این روزها که خرید کتاب کم کم به فراموشی سپرده شده، اگر سری به کتابفروشی ها و دکه های کتاب بزنیم؛ کم نمی بینیم قفسه هایی پر شده از کتابهای روانشناسی بازاری و زرد و در خوشبینانه ترین حالت روانشناسی مثبت گرا. در فضای مجازی هم افراد بی شماری هستند که مطالب زیادی در راستای مثبت اندیشی و روانشناسی تیپ شخصیت و فال و ... به اشتراک می گذارند.
فراوانی این تیپ نوشته ها آن قدر زیاد شده است که اکنون عامه مردم ایران روانشناسی را با همین نوشته های بی منزلت می شناسند.
"روانشناسی علمی جایگاه خود را از دست داده است".
اگر امروزه از هر ایرانی پرسیده شود به چه چیزی علاقه دارید بی شک یکی از علایق آنها روانشناسی است....اما کدام روانشناسی؟ عموما منظورشان این مدل نابه هنجار روانشناسی هست که من اسمش را روانشناسی زرد و بازاری می گذارم.
حال سوال این است که کارکرد این مطالب و مهمتر از آن علل گرایش مردم به آن چیست؟
اگر به محتوای این گونه مطالب که اکثرا مثبت اندیشی را ترویج می دهند بیاندازیم؛ متوجه خواهیم شد که این گونه مطالب در پی تربیت انسانی خاص هستند: مثبت اندیشی نه تنها نمی تواند باعث بهبود وضعیت یک جامعه شود بلکه جامعه را محافظه کار هم می کند.
انسانی محافظه کار که انتقادش به جامعه یک نوع بیماری و جامعه ستیزی تلقی می شود !
در مکتب روانشناسی بازاری موفقیت و مثبت اندیشی ارج نهاده می شود. اما کدام موفقیت؟ موفقیتی که با تلاش استثنایی فردی به دست می آید. به فرد گفته می شود:
"خودت عامل موفقیت خودت هستی در هر شرایطی. به راحتی می شود با تلاش فردی استثنا شد : بيل گيتس شدن، استيو جابز شدن. آنها هم از هیچ شروع کردن. تو هم مي تواني موفق باشي. تمام چيزها به خودت برمي گردد، ساختارهای اجتماعی بیرونی بي معناست، فقط ذهن و فکرت مشکل دارد. نابرابري ها، فسادها، اختلاس ها، كلاهبرداري ها، هيچ چيز مهم نيست. روان و ذهنت مشکل دارد باید خودت را اصلاح کنی تا موفق باشی.. "
روانشناسی مثبت گرا به خوبی برای سرپوش گذاشتن بر عوامل کلان و نادیده گرفتن ساختارهای بیمار سیاسی و اجتماعی و فساد های پشت پرده طبقه سرمایه دار و مراکز قدرت به کار برده می شود.
آنچه مارتین سلیگمن به عنوان مبدع روانشناسی مثبت گرا در نظر داشت توجه به توانمندی انسانها بود ولی متاسفانه امروزه به عنوان مخدری برای ذهن توده ها استفاده می شود .
متاسفانه امروزه در شبکه های مجازی درصد قابل تاملی از محتوا به این گونه مطالب اختصاص داده شده است. هزاران کانال تلگرامی به ترویج روانشناسی زرد و بازاری می پردازند.
همچنين اين دروغ ها در بازار نشر در ايران توانسته است در آگاهي عموم ريشه كند و با بازي با عبارات علمي مانع از ايجاد تفكري انتقادي نسبت به اجتماع در نزد مردم عادي شوند.
روانشناسی زرد مسائل سياسي، اجتماعي و تاريخي را به فرد فرافكني مي كنند. آنچه اتفاق مي افتد بي توجهی محض نسبت به عوامل كلان است.
به نظر می رسد هرگز این گونه استدلالهای مثبت اندیشی و موفقیت به مرحله آزمون نرسیده اند ولی افراد کورکورانه به آنها ایمان دارند.
سوال این است اگر مثبت اندیشی چاره همه مشکلات است پس چرا کارگران با مثبت اندیشی با وضعیت معیشت بهتری مواجه نمی شوند؟
آیا محیط زیست با مثبت اندیشی به وضعیت بهتری باز می گردد؟
توحش دنیای سرمایه داری غرب با مثبت اندیشی کم می شود؟
بنیاد گرایی اسلامی در خاورمیانه کم رنگ می شود؟
فساد، فحشا، فقر و بیکاری با مثبت اندیشی از بین می روند؟
به نظر می رسد مثبت اندیشی نه تنها نمی تواند باعث بهبود وضعیت یک جامعه شود بلکه جامعه را محافظه کار هم می کند.
به راستی چرا به جای مثبت اندیشی فرهنگ پرسشگری را در جامعه باب نکنیم؟
صفحه facebook
صدای معلم، صدای شما
با ارائه نظرات، فرهنگ گفت‌وگو و تفکر نقادی را نهادینه کنیم.