ذهن روشن و گوهر روشنگری

  کانت در تعریف «روشنگری» می گوید:

روشنگری خروج انسان از صغارت است، به در آمدن از حالت کودکی، کودکی‌‌ای که خود بر خویش تحمیل کرده‌ است. منظور از کودکی، ناتوانی از به کار گرفتن فهم خویش بدون رخصت و اجازه دیگران است. اگر علت این نابالغی نه فقدان فهم، که نبود عزم و شجاعت در به کارگیری فهم خود بدون راهنمایی دیگران باشد، گناه آن به گردن خود انسان است. شعار روشنگری این است:

« در به کارگیری فهم خود شهامت داشته باش! »

کلمه آلمانی «بیلدونگ» که بیش از هر فیلسوفی توسط هگل مورد استفاده قرار گرفته است هم بیش از همه مفهوم «روشن بینی» را به ذهن متبادر می کند. بیلدونگ در اندیشه هگل به صورت تجربه فردی یا روند شکل گیری یک فرهنگ در جامعه مورد استفاده قرار می گیرد و معنایی شبیه تعریف کانت از روشنگری و روشن بینی و فرهیختگی دارد.

روشن بینی یک پروسه است و رشد فرهنگی و فکری یک فرد و یک جامعه و یک تمدن و رسیدن به فرهیختگی و توان به کارگیری قوه تعقل در همه امور را دربر می گیرد.

روشنگری توان ایستادن یک ملت به روی پاهای خویش بدون نیاز به تکیه گاه و پدر و ارباب و دیگری است.

روشنگری کسب اعتماد به نفس یک ملت برای اندیشیدن به هر مسئله و هر پدیده ته نشین شده و "طبیعی انگاشته شده" در ذهن و تاریخ آن سرزمین است.

  روشنگری خروج انسان از تاریک خانه و زندان بسته ذهن و گسستن زنجیرهایی است که به پای تفکر انسان بسته شده است.

روشنگری خروج از انقیاد ایدئولوژی ها و گفتمان های هژمونیک است.

روشنگری و بیلدونگ نگاه فلسفی به تمام امور روزمره زندگی اعم از سیاست و هنر و روابط اجتماعی و.. است.

روشنگری نترسیدن و هراس نداشتن از زمین خوردن های مکرر است.

روشنگری خروج از کفالت امیران و وکیلان و عالیجنابان است.

روشنگری گذار از «رمه گی» و تبدیل شدن به «شبان» خویش است.

روشنگری گذار ذهنی از "رعیت" به "شهروند" است.

روشنگری و بیلدونگ رسیدن به ذهن روشن بین است.

روشنگری رگهای گردن باد کرده و شعارهای دهان پرکن نیست. روشنگری فحاشی و غضب نیست. روشنگری خشونت پراکنی و کشتار "دیگری" نیست.

جامعه ای که ذهن روشن را تجربه کند، دیگر تحت سلطه و انقیاد اربابان قرار نمی گیرد. جامعه ای که به روشن بینی رسیده باشد دیگر برده و رعیت نخواهد شد. جامعه ای که به روشن بینی رسیده باشد، روح و ذهن خود را به دست شیاطین نخواهد سپرد.

نتیجه «ذهن روشن بین» ؛ آقایی و سروری و اعتماد به نفس و خودباوری فکری یک فرد، یک جامعه و یک فرهنگ است و تا جامعه ای به چنین تجربه ای نرسیده باشد [حتی اگر هر سال یکبار به خیابان ریخته و انقلاب انجام دهد] نباید انتظار تغییرات بنیادین داشته باشد.

کانال خرمگس