ماه خرداد کم کم از راه می رسد . ماه امتحانات . ماهی که در گذشته برای دانش آموزان خیلی معنا داشت و آن ها را به تکاپو می انداخت . هرچند امسال به دلیل ماه رمضان یک هفته به خرداد مانده امتحانات شروع شده و تا هجدهم خرداد ادامه خواهد یافت.
در این مختصر می خواهم به وضعیت ارزشیابی در مدارس ایران بپردازم .
ارزشیابی از دو جزء ارزش + یابی تشکیل می شود . یعنی یافتن و پیدا کردن ارزش یک فرآیند. در اصطلاح به عملی می گوییم که در پایان هر سال تحصیلی در مدارس برای سنجش و اندازه گیری مقدار پیشرفت تحصیلی و میزان یادگیری دانش آموزان برای هر درس انجام می شود . این فعالیت بسته به نوع آموزشی که صورت گرفته می تواند به صورت عملی ، کتبی ،شفاهی ، مشاهده ای و توصیفی صورت گیرد. برای هر کدام راه کارهای استاندارد خودش در کتب مربوط به ا رزشیابی و سنجش پیشرفت تحصیلی (دکتر سیف و دیگر اساتید این رشته ..)به صورت کامل بیان شده است .
بحث ما در این جا بررسی کیفیت ارزشیابی در نظام فعلی آموزش و پرورش ایران است . متاسفانه از دهه های گذشته تا به حال ،این کیفیت رو به تنزل بوده است . در مقطع ابتدایی ارزشیابی توصیفی به معنای واقعی خودش انجام نمی شود و جدیت و دقتی در اجرای آن تقریبا وجود ندارد یا با ارفاق بسیار زیاد صورت می گیرد .
تقریبا تمام دانش آموزان تا پایه ششم بالا می آیند. مطمئنا اگر ارزشیابی دقیقی وجود داشت درصد قابل توجهی از دانش آموزان ،بایستی پایه را تکرار می کردند. مسئولین محترم هم با افتخار اعلام می کنند که افت تحصیلی در ابتدایی دو سه درصد بیشتر نیست . البته باید گفت با این اهمالی که در ارزشیابی صورت می گیرد جز این نباید باشد . ظاهرا هدف در درجه ی اول سرگرم بودن دانش آموزان در محیط مدرسه است. علم آموزی در بسیاری از مدارس ، دیگر هدف اول نیست .
در دبیرستان دوره ی اول نیز وضعیت تقریبا به همین منوال است. در برخی موارد از خود دانش آموزان می شنویم که معلمان در هنگام امتحان در دفتر مدرسه می نشینند و دانش آموزان از روی برگه ی یکدیگر جواب سوال ها را می نویسند و حتی برخی معلم ها سرجلسه جواب سوال ها را می گویند .در مدارس روستایی وضعیت بدتر از مدارس شهری است . البته در مدارس خاص و برخی مدارس دولتی وضعیت ارزشیابی جدی تر است و تا حدودی استانداردها رعایت می شود .
در هنرستان ها وضعیت ارزشیابی مناسب نیست .در دبیرستان وضعیت ارزشیابی دروس داخلی تا حدودی به استانداردها نزدیک است . در امتحانات نهایی می توان وضعیت را رضایت بخش و استاندارد توصیف کرد.
حال باید دید چرا وضعیت به این صورت در آمده است ؟ چرا در مقاطع پایین معلم و مدرسه، در امر ارزشیابی جدی نیستند ؟ چرا ادارات ،دیگر نظارت و بازرسی چندانی در امر ارزشیابی مدارس به خصوص مقاطع پایین به عمل نمی آورند ؟
از زمانی که سیاست کلی آموزش و پرورش بر این شد که در پایه های پایین مردودی وجود نداشته باشد ، به خودی خود ارزشیابی بی ارزش شد .
معلمان تشویق شدند تا آمار قبولی شان صد در صد باشد .متاسفانه برخی همکاران با این سیاست همگام شدند . به خصوص همکارانی که در تدریس دچار ضعف هایی بودند و از اعتماد به نفس کافی برخوردار نبودند، به راحتی با چنین سیاستی همراهی کردند . (البته بحث تخلفات در امر ارزشیابی در مقاطع مختلف که توسط برخی همکاران صورت می گیرد خود داستانی غم انگیز و مفصل است که در اینجا به آن نمی پردازم !)
شاید این افت تحصیلی به صورت آماری در ابتدایی به چشم نیاید ولی به شدت در دبیرستان ها و هنرستان ها خودش را نشان می دهد . در دبیرستان و هنرستان ها با دانش آموزانی مواجه می شویم که از حداقل مهارت های نوشتاری (املا و انشا) و ریاضی برخوردار نیستند.
لذا توان یادگیری دروس این مقاطع را ندارند و به شدت به فضای آموزشی و انضباطی کلاس آسیب می رسانند . چند روز پیش کارنامه آزمون پیشرفت تحصیلی یک دانش آموز سوم هنرستان را مشاهده کردم که واقعا وضعیت تاسف باری داشت . متوسط درصدها کمتر از دو درصد و از آن بدتر متوسط درصد کشوری کمتراز سه درصد!
درسی را که دانش آموز صفر درصد زده بود برایش عملکرد خوب ثبت شده بود ! واقعا نمی دانم قرار است به کجا برویم ...
آیا واقعا با چنین نظام ارزشیابی می توان به پیشرفت ایران فکر کرد ؟ آیا با باز گذاشتن فضا برای تقلب و تخلف و اهمال ، حق به حق دار می رسد ؟ آیا به این فکر شده است که دانش آموزی که در چنین فضایی پرورش می یابد چگونه فرهنگی در آینده خواهد داشت ؟
در هر حال وضعیت حال حاضر قابل تداوم نیست . مسئولین و همکاران هرچه سریع تر باید فکری کنند . به قول معروف جلو ضرر را از هر کجا بگیریم فایده است . باید امتحانات پایه ی ششم و نهم نهایی باشد و در عین حال بسیار جدی گرفته شود و بر انجام آن نظارت دقیق به عمل آید . مردودی و تکرار پایه باید مجددا حداقل برای ششم و نهم وجود داشته باشد.
از سال آینده که قرار است پایه دهم شروع شود بایستی در امر ارزشیابی نیز جدیت و نظارت بیشتری صورت گیرد تا از بیسواد پروری که در حال حاضر به وجو د آمده جلو گیری شود . مردودی و تکرار پایه در دبیرستان دوره ی دوم نیز ضروری است .
امیدوارم تا دیر نشده مسئولین محترم به داد نظام آموزشی و ارزشیابی برسند.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان
دانش اموزان هم فهمیدند که قضیه از چه قراره.
در خیلی جاها هم به راحتی اجازه تقلب داده میشه.
داریم نسلی پرورش میدیم که بزرگترین اصل زندگی را تقلب میدونه. یعنی بدون زحمت کشیدن میشه صاحب همه چی شد.
نسلی تنبل, بی هویت, متظاهر و متقلب.
همه اینها بر میگرده به اینکه آموزش افتاده دست یک عده ادم متقلب و بی ریشه.
یعنی اینکه معلم در حد یک کارگر صفر بوده و وظیفه دارد که هر چه مدیر و منطقه میخواد نمره بده, حالا دانش اموز یادگیری داشته یا نه.
خلاصه معیشت که نیست, ارزش اجتماعی و شخصیتی نیز برای کار معلم از بین رفته است.
محصول انسانهای بی ارزش و بی هویت که جامعه رو شبیه خودشون کردند.