به مناسبت ایام میلاد مبارک پیامبر رحمت محمد ابن عبدالله ، به دو جلوه متضاد از پیام پیامبر رحمت اشاره می کنیم. یکی از قرائت های رایج از پیام پیامبر اسلام که اکثریت مسلمانان بدان پای بند هستند، پیام رحمت ، دوستی و مودت انسان ها با یکدیگر، دعوت به نیکی ها و شایست ها و هشدار نسبت به ناشایست ها، صیانت از اختیار و انتخاب انسان ها ، معنا بخشی به زندگی، ترویج اخلاق ، عقلانیت و معنویت و برقراری ارتباط سازنده با پروردگار است.
حاصل این پیام اولا، نوعی از انسان گرایی است که با انسانیت فربه شده عصر ما، نه تنها سازگار است بلکه فرصتی برای بسط عدالت و اخلاق و آزادی در پرتو دین حنیف است. ثانیا، این قرائت از دین راهی است برای همزیستی مسالمت آمیز ادیان و مذاهب ؛ ثالثا ، وقتی بدبینی ها و تنازعات بین ادیانی کاهش یابد و یا در پرتو حذف خاص گرایی ها و خود شیفتگی های دینی کمتر شود، آن گاه راه برای صلح و همزیستی باز می شود. رابعا ، آنگاه دین بدون کمترین هیاهو و به دور از دکان های دین فروشی ؛ کار بر قراری رابطه بی دغدغه انسان و خدا را بر قرار می سازد.
قرائت دیگر از پیام نبوی آن چیزی است که اهل غلو در دین (مانند برخی از اخباریون، سلفیون و طالبان و امثال گروه های داعش مسلک) بدان معتقدند، کسانی دین را و هر آنچه متعلق و متصل به دین است به حدی حداکثری فربه و مقدس می کنند که راه را بر تعقل بشر می بندند و دینی که باید خادم بشر باشد و جنبه طریقیت داشته باشد، بشر را خادم آن می کنند!
و این وسیله سلوک ،انسان را از صرفا وسیله بودن خارج و جنبه هدف بودن به آن می دهند. به این ترتیب اولا ، راه برای هویت طلبی مذهبی و اختلافات پس از آن گشوده می شود. ثانیا، جنگ برای مقدسات مفروض، البته مقدس و وظیفه هر مکلف می شود ؛ ثالثا، تفاوت طبیعی برداشت ها از دین و خوانش هایی که متناسب با ظرفیت های علمی ، روحی، دوره ای و منطقه ای و ... را که دین آن را روا دانسته، بی مورد و غیر مجاز می دانند ؛ رابعا، در این قرائت از دین و مذهب اجبار و اکراه در دین ورزی و امرو نهی خشن بدون توجه به نتایج آن اهمیت می یابد ؛ خامسا ، در این نگرش اهمیت مصلحت دینی بر حقوق فرد و حتی حیات انسان تقدم می یابد!
برای تشخیص سره از ناسره و حق از باطل، به نظر می رسد باید به نص (یعنی قرآن به عنوان مبنای هر گونه معرفت دینی معتبر ) مراجعه نمود چرا که فرمود : " فان تنازعتم فی شیء فردوه الی الله و الی الرسول . "
لذا اگر فقه تاریخی و روایات مخدوش شده را به کناری بگذاریم و برای حکمیت به قرآن و رویه و سلوک پیامبر رضایت دهیم ؛ شاید بسیاری از مشکلات و اختلافات به ظاهر لاینحل برطرف شوند.
در این خصوص به اختصار به رئوس این موارد اشاره می شود:
الف – حکمیت قرآن: از یک سو قرآن کریم هدف خود را هدایت مردمان و انسان سازی معرفی می کند و از سوی دیگر قرآن کریم پیامبر را حامل پیام پروردگار و مبشر و منذر آدمیان نامید. همچنین قرآن کریم ، رسول خود را اسوه مومنین نامید و در عین حال تذکر داد که او هم بشری مانند و همجنس شما و مسوول است، لذا از او و از همه شما در محضر عدل الهی سوال می شود.
در مقابل هیچ جای قرآن اجبار و اکراه برای ایمان مردمان و هدایت عملی آنان دیده نشده است. قرآن کریم نوع انسان را دارای کرامت دانسته و جان انسان ها را حرمت بخشیده است. بنابراین به جز در قصاص و موارد محدود مانند آن نمی توان جانی را ستاند و امنیت فردی یا اجتماعی را از بین برد.
ب – حکمیت رسول الله: اخلاق و رفتار پیامبر کمترین نسبت را با بد اخلاقی های عرفی شده جامعه ما دارد. جدای از آنچه تاریخ در خصوص امانت داری ، راستگویی و وفای به عهد و پیمان و ... او دارد؛ قرآن کریم در خصوص اخلاق او فرمود: او خیر خواه همه و حریص به نجات مردمان است، او از اخلاقی کم نظیر بر خوردار است که اجتماع مردم را به گرد خویش میسر می سازد.
به طوری که خود می فرماید: من برای ظهور و بسط مکارم اخلاق مبعوث شده ام. یا بیان می دارد : من به مدارای با مردم مبعوث شده ام ، همان گونه که به شریعت حقه مامور هستم.
توجه در اشارات مختصر فوق، صرفا نشان دهنده عمق اختلاف و فاصله هایی است که بین اسلام حقیقی و اسلام های جاری در جریان زمان و مکان ما وجود دارد.
موضوعی که می تواند بسیاری از داوری ها را به چالش بکشد و راه را برای بازشناسی دین هموار سازد.
آخرین اخبار و تحلیل ها در حوزه آموزش و پرورش ایران و جهان در سایت سخن معلم
با گروه سخن معلم باشید .
https://telegram.me/sokhanmoallem
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان