خانواده نخستین و بنیادی ترین پایه گذار شخصیت، ارزش ها و معیارهای فکری افراد است که ابتنای سرنوشت، سبک و شیوۀ زندگی آیندۀ آنها به حساب می آید و اخلاق، صمیمیت و سلامت روانی هر شخصی تا حدود بسیاری وابسته به آن است. سنگ بنای ساختن یک جامعۀ سالم، پویا و خلاق در تربیت افرادی سالم و کارآمد است، این افراد نیز حاصل بارآوری و آماده سازی خانواده هایی است که خود با دشواری هایی مواجه نباشند که در این صورت بستر و زمینۀ لازم برای رشد و شکوفایی فرزندانشان را فراهم خواهند نمود. اما زمانی که کارکردهای سیستم خانواده دچار اختلال گردد، از انجام چنین وظیفۀ بس خطیری باز خواهد ماند. برخی از جامعه شناسان بروز این اختلال را ناشی از صنعتی شدن جوامع می پندارند. این فرآیند علاوه بر اینکه می تواند نهاد خانواده را از لحاظ ساختاری دچار استحاله نماید، بلکه کارکردهای آن را نیز دست خوش تغییر قرار می دهد.
با توجه به تغييرات صورت گرفته و رشد تكنولوژي، امروزه شاهد پيدايش رقباي جدي در كنار خانواده نظير رسانه هاي ارتباط جمعي در امر جامعه پذيري افراد هستيم . در بين رسانه هاي متنوع و نوين مي توان از شبکه های اجتماعی به عنوان يكي از پرکاربردترین ابزار ارتباطی در ایران و نیز سراسر دنیا ياد كرد که امکان ارتباط دوسویه بین کاربران را نیز فراهم کرده است و امروزه نقش مهمي درزندگی افراد بازي می نماید.
بی تردید با وقوع انقلاب صنعتی در غرب و گسترش پیامدهای اقتصاد سرمایه داری در جوامع غربی و به دنبال آن تغییرات سریع و گسترده در عرصه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چهره جهان به طرز چشمگیری دگرگون شده است. از میان متغیرهای گوناگونی که در این سیل شتابان تغییرات دچار استحاله گردید، سبک های فرزند پروری والدین بود. فرزندپروری فعالیت پیچیده ای شامل روش ها و رفتارهای ویژه است که به طور مجزا و یا در تعامل بایکدیگر بر رشد کودک تأثیر می گذارد. درواقع پایه واساس شیوۀ فرزندپروری مبین تلاش های والدین برای کنترل و اجتماعی کردن کودکان شان است.
در جوامعی که سنت، رفتارهای اجتماعی اعضای آن را تنظیم می کند، الگوی تربیت استبدادی، الگوی تربیتی غالب است. اما در جوامع صنعتی الگوهای تربیتی متنوعی مشاهده می شود. با استناد به تئوري ها و تحقيقات صورت گرفته، خانواده های سنتی از طريق فرآيند جامعه پذيري، ارزش ها و هنجارهاي مورد نظرخود و نیز مورد تأييد جامعه را به فرزندان انتقال مي دهند كه عبارتند از: ايمان و پاي بندي مذهبي و انسجام اجتماعي.
اما حضور درشبکه های اجتماعی ممکن است هنجارها و ارزش هاي که مورد تأييد جامعه نیستند را نیز به فرزندانشان انتقال دهند كه مهمترين آنها عبارتند از: مادي گرايي، فردگرايي، آزادي هاي نامحدود و زیر سؤال بردن ارزش های فرهنگی حاکم بر جامعه خودی.
مخالفان حضور در شبکه های اجتماعی عمدتاً بر برخی از آثار منفی این شبکه ها بر الگوهای رفتاری خانواده ها نظیر افزایش خیانت های همسران به یکدیگر، افزایش طلاق، گسترش فساد اخلاقی و بی بند و باری ناشی از روابط غیر اخلاقی، یا حتی مشغول شدن فرزندانشان با این شبکه ها و افت عملکرد درسی آنها، جایگزینی ارتباطات بین اعضای خانواده با ارتباطات درفضای مجازی و .... اشاره می کنند.
یکی از ابعاد ارتباطات خانوادگی که به خاطر حضور در شبکه های اجتماعی با چالش مواجه شده است، سبک تربیتی فرزندان است. ایجاد فضای آزادی مطلق برای فرزندان بدون نظارت پدر و مادر در برخی از موارد ره آورد این شبکه ها است. اما موافقان حضور در شبکه های اجتماعی بر این اعتقادند که استفاده از شبکه های اجتماعی روشی مفید برای کسب آگاهی بیشتر افراد از پدیده های علمی و فرهنگی در جهانی است که تا حد یک دهکده کوچکتر شده است. طرفداران استفاده از این رسانه ها بر این باورند که ارتباط و دریافت اطلاعات حق هر انسانی می باشد و جلوگیری از جریان آزاد اطلاعات و یا ممانعت افراد از کسب اخبار، بی مورد و مخدوش کنندۀ آزادی های فردی افراد محسوب می شود.
اما مانند هر ابزار پیشرفته دیگری، این شبکه ها نیز همچون سکه دو رو دارد و در کشورهای مصرف کننده این فن آوری معضلاتی را پدید می آورد. اصولا ورود هر فن آوری پیشرفته ای در کشورهایی که زمینه های لازم را برای توسعه فناوری و فرهنگ سازی آن فراهم نکرده اند. باعث ایجاد تناقض ها و تضادهای زیادی می شود و می تواند فرهنگ و باورهای یک جامعه را مورد تهاجم قرار داده و آن را دگرگون سازد. اما با آموزش های همگانی در استفادۀ صحیح از این ابزارها می توان نحوۀ بهره گیری از شبکه های اجتماعی در محیط خانواده را مدیریت نمود.
البته حضور در برخی از شبکه های اجتماعی و استفاده از برخی رسانه ها دارای بار علمی و سرگرم کننده بوده و می توان گفت استفاده از آنها با يک سري فرصت ها و یک سري تهديدها همراه است. پس بهتر است آثار خوب و بد آنها را برای فرزندان مان آشکار تر کنيم. همان طور که در ابتدا آموزش روش استفاده از هر وسيله اي لازم است، چاقو هم خوب است هم بد. بچه زماني که روش استفاده از چاقو را بلد نباشد، قطعا دستش را مي برد. پس بايد ابتدا روش استفاده از تکنولوژي را به تناسب افراد به آنها بياموزيم، سپس تکنولوژي را در اختيارشان قرار دهيم.
اگر حضور در شبکه های اجتماعی که در اغلب موارد زمینۀ دست یابی به اطلاعات ناقص و نادرست و گاه گمراه کننده را به همراه دارد، با مخاطراتی همراه باشد؛ تجلی این مخاطرات در دورۀ نوجوانی که دورۀ غلبۀ هیجانات بر تعقل می باشد، بسیارتر خواهد بود. پدر و مادر اولين كساني هستند كه زيربناي شخصيت سالم يك نوجوان را بنا مي نهند. معمولاً والدين، نوجوان خود را به صورت كودك مي نگرند؛ مثل اين كه گذشت زمان تغييري در وي نداشته است. عدم درك نوجوانان باعث كشمكش بين آنها و والدين مي شود. نوجوانان به خود حق مي دهند كه در مسائل مربوط به خانه اظهار نظر كنند و افكار و عقايد و اعمال اعضا خانواده را مورد سؤال قرار دهند و نوجوان آن كودك سر به راه قبلي نيست. حضور در شبکه های اجتماعی و دریافت اطلاعات از آن باعث می شود که نوجوان خود در امور متعددی عالم تر از والدین بداند و دانسته های آنها را کهنه و قدیمی بپندارد و از آنها تبعیت نکند. در این شرایط والدین ممکن است احساس کنند که اقتدار خود را در خانواده از دست داده اند و به اعمال فشار و کنترل بیشتری بپردازند که این سخت گیری ها باعث ایجاد مقاومت و مخالفت در فرزندانشان خواهد گردید و محیط خانواده به محل تنش و درگیری والدین-فرزندان مبدل خواهد شد.
باید دانست کنترل و سخت گیري در مورد فرزندان باید در حد طاقت آنها باشد و کنترل و سخت گیري بیشتر باعث تشویش و اضطراب در آنها می گردد.
در فرزند پروری مستبدانه والدین انتظار دارند که فرزندان بی چون و چرا نظرات، ارزش ها و هدف های آنها را بپذیرند، این شیوۀ تربیتی که ویژۀ جوامع سنتی است دیگر جواب نمی دهد. شاید عده ای از والدین از چنین سبک تربیتی والدین خود برخوردار بوده اند و حال می خواهند آن را در مورد فرزندان خود نیز اعمال کنند.
اما باید دانست جامعۀ سنتی شرایط و مقتضیات خود را می طلبد و شایسته است در جوامع فعلی از سبک تربیتی دیگری استفاده نمود. یکی از عوامل تغییر این رویه حضور در شبکه های اجتماعی است. حضور در شبکه های اجتماعی باعث افزایش آگاهی فرزندان و نیز والدین می شود. آنها با روش های جدید تعامل در بین اعضای خانواده آگاهی می یابند. فرزندان چنین خانواده هایی دیگر اطاعت بی چون و چرا از والدین را بر نمی تابند ، در چنین شرایطی والدین مجبور به انتخاب در بین سه گزینۀ تربیتی هستند: نوع نخست سبک تربیتی آزاد گذارنده است. این شیوۀ تربیتی باعث بی بند و باری فرزندان شده و ممکن است زمینه انحرافات اجتماعی و اخلاقی را برای آنها فراهم کند که در این صورت کل خانواده نیز ممکن است دچار مشکل شود. یا ممکن است روش تربیتی غفلت آمیز را در پیش گیرند. در این صورت نیز فاصله و شکاف بین والدین و فرزندان هر روز عمیق تر خواهد گردید و آنها رانسبت به هم بیگانه و بی عاطفه خواهد نمود. اما روش سوم سبک تربیتی مقتدارنه است. این سبک نوین در فرزند پروری باعث می شود والدین با فرزندان خود گفت و گو کنند و تلاش کنند تقاضاهای خود و مقررات خانواده را برای فرزندان خود توضیح دهند.
بنابراین، اگرچه در هر دو روش استبدادی و مقتدارنه والدین رفتارهای فرزندان را بسیار کنترل می کنند ولی در روش مقتدارانه که بهترین سبک فرزند پروری است، کنترل با ارزش و احترام به فرزندان همراه است. والدین مسئول و مقتدر در کنار انتظار بالا از فرزندان همواره حامی آنها هستند. الگوی تربیتی مستبدانه با بروز علائم افسردگی و اضطراب، رفتارهای ضد اجتماعی، بزهکاری، اختلال سلوک در نوجوانان رابطه دارد، در حالی که به کارگیری سبک تربیتی مقتدارانه این آسیب ها را در پی ندارد.
بهترین نوع رابطه بین والدین و فرزندان رابطه اي است که بر اساس محبت باشد. در سایه محبت است که فرزندان به والدین خود اعتماد، و به سوي آنها گرایش پیدا می کنند. ابراز محبت به فرزندان سمت و جهت می دهد و حاصل آن توجه عمیق فرزندان نسبت به والدین است، هنگامی که این توجه به دست آمد، می توان با ابراز محبت، فرد را به برخی کارهاي صالح و با منع محبت او را به ترك رفتار برانگیخت؛که یکی از این رفتارها اعتیاد به حضور در شبکه های اجتماعی و آسیب دیدن از آنها است. زیرا یکی از ویژگی هاي محبت این است که میان محبت و اطاعت رابطه وجود دارد و اگر فرزندان محبت والدین نسبت به خود را به شکل واقعی احساس نمایند، از آنها پیروی خواهند کرد. این ابراز محبت به شیوه هاي گوناگون از قبیل بیان آن، بازي کردن با آنها و هدیه دادن به آنهاصورت می گیرد. بدیهی است که پیامد چنین شیوۀ تربیتی محبت متقابل فرزندان نسبت به والدین درپی خواهد داشت.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
صدای معلم، صدای شما
با ارائه نظرات، فرهنگ گفت‌وگو و تفکر نقادی را نهادینه کنیم.