طالبان بار گذشته در زمان حاکمیت‌شان در افغانستان بر موسیقی محدودیت وضع کردند و حالا هم در تلویزیون ملی افغانستان موسیقی پخش نمی‌شود شماری از رسانه‌های تصویری و صوتی نیز با چنین وضعیتی روبه‌رو هستند، اما در شماری رسانه‌های دیگر به گونه محدود نشر می‌شود.
در این رسانه‌های خصوصی برخی‌ها خود را سانسور کرده، اما مسئولان و کارمندان شماری از رسانه‌ها در برخی ولایات گفته بودند که این محدودیت از سوی مسئولان محلی بر آنان وضع شده است. طالبان با چنین کارهای و با منع کامل نواختن و گوش دادن موسیقی بزرگترین ضربه را بر پیکر موسیقی افغانستان وارد ساختند.
هر چند ظاهراً طالبان این بار موسیقی را در محافل عروسی منع نکرده اند اما مردم و آوازخوانان خود هراس دارند و این کار را نمی‌کنند.
با وضعیت بد پیش آمده در این روزها، نگرانی‌ها نیز نسبت به همه چیز زیاده شده است. از نگرانی به خاطر از دست رفتن همه‌ای دست‌آوردهای بیست ساله گرفته تا آزادی زنان و حقوق بشر و هم‌چنین پیشرفت‌ها در زمینه موسیقی و سینما و دیگر چیزها. من در این نوشته تصمیم دارم از وضعیت موسیقی بنویسم. از موسیقی در دوران پیش از طالبان، در زمان طالبان و هم‌چنین پس از طالبان و نیز نگرانی‌های هنرمندان موسیقی به خاطر آمد آمد طالبان در روزهای پیش رو.
وضع موسیقی قبل از طالبان
جدای از گروه‌های محلی و خوانندگان که در محلات‌شان با سازهای محلی و مواد ابتدایی به خواندن می‌پرداختند اولین گروه موسیقی آماتور در سال‌های 1963 و 1964 در کشور تاسیس شد. به گفته‌ای منابعی که در این زمینه وجود دارد ایده ایجاد این گروه از ظاهر هویدا و عزیز آشنا از هنرمندان محبوب کشور بوده است. آقا محمد کارگر، احمد شاکر، چترام سانی، سید حبیب علوی، کبیر هویدا و یونس موسیق‌یار از دیگر کسانی بوده اند که در این گروه فعالیت داشته اند. طالبان با ایجاد کردن وزارت امر به معروف و نهی از منکر یکی از اهداف‌شان را نابود کردن موسیقی که به گفته آن‌ها از آلات شیطانی به حساب می‌آمد، برشمرده بودند .
احمد ظاهر خواننده سبک پاپ نیز یکی از پیشکسوتان موسیقی در افغانستان شناخته می‌شود. او به دلیل این‌که فرزند نخست وزیر آن زمان بوده نیز می‌توانسته در این راه پیش قدم و یکی از پرچم‌داران این راه باشد. کارهایی که احمد ظاهر در این عرصه انجام داده، توانسته است درهای بسیاری به روی جوانان علاقه مند به موسیقی بگشاید. گروه‌های مانند «باران» و «چهار برادران» بعدتر ایجاد شده که آن‌ها هم نحوی بر موسیقی و پیشرفت آن در کشور موثر بوده است.
البته در این موج بزرگ که هنرمندان بسیاری از آن سربرآوردند، نقش رادیو تلویزیون ملی افغانستان را نمی‌توان نادیده گرفت. رادیو تلویزیون ملی یکی از بزرگترین معرف هنرمندان عرصه موسیقی در آن زمان بوده است. گروه‌های بسیاری در همین مکان تحت نظارت بزرگان موسیقی جون استاد زلاند به قله‌های بزرگی از موفقیت صعود کرده اند. استاد زلاند نیز یکی از کسانی بوده که در انقلاب بزرگ موسیقی کشور نقش بسیار مهمی داشته است.
( طالبان امارت اسلامی در انستیتو موسیقی افغانستان، آلات موسیقی را تخریب کردند)
وضع موسیقی در زمان طالبان
در واقع با ورود مجاهدین و شروع جنگ‌های داخلی وضعیت موسیقی در کشور تیره و تار شد. گرچند حکومت مجاهدین عملا موسیقی را در کشور حرام و غیر قانونی اعلام نکرده بود، اما زمینه‌ای هم برای پیشرفت موسیقی و نواختن آن در رادیو تلویزیون ملی و دیگر ساحات کشور نگذاشته بود. در همین زمان بسیاری از هنرمندان موسیقی به دلیل نبودن زمینه کار در کشور، مهاجرت کردند و بخشی بزرگی از آن‌ها دیگر هیچ وقت به وطن برنگشتند. با آمدن طالبان اما وضعیت کلا فرق کرد. مبارزه با موسیقی کاملا سازمان یافته شد و برای نوازندگان و شنوندگان موسیقی جرم‌انگاری شد.
طالبان با ایجاد کردن وزارت امر به معروف و نهی از منکر یکی از اهداف‌شان را نابود کردن موسیقی که به گفته آن‌ها از آلات شیطانی به حساب می‌آمد، برشمرده بودند. دیدن تلویزیون، گوش دادن رادیو و شنیدن موسیقی از بدترین گناهانی بود که یک نفر نباید در آن زمان انجام می‌داد. وزارت امر به معروف و نهی از منکر به دلایلی در آن زمان به اندازه‌ای قدرتمند شده بود که به گفته‌ای منابع، وزیر خارجه آن زمان طالبان از ترس این وزارت در زیر زمین و پشت درهای بسته تلویزیون نگاه می‌کرد.
ملا عمر در یکی از توصیه‌های خود به تمام کارمندان ملکی و نظامی امارت، به تاریخ ۱۴۲۲/۵/۳ ابلاغ نموده بود که: «… تمام نظام ما و شما به سبب همین وزارت استوار است ؛ اگر خدا ناخواسته در کارهای این وزارت سستی رونما گردد ما و شما هم مانند سایر حکومت‌ها فنا خواهیم شد.»
تاریخ نگاران و شاهدان می‌گویند، طالبان در آن زمان کست‌ها و ضبط صوت‌ها را در چهار راه‌ها و مکان‌های عمومی به دار می‌آویختند تا به مردم بفهمانند که موسیقی حرام است و بینندگان و شنوندگان این آله شیطانی هم به این وضعیت سردچار خواهند شد. آن‌ها باور داشتند و در تبلیغات‌شان هم مدام به این موضوع اشاره می‌کردند که روز آخرت در گوش شنوندگان موسیقی سرب مذاب ریخته خواهد شد.
تا ختم دوره طالبان دیگر هیچ موسیقی‌دان و آوازخوانی در کشور فعالیت نمی‌کرد. در رادیوها نیز موسیقی جایش را به نعت شریف داده بود که نعت‌ها هم بیشتر در توصیف پیروزی‌های طالبان و عذاب قبر و وصف پیامبر و خلفا بود.
در این مدت جمع بزرگی از خوانندگان و موسیقی‌دانان مطرح کشور مهاجر کشورهای بیرونی شدند. در طول حکومت طالبان در افغانستان، کمتر کشوری در اروپا بود که موزیسین‌های افغان در آن پناهنده نشده باشد. پراکنده شدن اهل موسیقی و نبود یک چتر بزرگ حمایتی باعث شد که اهل موسیقی افغانستان دیگر نتوانند پرشور به راه‌شان ادامه دهند. مهم‌ترین آوازخوان‌های افغانستان مثل استاد ناشناس، ظاهر هویدا، استاد مهوش، احمد ولی، جلیل احمد زلاند و رحیم مهریار هرگز نتوانستند حتا جایگاه گذشته خود را احیا کنند، چه رسد به این‌که از آن فراتر روند.
طالبان با چنین کارهای و با منع کامل نواختن و گوش دادن موسیقی بزرگترین ضربه را بر پیکر موسیقی افغانستان وارد ساختند. ضربه‌ای که تابعدها بر پیکر موسیقی این کشور باقی ماند و هیچ کسی نتوانست جای خالی بزرگان موسیقی آن زمان را پر کند.
***
بیوگرافی فریدالله ادیب آیین، هنرمند نقاش پیشکسوت افغانستان
فریدالله ادیب آیین (زاده 16 آبان 1344 در شهر باستانی هرات) اهل افغانستان سیاستمدار، منتقد، مهندس، مخترع، نوآورخلاق، کارآفرین، هنرمند نقاش، پژوهشگر، محقق و بیان گذار موزه راه لاجورد و مالک مجموعه فرهنگی و تاریخی افغانستان ساکن ایران است. ادیب آیین از نقاشان پیشگام جنبش هیجان‌نمایی، انتزاعی در هنر پسا مفهومی و نبوغ او بخصوص برای افغانستان بارز شناخته شده است. وی برای نقاشی های خود با تکنیک (کنشی، کششی، پاششی) منحصر به فرد خود را دارد. مجموعه هنری ادیب آیین آثار تابلو های نقاشی نصرالله سروری گنجنیه هنری پیام آور موضوعات (فرهنگی، ادبی، تاریخی، اجتماعی، سیاسی، فلسفی) و حقایق در تمامی زوایای افغانستان در گذر تاریخ معاصر به تصویرکشیده است. ادیب آیین به خاطر داشتن مجموعه ای از آثار هنری، فرهنگی و تاریخی افغانستان اشتهار یافته مجموعه وی مورد توجه بسیاری از موزه های مهم جهان به ویژه کشور های منطقه خاورمیانه قرار گرفته است. مجموعه هنری ادیب آیین از طرف اداره کل موزه های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران تحت عنوان «مجموعه راه لاجورد» موزه خصوصی ثبت گردیده است. عمده دارایی ادیب آیین را مجموعه او را تشکیل می‌دهد که بالغ سیصد میلیون دلار ارزش دارد.
ادیب آیین بین دهه 60 و 70 چهار اختراع داشته است و در ۱۶ خرداد ۱۳۷۰ اختراع ماشین جوش و پرس پلاستیک به پارچه به وسیله امواج رادیویی برای اولین بار در جهان به شماره ثبت (۲۴۳۲0) را به نام خود به مدت بیست سال ثبت کرد و با اخذ گواهی اختراع از اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی را از (ایران) دریافت کرده است فریدالله ادیب آیین در دهه هفتاد به کار آفرینی مجری و طراح سیستم های مخابراتی مبدل تلفن همراه به ثابت برای شرکت مخابرات ایران به مدت شش سال پرداخت. ادیب آیین مجری چندین پروژه نوآوری بوده است و اکنون به تحقیقات توسعه هوشمند سازی کنترل آبیاری گیاهان کشاورزی طبق استاندارد های پنمن مانتیث (ASCE) فائو پرداخته است.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان