روزهای ناخوش دولت دوازدهم (هویت گريزي، شفافیت كمتر و ضعف اقتدار در تصمیم و عمل: سه عامل اصلی آسيب پذيري دولت)

دولت دكتر حسن روحاني در دور اول رياست جمهوري در كنار دست آوردهاي مثبتي چون كنترل تورم، انبساط سياسي در جامعه، بهبود روابط با كشورهاي ديگر به خصوص كشورهاي غربي و دست يابي به توافق برجام كارنامه قابل دفاعي از خود به جا گذاشت؛ اما همچنان با چالش هايي چون ملاحظه كاري، ضعف اقتدار در تصميم و عمل و شفافيت سازي و عدم بهره گيري مناسب از نيروهاي انساني اصلاح طلب و اعتدالي(؟)  مواجه بود.

بسياري از ناظران و تحليل گران معتقد بودند كه ملاحظه كاري دولت قابل درك بوده اما پيش بيني مي كردند كه دولت دوازدهم يك دولت مقتدر و با ملاحظه كاري كمتر خواهد بودو سخنراني های متعدد دكتر حسن روحاني در جريان كارزارهاي تبليغاتي اين اميد را در بين طرفداران دولت بيشتر مي كرد و حتي محتواي نطق هاي انتخاباتي دكتر حسن روحاني در طرح واره ذهنی كنشگران اين ذهنيت را زنده مي كرد كه ایشان از اصلاح طلبان هم در منش اصلاح طلبي پيشي گرفته است و بايد منتظر دكتر حسن روحاني جديدي در آينده بود تا اينكه فرايند و چرخه تشكيل كابينه دولت دوازدهم سبب ايجاد نگراني هاي بسياري در بين طرفداران دولت شد.

این نهاد خطیر در شرایط بسیار ناگوار روزمرگی قرار دارد که متاسفانه آموزش و پرورش چه در دولت یازدهم و چه در دولت دوازدهم هیچ گاه در اولویت قرار نگرفته است   عقب نشيني هاي دكتر حسن روحاني از معرفي افراد مورد نظر براي تكميل كابينه، يارگيري ضعيف از فعالان اصلي انتخاباتي و نخبگان طرفدار دولت، وارد شدن گسترده افراد مخالف دولت به بدنه هاي مديريتي جامعه، معامله گری های گسترده برای پست ها و منصب های مختلف و عدم وجود برنامه اي راهبردي براي امور كشور سبب ايجاد نگراني هايی نسبت به آينده دولت دوازدهم مي شد تا اينكه پس از مدت کوتاهی از شكل گيري دولت دوازدهم و به وجود آمدن مشكلاتي مانند اعتراض هاي مردمي به شرايط اقتصادي و معيشتي و خارج شدن آمريكا از توافق برجام، مشكلات اقتصادي دامن گيري مانند افزايش نرخ دلار و سكه و نيز بالا رفتن نرخ تورم و بيكاري و همچنين ركود اقتصادي متوجه جامعه گرديد كه سبب ايجاد نگرش منفي در خيل كثيري از طرفداران دولت نسبت به دولت دوازدهم شد كه البته نكته قابل تامل در اين ميان ناراضي گسترده تقريبا تمام ستادهاي انتخاباتي دكتر حسن روحاني در سراسر كشور بوده كه در نوع خود بي نظير می باشد؛چون تقريبا در تمام انتخابات، ستادهاي انتخاباتي به شكل هاي مختلف در تکوین دولت جديد تصميم گير و دخيل بوده اند.

بايد براي اعضاي دولت به خصوص شخص رئيس جمهور اين سوال مطرح باشد كه چرا تقریبا پس از يك سال از فعاليت دولت دوازدهم، نگرش بسياري از راي دهندگان و فعالين انتخاباتي نسبت به دولت و شخص جمهوري منفي تر شده است؟

پاسخ به سوال فوق را مي توان از منظرهاي مختلفي مورد توجه قرار داد كه در نوشتار كنوني به سه علت اثرگذار و تسهيل گر توجه مي گردد؛ هر چند که مسایل خارجی و عوامل درونی مخالف با دولت دور از نظر نمی باشند (فراموش نگردد که در طول زمان های مختلف همواره مسایل و مشکلات خارجی مانند تحریم ها و نیز چالش های درونی متوجه دولت های جمهوری اسلامی بوده است):

1. هويت گريزي:

از لحاظ لغوي، مفهوم هويت در برگيرنده مفهوم كيستي بر اساس نگرش ها و ويژگي هاي شناختي و رفتاري مي باشد و اگر اين مفهوم در ارتباط با دولت ها مورد توجه قرار گيرد می تواند بیشتر بر اساس گفتمان غالب دولت ها و تیم های مدیریتی و اجرایی آن ها قابل تبیین باشد که در ادامه مورد بحث قرار می گیرند:

الف: گفتمان دولت دوازدهم:

طرح این سوال مهم باشد که آیا دولت دوازدهم دارای یک گفتمان مشخص می باشد؟

در یگ نگاه ساده، گفتمان در برگیرنده یک نظام بینشی بر اساس گزاره ها و مفاهیم نهادینه شده که بر ذهنیت ها اثر گذاشته و موجد رفتارهای خاص در کنشگران معتقد به آن گفتمان می شود و این امر در دولت ها نیز مشخص کننده نوع نظام بینشی، نگرشی و رفتاری نسبت به مسایل مختلف داخلی (اقتصاد، آموزش و پرورش، آموزش عالی، فرهنگ، ورزش و ......) و امور خارجی می گردد که چنین گفتمانی می تواند سبب شکل گیری یک ذهنیت و رفتار مشترک بین دولتمردان و طرفداران آن ها نسبت به امور فوق می گردد.

بنابر این می توان گفت که مشخص بودن هويت واقعی دولت ها سبب پيش بيني رفتارهاي دولت در آينده در زمينه هاي مختلف سياست خارجي و بخش هاي مختلف جامعه مانند امنيت، آزادي، رسانه ها و برنامه هاي اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي در آينده خواهد شد. نگاهی بر وضعیت حاکم بر دولت دوازدهم گویای این واقعیت است که دولت دوازدهم فاقد یک گفتمان مشخص و نیز راهبرد عملیاتی و اجرایی معین می باشد و نوع گفتمان دولت در بخش های مختلف جامعه مانند اقتصاد، آموزش و پرورش، فرهنگ، رسانه ها و .... دقیقا مشخص نمی باشد که در ذیل به چند نکته اشاره می گردد:

۱. دکتر حسن روحانی در شعارهای مختلف همواره از آزادی فضای رسانه ای دفاع می کرد و یکی از علل اصلی اقبال مردم به ایشان در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم همین مساله بود که متاسفانه اقدام عملی جدی و اثرگذاری در ارتباط با فیلترینگ تلگرام از طرف ایشان دیده نشد و پس از رفع تلگرام نیز سخنان خاصی توسط رئیس جمهوری در این ارتباط دیده نمی شود.

۲. مساله اقتصاد از مهمترین دغدغه های تمام دولت ها بوده چرا که شرایط اقتصادی مناسب زمینه ساز تقویت ظرفیت های امنیتی و سرمایه گذاری در بخش های مختلف جامعه و همچنین اعمال قدرت در اجرای برنامه هاتوسط دولت ها می باشد. گفتمان، سیاست ها و برنامه های اقتصادی دولت دوازدهم می بایستی توسط کارشناسان اقتصادی مورد تحلیل قرار گیرد؛اما آنچه که در این میان مهم است وضعیت نزولی شاخص های اقتصادی نشان از ناکارآمد بودن برنامه های اقتصادی دولت می باشد؛ چرا که اقتصاد جامعه ایرانی در اولین سال دولت دوازدهم در مرحله فروپاشی قرار گرفته است؛ به طوری که جامعه در کنار کاهش شدید پول ملی، شاهد تورم لجام گسیخته قیمت ها و رکود اقتصادی می باشد که برنامه مشخصی نیز در این ارتباط در دولت دیده نمی شود که همین امر آینده اقتصاد جامعه را بسیار نگران کننده نموده است.

۳. آموزش و پرورش ایران در مرحله پرچالشی در ارتباط با فلسفه تعلیم و تربیت، اقتصاد آموزش و پرورش، جایگاه معلمان، برنامه های آموزشی و پرورشی و شیوه های مدیریتی و .....  قرار دارد که نگاه خاص استراتژیک نسبت به این نهاد مهم در دولتی ها دیده نمی شود و این نهاد خطیر در شرایط بسیار ناگوار روزمرگی قرار دارد که متاسفانه آموزش و پرورش چه در دولت یازدهم و چه در دولت دوازدهم هیچ گاه در اولویت قرار نگرفته است.

۳. آموزش عالی در کشور از گذشته فاقد یک برنامه جامع مرتبط با نیازهای جامعه بوده است. رشد نامتوازن واحدهای دانشگاهی به خصوص دانشگاه های آزاد، پیام نور، غیردولتی و ......، دورنمای تحصیلات دانشگاهی را در شرایط ناخوشایندی قرار داده استکه برنامه های خاصی جهت توجه به این مساله نیز در دولت مشاهده نمی شود.

و اگر همین امر در بخش های مختلف جامعه مورد توجه قرار گیرد؛ ضعف گفتمانی قابل تشخیص و تائید خواهد بود.

ب: تیم کاری دولت و بدنه مدیران دولت دوازدهم:

منابع انسانی از مهمترین عامل در پیش بردن صحیح برنامه های یک دولت می باشد و ضرورت دارد تا نیروهای انسانی با خصوصیاتی چون معتقد به برنامه های دولت، دارای توان تخصصی و اجرایی و برخورداری از زمینه های انگیزشی عهده دار اجرای برنامه ها باشند. اتفاق نادری که در دولت یازدهم شکل گرفت و در دولت دوازهم به مرحله اوج خود رسید وارد شدن گسترده افرادی به حوزه های مدیریتی جامعه شد که هیچ قرابتی با شعارهای دولت دکتر روحانی نداشتند و این سوال همواره مورد توجه بوده است که افرادی که در اردوگاه رقیب دولت در انتخابات بوده اند و یا افرادی که نه تنها اعتقادی به دولت ندارند بلکه از مخالفین جدی دولت کنونی  هستند؛ چگونه می توانند شاخص های کارآمدی و اثربخشی دولت را ارتقاء ببخشند؟

در شرایط کنونی نگاهی بر شاکله مدیریتی دولت در بخش های مختلف گویای این واقعیت است که هویت روشنی در ارتباط با اصول حاکم بر مدیریت ها مشخص نمی باشد و معلوم نیست که دولت یک دولت راستی است و یا چپی؟ اصول گرا هاست و یا اصلاح طلب؟ و سوالات بی شمار دیگر.

۲. شفافیت سازی

شفاف سازی از مهمتریت عوامل در راستی آزمایی دولت ها و مبارزه با فساد است که همواره دولت ها در این زمینه مشکل داشته اند و نگاه های مصلحتی مانع از شفافیت سازی های اصلی شده است و اگر گاها شفافیت سازی هایی هم که شده بسیار محدود بوده است. در پس مشکلات جامعه همواره اشاره به کانون های قدرت توسط دولتی ها و طرفداران آن ها دیده می شود که متاسفانه اطلاعات صریح در این خصوص به مردم داده نمی شود. انتظار مردم به خصوص رای دهندگان به دکتر حسن روحانی توجه بر امر است که اگر جریاناتی در پس مشکلات اقتصادی مانند افزایش نرخ ارز و یا سکه و نیز افزایش لجام گسیخته قیمت ها و رشد رکود و بیکاری وجود دارد؛ شخص رئیس دولت می بایستی چنین واقعیت هایی را برای مردم شفاف سازی نماید.

۳. اقتدار در تصمیم و عمل

همواره یکی از ویژگی های مهم رهبران و مدیران یک جامعه داشتن روحیه اقتدار می باشد. ماکس وبر در کتاب اقتصاد و جامعه، منابع سه گانه اقتدار را در سه منبع سنت، قانونی – عقلایی و کاریزماتیک مورد توجه قرار داده است. درست است که رهبران و افراد منتخب مردم همواره به درجاتی از اقتدار فرۤهی(کاریزماتیک) برخوردار بوده اند؛ اما برای یک رئیس جمهور منبع قانونی و عقلایی بسیار مهم تر می باشد که در وظایف رئیس جمهورهم متجلی شده است. باید قبول کرد که دکتر روحانی در این زمینه ضعیف عمل کرده است چه آن زمانی که ایشان قصد چینش کابینه خود را داشت قادر به انتخاب افراد مورد نظر در بسیاری از زمینه ها نبوده است (مثلا وزیر علوم گزینه بیست و یکم ایشان بوده که در نوع خود بی سابقه بوده است) و چه آن زمان که در ارتباط با بیان واقعیت ها به مردم باید صریح و مقتدرانه عمل می کرد.

آری!

دولت دوازدهم در شرایط نامطلوبی به واسطه مسائل و مشکلات مختلف قرار دارد که ادامه روند کنونی نه نتها سبب کاهش مشکلات نخواهد بود بلکه باید منتظر تنوع مشکلات در آینده نیزشد؛ لذا در شرایط کنونی آنچه که برای دولت دوازدهم در اولویت امر می باشد در کنار توجه به عوامل مختلف، هویت گزینی بر اساس تبیین گفتمان و شکل گیری تیم کاری قوی و متخصص و اصلاح بدنه مدیریتی کشور بر اساس باور به گفتمان دولت و توجه جدی به روش و منش اقتدار و شفافیت می باشد.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید