اصولا اهمیت خبر در چیست و مهم تر از آن منبع خبر کجاست؟

جست و جو به زبان انگلیسی برای کلمات ( Cosmopolis  Tabriz UN ) هم چیزی به معلومات ما اضافه نمی کند . البته اطلاعاتی در باره جاذبه های توریستی تبریز به زبان انگلیسی یافت می شود. مثلا بازار تبریز با وسعتی حدود 3 کیلومتر مربع به عنوان یکی از  جاذبه های توریستی شهر تبریز در منابع به زبان انگلیسی معرفی شده است و می خوانیم که این بازار در سال 2010 از سوی یونسکو به عنوان میراث فرهنگی جهانی ثبت شده است. از جاذبه های توریستی تبریز خانه های منطقه کندوان است که قدمتی چند هزار ساله دارند . اما جاذبه های توریستی یک شهر را تبدیل به جهانشهر نمی کند.  

خبر دیگر به زبان انگلیسی این است که رییس سازمان میراث فرهنگی در سال 2014  تبریز و یزد را به عنوان کاندیدای عنوان "شهرهای خلاق"  به "سازمان همکاری های اسلامی" برای سال 2016 و 2017  معرفی کرد. این یک پروژه موازی یونسکو با همین عنوان است. این خبر خوبی است  اما نه در زبان فارسی و نه انگلیسی منبعی برای انتخاب شدن تبریز به عنوان جهانشهر وجود ندارد.  البته محض احتیاط تصحیح می کنم که  من منبعی پیدا نکردم ، به عهده نویسنده گزارش و روزنامه ایران  است که برای تایید ادعای خود سند آن را ارائه دهد.

حالا برویم سراغ اینکه عنوان "جهانشهر" چه معنایی دارد و آیا این عنوان بر شهر تبریز منطبق است ؟ آیا جهانشهر نامیدن تبریز می تواند باعث افتخار تبریزی ها و ایرانی ها باشد؟ جهانشهر (cosmopolis ) عنوان زیبایی است اما به معنای توسعه یافته یا پیشرفته یا زیبا و تمیز و بدون گدا  نیست. کلمه جهانشهر در زبان انگلیسی، به  شهری گفته می شود که ساکنان آن دارای نژادها و فرهنگ های گوناگون باشند. مثل نیویورک ، مثل تورنتوی کانادا . شهری که مهاجر پذیر باشد و هویت قومی، نژادی  ، زبانی و مذهبی  معینی نداشته باشد. آیا تبریز و دیگر کلانشهرهای ایران چنین مشخصاتی دارند؟ آیا تبریز شهر چند فرهنگی و چند نژادی و چند زبانی است؟

در یک جهانشهر فقط  قراردادهای اجتماعی ، شهروندان را با هم پیوند می دهد. هرکس که قانون را رعایت کند و کار قانونی انجام دهد و مالیات بپردازد، صلاحیت شهروند شدن را دارد و پس از چندسال به عنوان شهروند قانونی با حقوق برابر پذیرفته می شود. کسی که با مسایل اجتماعی ایران کمترین آشنایی داشته باشد می داند که تبریز و هیچ یک از شهرهای ایران با تعریف بالا ، جهانشهر نیست. در تورنتوی کانادا  افرادی از کشورهای مختلف (چین ، هند ، ایران ، کشورهای عرب و آفریقایی  و انگلیسی تبارها و... )  در کنار هم زندگی می کنند و نقطه پیوند آنها نژاد و خون و زبان و فرهنگ و تاریخ مشترک نیست.

در کنار جهانشهر واژه دیگری هم به نام جهان وطن وجود دارد که تقریبا همین مفهوم را در مقیاسی بزرگتر می رساند. امروزه در کشورهای توسعه یافته برخی افراد از هویت شهری و قومی و حتی میهنی خود عبور کرده و خود را شهروند جهانی می دانند. این مفهوم با جهانی شدن توسعه پیدا کرده است. اما در میان مردم کشورهایی با فرهنگ و تاریخ قدیمی مانند ژاپن ، چین ، ایران و... هویت ملی و حتی قومی و هویت های فرهنگی و تاریخی عامل پیوستگی مردم  است. مردم این کشورها در مقابل هویت های "غیرخودی" موضع منفی دارند و به عبارتی با غیر نمی جوشند و خود را در مقابل هویت "غیر" تعریف می کنند.

در  کشورهای باستانی مانند ایران و چین ، واژه خارجی  دارای بار منفی است و  مفهوم جهان وطنی یا جهانشهری مورد استقبال قرار نمی گیرد و حتی مترادف بی وطن شناخته می شود. در ایران واژه "بیگانه" یا "اجنبی"  بار بسیار منفی و تقریبا مترادف "دشمن" دارد. در زبان پهلوی (قبل از اسلام )  مردم به دو گروه ( ایرانیان و انیران) تقسیم می شدند و انیران غیر ایرانی بودند. به فرض اینکه یک نهاد بین المللی شهری را جهانشهر اعلام کند نباید ذوق زده شویم. اینکه ما این همه از توجه نهادهای بین المللی خوشحال می شویم چیز خوبی نیست . تفکر ما نسبت به سازمان های بین المللی، بین دو قطب نفرت و شیدایی در نوسان است.  

نکته عجیب اینکه نویسنده گزارش روزنامه ایران که در تیتر مطلب تبریز را جهانشهر معرفی می کند در یک پاراگراف گزارش می نویسد :  "تنها شهری که هیچ تبعه خارجی حق کار در آن را ندارد تبریز است. مردم این شهر، آب‌شان تنها با خارجی‌هایی که برای گردش یا درمان آمده‌اند، به یک جوی می‌ریزد نه غیر آن. " این توضیح با تیتر گزارش یعنی جهانشهر بودن تبریز در تضاد است. این نشان می دهد که احتمالا نویسنده گزارش معنای جهانشهر را نمی دانسته .

تبریز زیبا است . تبریز شهری صنعتی است. بازار تبریز میراث جهانی است. مردم تبریز خوب و مهربان هستند اما تبریز جهانشهر نیست. جهانشهر تعریف دارد. جهانشهر شهری است با فرهنگ ها و زبان ها و نژادهای گوناگون.  نه تنها تبریز جهانشهر نیست. اصفهان و رشت و حتی توکیو و پکن و تهران هم جهانشهر نیستند.  می توان ده ها و صدها کلمه و جمله در توصیف شهر تبریز و مردم خوب تبریز  نوشت و فریاد زد یاشسین تبریز ! اما صفت جهانشهر بر تبریز و تقریبا هیچ یک از شهرهای ایران حتی تهران منطبق نیست.  

نویسنده در پاراگراف انتهایی گزارش می نویسد: "وب سایت معماری و شهرسازی skyscrapercity که به دنبال معرفی زیباترین شهرهای دنیاست، حالا تصویری زیبا از تبریز در صفحه نخست خود، گذاشته‌. شهری که با امتیاز 4.14 از مجموع 5 امتیاز در جایگاه خوبی در میان شهرهای زیبای دنیا قرار گرفته ‌است. " خوب است که اینجا نویسنده گزارش منبعی برای اظهار نظر خود ارائه کرده است. اما در اینجا هم اشتباهات فراوان است و آن هیجانی که در گزارش موج می زند نویسنده را با خود برده است.

در این وبسایت عکس های بسیاری از مناظر شهری و طبیعی کشورها و شهرهای دنیا درج می شود. بازدیدکنندگان سایت می توانند از مناظر شهر خود عکس بگیرند و برای سایت بفرستند. هر روز یک بنر به مدت 24 ساعت در بخشی از سایت نمایش داده می شود. اما در میان 100 منظره برگزیده ( Top 100) چهار سال اخیر این سایت عکسی از مناظر تبریز و ایران ندیدم. من فقط دو عکس از مناظر شهری تبریز را را در آرشیو این سایت پیدا کردم که یکی مربوط به اکتبر 2012 و یکی هم مربوط بود نوامبر 2012 بود. نمره تصاویر هم به ترتیب 3.79 و 3.80 بود . امتیاز را هم بازدید کنندگان می دهند. در این وبسایت به مناظر (بنرهای ارسالی بازدید کنندگان )نمره می دهند و نه به شهرها .

1- http://www.skyscrapercity.com

2- http://xl.skyscrapercity.com/index.php?page=banner&do=archive&search_city=IRTBZ

3- http://xl.skyscrapercity.com/index.php?page=banner&do=top100

4- http://www.iran-newspaper.com/Newspaper/Page/6298/Report/9/0   

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید