ضرورت پذیرش تکثر و گفت و گو در آموزش و پرورش

  سعدی علیه الرحمه در باب هفتم گلستان  حکایتی دارد از مجادله توانگرازده و درویش بچه ای. شیخ اجل می گوید: توانگرزاده‌ای را دیدم بر سر گور پدر نشسته و با درویش بچه‌ای مناظره در پیوسته که صندوق تربت ما سنگین است و کتابه رنگین و فرش رخام انداخته و خشت پیروزه در او به کار برده. به گور پدرت چه ماند: خشتی دو فراهم آورده و مشتی دو خاک بر آن پاشیده؟ ! درویش پسر این بشنید و گفت: تا پدرت زیر آن سنگهای گران بر خود بجنبیده باشد، پدر من به بهشت رسیده باشد .

حکایت فوق در نگاه اول  حکایت داشتن و نداشتن است ولی لایه زیرین آن روایتی از دوگانگی ایده ها می باشد . دو ایده که در مورد مرگ یکی به ظاهر سنگ و قیمتش می بالد و درویش زاده ای که فراغ بال را ارجح می داند . دو ایده ای که گفت و گو نمی کنند ولی جدل دارند . این جدال فقر و غنا و داشتن و نداشتن و دغدغه معاش و تضاد ایده ها در متون کهن به وفور یافت می شود. زندگی بشر مملو از این تضادهاست که هر روزگاری به شکلی بروز می یابد .

در روزگار امروز بر خلاف دوران سعدی نمی توان از ایده فقیر بودن دفاع کرد . ایده روزگار ما خوب زیستن و رفاه  است و گسترش  دنیای ارتباطات رنگ و روی زندگی را تغییر داده است . حتی اگر  فردی درویشی را برگزیند، فرزندانش اولین مخالفان او خواهند بود . آن زمان نیز که تنگنای معیشت بر قشری سنگین می شود ، خیابان را بر می گزیند تا صدای اعتراض خود را به گوش  حاکمان و دولتمردان برساند. اعتراضات معلمان یکی از این گونه اعتراضات است که همچون حکایت توانگر زاده و درویش پسر از تضاد ایده ها خبر می دهد . در حالی که در ادبیات رسمی ، معلمان در  شغلی نشسته اند که مشابه پیامبری است ولی تنگنای معیشت آن ها را سخت آزرده کرده و نفس آن ها را به شماره انداخته است . از این رو این اعتراضات معلمان را باید در سنخی خاص مورد بررسی قرارد اد . اعتراضاتی که همواره وجود داشته است ولی در هر دوره ای به شکلی بروز و ظهور می یابند .

 سعدی  در حکایتش جانب دوریش زاده را می گیرد و در تضاد این دو ایده در کنار درویش زاده می ایستد و می گوید:

  مرد درویش که بار ستم فاقه کشید                     به در مرگ همانا که سبکبار آید

وان که در دولت و نعمت و آسانی زیست             مردنش زین همه ، شک نیست که دشوار آید چرا نباید از  استفاده ابزاری از معلم و منافع و مشکلات آن ها انتقاد کرد؟

ولی او از توانگر زاده دلیل نمی پرسد و دلایل سخنش را از او جویا نمی شود که چرا چنین گفته است . گفت و گویی نیز بین توانگر زاده و درویش صورت نمی گیرد که هر کدام منطق سخن خود را بیان کنند تا خواننده با دیدگاه هر دو طرف آشنا شود . این نا گفت و گویی را می توان بخشی از سپهر فرهنگی ما دانست که همواره از گفت و گو می پرهیزد و تکثر را که لازمه گفت و گو است به کناری می نهد .

 اینکه  در دفتر مدارس اعتراض صورت می گیرد ولی گفت و گویی بین دیدگاه های مختلف انجام نمی شود ؛ وقتی وزیر آموزش و پرورش به سرکلاس درس نرفتن معلمان را ناشی از  تاثیرپذیری معلمان از دشمن می داند و می خواهد صورت مسئله را پاک کند . وقتی در کلاب هاوس مسئول یک تشکل بر تشکل های سیاسی شمشیر کلام می کشد و تشکل های سیاسی اصلاح طلب را باندهای قدت طلب و منفعت طلب می داند و وقتی به جای اقناع معلم برایش پرونده ساخته می شود ... نشانه هایی حذف تکثر و گفت و گو در آموزش و پرورش  است .

 پذیرش تکثر و گفت و گو به معنای  پذیرش شرایط موجود نیست . در وخامت اوضاع کنونی تردیدی نیست ولی این وخامت دلیل این نمی شود که از  امکان اعتراض به شکل های دیگر  سخن نگفت و شکل های فعلی اعتراض را نقد کرد و به نقد و نقد پذیری پرداخت . نقد شکل های اعتراض و بازاندیشی در خواسته ها نیازمند نقد و گفت و گوی مستمر است.

چرا نباید در مورد اینکه اعتراض های معلمان به نتیجه مطلوب آن ها نمی رسد و اینکه هر از چند گاهی اعتراضی آغاز می شود و اوج می گیرد و سپس فروکش می کند و دیگر خبری از آن نیست سخن گفت؟ چرا نباید سکون و سکوت آموزش و پرورش را در سال های 86 تا 93 آسیب شناسی کرد در حالی که اجتماعات سال های 85 و 86 در نوع خود بی نظیر بودند؟ چرا نباید در مورد اینکه عده ای می توانند به نمایندگی از همه معلمان سخن بگویند در حالی که نه ساختار آن ها شفاف است و نه اعضایشان و نه روند تصمیم گیری آن ها سخن گفت ؟ چرا نباید تشکل های  معلمان اصلاح طلب را به دلیل عملکردشان در طول هشت ساله دولت جناب حجت الاسلام روحانی به  نقد بی رحمانه کشید و از اینکه پدیدار تشکل ها منفعت طلبی و قدرت طلبی بودند انتقاد کرد و پاسخ آن ها را هم شنید ؟ چرا نباید پرسید در پس بیانیه محوری و اعتصاب محوری چیست و مدافعان این روش چه راهکاری در پس حرفشان دارند و اگر راهکاری دارند چرا  بیان نمی کنند؟ چرا نباید از هر تشکلی پرسید که آموزش و پرورش مطلوب وی چگونه است؟ چرا نباید از  استفاده ابزاری از معلم و منافع و مشکلات آن ها انتقاد کرد؟ چرا نباید بپذیریم که ما معلمان به عنوان یکی از بزرگترین نیروهای اجتماعی ایران متکثر هستیم و دیدگاه های متفاوتی داریم ؟ چرا نباید انتقاد کرد که نیروی اجتماعی معلمان به ترتیب فعلی باز هم به سر منزل مقصود نمی رسد و نتیجه ای حاصل نمی گردد ؟ چرا نباید از اینکه گفت و گوهای مستمر برای نیل به وحدت با حفظ کثرت صورت نمی گیرد انتقاد کرد و به کسانی که مانع این گفت و گو هستند اعتراض نمود؟ چرا نباید انتقاد کرد که گروه تلگرامی نمی تواند برآیند افکار و اندیشه های معلمان باشد و فقط جایی برای فوروارد کردن مطالب انتقادی است که کمتر افرادی آن ها را می خوانند؟

 چراهای فوق و چراهای دیگر که وجود دارند ولی طرح نمی شوند و پاسخی نیز نمی یابند از  فقدان فضایی خبر می دهند که بتوان در آن چراها را طرح کرد.  فضایی ساخته شده است که تنها راه رهایی اینست که گوش به فرمان بیانیه ای باشیم که شعارهایمان را یکپارچه کند . فضای اکنون این است که در کنار هم بایستید و شعار بدهید ولی هیچ گاه نباید در کنار هم بنشینید و گفت و گو کنید ! فضایی که باید صورت مسئله ها را پاک کرد . وقتی وزیر از تاثیر پذیری معلمان از دیگران سخن می گوید به گونه ای صورت مسئله را پاک کرده است و وقتی برخی از معلمان  دیگران را نفی می کنند به گونه ای دیگر در این راه قدم برمی دارند .

  سعدی شیرین سخن شیرازی نیز در حکایتی که در ابتدای یاداشت آمده است جانب درویش زاده را می گیرد تا در انتها نکته ای اخلاقی را پیرامون مذمٌت دنیای فانی به ما بیاموزد:

به همه حال اسیری که زبندی برهد                  بهتر از حال امیری که گرفتار آید

ولی در زمانه ما که درویشی هنر نیست نگرش ها تفاوت اساسی دارد  و عده ای را به اندیشه می برد که پس دلیل توانگر زاده چه بوده است؟   

در زمانه ما برخلاف دوران سعدی درویشی فضیلت نیست ولی تکثر و گفت و گو فضیلت  است . لازمه  گفت و گو پذیرش تکثر  است و تا زمانی که پذیرش تکثر وجود نداشته باشد ،گفت و گو فقط باید تایید دیگری باشد.  اگر معلمان این تکثر و گفت و گو را نپذیرند توان انجام رسالت تاریخی خود و دستیابی به مطلوب های خویش را نخواهند داشت .

حذف معلمان معترض و منتقد و تحت تاثیر دشمن دانستن آن ها نیز  نیز فقط پاک کردن صورت مسئله و بردن آتش به زیر خاکستر است تا هنگامه ای دیگر رخ بنماید .

گفت و گوی  معلمان با هم و با دولت و تصمیم گیران و پذیرش تکثر و تلاش برای حضور همه جریان ها و  اندیشه ها ضرورت امروز آموزش و پرورش است .

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید