اشاره:
فرهنگ آموزش فنلاند در عصر حاضر توجه بسیاری از مربیان تربیتی و معلمان جهان را به خود جلب کرده است. شاید بتوان گفت نظام های آموزشی به جهت موفقیت آموزش و یادگیری در مدارس فنلاند علاقه مند به یادگیری شیوه ها و روش های تربیتی این کشور بوده و هستند.
در این جستار چهل نکته تقدیم آموزشگران و مدرسان می شود.
1- با انگیزه ترین ، توانمندترین و قوی ترین دانشجویان برای رشته های معلمی گزینش می شوند. از بین متقاضیان شغل معلمی در دوره ابتدایی 10 درصد، دوره های متوسطه 10 تا 50 درصد (بسته به رشته تدریس) و معلمان هنرستانی 30 درصد متقاضیان انتخاب می شوند.
2- شروع آموزش ابتدایی در فنلاند از هفت سالگی است (دیرتر از سایر کشورها) و کودکان در شش سالگی به پیش دبستانی می روند و دوره آموزش عمومی (پایه) شامل دوره 6 ساله ابتدایی و دوره 3 ساله متوسطه اول است که تا 16 سالگی طول می کشد.
3- تحصیل در تمام سطوح از خردسالی تا دانشگاه در فنلاند رایگان است. در پیش دبستانی و دبستان کتاب های درسی، ملزومات مدرسه، غذای روزانه و حمل و نقل (برای دانش آموزانی که محل زندگی آنها دور از مدرسه است) رایگان است.
4- در فنلاند هیچ معلم خصوصی یا آموزشگاه آزاد وجود ندارد. همچنین هیچ نوع کتاب کمک آموزشی و ... وجود ندارد و کتاب درسی یکسان برای همه وجود ندارد و کتاب های درسی با نظر مدرسه و معلم از بین کتاب های مختلفی که بر اساس سرفصل های نظام آموزشی این کشور توسط موسسات چاپ شده است انتخاب می شود. در برنامه های درسی مدارس تاکید زیادی بر آموزش موسیقی، ورزش و هنر است و از تلفیق موسیقی با آموزش سایر دروس بهره می برند.
5- میانگین دانش آموزان در کلاس های پیش دبستانی کمتر از 15 ، دبستان 20 دانش آموز و متوسطه اول 17 دانش آموز است.
6- مدارس خصوصی در فنلاند 3 درصد از دانش آموزان این کشور را پوشش می دهند که هزینه تحصیل این دانش آموزان مانند مدارس دولتی توسط دولت پرداخت می شود.
7- در فنلاند هیچ گونه مدرسه ای مانند مدارس تیزهوشان، نمونه و ... که بر اساس امتیازات خاص یا با استفاده از آزمون دانش آموز انتخاب نمایند، وجود ندارد. همچنین در نظام آموزشی فنلاند هیچ گونه رقابت و رتبه بندی وجود ندارد و اصل بر همکاری و عدالت آموزشی است.
8- با وجودی که نظام آموزشی فنلاند موفق ترین نظام آموزشی دنیاست در المپیاد ریاضی دنیا که از 1965 تاکنون در آن شرکت داشته است تنها یک مدال طلا و ایران که از سال 1985 حضور دارد 45 طلا کسب کرده است و جالب تر این که 77 درصد این مدال آوران ایرانی، ایران را ترک کرده اند.
9- سرانه هر دانش آموز در فنلاند در پیش دبستانی 5855 یورو، در دوره عمومی ابتدایی 9016 یورو، متوسطه دوم 7697 یورو و هنرستان 10446 یورو است.
10- تضمین کیفیت آموزشی به جای کنترل و نظارت بر اساس هدایت و پشتیبانی است. در فنلاند بازرسی مدارس از اوایل دهه 1990 لغو شده است و ارزیابی مدارس و معلمان از نوع خودارزیابی است.
11- ثبت نام دانش آموزان به صورت منطقه ای و در همان مدرسه نزدیک محل سکونت انجام می شود و قبل از شروع سال تحصیلی با دعوت نامه ای که از طرف شهرداری برای والدین دانش آموز ارسال می شود، مدرسه محل تحصیل آن معین می شود.
12- معلمان در دوره ابتدایی به مدت 6 سال و در دوره 3 ساله متوسطه اول در درس های تخصصی به مدت 3 سال همراه دانش آموز هستند.
13- یکی از نقاط قوت مدارس وجود گروه پشتیبان ( Pupil welfare team ) در هر مدرسه است که شامل مدیر، متخصص آموزش، پرستار، روان شناس، مشاور آموزشی، مددکار اجتماعی و ... است.
14- هر مدرسه ای دارای پزشک و پرستار خود است. پرستار کودکان را در مدرسه معاینه می کند و فقط در روزهای مشخصی از هفته در مدرسه حضور دارد.
15- در درمانگاه آموزشگاه ها، خدمات سلامت روانی برای دانش آموزان برنامه ریزی می شود. خدمات دندانپزشکی عمومی برای افراد زیر 18 سال رایگان است و با ارسال نامه به خانه از کودکان برای مراجعه به دندانپزشکی دعوت می شود. دندان های کودکان به طور مرتب مورد معاینه قرار می گیرند.
16- سال تحصیلی 190 روزه است اما جدول زمانی آن بر اساس تصمیمات منطقه ای است. حداقل تعداد درس در هفته بسته به پایه تحصیلی از 19 تا 30 ساعت است. هر کلاس درس 45 دقیقه است.
17- با وجود این که فنلاند یکی از سردترین کشورهای دنیاست و در بعضی نقاط شمالی فنلاند که پوشیده از برف فراوان است دما به بیست تا سی درجه زیر صفر می رسد اما هیچ گاه مدارس به این علت تعطیل نمی شوند.
18- با توجه به این که دانش آموزان به صورت منطقه ای در مدارس ثبت نام می شوند، دانش آموزان حتی در دوره ابتدایی با دوچرخه یا پیاده به مدرسه می روند. برای دانش آموزانی که در فاصله بیش از 5 کیلومتری مدرسه هستند سرویس حمل و نقل رایگان در نظر گرفته می شود. والدین در مدارس ابتدایی تعیین می کنند که برای دانش آموز خودشان چه مذهب و چه زبانی در کنار زبان های دیگر آموزش داده شود. برای افرادی که نمی خواهند آموزش مذهبی ارائه شود، درس اخلاق در نظر گرفته می شود.
19- با توجه به این که مدارس زیر نظر شهرداری ها هستند از نظر امکانات، تجهیزات و سالن ورزشی مجهز هستند و دانش آموزان در رشته های مختلف ورزشی می توانند فعالیت کنند. شاید دلیل اصلی این که سرانه مدال فنلاند نسبت به جمعیت در تمام تاریخ المپیک در جهان اول است، وجود همین امکانات و اهمیت دادن به ورزش دانش آموزان در مدرسه باشد. فنلاند با کسب 303 مدال در تاریخ المپیک تابستانی رتبه اول و ایران با کسب 68 مدال در رتبه 86 دنیا قرار دارند.
20- آموزش های نیازهای ویژه به دانش آموزان خاص به طور کلی همراه با جریان اصلی آموزش ارائه می شود.
21- گردش های هفتگی دانش آموزان از برنامه های مدارس است و معلمان فنلاندی در هفته تقریبا دو بار دانش آموزان را بیرون می برند. بیشتر اوقات هم از حمل و نقل عمومی استفاده می کنند. در هلسینکی استفاده دانش آموزان در ساعت مدرسه از خدمات حمل و نقل عمومی رایگان است.
22- هدف اصلی برنامه درسی فنلاند این است که دانش آموز به عنوان یک انسان و به عنوان یک شهروند رشد کند و تاکید بر چگونه یاد گرفتن آنان است به جای این که چه چیزهایی یاد بگیرند. شادی و نشاط یک اصل مهم در مدارس فنلاندی است و معلمان تلاش می کنند که محیط شادی را برای دانش آموزان در مدرسه فراهم کنند. بر این اساس در رتبه بندی شادترین کشورها، فنلاند رتبه نخست را به خود اختصاص داده است در حالی که رتبه ایران 106 است.
23- دانش آموزان فنلاندی هر روز غذای دلخواهشان را در مدرسه انتخاب و میل می کنند. آنها مستقل بودن را از همان سال های ابتدایی تمرین می کنند. در ناهار خوری بچه ها اجازه دارند که خودشان غذا بگیرند. در سالن غذاخوری خدمه ای وجود ندارد. بیش از 50 درصد غذای دانش آموزان ارگانیک بوده و تلاش می شود این درصد بالاتر رود. وعده غذای دانش آموزان شامل غذای گوشتی، شیر، نان تازه، سبزی ها و ... است. طرح تغذیه رایگان دانش آموزان از سال 1948 تاکنون در مدارس فنلاندی اجرا می شود. بر این اساس هیچ گونه سوء تغذیه ای در بین کودکان آنها مشاهده نمی شود.
24- در بعضی از مدارس فنلاند این امکان وجود دارد که دانش آموزان با کاشت محصولات کشاورزی در زمین اطراف مدرسه در تهیه غذای خود در مدرسه مشارکت کنند.
25- در فنلاند ، زمان بازی بخش بسیار مهم فرایند یادگیری است. ساعت تفریح زیاد است و حتی در زمستان بچه ها را تشویق می کنند که بیرون از کلاس در فضای آزاد بازی کنند. بر اساس خط مشی بسیاری از مدارس فنلاندی ، دانش آموزان ابتدایی باید به فضای باز بروند مگر آن که هوا سردتر از منفی 15 درجه سانتی گراد (5 درجه فارنهایت) باشد.
26- حیاط مدارس ابتدایی به انواع وسایل ورزشی و بازی همچون وسایل پارک ها مجهز است. معماری مدارس فنلاند شامل فضای باز، مکان های اجتماع، کتابخانه در دسترس، کلاس های بزرگ با پنجره های بزرگ، مدارس بدون دیوار و ... است. مدارس و دانشگاه ها فاقد دیوار و حصار هستند و دانش آموزان به راحتی با فضای بیرون مدرسه حتی اگر مدرسه کنار جنگل باشد در ارتباط هستند و رفت و آمد می کنند.
27- 100 درصد مدارس از نظر تجهیزات الکترونیکی مانند رایانه و تبلت مجهز هستند و دانش آموزان دوره متوسطه می توانند تبلت یا موبایل خود را به مدرسه بیاورند.
28- مدارس بدون یونیفرم یکسان هستند و دانش آموزان در پوشیدن لباس آزادند.
29- دانش آموزان فنلاندی بیش از دانش آموزان دیگر کشورها زمان استراحت و بازی دارند. نتایج چنین روشی خودکارآمدی، کاهش استرس، یادگیری اجتماعی و ... است. در برنامه های درسی مدارس تاکید زیادی بر آموزش موسیقی، ورزش و هنر است و از تلفیق موسیقی با آموزش سایر دروس بهره می برند.
30- اهمیت موسیقی در برنامه درسی مدارس، به حدی است که مثلا در کلاس پنجم تعداد ساعت درس ریاضی و درس موسیقی یکسان و هر دو سه ساعت در هفته است.
31- آنچه فنلاند را متمایز از دیگر کشورها می کند تمرکز بر آموزش غیر رسمی است. در یادگیری غیر رسمی ، مربی از موقعیت های موجود با طراحی از پیش تعیین شده حداکثر بهره را می برد. نظام فنلاندی به دنبال کم کردن شکاف و فاصله بین آموزش رسمی و غیر رسمی است و معلمان این کار را با ارتباط با مراکز علوم، مراکز طبیعت، موزه ها، کتابخانه ها و رسانه ها و بردن دانش آموزان به این فضاها صورت می دهند.
32- بر اساس برنامه ای در هلسینکی کل شهر به عنوان یک محیط یادگیری بزرگ در نظر گرفته شده است و یادگیری فقط به کلاس و مدرسه معطوف نمی شود و دانش آموزان و معلمان می توانند با استفاده از وسایل نقلیه عمومی به صورت رایگان در سطح این شهر مسافرت کنند و در یک محیط قابل اطمینان از پدیده های واقعی کسب اطلاعات کنند.
33- در نظام آموزشی فنلاند جایی برای رتبه بندی دانش آموزان و معلمان و تعیین شاگرد اول و دوم و ... معلم نمونه ، برگزیده و ... نیست. بر این اساس در و دیوار مدرسه هم از عکس و بنر دانش آموزان خالی است.
34- دانش آموزان فنلاند با میانگین زیر نیم ساعت تکلیف در شب، کمترین مقدار تکلیف در جهان را دارند. دانش آموزان فنلاندی معمولا نه معلم خصوصی دارند نه آموزش بیرون از مدرسه.
35- هیچ آزمون یا امتحان ملی برای دانش آموزان در دوره 9 ساله آموزش عمومی وجود ندارد و حتی نتایج ارزیابی ها و آزمون های بین المللی و ... در اختیار دانش آموزان و مدارس قرار نمی گیرد. در عوض، معلمان مسئولیت ارزیابی در موضوعات مربوطه خود را بر اساس اهداف نوشته شده در برنامه درسی انجام می دهند. مدارس هیچ نوع رتبه بندی ندارند و مقایسه ای بین آنها صورت نمی گیرد.
36- تنها آزمون ملی با عنوان آزمون پذیرش ملی ( National Matriculation Exam ) در پایان دوره متوسطه دوم برگزار می شود. این آزمون دو بار در سال در بهار و پاییز در همه مدارس متوسطه دوم فنلاند برگزار می شود. این آزمون به صورت کامپیوتری برگزار می شود و داوطلبان باید همه آزمون های منتخب را در سه دوره متوالی بگذرانند. یعنی در طول 18 ماه؛ ولی می توان آنها را در طی یک دوره نیز گذراند.
37- تشکیل کلاس برای آموزش مسائل دینی اقلیت ها به شرط وجود سه دانش آموز با گرفتن معلم مخصوص آن و پرداخت هزینه از سوی آموزش و پرورش صورت می گیرد.
38- والدین در مدارس ابتدایی تعیین می کنند که برای دانش آموز خودشان چه مذهب و چه زبانی در کنار زبان های دیگر آموزش داده شود. برای افرادی که نمی خواهند آموزش مذهبی ارائه شود، درس اخلاق در نظر گرفته می شود.
39- آموزش برنامه نویسی (کدنویسی) به دانش آموزان ابتدایی از برنامه هایی است که در مدارس فنلاند اجرا می شود. محیط برنامه نویسی که به صورت ویژوال طراحی شده، ابزاری را فراهم آورده که دانش آموزان با علاقه تمام و با تمام تمرکز، درگیر حل مسئله با استفاده از برنامه نویسی می شوند.
40- در مدارس فنلاندی ، آموزش زبان با بیش از 50 زبان برای افراد مهاجر با زبان مادری غیر فنلاندی تدریس می شود. همچنین آموزش مذهبی با بیش از 13 مذهب متفاوت فراهم شده است. از این میان 92 درصد دانش آموزان ابتدایی آموزش دین لوترانیسم (شاخه ای از مسیحیت) ، 3 درصد در دیگر مذهب ها و 5 درصد تنها آموزش اخلاق را می گذرانند.
منبع:
رضوی خسفی سید حسین (1399)، مدرسه خوب هر روز از نو باید ساخته شود، انتشارات تیک
( مجله پیوند / دوره 42 / شماره 8 / پیاپی 480 / بهمن 1399
نظرات بینندگان
_ همه ساله عده ای با ۴ میلیون حقوق تمام خواسته های سیستم را به نحو مطلوب اجرا می کنن اونم با درصد قبولی بین ۹۹ الی ۱۰۰...!
بقول اون قضیه که نیروهای متجاوز تو یک کشور از مردم اون کشور بعنوان برده بیگاری می کشیدن منتها مدام با فحش بدرقه می شدند، یه روز متجاوز برمی گرده به کسی که از اهالی همون شهر مترجم و وردستش بوده میگه: چی میگن اینا؟ مرد میگه: راستش دارن شما رو فحش میدن، متجاوز میگه: آیا این فحش دادن ها تو نتیجه کارشون تاثیر منفی داره؟ مرد میگه: خیر قربان. طرف میگه: پس بیخیال بذار هرچقدر دوست دارن فحش بدن...!
حالا مسئولین آ.پ هم وقتی می بینن شعار و اعتراض و ...ما هیچ لطمه ای به خروجی کار‌نمیزنه، چیکار داره که بخواد به فحش ها و اعتراضات و ... واکنش نشون بده!؟
مشکل کی پیدا میشه؟ وقتی خروجی مناسب نباشه...! اینجا دیگه برای اون بالاسری زنگ خطر به صدا در میاد و اقدام می کنه به اصلاح مشکل بوجود اومده...
دانش آموزان انسان هستن و محصول خروجی یه کارخونه یه معدن نیستن ، عدم رسیدگی و تباه کردن حداقل یه نسل از دانش آموزان با توجیه اینکه وضعیت معلمان بهتر بشه قابل قبول نیست ، هدف ما از بودن در این موقعیت چیه ؟ جز تعلیم و تربیت
اگر انتقادی هست و عدم رضایت از وضعیت موجود ، باید از راه مخصوص به خودش وارد شد
شعوری برای تدریس ندارند. کلاس های بختیاری فقط توهین و تحقیر به دانشجو و اتلاف وقت با شعر و خاطره گویی و ضرب المثل گذشت. البته یک ویژگی خوبی که داشت بازیاب چند انتشارات بود و دانشجوها را مجبور می کرد چندین کتاب از انتشارات خاص بخرند به ازای نمره
امیدوارم زودتر از دنیای آموزش و تربیت حذف بشه
البته بهتره وقتی آدم حرفی واسه گفتن نداره، مطالب دیگران رو به اسم خود انتشار نده.
"مدرسه خوب هر روز از نو باید ساخته شود" کتابی است از آقای رضوی، اگه دوستان انتقاد یا حرفی نسبت به مدارس فنلاند داره بهتره که به خود آقای رضوی انتقال بده، بیچاره آقای بختیاری این وسط هیچ کاره است.
صرفا خاطره و ضرب المثل و خریدن کتاب برای دانشنجو مفید نیست! دانشجو دنبال کسب علم هست نه شنیدن یکسری جملات انگیزشی که تو هر کتابی اومده
بهتر هست در کلاس های کمی تدریس داشته باشید استاد عزیز