دختران آرزوهای بی کران در خُلق های تنگ **

  گروه اخبار /

کتاب و دفتر و مدرسه را فقط می توانند در خیال خود تصور کنند. هنوز در این جامعه دخترانی هستند که مشکلات اقتصادی و اجتماعی آن ها را از تحصیل بازداشته است و تنها تصویری که از کلاس درس در ذهن خود دارند را در فیلم ها و سریال ها تماشا کرده اند. حرف ها و آمارهای ضد و نقیض در مورد این مساله زیاد است. چند روز پیش مهناز احمدی مدیر کل دفتر امور زنان وزارت آموزش و پرورش در گفت و گو با رسانه ها درباره آمار دختران بازمازنده از تحصیل، اظهار کرد: آمار این افراد بالا است. به دلیل مشکلات فرهنگی و اقتصادی بخشی از خانواده ها اجازه تحصیل به دختران خود را نمی دهند و برخی دیگر به دختران به عنوان نیروی کار نگاه می کنند و آنان را از ادامه تحصیل محروم می کنند.

ازدواج در سنین پایین
کارن خانلری عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در این باره می گوید: در جامعه ما به ویژه در نواحی خارج از شهرهای بزرگ سنن خاصی حاکم است. همین آداب و سنن باعث می شود که دختران در سنین پایین ازدواج کنند و از مدرسه و تحصیل جا بمانند. آمار زیادی از دخترانی که پس از ازدواج دیگر نمی توانند ادامه تحصیل دهند در اختیار داریم. برای این مشکلات باید فکری کرد. خوشبختانه در شهر های بزرگ این مشکلات وجود ندارد و حتی روز به روز به تعداد دختران دانشجو افزوده می شود. در رابطه با دختران بازمانده از تحصیل باید فرهنگ سازی صورت بگیرد به ویژه با آن دسته از دختران که زود ازدواج می کنند.

مشکلات اقتصادی بازدارنده است
علی رغم اینکه تصور می شود بار فقر و مشکلات اقتصادی بیشتر بر دوش پسران است، بسیار دیده شده است که دختران از این بابت آسیب پذیر ترند. خانلری در این خصوص می گوید: بسیاری از این دختران به دلیل مشکلات اقتصادی خانواده مجبور می شوند در سنین 15، 16 سالگی آغاز به کار کنند. در مورد پسران هم مشکلات اقتصادی باعث بازماندن آنان از تحصیل می شود. پسران هم مجبورند از سنین نوجوانی کمک خرج خانواده باشند. اما پسران در مواجهه با شرایط اجتماعی کمتر آسیب پذیرند. پسران پس از ازدواج در اولین فرصت تحصیلات خود را تکمیل می کنند ولی این فرصت برای دختران کمتر پیش می آید. این مساله برخاسته از وضعیت عینی اقتصاد ماست. خانواده ها با کار کردن یک نفر نمی توانند امورات خود را بگذرانند و تا شرایط اقتصادی درست نشود وضع تغییری نخواهد کرد. شرایط بد اقتصادی هم معلول مسائل زیادی از جمله تحریم ها و سوء مدیریت است. با برنامه ریزی و توجه به اسناد بالا دستی همچون برنامه ی پنجم توسعه می توانیم این شرایط اقتصادی را بهبود بخشیم. این بهبود بخشی راحت و سریع انجام نمی شود. کسی که از تغییر سریع شرایط اقتصادی حرف بزند اطلاعات کافی در این زمینه ندارد.

جریمه نقدی برای والدین
دو سال پیش محمد دیمه ور، معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش درباره آیین نامه اجرایی جریمه والدینی که فرزندان را محروم از تحصیل می کنند گفت: این قانون در سند تحول* نیز پیش بینی شده است اما قبل از آن باید مشکلات ابتدایی خانواده ها را شناسایی و بررسی کرد و جریمه نقدی والدین راهکار آخر ما برای بازگرداندن دانش آموزان به تحصیل است. خانلری در پاسخ به این موضوع می گوید: این قانون ضمانت و ساز و کار اجرایی ندارد. متاسفانه در مورد این قانون، مکانیزم های اجرایی کمتر در نظر گرفته شده است. نظارت های جدی صورت نمی گیرد. ما در جامعه ای زندگی می کنیم که آمار دقیق و آشکاری از تخلف خانواده ها در زمینه بازداشتن دخترانشان از تحصیل وجود ندارد. حل معضل باز ماندن دختران از تحصیل هنوز تبدیل به طرح و لایحه ای کارآمد نشده است.

اخذ شهریه به بهانه های مختلف
چند سالی است که مدارس به بهانه های مختلف از خانواده ها شهریه اخذ می کنند. به گونه ای که امروزه مدرسه دولتی به معنایی که پیشتر وجود داشت، کمتر دیده می شود. خانلری در این مورد می گوید: این پدیده مخصوص خانواده های کم درآمد است. در مورد این خانواده ها وضعیت حادتر است. افزایش هزینه های مدرسه با بازماندن فرزندان از تحصیل رابطه مستقیم دارد. وقتی بحث درباره محدودیت های دختران باشد، تمام موانع و مشکلات چند برابر بزرگ می شود. محدودیت های ناشی از مشکلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی عدم دسترسی به مسیر های ایمن بیشتر متوجه دختران است. مهناز احمدی، مدیر کل امور زنان وزارت آموزش و پرورش در مورد این مساله بیان کرد: استان های سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی، هرمزگان و خوزستان آمار بالایی دارند و در برخی از مناطق غربی به دلیل صعب العبور بودن و دسترسی سخت برخی از دانش آموزان از تحصیل باز می مانند. خانلری در این خصوص می افزاید: نا امن بودن راه ها و واقع بودن مدارس در خارج از روستاها از دلایل دیگر بازماندن دختران از تحصیل است. پسران در این گونه موارد کمتر آسیب پذیرند.

دختران بازمانده از تحصیل در دستور کار کیست؟
هنوز هم هستند دخترانی در این سرزمین – که مهد علم و فرهنگ و هنر است- روزگار را در تب رفتن به کلاس های درس می گذرانند و نام آنها را با پسوند یا پیشوندی به بازمانده از تحصیل تغییر می دهند. این در حالی است که پس از گذشته سه ماه از سال، معاون رییس جمهوری در امور زنان و خانواده می گوید: هیچ خبری از تخصیص بودجه سال جاری نیست. وضعیت تحصیلی زنان و دختران به عنوان نیمی از جمعیت کشور یکی از موضوعات مهم جامعه مطرح است و متولیان این امر، یعنی نهضت سوادآموزی و وزارت آموزش و پرورش باید به میانه میدان بیایند و هر آنچه در آستین دارند را رو کنند برای اینکه وضعیت از این که هست، فاجعه بارتر نشود. آیا محدودیت اعتبار باعث سستی در امر رسیدگی به دختران بازمانده از تحصیل می شود؟ آیا شانه خالی کردن از زیر بار این مساله مهم، دلیل کافی برای مان پیش روی می گذارد؟ متولی واقعی این امر کیست؟
* منظور سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش است. بر اساس چشم انداز این سند، مدرسه باید جلوه ای از تحقق مراتب حیات طیبه، کانون عرضه خدمات و فرصت های تعلیم و تربیت، زمینه ساز درک و اصلاح موقعیت توسط دانش آموزان و تکوین و تعالی پیوسته آنان بر اساس نظام معیار اسلامی باشد.
** برگرفته از شعر احمد شاملو

روزنامه ابتکار