در دوره های مختلف آموزشی مدارس نقاط مختلف جهان به دانش آموزان چه آموزش هایی داده می شود؟

مقدمه
محتوای آموزشی ، حیطه های فراگیری علوم مختلف توسط دانش آموزان را مشخص می سازد تا بر اساس آن و با توجه به ذوق و علاقه و استعداد ، برای شغل آینده خود تصمیم بگیرند. البته هر جامعه ای می بایست شرایط قبل ، ضمن و بعد این جریان را با تنظیم برنامه ای مدون و با اهدافی از پیش تعیین شده ، مشخص سازند و گر نه تمامی انرژی و سرمایه مصرف شده ، به بیهودگی هدر خواهد رفت . مشخص کردن مشاغل مورد نیاز و هدایت آموزش بدان سو با همکاری مراکز عالی آموزشی و دانشگاه ها ، از وظایف دو وزارتخانه آموزش و پرورش و آموزش عالی است. این دو باید قادر باشند تا با جذب و تربیت نیروهای ماهر به اقتصاد کشور یاری رسانند.

در واقع دانش آموزان داده های این دو وزارتخانه برای ارائه ستاده ای به نام متخصصین و کارشناسان رشته های گوناگون به جامعه هستند. پس می بایست ظرفیت ها و پتانسیل های بالقوه استعدادهای کودکان و نوجوانان را در مدرسه به خوبی آموزش ، تقویت و شکوفا سازیم تا زمان برداشت محصول ، به اغیار وابسته نشویم.
تنوع و تعداد آموزش علوم مختلف در مدارس کشورهای مختلف برخاسته از ویژگی های بومی و یا شناخته شده جهانی آنان و یا بر اساس بِسترهای بالقوه و طبیعی موجود است. مثلا در کشوری که بنادر و کشتیرانی محور حرفه اصلی مردم آن است ، دروسی چون کشتی سازی و یا صنعت ماهیگیری ، بیشتر آموزش داده می شود و یا در کشوری که اساس تکنولوژیک از آنجا به جهان صادر می شود به دروس ریاضی و فنی و الکترونیک و.... بیشتر توجه می شود .
برخی از کشورها ، فقط دروس اجباری به دانش آموزان ارائه می دهند و برخی ترکیبی از اختیار و اجبار . تجربه هر معلمی ، گواه بر این ادعاست که دروس عملی و هنری ، بیشتر مورد توجه دانش آموزان قرار می گیرد. شاید زمانی که سایه وحشتناک نمره به عنوان اساسی ترین نقش برای قبولی از یک درس حذف می شود ، شور و شوق دانش آموزان برای یادگیری نیز بیشتر می گردد. یا چون انتخاب درس توسط خود دانش آموز به منزله احترام و اعتماد به توانایی و میل او ، با آغوشی باز استقبال می شود.
دروس اختیاری در مدارس و دانشگاه های ما ، واحدهایی غیرتخصصی و در عین حال اجباری هستند که می بایست پاس شوند ، لذا جذابیت زیادی برای گرایش دانش آموزان و دانشجویان ندارند. در ضمن این دروس تنوع رغبت انگیزی نیز ندارند.

در ادامه بحث ، با موضوعاتی آشنا خواهید شد که مدارس کشورهای مختلف جهان ( 9 کشور ) ، به کودکان و نوجوانان خود در دوره های مختلف ، آموزش می دهند. می توانید موقعیت خود را با هر یک از این کشورها ، مقایسه کنید و تفاوت ها را استنباط نمایید. چه تفاوت های حین جریان آموزش در این مدارس را و چه تفاوت های اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی شرایط فعلی آن کشور را با کشور خود.

ژاپن
"در مدارس ابتدایی ژاپن ، به دانش آموزان زبان ژاپنی (نه تنها زبان مدرن ژاپنی بلکه نسخه های باستانی و میانه) ، خطاطی ، شعر ، حساب ، مطالعات طبیعی ، مطالعات اجتماعی (اخلاق ، تاریخ و نزاکت) ، موسیقی ، هنرهای تصویری ، آموزش جسمانی و خانه داری آموزش داده می شود.
در دوره راهنمایی ، آموزش های جدیدی مانند علوم کامپیوتر و IT ، علوم طبیعی (فیزیک ، شیمی ، زیست شناسی ، زمین شناسی به صورت ترکیبی) ، اصول اولیه داشتن زندگی سالم ، تاریخ ، زبان انگلیسی (به کمک افرادی که زبان مادری شان انگلیسی است) و چندین موضوع انتخابی دیگر اضافه خواهد شد.
در دبیرستان های ژاپن ، علاوه بر آموزش های قبلی ، دو رشته تخصصی و الزامی دیگر نیز وجود دارد: علوم انسانی و علوم طبیعی . هدف اصلی از آموزش در این مقطع وارد شدن به دانشگاه بوده و به همین دلیل است که دانش آموزان بقیه رشته ها را به سلیقه خود انتخاب می کنند. برای مثال دانش آموزان می توانند رشته های کشاورزی ، صنعت ، تجارت ، ماهیگیری ، آموزش پزشکی ، رفاه ، زبان های خارجی و .... را انتخاب نمایند.
( ژاپن کشور ادب و احترام است و کتب اجتماعی آنان به جای پرداختن به تعاریف گنگ از مفاهیم و واژه های تخصصی ، به آموزش اخلاق ، نزاکت می پردازد. آنان آموزش هنر و موسیقی و خانه داری !! را از دوره ابتدایی آغاز می کنند. آموزش IT و کامپیوتر را همانند ما بعد اشتغال و ضمن تدریس ، به معلمان آموزش نمی دهند ، بلکه به دانش آموزان دوره راهنمایی آموزش می دهند . اصول اولیه داشتن زندگی سالم را نیز از دوره راهنمایی آموزش می دهند تا سلامتی خانواده ها و جامعه را تضمین نمایند. )"

عربستان سعودی
"موضوعات اجباری در مدارس عربستان سعودی شامل دروس مذهبی و علوم طبیعی (زیست شناسی و فیزیک) است. اما علوم انسانی مانند تاریخ و یا مطالعات اجتماعی در مدارس خصوصی عربستان تدریس نمی شوند"

( اطلاعات کشور عربستان به تازگی در دسترس علاقه مندان قرار می گیرد و محدودیت آموزش در این کشور هنوز گواهی بر جریان قید و بندهای استبدادی و دیکتاتور مآبانه پادشاهان سعودی است. حذف علوم انسانی در این کشور ، شاهدی بر این ادعاست که چقدر به ارزش ها و وجود انسانها ، بی توجه اند.)

ایرلند
"در مدارس ایرلند تنها دو آموزش اجباری وجود دارد : زبان انگلیسی و ریاضی و در برخی مدارس نیز آموزش زبان ایرلندی اجباری شده است. مابقی رشته ها و موضوعات آموزشی انتخابی بوده و دانش آموزان در مورد موضوعات و رشته هایی که دوست دارند در ادامه زندگی خود به آنها بپردازند تحقیق و مطالعه می کنند. آن ها می توانند از بین ۳۴ موضوع مختلف انتخاب کنند ، موضوعاتی مانند حسابداری ، تجارت ، مدیریت ، موسیقی ، نقاشی ، خانه داری ، کار با چوب ، IT ، زبان های خارجی ، کشاورزی ، تئاتر و ....

( سومین جزیره بزرگ اروپا و بیستمین جزیره بزرگ جهان با 6 میلیون نفر جمعیت ، اختیار و آزادی انتخاب را به دانش آموزان خود داده است تا به جز دو دس اجباری ریاضی و زبان انگلیسی ، به انتخاب بر اساس ذوق و علاقه و استعداد خود زنند. تصور می کنم که چنین آزادی در حین آموزش به تربیت انسانهای آزادیخواه و مبارز علیه زور و تحمیل بیگانه در این جزیره کوچک ، منجر می شود.)"

ایالات متحده آمریکا
"در ایالات متحده موضوعات آموزشی اجباری در دوره دبستان شامل ریاضی ، خواندن و نوشتن ، آشنایی با علوم طبیعی و تاریخ محلی است.
موضوعات در دوران راهنمایی شامل ریاضی ، زبان ، علوم طبیعی (ترکیبی از شیمی ، زیست شناسی و فیزیک) ، علوم اجتماعی (تاریخ) و آموزش جسمانی (ورزش) است. علاوه بر این امکان انتخاب موضوعات گسترده دیگری مانند روانشناسی ، علوم قضایی ، روزنامه نگاری ، علم بیان ، کار با چوب ، آشپزی و غیره نیز وجود دارد.
موضوعات اجباری در دوره دبیرستان شامل ریاضی ، ادبیات ، علوم طبیعی (یک سال شیمی ، یک سال زیست شناسی و یک سال فیزیک) ، علوم طبیعی (تاریخ و ساختار ایالتی) و آموزش جسمانی است. علاوه بر این موضوعات ، رشته های انتخابی دیگری نیز مانند بازیگری ، آموزش جسمانی ، آناتومی ، آمار ، علوم کامپیوتر ، تکنولوژی محیطی ، زبان های خارجی ، نقاشی ، مجسمه سازی ، عکاسی ، فیلم برداری ، تئاتر ، ارکستر، رقص ، گرافیک ، طراحی وب ، روزنامه نگاری ، ویرایش سالنامه ، کار با چوب یا تعمیر خودرو نیز وجود دارد. فهرست رشته ها و آموزش های انتخابی از مدرسه ای به مدرسه دیگر متفاوت است."

( تنوع دروس اجباری و اختیاری در این کشور ، باعث توانمندی در تربیت نیروهای متخصص بیشتر حوزه های علمی گردیده است . تفکیک سه علم زیست شناسی ، شیمی و فیزیک و آموزش هر یک برای یک سال تحصیلی متفاوت ، اهمیت هر رشته را جداگانه مشخص می سازد و دانش آموزان آمریکایی بر خلاف کشور ما که به ترکیب علوم متفاوت ، اهتمامی وافر دارد ، متوجه این تفاوت ها می شود. در کشور ما کتاب علوم اجتماعی ترکیبی از تاریخ ، جغرافیا ، و مدنی است که نه معلم تخصص هر سه را یک جا دارد و نه دانش آموز متوجه حدود و ثغور این علوم مختلف می شود. این مشکل در آینده نیز برای او دشواری هایی بوجود خواهد آورد. کتاب علوم نیز ترکیبی از زیست شناسی و فیزیک و شیمی است. )

استرالیا
"در مدارس ابتدایی استرالیا ، جدای از موضوعات پایه مانند حساب ، زبان مادری ، آموزش جسمانی ، محیط و دروس خلاقیت ، کودکان باید نحوه سخنرانی در ملاء عام را نیز یاد بگیرند.
در دوره راهنمایی نیز آموزش انگلیسی ، ریاضی ، تئوری احتمالات ، سواد کامپیوتر ، مطالعات اجتماعی ، تاریخ ، جغرافیا ، زیست بوم شناسی ، هنر (رقص ، فیلم ، موسیقی و نقاشی) ، آموزش جسمانی و علوم (از جمله شیمی ، فیزیک و ستاره شناسی) اجباری هستند.
در دوران دبیرستان نیز دانش آموزان اصول پایه حرفه مورد علاقه خود در آینده را یاد گرفته و با موضوعاتی مانند حسابداری ، IT ، اقتصاد و ..... آشنا می شوند و انتخاب های بسیار متنوعی دارند. علاوه بر این ، کسانی که کلاس یازدهم و دوازدهم هستند برنامه های کارورزی در شرکت ها نیز خواهند داشت. بعد از پایان امتحانات پایانی ، این دانش آموزان می توانند وارد بازار کار شوند. در استرالیا آزادی های زیادی برای دانش آموزان در نظر گرفته می شود و هیچ باشگاه ورزشی در مدارس وجود ندارد. حتی کلاس ها در هوای آزاد برگزار می شوند و اگر باران ببارد کلاس ها تعطیل خواهند شد. دانش آموزان دوره دبیرستان در صورتی که مدرسه آن ها نزدیک ساحل باشد می توانند دروس موج سواری را نیز انتخاب کنند."

( آموزش در هوای آزاد و تعطیلی مدارس در صورت ریزش باران !! وجود برنامه های کارورزی جهت ورود مستقیم به بازار کار و اشتغال ، بدون هر دادن عمر خود در آرزوی قبولی از دانشگاه آن هم حتما در رشته ...... !! آموزش زبان مادری و مهارت سخنرانی به دانش آموزان دوره ابتدایی !
آموزش زبان مادری در کشور ما یک تابو محسوب می شود که با اهداف نظام سیاسی در می آمیزد . نه تنها هیچ همّتی برای آموزش زبان مادری نیست ، حتی رسانه های شفاهی و کتبی برای گویش آن مدت زمان محدود و معینی برای خود دارند.
آموزش ستاره شناسی در دوره راهنمایی که رؤیای بسیاری از نوجوانان در این دوره سیر در کهکشانها و ستاره ها و سیاره هاست. اما آنان را به همان رؤیا پردازی محکوم می سازیم تا در عرض یک دو سال آینده ، خود دانش آموز متوجه غیرممکن بودن تحقق آرزویش را درک کند.)

اسپانیا
"در دوره ابتدایی در مدارس اسپانیا ، آموزش زبان اسپانیایی ، ادبیات ، علوم طبیعی ، آموزش جسمانی ، ریاضی ، یک زبان خارجی و یک رشته هنری اجباری است که این رشته هنری معمولا موسیقی بوده و در سطح عالی به دانش آموزان آموخته می شود. در پایان این دوره ، دانش آموزان می توانند چند آلت موسیقی را با سطحی از تسلط بنوازند. یکی از پرطرفدارترین سازها فلوت است زیرا حمل آن برای کودکان آسان تر از دیگر آلات موسیقی است.
در دوره راهنمایی ، آموزش های بیشتری در زمینه علوم اجتماعی ، جغرافیا ، تاریخ ، گرافیک و هنرهای پلاستیکی ، موسیقی و تکنولوژی (سه مورد آخر هر کدام برای یک سال) به دانش آموزان ارائه خواهد شد.
در دبیرستان های اسپانیا نیز هر دانش آموز ۳ موضوع اضافی دیگر در یک رشته را انتخاب خواهد کرد. در دبیرستان های اسپانیا تنها ۴ رشته اصلی وجود دارد: علوم انسانی ، تکنولوژی ، علوم طبیعی و هنر."

( نقش موسیقی در زندگی و کاتالیزور یادگیری دانش آموزان در جریان آموزش تمامی دروس ، انکارناپذیر است. تابوهای کشور ما بسیار است که یکی از مهمترین آنها موسیقی است. که البته بیشتر از نداشتن علم موسیقی و عدم شناخت تخصصی آن برمی خیزد. و گر نه ، ارزش ذاتی موسیقی از سوی هر علمی واقعیتی اثبات شده است. چون طبیعت بزرگ ترین نماد موسیقی است. جایگاه آموزش تکنولوژی نیز در بین دروس مدارس ما خالی است که بیشتر کشورها با این آموزش به دانش روز متصل می شوند. )

چین
"موضوعات اجباری در مدارس دوره ابتدایی چین شامل ریاضی ، زبان چینی ، یک زبان خارجی بوده و موضوعات انتخابی نیز شامل نقاشی ، موسیقی و آموزش های جسمانی است.
در مدارس راهنمایی و دبیرستان های چین نیز درس های بیشتری در حوزه علوم (فیزیک ، شیمی و زیست شناسی به صورت ترکیبی) ، مطالعات اجتماعی ، مهارت رایانه و علوم کامپیوتر تدریس می شود. هر ساله سطح پیچیدگی و تعداد موضوعات پایه افزایش یافته که باعث می شود مدارس چین یکی از سخت ترین فرم تحصیلی در جهان را دارا باشند که استرس فراوانی به دانش آموزان وارد می کند."

( اختیاری بودن آموزش جسمانی یا ورزش در دوره ابتدایی ، جای تأمل دارد. توجه به توانایی ها و یا گرایشات فردی برای این درس ، این سئوال را در ذهن برمی انگیزاند که پس چرا کشور چین قادر به درو کردن مدال های پرتعداد المپیک های جهانی است ؟ لابد کانال های دیگر برای ترغیب کودکان به ورزش در این کشور وجود دارد. دروس ابتدایی بسیار محدود است و برخلاف ما اصرار به یادگیری زود هنگام تمامی علوم در همین دوره ندارند. در واقع در این کشور آموزش علوم مختلف ، در هر دوره پخش می شود و یک ماده درسی لزوما از کلاس اول ابتدایی تا کلاس دوازدهم ، آموزش داده نمی شود. برخی دروس در دوره ابتدایی و برخی راهنمایی و برخی دیگر در دبیرستان. که نکته ای قابل تأمل است!! )

بریتانیا
"در مدارس ابتدایی بریتانیا ، کودکان با زبان انگلیسی ، ریاضی ، تاریخ ، جغرافیا ، موسیقی ، تکنولوژی صنعتی و هنر آشنا می شوند و لیست نهایی موضوعات توسط والدین انتخاب و تهیه می شود.
بعدها در دوره راهنمایی و دبیرستان موضوعاتی مانند دین (اخلاق و دیدگاه ادیان) ، جغرافیا ، علوم طبیعی ، علوم کامپیوتر و همچنین موضوعات زیادی که توسط دانش آموزان انتخاب می شوند به این فهرست اضافه خواهد شد. از این موضوعات انتخابی می توان به آشپزی ، موسیقی ، روانشناسی ، عکاسی ، رقص ، تئاتر ، وکالت ، امنیت اجتماعی ، حسابداری ، هنر و نقاشی ، علم دریا شناسی ، مسافرت و توریسم اشاره کرد."

( آموزش تکنولوژی از دوره ابتدایی ، ویژگی ممتاز بریتانیاست. انتخاب نهایی دروس توسط والدین وجه تمایز دیگری است که عاملی به نام ناتوانی کودک به دلیل کم تجربه بودن را حذف می نماید. در دوره راهنمایی و متوسطه به آموزش دین می پردازد منتهی با خمیرمایه اخلاق و دیدگاه های ادیان مختلف ، جهت شناخت بیشتر و قدرت انتخاب دانش آموز. تنوع موضوعات انتخابی زیاد و جذاب برای دانش آموزان است.)

روسیه
"در مدارس ابتدایی روسیه ، کودکان آموزش ریاضی ، علوم طبیعی ، زبان روسی ، انتخاب یک زبان خارجی ، نقاشی ، موسیقی ، آموزش جسمانی و شطرنج (گزینه ای انتخابی که از سال ۲۰۱۸ در بسیاری از مدارس رواج یافته است) دریافت می کنند.
برنامه درسی دوران راهنمایی نیز شامل زبان و ادبیات روسی ، یک زبان خارجی ، جبر ، زمین شناسی ، انفورماتیک ، تاریخ ، علوم اجتماعی ، جغرافیا ، تاریخ طبیعی ، زیست شناسی ، فیزیک ، شیمی ، اصول زندگی سالم ، آموزش جسمانی و کار دستی است.
در دوره دبیرستان نیز در مدارس روسیه ، دانش آموزان در زمینه طراحی مکانیک ، ستاره شناسی و فرهنگ هنری جهان آموزش های مضاعفی دریافت می کنند. در بسیاری از مدارس ، دانش آموزان کلاس دهم و یازدهم در یک حوزه از ۴ رشته خاص تحصیل می کنند: علوم انسانی ، تکنولوژی ، ریاضی و رشته های اجتماعی- اقتصادی . سطح و مقدار دروس در موضوعات اجباری در این کلاس ها متفاوت است. برای مثال در رشته ریاضی ، تعداد دروس مربوط به ریاضی و فیزیک بیشتر خواهد بود در حالی که تعداد دروس ادبیات کمتر است.
سیستم آموزشی در روسیه کاملاً متحد است و هیچ برنامه درسی خصوصی و انتخابی در مدارس برای دانش آموزان وجود ندارد. با این وجود در برخی مدارس و مناطق ، آموزش های بیشتری به دانش آموزان داده می شود. برای مثال در مناطقی که تنوع قومیتی وجود دارد، درس هایی مربوط به زبان و ادبیات محلی ارائه می شود. در برخی از مناطق نیز مانند جمهوری باشقیرستان ، آموزش های بسیار خاصی مانند زنبورداری داده می شود." (1)

( دروس ارائه شده در روسیه ، اختیاری و خصوصی نیست و همه مدارس به طور مشترک و متحد ، دروسی مشخصی را آموزش می دهند. تنوع دروس زیاد ، و نوع دروس سه دوره تحصیلی ، تقریبا متفاوت از هم هست. )

جمع بندی
اهمیت به آموزش تاریخ و تکنولوژی و IT از ویژگی های بیشتر این کشورهاست. آنان با آموزش تاریخ ، استقلال و آزادی کشور خود را با تمام رخدادهای تلخ و شیرین سپری شده به کودکان آموزش می دهند تا فردا فردی وطن دوست تربیت شود و از بیان واقعیت های شکست ، بیمی ندارند چون معتقدند که تمامی رویدادهای تاریخی همچون عمر یک سالمند ، زندگی شده است و با انکار ما ، واقعیت آن حذف نمی شود.
آموزش تکنولوژی برای جا نماندن از رقابت توسعه یافتگی به دانش آموزان آموزش داده می شود تا هر یک قابلیت ارزش افزوده در آن را داشته باشند. هر درس ، لزوما در هر سال تحصیلی تکرار نمی شود و به نوع آموزش و یادگیری دانش آموزان خود ایمان دارند. ضرورت ندارد یک دانش آموز تمامی علوم را از کلاس اول ابتدایی تا دوازدهم دبیرستان بخواند. در هر دوره دروسی مجزا و خاص ارائه می شود و از انباشت حجم و محتوای کتب درسی پرهیز می کنند ، لذا مقوله کمبود معلم را نیز هر ساله به عنوان بازدارنده جریان آموزش ندارند.

مهمترین ویژگی دیگر آموزش در این کشورها آن است که از محدودیت جنسی تبعیت نمی کند و آموزش آشپزی و یا خانه داری و....... برای تمامی دانش آموزان انجام می گیرد.
آموزش و پرورش ما نیازمند یک تغییر اساسی در ساختار خود است و گر نه ، هیچ روزنه ای برای رهایی خود از ماندگاری عیوب آشکار و ضمنی نخواهد داشت. باید باور تغییر را در خود ایجاد و اراده ای توصیف ناپذیر جهت اجرای آن داشته باشد. امید که از هدر رفت سرمایه های ملی ، بیشتر از این بپرهیزید و تحول فرهنگی را در دستور کار خود قرار دهید.


1) سایت روزیاتو . برنامه آموزشی مدارس جهان . حسین علی پناهی . ۲۰ مهر ۱۳۹۷ .

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید