در سال‌های اخیر، بحران‌های محیط‌زیستی در ایران از مرحله هشدار گذشته و به مرحله خطر رسیده است. خشک‌سالی، گردوغبار، فرسایش خاک، و کاهش منابع آبی هر روز زندگی مردم را سخت‌تر کرده، اما همچنان محیط زیست در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور جایی ندارد.
این غفلت، فقط ضعف مدیریتی نیست؛ بلکه نشانه‌ی نادیده گرفتن آینده است. برای اینکه از مرحله گلایه و انتقاد عبور کنیم، باید راه‌حل‌های عملی داشته باشیم.
راهکارها را می‌توان در سه سطح بررسی کرد:
حکومت، سیاست خارجی و جامعه.
۱. در سطح حکومت: تغییر نگاه و ساختار تصمیم‌گیری
۱.۱. دیدن محیط زیست به‌عنوان بخش مهم امنیت ملی
باید محیط زیست را جزئی از امنیت کشور بدانیم. یعنی تصمیم‌های بزرگ مثل سدسازی، استخراج یا انتقال آب، بدون بررسی اثرات زیست‌محیطی انجام نشود.
۱.۲. تشکیل «شورای عالی دیپلماسی محیط زیست»
زیر نظر رئیس‌جمهور، با حضور وزارت خارجه، سازمان محیط زیست، وزارت نیرو، وزارت صمت و نمایندگان مردم و متخصصان.
کارش: هماهنگی حضور ایران در رویدادهای جهانی مثل اجلاس کاپ و دفاع از منافع زیست‌محیطی کشور.
۱.۳. اختصاص بودجه واقعی برای محیط زیست
در بودجه سالانه کشور سهمی مشخص برای برنامه‌های زیست‌محیطی و بین‌المللی تعیین شود و دولت موظف باشد گزارش خرج آن را شفاف اعلام کند.
۲. در سطح سیاست خارجی: فعال شدن در دیپلماسی محیط زیستی
۲.۱. ایجاد «دفتر دیپلماسی اقلیمی» در وزارت خارجه
دیپلمات‌هایی آموزش ببینند که متخصص مسائل محیط زیست باشند تا بتوانند با سازمان‌های جهانی مثل سازمان ملل و بانک جهانی همکاری کنند و بودجه و دانش جذب کنند.
۲.۲. همکاری منطقه‌ای
با کشورهایی که با ما اقلیم مشترک دارند (مثل عراق، افغانستان، ترکیه، پاکستان و کشورهای خلیج فارس) برنامه‌های مشترک برای کنترل گردوغبار، آب و بیابان‌زایی تنظیم شود.
۲.۳. اطلاع‌رسانی شفاف
گزارش حضور ایران در نشست‌های جهانی باید منتشر شود تا مردم و کارشناسان بدانند چه کاری انجام شده و چه نتیجه‌ای گرفته‌ایم.
۳. در سطح جامعه: آگاهی، آموزش و مشارکت مردم
۳.۱. حمایت از سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOها)
موانع و مجوزهای سخت برای فعالیت آنها برداشته شود تا بتوانند آزادانه در زمینه محیط زیست کار کنند.
یک صندوق شفاف برای حمایت مالی از پروژه‌های مردمی تشکیل شود.
۳.۲. آموزش و فرهنگ‌سازی
آموزش محیط زیست باید از مدرسه شروع شود. در دانشگاه‌ها هم باید درس‌هایی درباره دیپلماسی محیط زیستی ارائه شود.
رسانه‌ها و مستندسازان تشویق شوند که بحران‌های زیست‌محیطی را علمی و بدون جناح‌بندی سیاسی بیان کنند.
۳.۳. پویش‌های ملی
کمپین‌هایی مثل
«ایران، خانه‌ی ماست»
«دیپلماسی سبز، آینده‌ی فرزندان ماست»
می‌تواند حس مسئولیت عمومی نسبت به محیط زیست را تقویت کند. استفاده از هنرمندان و چهره‌های محبوب در این مسیر بسیار مؤثر است.
۴. در سطح اجرا و نظارت: عمل و پاسخ‌گویی
۴.۱. نقشه راه ملی دیپلماسی محیط زیستی
برنامه‌ای پنج ساله با اهداف مشخص:
شرکت در اجلاس‌ها، جذب سرمایه خارجی، امضای تفاهم‌نامه‌ها و پروژه‌های مشترک بین‌المللی.
۴.۲. نظارت مجلس و رسانه‌ها
مجلس باید کمیته‌ای ویژه برای نظارت بر عملکرد دولت در زمینه محیط زیست تشکیل دهد و دولت هم گزارش سالانه بدهد.
۴.۳. شاخص عملکرد دولت‌ها
یک شاخص عمومی طراحی شود تا مردم بتوانند عملکرد هر دولت را در زمینه «محیط زیست و دیپلماسی سبز» بسنجند.
جمع‌بندی
تا وقتی محیط زیست را مسئله‌ای حاشیه‌ای یا سیاسی ببینیم، وضعیت بدتر می‌شود.
نجات ایران از خشکی، گردوغبار و بحران آب، فقط با تغییر نگاه حاکمیت و همکاری مردم ممکن است.
محیط زیست یعنی زندگی، امنیت و آینده فرزندان‌مان.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
صدای معلم، صدای شما
با ارائه نظرات، فرهنگ گفت‌وگو و تفکر نقادی را نهادینه کنیم.