اشکالات روشی موجود در برخی نقدهای مخالفان آموزش و پرورش خصوصی به موافقان

  مقدمه:
آنچه در این نوشتار آمده اگرچه در ظاهر مخاطبان خاص خود را دارد اما در واقع موضوعی است عام در ارتباط با "روش نقد" و علاوه بر این بحث نیز کاملا قابل استفاده است.

رعایت این نقد می تواند گفت و گوها را از کنش های کم اثر و گاه بی فایده دور ساخته و به کنش های عقلانی معطوف به نتیجه و هدف و فایده نزدیک گرداند .

همچنین:این نوشتار به معنای صحیح و بدون اشکال بودن روش نقد مخالفان آموزش و پرورش دولتی نیست.چه بسا ممکن است نقدهای اشاره شده در این نوشتار عینا به آنها نیز وارد باشد.
در ادامه به 7 مورد از این اشکالات اشاره شده است:

1- ابهام در مسئله : در گام اول بایستی دقیقا معلوم شود "مسئله" چیست؟ و از خلط مسائل و همسان انگاری اجتناب کرد. انتخاب دقیق واژگان در این مرحله بسیار ضروری است.مثلا نقد آموزش و پرورش خصوصی با نقد خصوصی سازی آموزش و پرورش کاملا متفاوت است. در اولی نقد چیستی است و در دومی نقد چگونگی است.در بحث ها بارها دیده شده یکی از چیستی می گوید و دیگری ایراد از چگونگی می گیرد و جالب اینکه همین طور بحث را ادامه می دهند یا اینکه آموزش و پرورش خصوصی با آموزش و پرورش درآمدزا همسان فرض می شود در حالی که درآمدزایی الزاما همان خصوصی نیست و موارد زیادی از این دست.

 2- ابهام در تعریف: بسیاری از نقدها پیش از ارائه یک تعریف از آموزش و پرورش خصوصی آغاز می شود و چه بسا آنچه مورد نقد و اشکال واقع می شود به هیچ وجه مفهوم و تعریف مورد نظر موافقان نیست.

از این جهت لازم است در هر بحث ابتدا مفهوم مورد نظر در دو سطح نظری و عملیاتی و دست کم در سطح عملیاتی با ارائه شاخص های عینی و دقیق تعریف شود . این مرحله به اصلاح مرحله اول هم کمک می کند. علت نیاز به این کار این است که اغلب بین موافقین و مخالفین مشکل فهم غیر مشترک از مفهوم به ظاهر مشترک وجود دارد .

از این نظر بهتر است ابتدا به " اشتراک معنایی" برسند و بعد به سراغ نقد مفهوم بروند چرا که اگر نقد به دو مفهوم که صرفا "اشتراک در لفظ" دارند صورت بگیرد گویا اصلا نقدی انجام نشده.

3- تعمیم ناروا : نمی شود با یکی دو مثال مرتبط و گاه حتی غیر مرتبط دست به تعمیم زد و حکم کلی استخراج کرد. مثلا اغلب دیده می شود به جای نقد اصول و مبانی آموزش و پرورش خصوصی عملکرد برخی مدارس غیرانتفاعی و یا اخذ وجه از اولیا نقد شده و از آن علیه آموزش و پرورش خصوصی نتیجه گیری کرده اند. حتی اگر استقرایی هم به این بحث نگاه کنیم که در گام اول نباید این طور باشد در این نقدها اصول لازم برای نقد استقرایی هم رعایت نمی شود. فلان مدرسه پول زیاد گرفت. فلان مدیر برای ندادن پول دانش آموز را از کلاس بیرون کرد پس آموزش و پرورش خصوصی فلان است و فلان.

4- برچسب زنی : برچسب زنی و به کارگیری واژگانی که بیانگر پیش فرض های ایدئولوژیک در ذهن گوینده است شاید تاحدودی بتواند نظر خوانندگان را جلب کند اما به هیچ وجه بیانگر صحت و درستی نقد نیست. زدن برچسب لیبرالیست، نوسرمایه داری،امپریالیسم و ..... بر موافقان خصوصی سازی به سیر منطقی بحث و گفت و گو در این زمینه ضربه می زند.

 5- تحقیر و تخریب : رعایت اخلاق در بحث به عنوان یک کنش اجتماعی امری ضروریست. کاربرد کلماتی که دور از شان بحث و مخاطبان و طرفین گفت و گو است بدتر از برچسب زنی است زیرا کاربرد آنها در این زمینه جز تحقیر و توهین معنای دیگری ندارد. کلمات و جملاتی مانند "خودشان را بزک می کنند،پشت آرایش غلیظ چهره نازیبای خود را پنهان می کنند و ماسک می زنند تا شناخته نشوند ، دروغگویان ظاهر فریب، بیسوادان ساده لوح ...." اصطلاحاتی است که اگر هر یک از طرفین بحث آن را به کار ببرد نکوهیده و ناپسند است.

6- نقد انگیزه بجای نقد انگیخته و دلیل : کشف انگیزه، نیت خوانی و توهم توطئه به جای بررسی دلایل موافقان روش نادرست دیگری است که اغلب از سوی مخالفان اتخاذ می شود.

کاربرد جملاتی از این دست " به دنبال پیشبرد اهداف نظام سرمایه داری هستند،در پی حفظ سلطه طبقه فرادست بر فرودست هستند. اینان پیاده نظام طراحان و برنامه ریزان پشت پرده بازی قدرت و ثروتند." گاه کار را تا کارگران بدون جیره و مواجب بانک جهانی و سازمان بین المللی پول هم بالا می برند. برفرض که همه اینها درست باشد این هیچ تاثیری بر درستی و یا نادرستی دلایل ندارد.

7- تحریک عواطف و احساسات : فروکاهیدن بحث از سطح عقلی و تجربی به سطح عاطفی و احساسی مانند بیان واژگان احساس برانگیز و حمایت آمیز از اقشار محروم و به نوعی ایفای نقش فرشته مهربان در مقابل  بی تفاوت و بی رحم و نابودگر نشان دادن موافقان خصوصی سازی اگرچه ممکن است باعث جلب توجه شود اما از لحاظ عقل و منطق بیانگر نادرستی دلایل طرف مقابل نیست.

ارسال مطلب برای سخن معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید