دیدگاه امام جعفر صادق (ع) نسبت به انسان از چندین منظر است. امام صادق (ع) آفرینش انسان را مبتنی بر فطرت یگانه پرستی می‌داند. زراه از اصحاب ایشان گوید:" از امام صادق (ع) پرسیدم از قول خدا عزوجل "فطرت خدا را که مردم را بر آن آفریده است، فرمودند: همه را بر فطرت یگانه پرستی آفریده است". پس انسان دارای فطرتی است و در بدو خلقتش در وی نهاده شده است که مبتنی بر یگانه‌پرستی (توحید) است. تنها آرامش و سکینه‌ي انسان ،گوش سپاری به همان ندای فطرت می‌باشد. تنها راه رسیدن به آرامش در انسآن‌ها از منظر امام (ع) داشتن ایمان و اعتقاد به ندای یگانه است. امام صادق (ع) در تفسیر قول خدای عزوجل که فرموده است :" اوست آن‌که فرو فرستاده است سکینه (آرامش) را در دل مؤمنان پس فرمودند:" مقصود از آن ایمان است".
سکینه و آرامش مقوله‌ای است که مرتبط با تمام ابعاد وجودی انسان است. گوش سپاری به ندای فطرت (همان یگانه‌پرستی) و ایمان و اعتقاد به خدای یگانه، به عقیده امام صادق (ع) تنها گزینه‌ای است که انسان‌ها را به آرامش خواهد رساند. لازمه آرامش و سعادت انسان در ایمان به خدا و اجرای اوامر اوست.
امام صادق (ع) انسان را دارای مقام شرافت خاص می‌داند که او را از سایر موجودات مستثنی می‌سازد. زيرا به مفضل مي‌فرمايد: "اي مفضل! ببین! به جهت کرامت، مقام و شرف انسان، ایستادن و نشستن را برای او تدبیر نمود و او را بر دیگر مخلوقات برتری داده و ویژگی‌هایی را برای او نسبت به موجودات دیگر مانند چهار پایان قرار داده است".
از جمله ویژگی‌های برتری انسان که امام صادق (ع) بر می‌شمارند بدین قرار است:
1- برخورداری از حواس پنج گانه کاملاً متفاوت با سایر موجودات زنده. می فرمایند:" ای مفضل، به حواس 5 گانه انسان بویایی، چشایی، بینایی، شنوائی، لامسه و ساختار آفرینش آن فکر کن! که نشانه‌ی شرافت و مقام والای آن و برتری آن بر دیگر مخلوقات است".
2- برخورداری از عقل اما کسی که عقل نداشته باشد، همانند حیوان یا بلکه بدتر است! چرا که بسیاري از مصالح حیوانات را هم نداند و توان آن را هم نداشته باشد، چون حیوانات از روی غریزه کارهای شگفتی را انجام می‌دهند اما چنین انسانی نه (حسینی‌تهرانی).
3- سخن گفتن آدمی: امام صادق (ع) می‌فرمایند: "ای مفضل! در مورد حرف زدن آدمی و خلقت آن در بدن انسان و ابراز نمودن آن و صدایی که از آن به گوش طرف مقابل می‌رسد، اندیشه کن!".
4- مغز انسان و قوای ذهنی او همچون حافظه، تخیل، تعمق، تفهم و ...
5- قلب انسان
6- تدبر در خلقت: امام (ع) خطاب به مفضل عرض می‌نمایند: "پس! مرگ و نفرین بر کسانی که ادعای فلسفه و حکمت می‌کنند ولی چشم دل‌هایشان کور است و این خلقت و شگفتی را نمی‌بینند، که تدبر و هدف را، در دایره‌ي هستی و کار آن را انکار می‌کنند".
از جمله خصوصيات دیگر انسان:
7- وجود قوای نفسانی در انسان است. امام صادق (ع) می‌فرمایند:" ای مفضل! قوای نفسانی و موقعیت آن‌ها در انسان مانند فکر، وهم، عقل، حفظ و غیر از این‌هاست".
8- مقام انسان در وجود حیا: امام (ع) می‌فرمایند:" ای مفضل! نگاه کن! در بین مخلوقات فقط آدم با حیاست. خداوند سبحان در میان آفریدگان فقط انسان را با این نعمت، منزلت بسیار داده است که آن حیا می‌باشد. از مزایای وجود حیا این‌گونه بر می‌شمارند که حیا موجب پذیرایی میهمان، وعده‌ي به وفا (وفای به عهد) برآوردن حاجات دیگران، پای‌بندی به هنجارها و دوری از ناهنجاری‌هاست، رعایت حق پدر و مادر، صله‌ي رحم، باز پس دادن امانت دیگران، روگردانی از اعمال قبیح".
9- نطق انسان: امام (ع) می‌فرمایند: "ای مفضل در آن‌چه را که خداوند به انسان داده تأمل کن. اما، در باره‌ي نطق و گفتار، که به‌وسیله‌ي آن باطن انسانی، تعبیر می‌شود و آن‌چه را از قلب او خطور می‌کند و نیز نتیجه فکرش را ادا می‌نماید و بواسطه‌ي نطق خود به غیر آن‌چه را که در نفس اوست به دیگری می‌فهماند".
10- از جمله ویژگی‌های دیگري که امام صادق (ع) عقیده دارند، کتابت و نویسندگی است.
11- فطرت مبتنی بر فضائل اخلاقی. ویژگی‌های اساسی دیگر که امام صادق (ع) برای انسان بر می‌شمارند عبارت است از: بصیرت، کسب دانش، بهره‌گیری درست از جوارح در بر آوردن نیازهای مادی و معنوی، کشف واقعیات و حقایق امور، تدبیر در خلقت و واقع‌بینی.
امام صادق (ع) در ارتباط با انسان، به کلیه حالات و رفتار انسانی عقیده دارند که انسان به واسطه‌ی ایمان و اجرای او امر الهی و تلاش در این جهت، توان رسیدن به کرامت و کمالات را دارد. افزون بر این ایشان انسان را با داشتن تمام این ویژگی‌ها، موجودی نیازمند به خدا و خالق می‌داند. اگرچه انسانیّت انسان در این ویژگی‌ها خلاصه می‌شود [بالاخص در اجرای اوامر الهی و حرکت در راستای فطرت وجودی خود یعنی توحید يا یگانه پرستی] .
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
صدای معلم، صدای شما
با ارائه نظرات، فرهنگ گفت‌وگو و تفکر نقادی را نهادینه کنیم.