آموزش و پرورش و تجارب جهانی

موسسه « ارتباطات علمی – فرهنگی ایران و فرانسه » در نظر دارد با همکاری « موسسه نگارستان اندیشه » و چند نهاد فرهنگی در ایران ، یک سفر فرهنگی با هدف آشنایی مدیران و دبیران آموزش و پرورش با نظام و فضای آموزشی فرانسه برگزار کند که فارغ از کم و کیف این تور آموزشی  باید برگزاری آن را به فال نیک گرفت. ( این جا )

چندی پیش نیز قائم مقام وزیر آموزش و پرورش و رییس مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور از اعزام گروه هایی از معلمان در رشته های مختلف به کشورهای جهان و متقابلا به ایران به منظور ارتقاء خلاقیت ، آشنایی معلمان با روش های آموزشی نوین در دنیا و ارتباط دو سویه بین کشورهای خارجی سخن گفته بود و برگزاری کنفرانس های بین المللی را در خصوص مسایل آموزش و پرورش قدمی مثبت برای تعامل با سایر کشورها و یافتن راه حل برای برطرف کردن چالش های آموزشی بیان کرده بودند. جدای از امکان یا عدم امکان اجرای چنین برنامه ایی در برهه کنونی ، بیان آن از سوی یکی از مسولین و همچنین برگزاری این اردو ( که در حوزه مطالعات تطبیقی می گنجد ) بهانه ایی شد که نگارنده برای آشنایی بیشتر خوانندگان محترم با « آموزش و پرورش تطبیقی » ، نوشتاری مختصر از  اهداف و کاربرد آن ارایه دهم.

همواره ملت ها و دولت ها مشتاق بوده اند که از روش ها و شیوه های آموزشی ممالک دیگر آگاهی یابند. آشنایی با نظام های آموزش و پرورش کشورهای دیگر چه برای برنامه ریزان و مدیران در سطح کلان و چه برای معلمان و مدیران واحدهای آموزشی می تواند آموزنده و مفید باشد. در زمانه ای که سخن از دهکده جهانی می شود و وسایل ارتباط جمعی به سهولت در دسترس است  ، استفاده از تجارب دیگران در عرصه های گوناگون ، از جمله آموزش و پرورش اجتناب ناپذیر است.

با توجه به اینکه نقش آموزش و پرورش در رشد  و توسعه یک کشور غیر قابل انکار است و بسیاری بر این باورند که پیشرفت ها و پسرفت های یک ملت را باید در نظام آموزشی آن جست و جو کرد ، بنابراین آموزش و پرورش تطبیقی به محققان و برنامه ریزان آموزشی کمک می کند تا دریابند دیگران ( به خصوص کشورهای پیشرو در آموزش و پرورش ) در راه ساختن نظام آموزشی چه تمهیداتی به کار برده اند تا بتوانند با توجه به زمینه ها و بسترهایی که آموزش و پرورش در آن شکل می گیرد از این تجارب استفاده کنند.

بسیاری از محققان و متفکران ، عالی ترین سطوح مطالعه یک دانش را در مطالعات تطبیقی جست و جو می کنند. اصولا تطبیق و مقایسه به عملی گفته می شود که دو یا چند پدیده را در کنار هم قرار می دهند و به منظور یافتن تفاوت ها و شباهت های آن ، آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهند.

آموزش و پرورش تطبیقی نیز دانشی است که به مطالعه دو یا چند نظام آموزشی به منظور بررسی تفاوت ها و شباهت های آنها می پردازد. هدف هایی که آموزش و پرورش تطبیقی دنبال می کند به اختصار شامل موارد زیر است:

شناخت چالش ها و مشکلات جهانی آموزش و پرورش ، کشف حقایق ، مسائل و نارسایی های نظام آموزشی کشور خویش ، برنامه ریزی و اصلاحات آموزشی با در نظر گرفتن آخرین روش های آموزشی و پیشرفت های علمی و فنی در سطح جهان ، برقراری و توسعه روابط فرهنگی بین کشورهای گوناگون جهان در مسیر وحدت ، صلح ، دوستی و تفاهم بین المللی ، معرفی نوآوری های آموزشی مانند آموزش ریاضیات جدید ، آموزش علوم ، آموزش عالی کوتاه مدت و...می باشد.

البته در بررسی و مطالعه نظام های آموزشی کشورهای مختلف توجه به این نکته ضروری به نظر می رسد که آموزش و پرورش در هر کشور با توجه به زمینه ها و بسترهای تاریخی ، فرهنگی ، دینی ، سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و جغرافیایی شکل می گیرد. بنابراین در استفاده از تجارب آموزشی سایر کشورها باید دارای بینش و مطالعه جامع و همه جانبه بود. آموزش و پرورش را نمی توان به صورت جزئی مستقل و نظامی بسته در نظر گرفت ، بلکه سیستمی باز است که با ساختارهای اجتماعی جامعه تعاملی دو سویه دارد.

مایکل سدلر یکی از محققان برجسته آموزش و پرورش تطبیقی می گوید: « به هنگام مطالعه نظام های آموزشی نمی توانیم چون کودکی که در باغ به قصد تفریح پرسه می زند ، در نظام های آموزشی به تفریح بپردازیم و از هر شاخه گلی و از هر بوته برگی بچینیم و آنچه را چیده ایم در خاک وطن بکاریم و انتظار داشته باشیم که بعدها چون درختی تناور رشد کند. »

محققان آموزش و پرورش تطبیقی انسان هایی مصلح و آرمان گرا هستند که بر این باورند که از طریق تعلیم و تربیت می توان جهانی بهتر ساخت ، ضمن اینکه معتقدند تغییرات اجتماعی دارای خط سیری زمانی ، متوالی و قابل کنترل و فراگیری هستند. امروزه مراکز زیادی در سطح جهان مشغول مطالعات بین المللی و تطبیقی هستند که از آن جمله می توان به مراکز و سازمان های زیر اشاره کرد: سازمان های بین المللی ( از جمله یونسکو ، بانک جهانی ، سازمان جهانی کار) ، انجمن های آموزش و پرورش تطبیقی در کشورها و مراکز دانشگاهی گوناگون  ، شورای جهانی انجمن های آموزش و پرورش تطبیقی ، انجمن بین المللی ارزشیابی از پیشرفت تحصیلی ، دفتر بین المللی تعلیم و تربیت و ..... کارشناسان و محققان آموزشی در کشور ما می توانند با ارتباط با این مراکز از یافته و پژوهش های آنها استفاده کرده و در انجام این گونه مطالعات سهمی داشته باشند.

امروزه بیشتر از هر زمانی مصلحان و برنامه ریزان آموزشی و اجتماعی به علم آموزش و پرورش تطبیقی نیازمند هستند.تجربه تاریخی نشان داده که در کشوری چون ایران ، بسیاری از راه حل ها و برنامه ها برای تحقق اصلاحات بی نتیجه مانده است. بنابراین مصلحان ، آینده سازان و برنامه ریزان می توانند با استفاده از آموزش و پرورش تطبیقی و سایر پژوهش های علوم اجتماعی و با توجه به شرایط کشور، راه حلی جامع برای رسیدن به توسعه یافتگی بیابند.

در حالی که  آموزش و پرورش تطبیقی در مجامع علمی و دانشگاهی ممالک توسعه یافته رشته پویا و اثر گذاری است به طوری که بسیاری از اندیشمندان تعلیم و تربیت آن را مهمترین گرایش رشته علوم تربیتی می دانند ، متاسفانه در کشور ما آن چنان که باید شناخته شده نیست و در مجامع علمی و دانشگاهی بهای چندانی به آن داده نمی شود، هرچند در دولت دوم اصلاحات با همت و تلاش مرحوم دکتر احمد آقازاده این رشته در مقطع فوق لیسانس در دانشگاه علامه طباطبایی تاسیس شد و چند سالی دانشجویانی در این رشته تربیت کرد اما با تغییر مدیریت این دانشگاه در دولت تدبیر و امید بساط این رشته بر چیده شد و  کور سوی امید به رشد و توسعه این علم  در ایران خاموش شد.

البته باید گفت خوشبختانه  اخیرا انجمن علمی آموزش و پرورش تطبیقی ایران با گرفتن مجوز از وزارت علوم به عنوان یکی از انجمن های علمی تعلیم و تربیت دایر شده است و پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت  و علاقه مندان دانش تعلیم و تربیت تطبیقی می توانند در جهت اعتلای این رشته گام های مثبتی بردارند.

امید آن می رود که دست اندر کاران نظام آموزشی کشورنیز توجه بیشتری به این حوزه مطالعاتی ، اهمیت و کاربرد آن و  حمایت از پژوهشگران  داشته باشند.

ای میل نویسنده :Hejazi.m59@gmail .com 

ارسال مطلب برای سخن معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید