ازدواج دانش آموزی ؛ ادامه تحصیل در مدرسه دختران متاهل یا مدارس شبانه ؟

  حجت الاسلام قرائتی رئیس ستاد اقامه نماز کشور روز چهارشنبه هفته گذشته در دانشگاه آزاد مشهد گفت : "  ازدواج باید در دبیرستان ها انجام شود تا بسیاری از مشکلات موجود در جامعه از بین برود."

این اولین بار نیست که آقای قرائتی که سال های طولانی رییس سازمان نهضت سواد آموزی و معاون وزیر آموزش و پرورش بوده ، ازدواج دانش آموزی را توصیه می کند.
قرائتی در اردیبهشت ماه 93 در همایش مبلغین زکات گفت : " ازدواج‌ها باید از دوران دبیرستان شکل گیرد چرا که سومین نیاز انسان پس از نیاز به اکسی‍ژن و آب، داشتن همسر و همدم است."
 
حمیدرضا حاجی بابایی در مرداد ماه سال 90 گفت : "از ازدواج دختران دانش‌آموز خوشحال می‌شوم. وزیر سابق آموزش و پرورش افزود " ازدواج به موقع دانش‌آموزان دختر، آنها را از آسیب‌های اجتماعی محافظت می‌کند. محمود احمدی نژاد رییس جمهور سابق نیز در این خصوص گفت : "سن ازدواج مناسب برای دخترها 16، 17 و 18 سال است، یعنی زمانی که دخترها تازه شکوفا شده‌اند و در اوج عاطفه و احساس و لطافت هستند و سن مناسب برای ازدواج پسرها 19، 20 و 21 سال است."
 
آمار سازمان ثبت احوال نشان می دهد که به رغم توصیه های مکرر مسئولان ،سن ازدواج در سال های بعد از انقلاب بالا رفته است. بر اساس برخی آمارها میانگین سنی ازدواج مردان کمی بیش از 26 سال و برای زنان نیز حدود 24 سال است.
 
سن ازدواج امری دستوری و ارشادی نیست و تابع عوامل فرهنگی ، اعتقادی ، اجتماعی و اقتصادی مردم است.
 
میانگین 26 سال برای پسران  و 24 سال برای دختران معنایش این این نیست که همه در این سنین ازدواج می کنند. عده ای از دخترها و پسرها در سنین پایین و حتی زیر 15 سال و تعدادی از دختران و پسران هم در سنین بالای 30 سال ازدواج می کنند. حداقل سن قانونی ازدواج در ایران برای پسران ۱۵ سال تمام و برای دختران ۱۳ سال تمام است ؛ با این‌حال قانون گذار، ازدواج دختران و پسران پایین‌تر از سن قانونی را با اجازه ولی و  تشخیص دادگاه صالح مجاز می داند. تعداد دخترانی که در سن  زیر 20 سال ازدواج می کنند بسیار بیشتر از پسران است. مطابق آمار ثبت احوال در شش ماهه اول  سال 94 ، حدود 20 هزار دختر کمتر از 15 سال و  106 هزار دختر بین 15 تا 19 سال  ازدواج کرده اند .
 
تمام دختران زیر 15 سال و حداقل نیمی از دختران 15 تا 19 سال ، در سن تحصیل در مدرسه هستند. به عبارتی ، فقط در شش ماهه اول امسال حداقل حدود  70 هزار دختر دانش آموز ازدواج کرده اند.
 
بر اساس آمار ثبت احوال حداقل 7 هزار پسر در سن مدرسه هم در 6 ماهه اول امسال ازدواج کرده اند.
 
پرسش این است که دانش آموزانی که ازدواج می کنند از نظر ادامه تحصیل چه سرنوشتی پیدا می کنند؟ دختران متاهل معمولا از چرخه آموزش و پرورش روزانه حذف می شوند و باید در مدارس شبانه به تحصیل ادامه دهند. تعصبات خانوادگی و اشتغالات بعد از ازدواج باعث می شود که بخش بزرگی از این دختران برای همیشه تحصیل را کنار بگذارند.

حاجی بابایی در سال 90 گفت:  "دخترانی که ازدواج می‌کنند، دیگر اجازه تحصیل در مدارس معمولی را ندارند و باید در مدارس شبانه‌ درس بخوانند." برخی از فعالان حقوق زن محرومیت دختران ازدواج کرده از تحصیل در مدارس روزانه را تبعیض آمیز می دانند ، اما عده ای از مربیان و مدیران مدارس دخترانه معتقدند که حضور این دختران برای بقیه دانش آموزان جنبه بدآموزی دارد. مدیران و مربیان می گویند ظاهر و رفتار دختران ازدواج کرده، کنجکاوی بقیه دانش آموزان را بر می انگیزد ، زیرا با آرایش صورت  و پوشیدن کفش پاشنه بلند حواس بقیه دانش آموزان را پرت می کنند و ای بسا تجارب خود را به دانش آموزان منتقل کنند که به مصلحت نیست.

فخریان مدیرکل استان خراسان رضوی در سال 90 برای حل مشکل راه حل متفاوتی ارائه داد: "تاسیس مدارس دخترانه متاهلین !" مدرسه ای را مجسم کنید که همه دختران ازدواج کرده اند. همسران جوان عضو انجمن اولیا و مربیان هستند و زنگ آخر جلو مدرسه منتظر خروج دانش آموزان از مدرسه هستند. نخستین دبیرستان دخترانه متاهلین درکاشمر تاسیس شد. اما تاسیس مدارس متاهلین  و اختصاص یک نوبت مدارس به دختران شوهر کرده در هر منطقه  هم بارمالی دارد و هم بسیاری از مناطق فضای آموزشی و نیروی انسانی لازم برای راه اندازی این مدارس را ندارند.
ازدواج دانش آموزان مشکلات دیگری هم به دنبال دارد. سن بلوغ جسمانی و بلوغ اجتماعی کودکان بر هم منطبق نیست و اغلب بچه ها درکی از زندگی مشترک و تشکیل خانواده ندارند. علاوه بر این احساسات عشقی و تمایلات عاطفی نوجوانان ثبات و پایداری ندارد.
 
اصولا کودکان در سنین زیر 18 سال قادر به تصمیم گیری های مهم مانند ازدواج تشکیل خانواده نیستند. به همین دلیل ، بسیاری از ازدواج های دانش آموزی بعد از رسیدن به بلوغ اجتماعی از هم گسیخته می شود.
 
سن رشد در ایران برای انجام معاملات و تصرف در امور مالی  18 سال تمام می باشد و افراد در کمتر از 18 سالگی حق تصرف در اموال خود و خرید و فروش ندارند . به عبارت دیگر فاقد اهلیت هستند. وقتی افراد  در سن زیر 18 سال از نظر قانون  اهلیت ندارند ، چگونه می توانند عقد ازدواج ببندند؟  

عده ای از فعالان حقوق زنان هم معتقدند به جای تشویق کودکان به ازدواج زودرس، بهتر است افراد دلسوز و علاقه مند، شرایط را برای ازدواج دختران و پسرانی که از سن ازدواج گذشته و  وارد دهه چهارم زندگی خود شده اند، فراهم  کنند.
 
مسایلی مانند گرانی مسکن ، دشواری اشتغال و کسب در آمد ، دستمزد و حقوق ناچیز شاغلان و... در تاخیر و بالا رفتن سن ازدواج دختران و پسران تاثیر گذار است. در جامعه امروز ایران استقلال مادی و رسیدن به شرایط مناسب برای ازدواج بدون کمک پدر و مادر قبل از 40 سالگی برای اغلب پسران فراهم نمی شود.
 
از این گذشته سن ازدواج تابع مسایل فرهنگی و اعتقادات مردم و به عبارتی عرف جامعه هم  است. در این خصوص دیدگاه های متنوعی در میان اقشار مختلف جامعه وجود دارد. در بین اقشار روستایی و طبقات پایین شهری و نیز اقشار مذهبی جامعه ازدواج زودرس دختران طرفداران زیادی دارد.
 
در نیمه اول سال 94 از حدود 370 هزار ازدواج ثبت شده است، بالاترین آمار، مربوط به ازدواج دختران  15-19 ساله با پسران 20-24 ساله بوده است. 57 هزار ازدواج مربوط به این گروه سنی است. اختلاف سنی 5 سال بین دختران و پسران در بین اقشار مختلف جامعه مرسوم است.

به نظر می رسد با تغییر دولت تبلیغات برای ازدواج دانش آموزی کمتر شده و توسعه مدارس متاهلین در دستور  کار وزارتخانه نیست. اما ترک تحصیل دختران به دلیل ازدواج های زودرس همچنان یک مشکل حل نشده باقی مانده است و کمتر کسی به آن می پردازد. شرایط جامعه مدرن و پیچیده امروز ، ازدواج دختران و پسران قبل از پایان تحصیلات دبیرستانی را دشوار کرده است. در میان اقشار مدرن تر جامعه سن ازدواج دختران و پسران به 30 سال و بالاتر رسیده است.
 
هرچند بیشتر خانواده ها ترجیح می دهند که دخترانشان حداقل بعد از دیپلم ازدواج کنند ، اما ازدواج دانش آموزان در دبیرستان و حتی راهنمایی در میان طبقات فقیرتر جامعه ، همچنان یکی از عوامل ترک تحصیل دانش آموزان است.

طرفداران ازدواج زودرس علاوه بر توصیه های اخلاقی باید به واقعیات جوامع شهری امروز هم توجه کنند و دلایل جامعه شناختی و فرهنگی و اقتصادی بالارفتن سن ازدواج را هم در نظر بگیرند.

آخرین اخبار و تحلیل ها در حوزه آموزش و پرورش ایران و جهان در سایت سخن معلم
با گروه سخن معلم باشید .

https://telegram.me/sokhanmoallem

ارسال مطلب برای سخن معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید