قاصد روزان ابری ، داروگ کی می رسد باران ؟ ( نیما یوشیج )
سالهاست در کشورمان زنگ خطر کم آبی ، خشک شدن دریاچه ها و نابودی جنگل ها به صدا درآمده است . به جز عوامل طبیعی ، بخشی از نابه سامانی ها در حوزه محیط زیست ناشی از کم توجهی و عدم آگاهی انسان ها در برخورد با طبیعت است . امروز مسائلی چون بحران آب ، آلودگی هوا ، حفاظت از گونه های در حال انقراض و حفاظت از رودخانه ها ، فکر دوستداران محیط زیست را به خود مشغول کرده اند .
برخورد صحیح با بسیاری از پدیده های محیط زیستی مستلزم آموزش است . چه بسا افرادی که قصد آسیب رساندن به محیط زیست را ندارند اما به دلیل عدم آگاهی با رفتارهای خود به طبیعت آسیب می رسانند . مسائلی چون تفکیک زباله ، آلوده نکردن طبیعت ، حفاظت از رودخانه ، پیشگیری از نابودی جنگل ها و... اگر از دوران کودکی آموزش داده شوند ، به صورت عادت در افراد نهادینه می گردند . کتاب های درسی نقش مهمی در آموزش این مسائل دارند .
هر چند در کتاب های علوم ، زیست شناسی و جغرافیا ، موضوعات محیط زیستی به طور پراکنده آمده است اما ورود کتاب انسان و محیط زیست پایه یازدهم ، حاکی از این است که توجه آموزش و پرورش به حوزه محیط زیست ، بیشتر شده است . علاوه بر کتاب های درسی ، رسانه ها ، مطبوعات ، کتابخانه های عمومی و زبان هنر نیز می توانند در آموزش مسائل محیط زیست به کار گرفته شوند و احترام به محیط زیست را در جامعه فرهنگ سازی کنند .
نهادهای آموزشی و معلمان علاوه بر آموزش های عملی ، با معرفی کتاب ها و نشریات علمی در حوزه محیط زیست می توانند در ارتقای دانش نوجوانان نقش مؤثری داشته باشند .
معرفی ماهنامه داروگ ( اولین نشریه نوجوانان دوستدار محیط زیست )
این نشریه که دو سال است فعالیت خود را آغاز کرده است ، دارای بخش های متنوعی در حوزه محیط زیست می باشد .
معرفی گونه های کمیاب جانوری ، طبیعت گردی ، مطالبی مربوط به زمین ، خورشید ، کوهستان ، اقیانوس ها ، انرژی ، بازی های محیط زیستی ، ورزش و بازیافت در این نشریه جای دارند .
بخش های جذابی چون داستان هایی از زبان حیوانات ، طنز ، سرگرمی و مسابقه نیز در این نشریه وجود دارد .
بخش گزارش ، اطلاعات مفیدی در باره پارک های ملی ، موزه ها ، بازدیدهای علمی مدارس و مصاحبه با چهره های شاخصی چون مصطفی رحماندوست ، محمد هادی محمدی ، سیامک گلشیری و ... در اختیار خواننده قرار می دهد .
مفاهیمی چون صلح و ارتباط آن با محیط زیست و تاثیر طبیعت در آثار ادبی ، در این نشریه از نظر دور نمانده اند .
بخش هایی از مطالب داروگ شماره سیزده شهریور 96
گفت و گو با هومن جوکار ، مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی
او که هفده سال است در این پروژه فعالیت دارد ، در باره شیوه زندگی یوزپلنگ ، مهاجرت ، کیفیت حفاظت از این گونه نادر ، زیستگاه های این جانور و جمعیت فعلی آن اطلاعات مفیدی به خواننده می دهد .
لازمه حمایت از صلح ، کنار گذاشتن خشونت است و با این باور نوجوانان را به دوستی با همسالان و دوستی با طبیعت تشویق می کند پارک جانوران در این بخش با لانه های پر پیچ و خم مورچه آشنا می شویم . در باره انواع نژاد مورچه ، سلسله مراتب در دنیای مورچگان ، تقسیم وظایف و تشکیلات منظم آنها اطلاعاتی کسب می کنیم .
زنبورانه معرفی گیاهان و گاه درختان آپارتمانی در این قسمت می آید . در این شماره ، درخت زیتون به عنوان نماد صلح ، معرفی شده است . نویسنده سرگذشت این درخت را از باورهای اسطوره ای تا آرم سازمان ملل شرح می دهد . سپس به محل کشت زیتون در ایران و خواص آن اشاره می کند .
بازی های محیط زیستی ، در این قسمت با پیام هایی مربوط به بازیافت و تفکیک زباله ، یک بازی خلاقانه محیطزیستی معرفی شده که به صورت گروهی و با جست و خیز برگزار می شود .
بخش دیگر انواع دوچرخه های کار و کاربردهای آنها معرفی شده اند . تصاویر دوچرخه هایی که در حمل و نقل ، کشاورزی ، حمل بیمار و جابه جایی مسافر استفاده می شوند ، در این صفحات دیده می شود .
گفت و گو با دکتر نوش آفرین انصاری ، پژوهشگر و رئیس شورای کتاب کودک ، بخش جذاب نشریه است .
دکتر انصاری ضمن تعریفی از ادبیات کودکان ، در باره اهداف آن و گسترش فرهنگ صلح ، مطالبی بیان کرده است .
وی همچنین ارتباط صلح با محیط زیست را مورد تاکید قرار می دهد و در پایان کتاب هایی به نوجوانان معرفی می کند ؛ در ادامه این فصل به مناسبت یادآوری روز جهانی صلح ( 21 سپتامبر ) ، مقاله ای با عنوان « برای صلح همیشه آماده باش » درج شده است . به اعتقاد نویسنده لازمه حمایت از صلح ، کنار گذاشتن خشونت است و با این باور نوجوانان را به دوستی با همسالان و دوستی با طبیعت تشویق می کند .
بخش دیگر به اطلاعات مفید در باره لایه اوزن ، اختصاص دارد . نویسنده نقش حفاطتی این لایه را برای کره زمین در برابر پرتوهای فرابنفش خورشید شرح می دهد و عواملی را که به این لایه آسیب می زنند ، معرفی می کند .
در قسمت های دیگر نشریه ، مطالبی در باره خورشید و ستارگان آمده است .
فصل پایانی به اهمیت بازیافت و موادی که از بازیافت ساخته می شود ، اختصاص یافته است .
مطالعه این نشریه ، آگاهی نوجوانان را نسبت به طبیعت ، سیارات و راهکارهای حفاظت از محیط زیست افزایش می دهد با اشتراک سالانه این نشریه در کتابخانه های مدارس و کتابخانه های عمومی ، می توانیم آن را در اختیار نوجوانان قرار دهیم . همچنین می توانیم این نشریه را به سبد محصولات فرهنگی خانواده بیفزاییم .
برای تشویق نوجوانان به مطالعه کتاب و نشریه هایی در حوزه محیط زیست راهکارهای گوناگونی وجود دارد:
1- اختصاص سهمیه ای از کتاب و نشریات محیط زیستی به عنوان جوایز در مدارس
2- برگزاری مسابقه کتابخوانی از محتوای کتاب ها یا نشریاتی که به دانش محیط زیستی نوجوانان کمک می کند .
3- اشتراک شش ماهه یا یک ساله از یک نشریه علمی به عنوان جایزه ( با جایزه های مادی جایگزین کنیم )
4- معرفی کتاب یا نشریه در همایش ها ، مراسم صبحگاه ، پایان تدریس در کلاس و....
5- طرح پرسش هایی در باره محیط زیست که پاسخ ها در کتاب یا نشریه خاصی است ( به عنوان کار پژوهشی به دانش آموزان )
6-ایجاد ستون ( هر ماه یک کتاب ، یک نشریه ) یا ( هر هفته یک .... ) در تابلوهای پرورشی مدارس که به معرفی یک اثر مفید در حوزه محیط زیست اختصاص دارد .
حفظ محیط زیست با تلاش فعالان حوزه محیط زیست به تنهایی میسر نمی شود . محیط زیست به همه تعلق دارد و همه ما در حفاظت از آن مسئول هستیم . اگر می خواهیم محیط زیست برای آیندگان هم قابل استفاده باشد ، با آن مسئولانه تر رفتار کنیم و کودکان و نوجوانان را آموزش دهیم تا با طبیعت مهربان باشند .
نظرات بینندگان
از کشورهای دیگر بیاموزیم و در مورد روش آموزش و نیز رفتار با طبیعت و حیوانات ، الگو بگیریم .