دوازدهم اردیبهشت ماه بود که روزنامه «مردم نو» زنجان از تعرض معلم یک مدرسه به دانش‌آموز 9 ساله‌اش خبر داد. در آن گزارش آمده بود که معلم 36 ساله که البته همزمان مدیر مدرسه روستایی «قره محمد» زنجان هم است به «ندا» دانش‌آموز دختر آن مدرسه طی مدتی چند ماهه مرتب تعرض می‌کرده است. ندا پس از مدتی دچار بیماری‌های روحی شده و از رفتن به مدرسه امتناع می‌کند و سرانجام پس از فشارهای مکرر مادرش برای دلیل ترس از مدرسه، ماجرا را افشا می‌کند.
هنگامی که این خبر منتشر شد، خیلی از مردم، رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های مجازی به آن واکنش نشان دادند، کمپین‌های مختلفی برای رسیدگی به وضعیت ندا راه‌اندازی شد و از مسئولان قضایی خواسته شد که به شدت با معلم متخلف برخورد کنند. البته برخی هم از گزینش‌های آموزش و پرورش گله کردند و نوشتند که این وزارتخانه در گزینش‌های خود به هیچ عنوان به مباحث روحی و روانی افراد توجه ندارد، این درحالی است که به نظر می‌رسد مسئولان گزینش باید توجه جدی تری به مسائل اخلاقی در هنگام استخدام داشته باشند چون خدمت در آموزش وپرورش با روان کودکان و نوجوانان این سرزمین سر و کار دارد و باید شخصی که برای چنین خدمتی انتخاب می‌شود صلاحیت‌های اخلاقی لازم را داشته باشد.
برای یافتن پاسخ برخی از پرسش‌ها، نحوه گزینش معلمان و معیارهای انتخاب آنها را با «شاپور محمدزاده» مدیر کل دبیرخانه مرکزی گزینش وزارت آموزش و پرورش مطرح کردیم. او اگرچه تأکید کرد که مسائل روحی برای تأیید صلاحیت معلمان بسیار مهم است اما از قوانین نارسا و ناکارآمدی یاد کرد که دست این اداره را برای بررسی وضعیت اخلاقی معلمان می‌بندد.
* این روزها هجمه به وزارت آموزش و پرورش به خاطر تعرضی که از سوی معلم یک مدرسه به ندا شده، بسیار زیاد است. برخی از کارشناسان منتقد آموزش و پرورش می‌گویند چرا این وزارتخانه در گزینش‌هایی که انجام می‌دهد به مسائل روان‌شناختی توجهی نمی‌کند و تمرکزش عمدتاً و منحصراً بر مباحث اعتقادی است؟
ابتدا باید بگویم که رسیدگی به این امور در آموزش و پرورش به اداره ارزیابی از عملکرد و شکایات وزارت آموزش و پرورش مربوط می‌شود. اداره گزینش در این باره مستقیم عمل نمی‌کند مگر برای همکاران فرهنگی که استخدامشان قطعی نشده است. یعنی هنوز نیروی رسمی آموزش و پرورش نشده‌اند. اگر معلمی قبل از رسمی شدنش تخلفی انجام دهد حتماً پیگیری خواهیم کرد و به طور قطع هم اخراج خواهد شد.
* روند گزینش شما به چه صورتی است که بعد از چند سال یک معلم رسمی بیمار اخلاقی می‌شود؟
ما در اداره گزینش افراد را در دو سطح شغل‌های حساس و عادی مورد بررسی قرار خواهیم داد. معلمی از جمله شغل‌های حساس است لذا برای ما هم گزینش معلمان بسیار مهم است و کسانی که می‌خواهند معلم شوند از نظر ما هم باید صلاحیت عمومی داشته باشند و هم صلاحیت تخصصی آنها مورد تأیید ما قرار بگیرد. اعتقاد به دین اسلام یا ادیانی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر آن تأکید شده است. التزام به ولایت فقیه، ، التزام به جمهوری اسلامی ایران، التزام به قانون اساسی، عدم فساد اخلاقی، عدم سابقه تشکیلاتی و عدم اعتیاد به مواد مخدر و عدم سابقه کیفری، از جمله بررسی صلاحیت‌های عمومی است که ما آن را دقیقاً بررسی می‌کنیم. البته ما شرایط معلمان را به صورت اصلح هم طبق قوانین 10 بندی خودمان بررسی می‌کنیم.
* آن 10 بند هم بیشتر مباحث عقیدتی است؟
بله بیشتر این موارد است و البته حضور در عرصه‌های انقلابی هم می‌تواند مؤثر باشد.
* پس چه فرقی با گزینش عمومی می‌کند. در حقیقت شما بیشتر از اینکه صلاحیت اخلاقی افراد را مورد بررسی قرار دهید بیشتر مباحث ایدئولوژیک را بررسی می‌کنید؟
خیر. این موضوع را قبول ندارم به استناد قانون ما به موارد اخلاقی هم توجه ویژه‌ای داریم. ماده 2 قانون گزینش معلمان و کارکنان آموزش و پرورش این را می‌گوید که توجه به مباحث اخلاقی اولویت اصلی باشد. این مصوبه سال 74 است. 20 سال هم از این قانون می‌گذرد. ما هم در این 20 سال فقط روی این قانون گزینش انجام داده‌ایم.
* کارشناسان منتقد به آموزش و پرورش اما نظر دیگری دارند اینکه گزینش‌ها بسیار سخت است و در همین گزینش بیشتر مباحث عقیدتی و سیاسی افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد. مثلاً دو فرد را در نظر بگیرید اگر سطح علمی، روحی، روانی و ذهنی یک داوطلب برای تدریس در کلاس بهتر از فردی باشد که به سؤالات اعتقادی پاسخ درست داده باشد از بین این دو فرد کسی می‌تواند وارد کلاس درس شود که به سؤالات اعتقادی درست پاسخ داده است. آموزش و پرورش هیچ وقت تست‌های روان شناختی برای بررسی روحی و روانی فردی که می‌خواهد معلم مدرسه شود انجام نمی‌دهد. شما توضیح بفرمایید که چقدر به صلاحیت‌های روحی و روانی و ذهنی افراد توجه می‌شود؟
ما این موضوع را اصلاً قبول نداریم و آن را تکذیب می‌کنیم. قبول دارم بحث مسائل مذهبی برای ما در اداره گزینش پررنگ‌تر است. اما عدم فساد اخلاقی برای ما یک فاکتور اساسی است. ما به طور جدی موضوع عدم اعتیاد داوطلبان ورود به آموزش و پرورش را بررسی می‌کنیم. در این موارد هم با هیچ کس شوخی نداریم. شاید بشود از مباحث ایدئولوژیک به راحتی گذشت اما این موارد را نمی‌گذریم. مردم دوست ندارند فرزندانشان را به دست افراد بی‌صلاحیت بسپارند و ما هم به خوبی این موضوع را می‌دانیم. احکام برای ما مهم است اما در کنارش اخلاق مهم‌تر است.
* اگر بعد از گزینش اتفاقی برای دانش‌آموزی از سوی معلم افتاد مثل اتفاقی که برای ندا افتاد اداره گزینش وارد عمل می‌شود؟
اگر قبل از رسمی شدن معلم باشد بله ما وارد عمل می‌شویم. کسانی که بعد از استخدام رسمی و کتبی خلاف قوانین عمل کنند دفتر رسیدگی به تخلفات اداری باید وارد عمل شود.
* یعنی شما در این مرحله هیچ دخالت و نظارتی نمی‌کنید؟
خیر ما کاری نمی‌کنیم.
* پس چطور آنجایی که معلم بحث آزاد می‌کند به ویژه در رشته‌های علوم انسانی اداره گزینش وارد عمل می‌شود؟ این را برخی معلمان می‌گویند و در این باره هم اعتراضاتی داشته‌اند که اگر بخواهند سر کلاس بحثی آغاز کنند سریع اداره گزینش منطقه آنها را صدا می‌زند و از معلم بازخواست می‌کند. آن وقت چنین فاجعه‌ای اتفاق می‌افتد و معلم با وثیقه آزاد می‌شود؟
اصلاً به هیچ وجه این موضوع امکان ندارد. خودم معلم هستم و قبل از اینکه مسئولیت کار را بپذیرم معلم بودم. خودم همه مسائل را سر کلاس درس مطرح میکنم. من با اطمینان حرف می‌زنم اگر به معلمی اعلام شده که به خاطر بحث آزاد یا مباحث اجتماعی به اداره گزینش مراجعه کند خودم شخصاً با آن اداره گزینش برخورد میکنم. ما آماده هستیم تا پاسخ گوی آن معلم باشیم.
* درباره قضیه ندا این آقا معلم رسمی بوده و تخلف بزرگی انجام داده است، پس این اداره در گزینشش مشکل داشته که این فرد را تأیید کرده است. آیا شما به عنوان مدیر گزینش نمی‌خواهید روند گزینش را در آموزش و پرورش تغییر دهید. حتی یک مورد هم واقعاً فاجعه است.
بله کاملاً حق با شماست. مواردی که پیش می‌آید برای ما هم سخت است که یک همکار فرهنگی چنین تخلف بزرگی را انجام می‌دهد. قانون اصلاً اجازه تنبیه هم نمی‌دهد. قانون به صراحت در آیین نامه اجرایی مدارس آورده است که معلمان ما تا چه حدی می‌توانند دانش‌آموزان را تنبیه کنند. جناب وزیر هم اعلام کردند که به هیچ وجه این موضوع را نمی‌بخشیم و اعلام میکنم به عنوان مدعی العموم خودمان پیگیر هستیم. ما بابت این موضوع ناراحت هستیم چون مردم به ما اطمینان دارند و فرزندانشان را در اختیار ما می‌گذارند.
دخترانی که در روستا زندگی میکنند با شرایط سختی وارد مدرسه می‌شوند. الان شاید پدر و مادر برخی بچه‌ها به خاطر اینکه حس کردند مدرسه ناامن شده دیگر اجازه ندهند که دخترشان به مدرسه برود برای اینکه می‌ترسند این اتفاق برای دخترشان بیفتد. به نظر می‌رسد رسالت شما در تشخیص معیارهای اخلاقی خیلی بیشتر از سایر معیارهاست.
من این عقیده را ندارم، کسی که اعتقادات دینی قوی داشته باشد هیچ گاه دست به چنین خطایی نمی‌زند. البته این را بگویم که از قدیم تاکنون همکاران فرهنگی ما مورد وثوق‌ترین افراد جامعه بودند. در برابر یک میلیون همکار فرهنگی خطای این چنینی از یک نفر هم سر بزند البته قبول دارم زیاد است و ما هم به شدت برخورد می‌کنیم، باید بپذیریم در یک میلیون همکار این تخلفات هم پیش می‌آید. ما افراد را با ملاک‌های لازم انتخاب می‌کنیم اما در طول زمان ممکن است فرد تغییر کند.
* خب باید درباره این موضوع یک چاره اندیشی کنید، اینکه یک نفر بعد از اینکه رسمی شد در سیستم آموزش و پرورش رها شود اصلاً درست نیست.
بله ما این را قبول داریم و اینجا خلأ وجود دارد و البته در تلاش هستیم این خلأ را بپوشانیم .
روزنامه ایران
نظرات بینندگان