وظیفه ذاتی حراست در آموزش و پرورش چیست ؟!

  تقریباً در تمام سازمان ها  و ارگان ها بخشی به نام حراست وجود دارد که شرح وظایف خاص خود را دارد. آنچه بدیهی است این که نه تنها در ادارات کشور ما بلکه در ادارات تمامی کشورهای دنیا واحدی با نام حراست به عنوان یک بخش مهم فعالیت می کند. آموزش و پرورش نیز به عنوان یک سازمان دولتی فعال در حوزه های آموزشی و تربیتی که با قشر وسیعی از جامعه ارتباط دارد دارای واحد حراست می باشد. شرح وظایف و رفتار واحد حراست و به تبع آن نگرش به وجود آمده در کارکنان آموزش و پرورش و همچنین ارباب رجوعان این سازمان به این واحد مهم موضوع بحث مقاله ی حاضر است.
دستگاه حراست براساس ماده واحده قانون مصوب ۱۳۶۹/۲/۱۲ مجمع تشخیص مصلحت نظام بنیان نهاده شد و وظیفه ی خطیری را برعهده دارد. حراست در لغت به معنای پاسداری و مراقبت کردن می باشد. از لحاظ عرف اداری آنچه از آن حراست می شود اجزای مختلف تشکیلات است و از این اجزا در برابر اقسام مختلف انحراف های موجود مراقبت به عمل می آید.  واحد حراست در صورتی که از علم و تخصص بهره بگیرد با توجه به اشراف اطلاعاتی که نسبت به واحدهای مختلف یک سازمان دارد می تواند مشاور خوبی برای مدیران سازمان باشد که در این جا از حراست به عنوان چشم مدیر یاد می گردد(سایت دانشگاه تفرش، 1394؛ به نقل از حراست کل کشور).
در نمودار سازمانی حوزه ی مرکزی وزارت آموزش و پرورش، حراست به عنوان یک "مرکز حراست" زیر نظر مستقیم وزیر آموزش و پرورش  به فعالیت خود می پردازد (سایت وزارت آموزش و پرورش، 1397).

رییس مرکز حراست آموزش و پرورش در بیان شرح وظایف حراست آن را به چهار بخش تقسیم بندی نموده اند. وی حفاظت از کارکنان آموزش و پرورش در برابر آسیب ها را اولین بخش از وظایف حراست می دانند و حفاظت فیزیکی از تمام بناها و اماکن آموزش و پرورش را دومین بخش از وظایف این واحد بیان داشته اند. حفاظت و حراست در فضای مجازی که به حوزه ی فن آوری اطلاعات مربوط می گردد بخش سوم آن است.

 یکی دیگر از ویژگی های عملکردی حراست در دوره ی جدید پاسخگویی به رسانه ها و نیز حذف واسطه وایجاد شرایط سهل و آسان جهت ورود به اداره حراست برای ارائه طریق به فرهنگیان از دایره حراست به عنوان محرم، پناهگاه و هدایت کننده می باشد  قابل ذکر است که در این زمینه ی مهم حضور کارکنان و دانش آموزان در فضاهای اینترنتی و مجازی مد نظر است. و در چهارمین بخش از شرح وظایف واحد حراست  به حوزه ی حفاظت از اسناد اشاره نمودند. مراقبت از مدارک مکتوب و اسناد طبقه بندی شده و جلوگیری از جعل اسناد به ویژه جعل مدارک تحصیلی در این مقوله جای دارد. در بخش چهارم شرح وظایف حراست همکاری آموزش و پرورش با پلیس فتا و نیروی انتظامی ضرورت دارد تا از جعل اسناد پیشگیری به عمل آید(سایت وزارت آموزش و پرورش، 1396). در اولویت بندی وظایف حراست وزیر آموزش و پرورش ایجاد آرامش و حفظ آبروی معلم را اولین اولویت حراست می دانند و وی همچنین حراست را به چشمی نامحسوس تشبیه نمودند که مسائل برون و درون سازمان را رصد می نماید تا خطرات و تهدیدات را به فرصت تبدیل نماید(سایت وزارت آموزش و پرورش، 1396) . بنابرین واحد حراست حوزه ی وسیعی از وظایف حساس مرتبط با حفاظت از کارکنان و سیستم را برعهده دارد. رسیدن به این هدف مهم نیاز به مدیریت تخصصی و استفاده از پتانسیل های خبره در حوزه های مختلف را دارد.
درنگاه کلان به حراست ،امنیت نیاز مشترک همه ی انسان ها و عامل اصلی رشد فردی و اجتماعی است. رسول اکرم صلوات اله علیه امنیت و عافیت را دو موهبت بزرگ الهی می داند که غفلت از آن آسیب ها و ضررهای زیادی را برای مردم جامعه به بار می آورد. بنابرین امنیت و سلامت اداری در نظام های اداری کشور از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند و ضعف در این دو بعد موجب فساد اداری شده و کارآمدی سازمان و دولت ها را خدشه دار می سازد (حاجی زاده، 1393).
حراست اساس اصلی پایداری حکومت و اجرای عدالت است و سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، و امیر المومنان (علیه السلام) بهترین دلیل براهمیت این مساله است. وظیفه ی خطیر حراست،  پاسداری و مراقبت از کارکنان، سیستم و سازمان است تا نیروهای توانمند و معتقد در بستر سالم سازمان به ایفای وظایف خود بپردازند تا بدین سبب سیستم و درنهایت جامعه (کشور) بتواند پویایی و پایداری خود را حفظ نماید. به عبارتی دیگر در نگاه کلان، چشم انداز اصلی حراست حفظ و  پاسداری از نظام جمهوری اسلامی ایران است که از بعد اعتقادی این موضوع از بزرگترین واجبات محسوب می گردد. حفظ و حراست از امکانات و انسان های جامعه موجب پیشگیری از خطاها و انحرافات می گردد که در نهایت جامعه را به محصول کیفیت اجتماعی می رساند(محمدی مهر، 1396). بنابرین حراست در رویکرد کلان پاسداری از کل جامعه را برعهده دارد و حراست آموزش و پرورش به عنوان یک سازمان تربیت کننده ی نسل های تشکیل دهنده جامعه می تواند سهم بسیار بزرگی در وظایف حراست کل کشور ایفا نماید.

شرح وظایف واحد حراست روشن کننده ی نقش حیاتی آن در آموزش و پرورش است ولی آنچه عملاً اهمیت دارد واقعیت امر و آنچه به طور عینی و عملی در آموزش و پرورش در جریان است می باشد. در این مبحث سوالات مهمی مطرح می شود از جمله اینکه ،چه آسیب هایی کارکنان آموزش و پرورش و دانش آموزان و خانواده های آن ها را تهدید می کند و محافظت از آن ها به چه میزان برای واحد حراست مقدور است؟ و حراست به چه میزان به طور کارشناسی شده به شناسایی تهدیدات پرداخته و چه اقداماتی انجام داده و در این امر به چه میزان موفق بوده است؟ با توجه به عملکرد واحد حراست نگرش کارکنان و ارباب رجوعان آموزش و پرورش نسبت به واحد حراست چگونه است؟ برای مشخص شدن دقیق این موضوع نیاز به اجرای پژوهشی علمی و دقیق است که در طی آن با کمک پرسشنامه ها یا مصاحبه اطلاعات دقیقی به دست آید.
شاید بتوان اهم آسیبی که نه فقط کارکنان آموزش و پرورش و دانش آموزان بلکه اکثر مردم ایران در معرض آن هستند و نیاز به حراست دارند را "جنگ نرم یا فرهنگی" دانست. اگر به صورت غیر عینی بخواهیم به بحث درباره عملکرد واحد حراست در این زمینه بپردازیم می توانیم از میزان فعالیت این سازمان حدس بزنیم. اینکه کارکنان آموزش و پرورش و خانواده های آن ها چند بار از نظر آمادگی یا آسیب پذیری در برابر جنگ نرم مورد ارزیابی قرار گرفته اند؟با آنکه امروزه حفاظت از کارکنان و خانواده های آن ها و حتی دانش آموزان وخانواده های آن ها در برابر پدافند غیر عامل و جنگ های نرم و فرهنگی از اهم نیازهای آن ها است. همچنین سالانه چند بار دوره های آموزشی و کارگاه های آموزشی برای کسب آگاهی برای آن ها برگزار می گردد؟ این موضوع به صورت کمی اقدامات واحد حراست را نشان می دهد، با آنکه کیفیت اجرای آموزش ها و اثر بخشی آن ها خود جای بحث دارد. آنچه لازم التوجه است اینکه به نظر می رسد آسیب های ناشی از پدافند غیرعامل (اثرات برنامه های ماهواره ، فضای مجازی و ...) بر کارکنان و خانواده های آن ها و در سطحی وسیع تر آسیب های آن بر دانش آموزان و خانواده های آن ها روز به روز در حال افزایش است.
حراست و محافظت از کارکنان در یک نقطه ی مهم دیگر به مباحث شرایط شغلی و معیشتی آن ها مرتبط می گردد. فشارهای شغلی و مسائل آن به چه میزان مورد توجه واحد حراست است. واحدی که مقرر است از نیروهای فعال و معتقد حمایت و پاسداری نماید تا سیستم تربیتی به فعالیت بهینه ی خود ادامه دهد. اینکه واحد حراست به چه میزان به بررسی آسیب شناسی شرایط کاری و مسائل حراستی دخیل در آن پرداخته و برای حل آن اقدام نموده است و براساس آن ها چه راهبردها و اقداماتی را برای تامین رفاه و پیشگیری از آسیب های شغلی و پاسداری از پرسنل ارایه نموده است؟

بنابرین به نظر می رسد که ضرورت دارد که واحد حراست از نیروهای مستعد و توانمند سازمان آموزش و پرورش و پتانسیل های خارج از سازمان بهره گیری نماید تا به اهداف متعالی خود دست یابد. و شاید نکته ی مهم قابل بحث اینکه به چه میزان واحد حراست در این امر اقدام نموده و قدم برداشته است؟
در رابطه با اقدامات ذکر شده در بالا واحد حراست اگر هم فعالیت هایی را داشته است متاسفانه تا چند سال اخیر به ویژه قبل از دوره جدید، یعنی تا قبل ازدولت یازدهم به ویژه قبل از وزارت  آقای دانش آشتیانی، اثر بخشی چشم گیری روئیت نمی گردید و یا اقدامات موثر آن بسیار ناچیز بوده است. کارکنان و دانش آموزان و خانواده های آن ها همواره درگیر مشکلات امنیتی(پدافند غیر عامل، آسیب های اجتماعی و شغلی و ...) بودند.

جالب تر اینکه به نظر می رسد اگر کارکنان آموزش و پرورش یا دانش آموزان اقدام یا ایده ای را مطرح می نمودند، این اقدام و ایده مخالف امنیت تلقی می گردید وسریعاً واحد حراست اقدام به پرونده سازی می نمود، در حالیکه این واحد بر این باور است که پرونده سازی از اقدامات واحد حراست نیست.

در این حال  واحد حراست به جای تاسیس امنیت برای کارکنان و احصاء امنیت حراستی بیشتر به حراست امنیتی می پرداخت و به نظر می رسید اقدامات امنیتی حراست پر رنگ تر از اقدامات حراستی آن بوده است. با آنکه نکته ی مهم اینجاست که برای به وجود آوردن امنیت برای جامعه و حکومت باید به اقدامات پیشگیرانه و به وجود آوردن امنیت برای کارکنان سازمان های مختلف از جمله سازمان آموزش و پرورش که همه افراد جامعه بخش زیادی از عمر خود را در آن به آموزش و رشد می پردازند روی آورد و برخورد امنیتی با موضوع موجب شکاف و فاصله و حصول نگرشی منفی به واحد حراست می گردد.
لذا همان طور که  گفتم در دوسال اخیر واحد حراست در بخش ستاد به طور واقعی به وظیفه ی مهم پاسداری از کارکنان آموزش و پرورش و دانش آموزان و خانواده های آن ها پرداخته اند واین امر جزو اولویت های آن می باشد .
لذا جادارد ضمن تقدیر، پیشنهاد نمود که مسئولین محترم حراست برای رسیدن به این مهم از پتانسیل های انسانی، علوم و تکنولوژی های مختلف بهره گیری نمایند.
همچنین اقدامات واحد حراست وزارت آموزش و پرورش بویژه درستاد می تواند نوید بخش سازمان و در نهایت کشوری آرمانی برای ایرانیان به ویژه فرهنگیان باشد.
به نظر می رسداقدامات امنیتی و برخوردهای امنیتی بدون توجه به علل و ریشه های آسیب های امنیتی موجب می گردید  نگاه به این واحد مهم تخریب شده و از این واحد به عنوان ابزاری جهت تهدید هم دیگر استفاده نمایند. اما به لطف خدا این نگرش تاحدود زیادی در واحد حراست وزارت آموزش وپرورش که با مدیریت جدید که ازدوسال اخیر با شعار عملگرایی« ایجاد امنیت روانی ، حفظ کرامت نیروی انسانی » نگاه تحولی و حمایتی را پیش گرفته است مرتفع شده است ؛ به طوری که مهمترین دغدغه اداره حراست دردوران جدید عمل به شعار فوق، حذف اضطراب و ‌استرس کارکنان و ایجاد آرامش و محیطی آرام برای خدمتگزاران تعلیم و تربیت بوده است تا ضمن حمایت از معلمین، پیشگیری از هر نوع آسیب را نیز سرلوحه خود قرارداده و اصل “ حفظ حرمت، حمایت و هدایت” را با جذب حداکثری و ‌دفع حداقلی ملاک قرار دهد.

البته یکی دیگر از ویژگی های عملکردی حراست در دوره ی جدید پاسخگویی به رسانه ها و نیز حذف واسطه وایجاد شرایط سهل و آسان جهت ورود به اداره حراست برای ارائه طریق به فرهنگیان از دایره حراست به عنوان محرم، پناهگاه و هدایت کننده می باشد ؛ لذا امیدواریم اداره حراست همچنان با سرعت فزاینده به این روند ادامه داده و این روش درست وپرداختن به وظیفه ذاتی حراست را که با برگزاری جلسات مختلف به واحدهای حراست دراستانها‌، مناطق وادارات آموزش و پرورش شروع نموده، تعمیم دهند. ، به طوری که یک همکار فرهنگی با نگرشی مثبت مبتنی بر کسب یاری و رهنمود سازنده وارد اداره حراست گردد.

همچنین واحد حراست با اقدام مستمر به هم اندیشی و کسب نظرات و ایده های همکاران فرهنگی در تمام استان‌ها و ‌مناطق نسبت به نوع عملکرد خود اگاهی کسب نماید.
امید بر آن است که با نگاه کارشناسی شده و با چشم اندازی توسعه نگر و امنیت ساز واحد حراست که به شکل بهینه ای شروع به توانمندسازی نمودهاست به این روند تا حصول نتیجه ی نهایی ادامه دهد و همواره حمایت ‌و پاسداری ازفرهنگیان را در راس امور خود قراردهد. این مهم همچنین نیاز به جذب و به کارگیری نیروی انسانی کارآمد، مدبر، صالح و باوجدان و استفاده از تجربیات بزرگان درکنار عزیزانی که دراین ادارات فعالیت می نمایند ، دارد.
به امید اینکه عملکرد درخشان واحد حراست آن را به عملا به معنای واقعی ،حافظ و پشتیبان و مامن فرهنگیان تبدیل گرداند.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید