رسالت ملی فرهنگیان برای تولیدات کالای ملی

   رهبر معظم انقلاب با نام گذاري سال  1395 به سال اقتصاد مقاومتی الگو و عمل به ارائه دغدغه اصلي و اساسي خويش در اين زمينه پرداختند و به اين موضوع اشاره فرمودند كه اقتصاد موتور محرك جامعه است و ايران اسلامي براي قرار گرفتن در جايگاه برترين هاي قدرت اقتصادي و سياسي، بايستي به اصلاح رفتارهاي اقتصادي و سياسي و فرهنگي خود بپردازد.

یکی از شاخص های مهم در اقتصاد مقاومتی مساله اصلاح الگوی مصرف می باشد که  متاسفانه،‌ ايرانيان در حوزه ي مصرف به صورت منطقي و متعدل رفتار نمي كنند. در حوزه ي نفت و گاز و بنزين و آب و برق و انرژي مصرف بي رويه و افسار گسيخته ي ايرانيان زبانزد عام و خاص است كه براساس استانداردهاي جهاني دو تا پنج برابر بلاد ديگر مصرف مي كنند و در برخي از حوزه ها، بسيار كم مصرفند.

سرانه مصرف در حوزه هاي فرهنگي و هنري بسيار ناچيز و كم مايه است.

بنابراين اصلاح الگوي مصرف، نامي براي همه ي سال هاست يك تا با اكسير فرهنگ سازي بتوان اين بليه را درمان كرد، و منظور از اصلاح الگوي مصرف، مصرف نكردن نيست، بلكه خوب و منطقي مصرف كردن است. اكنون خانه هايمان پر از اثاثيه های غربي شده است، از اجاق های خوراك پزي، ماشين هاي لباسي شويي، خشك كن هاي برقي، جاروهاي برقي، تلويزيون، ويديو و كليه ي وسايلي كه از ديار غرب و يا دنياي شرق به صورت آزاد و قاچاق وارد خانه هاي ايراني شده و يا مي شود و جزوي از اعضاي خانواده محسوب گرديده اند و كمتر خانه هاي ايراني نام و نشان خودمان را دارد.

روزگاري سفره هاي دست باف، با رنگ و نقش خاص خود، به اهل اسراف گوشمالي ها مي داد و ناشكران را به شكرگويي وا مي داشت كه آري: شكر نعمت افزون كند. حتي كفن ها – اين خلعت هاي آخرت – هم نقش و نگاري مي يافت و بي اعتباري جهان را به اشعار نغز عيان مي ساخت. ديگر از حلقوم زنان دوره گرد و كولي، هم فرياد سبد، قند شكن .... بر نمي آيد. آنان قاچاق را مناسب يافته اند و همان سان كه دندان طلايي و مطلا مي گذارند كه نشان فخر است، ساعت سيكو و سيتي زن مي فروشند كه بالاخره از فاصله زمان عقب نمانند. قافله هايشان كه روزگاري همچون رنگين كمان،‌ لباس هاي الوان آنان و جل هاي رنگين دست بافت آنان را نشان مي داد در پس كوره ها فراموش شد، و اينك اجناس قاچاق را در گوشه و كنار خيابان ها و ميدان ها گسترده اندو هر روز از كالاهاي وطنی و صنايع دستي فاصله مي گيرند و پولي را كه با سختی و مشقت به دست مي آورند،‌صرف خريد كالاهاي نا مرغوب بيگانگان مي كنند.

بسياري از مصرف كنندگان و خريداران با اين ادعا كه كالاهاي چيني ارزان تر است و اقتصادي تر و خريدهايشان انگيزه هاي مادي داشته و به شيوه ي معقولي تصميم مي گيرند تا ارزان تر بخرند، اما واقعيت اين است كه از منظر علماي علوم انساني،‌انسان نظامي است كه به طور ناخودآگاه اطلاعات را دسته بندي و تفسير مي كند و عوامل و عناصري چون ادراك، مدل هاي ذهني، تعبير و تفسير موقعيت هاي خاص، هيجانات،‌عواطف، خاطرات،‌ طرز تلقي ها، تصميم گيري هاي قبلي و پيامدهاي آن و يا به عبارت هاي ديگر نگرش هاي افراد در فرهنگ مصرف، نقش اساسي و تاثير گذاري دارد.

روان شناسان نگرش را يك حالت آمادگي عصبی و رواني مي دانند كه از طريق تجارب سازمان مي يابد و تلاش مي كند به طور مستقيم و پويا بر روي پاسخ افراد به همه ي موضوعات و موقعيت هاي مرتبط تاثير بگذارد و از سه عنصر عاطفي، رفتاري و شناختي تشكيل مي شوند. براي مثال، افراد چگونه درباره فرهنگ مصرف صنايع دستي فكر مي كنند، بايستي به سه جزء شناختي، رفتاري و عاطفي رجوع كنيم، جزء اول، جزء شناختي است يعني دانش و معلوماتي كه افراد درباره فرهنگ خريد و مصرف صنايع دستي و مبارزه با كالاهاي قاچاق دارند.

جزء دوم، عاطفي است، افراد، احساسات خوب و يا احساسات بدي درباره كالاهاي داخلي و مصرف آن دارند و در جزء سوم رفتار مي كنند، يعني به خريد كالاهاي داخلي و يا خارجي مي پردازند.

لذا تغيير نگرش در حوزه فرهنگ اقتصادي در بستر آموزش و فرهنگ سازي نقش اساسي دارد و معلمان،‌ آموزگاران و استادان دانشگاه از اصناف تاثير گذار در عرصه ي اجتماعي و به ويژه در دانش آموزان و دانشجويان خود هستند.

آنها با استفاده از شيوه هاي غير كلامي و الگويي، تاثير نقش و شيوه هاي كلامي از طريق القاي تعصب ملي و مذهبي مي توانند در فرهنگ ترويج استفاده از كالاهاي ايراني تاثير به سزايي داشته باشند، البته نقش مطبوعات و رسانه ها به ويژه صدا و سيما به عنوان نقش مكمل بسيار اهميت دارد و استفاده استادان، آموزگاران و معلمان از لباس و اتومبيل و لوازم شخصي ايراني و صنايع دستي مي تواند از راه تاثير نقش موثر باشد.

انتظار اين كه به طور قطعي و صد در صد يك كشور بتواند فقط از كالاهاي خود استفاده نمايد انتظاري است بيهوده، زيرا نه چنين چيزي ممكن و نه موجوداست و نه مطلوب، چون تعامل كشورها روزبه روز بيشتر شده است اما كشورهاي موفق در اين زمينه كشورهايي هستند كه ضريب استفاده از كالاهاي وطني خود را بالا برده اند و در عصر جهاني شدن با مقتضات زمان، در عرصه ي استقلال اقتصادي به پيش مي روند. از طرفي نيز، بسياري از پديده هاي اقتصادي به صورت دو جانبه ممكن است و نه يك جانبه البته دو ويژگي در اين روند بسيار پراهميت است: مرغوبيت كالا و مناسب بودن قيمت آن. در اين صورت مي توان در بازار از عرضه و تقاضاي بازار مقاومت نموده و با فرهنگ سازي و تفكر در اين مسير دشوار پيش رفت و چه زيبا دكتر علي شريعتي مي فرمايد: آنگاه كه به سياست رو كرديم، نفت، مليت، استقلال و نفي امپرياليسم و استعمار غرب. اما اي كاش به جاي شعار نفت؛ ما يك شعار «فكر» داشتيم و با شعور و فهم ملي و مذهبي داشته باشيم كه در روايات آمده است حب الوطن من الايمان.

آيا شايسته است ايراني باشيم و خود را مسلمان بدانيم ولي دسترنج خودمان را براي دست سازهاي ايراني به كار نگيريم و كالاهاي چيني عزيز و دردانه باشند و صنايع دستي داخلي محجور و غريب و بيگانه شوند كه حيات صنايع دستي ايراني حيات جامعه ايراني است و تدبير كنيم كه مرگ در يك قدمي صنايع دستي داخلي است.

البته در راستاي مقابله با ورود كالاهاي قاچاق و مصرف كالاهاي خارجي بايستي نگاه ظريف و قابل درنگ و تاملي داشت كه اين يك وظيفه ملي انساني و اجتماعي است و اين مهم تنها بر عهده معلمان و آموزگاران نيست و معلمان و آموزگاران نمي توانند به تنهايي برابر شبيخون اقتصادي غرب مقابله كنند كه نظام اجتماعي از اجزاي مختلفي چون خانواده  رسانه،‌ دين،‌ نظام سياست و آموزش و پرورش  تشكيل شده است و آموزش و پرورش نيز از اجزايي چون مدرسه و كتاب هاي درسي،‌ مديريت،‌ برنامه هاي درسي،‌ ارزشيابي تحصيلي، دانش آموزان و معلمان تشكيل شده است و مسائل اجتماعي در خلاء اتفاق نمي افتد و در خلاء نيز حل نمي گردد. بنابراين مساله افزايش مصرف كالاهاي داخلي و كاهش كالاهاي خارجي مساله كشداري است كه يكي از اجزاي تاثير گذار بر آن نقش معلمان و آموزگاران مي باشد.

جامعه شناسان مي گويند: معلم فردي است كه به نگهباني و انتقال دانش مي پردازد .او نقش سوزن بان قطار راه آهن را در ميان نسل ها ايفا مي كند. معلمان مهمترين نقش را در نظام اجتماعي آموزش و پرورش دارند و يك نظام آموزش و اجتماعي موفق،‌معلماني كارآمد و كاربلد را مي خواهد نه معلماني كم رمق و كم تحرك كه فقط نقش مبصر را ايفا كنند و صرفا بچه ها را به مدت چند ساعت سرگرم ساخته و آنها را ساكت كنند.

بگذاريد از نامه اي كه ابراهم لينكلن به آموزگار پسرش مي نويسد برايتان بگويم به پسرم درس بدهيد او بايد بداند كه همه مردم عادل و همه آن ها صادق نبستند، اما به پسرم بياموزيد كه به ازاي هر شياد،‌ انسان صديق  هم وجود دارد.  به او بگوييد، به ازاي هر سياست مدار خودخواه رهبري جوانمرد هم يافت مي شود... مي دانم كه وقت مي گيرد،‌اما به او بياموزيد كه اگر با كار و زحمت خويش يك دلار كاسبي كند،‌بهتر از آن است كه جايي روي زمين 5 دلار بيابد.

به پسرم بياموزيد كه در مدرسه بهتر اين است كه مردود شود،‌اما با تقلب به قبولي نرسد و ارزش هاي زندگي را به پسرم آموزش دهيد،‌به راستي چه ارزش هايي والاتر و ارزشمند تر از ارزش هاي ملي و ديني كه در كودكان ايراني نهادينه شود و اين كودكان،‌كشورشان را دوست داشته باشند و کالاهاي كشورشان را مصرف كنند و به مصرف كالاهاي وطني افتخار كنند.

آيا اين اعمال و افعال در مدارس ايراني توسط معلمان انجام مي شود و آيا معلمان مي توانند اين رسالت عظيم را بر عهده بگيرند و يا اين كه مثل آييه پير اين شعر سيلور استاين را مي خوانند كه:

دراز كشيدن تو آفتاب     همه بايدها و شايدها    صحبت مي كنند از اين و ازآن        اين ها ميگن شايد چنين بشه     آنها مي گن بايد چنين بشه       اما مي دونين با انجام كوچك ترين كاري             همشون مي شن فراري.

- معلمان بايد زمان شناس باشند و نيازها و مقتضات زمانه را درك نمايند،‌كه اگرچه زمان يك مفهوم فيزيكي است،‌ ولي ژرژ گورويچ‌، زمان اجتماعي را مطرح كرد.

امروز جامعه آلمان،‌ ايران ،‌افغانستان در سال 2009 ميلادي به سر مي برند،‌اما نيازهاي هر كدام با ديگري متفاوت است و اين نيازهاي انساني است كه تعليم و تربيت را معنا مي بخشد و به شخصيت آدمي شكل مي دهد.

حضرت علي (ع) به پدران و مادران توصيه مي فرمايند: فرزندان خود را با نيازهاي زمانه تربيت كن و فرزند زمانه باش اكنون غرب از طريق فرهنگ و اقتصاد به مقابله كشورهاي شرقي و اسلامي آمده است. غرب با رندي و زيركي،‌ مي داند تحقير ملت ما با تغيير ارزش هاي فرهنگي و مصرف كالاهاي غربي است و بنابراين معلمان مي بايست اين نكات عميق و دقيق را درك كنند،‌البته معلمان در يك منطقه جنوب شهر با معلمان در مناطق شمال شهر وظايف متفاوتي دارند،‌ زيرا مناطق جنوب شهر و شمال شهر اختلافات عظيم فرهنگي دارند و نگرش و برداشت هاي متفاوتي دارند. دانش آموزاني كه در منطقه شمال شهر درس مي خوانند‌ و حسي گراتر هستند و براي ارتباط با اين دانش آموزان روش هاي ديگر را بايد جست و دانش آموزانی كه در منطقه جنوب شهر درس مي خوانند،‌ ويژگي هاي متفاوت تري دارند و البته براي هر دو طبقه از اين گروه دانش آموزان اكسير عشق را مي طلبد. مي گويند: پژوهشي در يكي از روستاهاي هند صورت گرفته است اين روستا فقير و محروم بود اما نكته جالب توجه در آن اين بود كه مدرسه احداث شده بود،‌همه مي گفتند فرجام اين دانش آموزان فقر و فلاكت است،‌اما 30 سال بعد جامعه شناسي دوباره پاي در آن روستا گذاشت که96 درصد دانش آموزان  نيز صاحب مشاغل بالايي شده بودند،‌پزشك وكيل استاد دانشگاه مهندس و . . .  راز آنها اين بود كه معلم آنها عاشق بود،‌عاشق علم و دانش آموزان. اكنون جامعه ما به شدت نيازمند عشق و علاقه است.

موسسات توليدي نيز بايستي در توليد كالاهايشان عشق و علاقه را به كارگيرند و به نمايش بگذارند.

حضرت رسول اكرم (ص) مي فرمايند: خداوند دوست دار بنده اي را كه هنگام هر كار آن را خوب انجام دهد. اگرچه به قول پروفسورر ومينگ از متخصصان علم كيفيت كه معتقد است: كيفيت با آموزش شروع مي شود و با آموزش تداوم مي يابد،  ولي براي ايجاد و پياده سازي سيستم كيفيت نياز مبرم به بستر سازي مناسب و ايجاد فرهنگ كيفي در سازمان ها و نظام هاي اجتماعي و سهيم شدن همه افراد در آن است. كالايي كه در كشور توليد مي شود،‌بايستي داراي جاذبه باشد و از ابعاد كيفيت برخوردار باشد. قيمت ، دوام،‌ قابليت اطمينان،‌ تحويل به موقع، خدمات پس از فروش،‌ همسازي،‌ شكل ظاهري،‌ شهرت،‌ ايمنی،‌ تاثير اجتماعي مصرف. كالا و كيفيت كالاهاست و كيفيت معادل با رضايت مشتري است.

معلمان بايد، هويت ديني و ملي را در دانش آموزان تقويت نمايند و اين كه كشورشان را دوست بدارند و به كشورشان عشق بورزند و كالاهاي ايراني را نيز دوست بدارند،‌ البته توليد كنندگان نيز به صداقت و اعتماد مشتريان احترام بگذارند و مردم مدام نگويند كه محصولات ايران خودرو و سايپا به زور و اجبار و تحميل بر آنان وارد مي شود و مردم هزينه هاي سنگين براي كالاهاي كم كيفيت مي پردازند و اگر روزي دروازه ايراني به روي كالاهاي خارجي و خودروهاي غربي بازشود همگان باطيب خاطر آنها را بخواهند و مصرف نمايند!!

در اين راستا بدانيم كه به عنوان مثال قاليچه كوچك متن آبي بافت راور كرمان كه درموزه لندن عرضه شده و شناسنامه آن نشان مي دهد كه در 1928 از نظر رنگ و طرح و ظرافت برنده جايزه بهترين قالي شده نمي تواند بيننده كرماني را به هيجان نياورد كه در آن شهر غريب با غروري به ديگران بفهماند كه بلي من اهل شهر و شهرستان و كشوري هستم كه اين قالي در آن بافته شده است.

معلمان بايستي آنچه مي گويند خود عمل كنند و اگر درباره مصرف كالاهای داخلي سخني مي گويند، مي بايست خود عاملان در مصرف كالاهاي وطني باشند. دانش آموزان با شعر و شعار و حرف تربيت نمي شوند،‌بلكه دانش آموزان فقط اعمال و افعال معلمان و پدر و مادران را مي بينند،‌البته از سوي ديگر بايد اذعان داشت كه معلمان فقط آموزگاران مدارس نيستند،‌بلكه معلمان و اثر گذاران بردانش آموزان ايراني،‌ پدران و مادران و روحانيون و ورزشكاران و نيز معلم هستند.

بگذاريد پايان اين قسمت از مقاله خاطره اي از نگارنده باشد ؛ ‌4 سال قبل در يكي از مدارس تهران درباره كالاهاي داخلي در كلاس صحبت مي كردم و مي گفتم: همه جاي ايران سراي من است كه نيك و بدش از براي من است و امروز تبليغ درباره مصرف كالاهاي داخلي و پرهيز از مصرف كالاهاي غربي اداي فرضيه امر به معروف و نهي از منكر است. دانش آموزي دست هايش را بالا برد و اجازه سخن گفتن خواست و سپس گفت: شما با تعصب حرف مي زنيد،‌در صورتي كه غربي ها اين گونه نيستند.

وي مقاله يك آمريكايي صد در صد را در كلاس خواند. اثري از رالف لينتون كه اين گونه شروع مي شود. بي گمان هر آمريكايي معمولي مي كوشد كه خود را يك آمريكايي كامل عيان نشان دهد و به هر قيمت براي حفظ ميراث گرانبهاي خود تلاش مي كند. با وجود اين عقايد و ابداعات بالاخره فرهنگ جوامع ديگر قبلا راه خود را در تمدن او گشوده اند بدون اين كه او متوجه شود كه چه اتفاقي افتاده است .

صبحگاهان يك آمريكايي كامل عيار را در نظر بگيريد كه با پيژامایی كه در اصل لباس سرخ پوستان غرب بود،‌در بستري كه ابتدا از آسياي صغير ايران آمده دراز كشيده وي از سرتا نوك پا در فرآورده هاي غير آمريكايي پوشيده شده است. من آن روز فهميدم كه دانش آموزان هوشمندي خاصي دارند و معلمان بايستي يك گام جلوتر از دانش آموزان باشند .