اصطلاحا "رياضيات با شهود محض سروكار دارد و علوم تجربي با شهود تجربي و آزمایشگاهی. شهود محض از پيش در ذهن انسان نهاده شده است و هر كس مي‌تواند آن را بدون مراجعه به جهان خارج از ذهن تصور كند. هركسي در ذهن خود تصوري از دايره، مستطيل، عدد 5 و عمل جمع و تفريق دارد و بنابراين موضوعات علوم رياضي در ذهن هركس به خودي خود موجودند.
اما موضوعات علوم تجربي، موضوعاتي خارج از ذهن انسان هستند و براي شناخت آنها لزوما" بايد از آنها تجربه حسي و آزمايشگاهي داشت.
بنابراين علوم تجربي و علوم رياضي از دو حيث با يكديگر متمايز مي‌شوند:
الف- از حيث موضوع (به تبع موضوع )
ب- از حيث روش
علوم رياضي به تبع اين‌كه روشي عقلي دارند، معمولا" يقين‌آورتر هستند.
اما در اين ميان تكليف علوم انساني چيست؟
همواره 3 سوال مهم در مورد علوم انساني مطرح است:
1- موضوع علوم انساني چيست ؟
2- روش علوم انساني چيست ؟
3- اهميت علوم انساني چيست ؟
علوم انساني در اواخر قرن نوزدهم در جوامع غربي دچار بحران شديدي شد، چون در آن زمان، علوم تجربي به شدت در حال پيشرفت بودند و داراي منافع بسيار زيادي تلقي مي‌شدند. تا آن زمان هنوز جنگ‌هاي جهاني اول و دوم اتفاق نيفتاده بود و بنابراين اثرات مخرب علم و تكنولوژي جديد بر زندگي انسان، ( نمونه آن بمباران هسته‌اي دو شهر ژاپن ) هنوز آشكار نشده بود و صرفا" مزاياي علم تجربي مدرن مثل پزشکی مورد توجه واقع مي‌شد.
در اين ميان علوم انساني علومي بدون فايده و بدون دقت تلقي مي‌شد ؛ چرا که هيچ تعريف مشخصي نيز از اين علوم وجود نداشت و معمولا اين علوم را با مصاديق آن (فلسفه و تاريخ ) مي‌شناختند ، نه موضوع اين علوم مشخص بود،نه روش و نه اهميت آن.
امروزه علوم انسانی به دسته‌ای از علوم اطلاق می‌شود که به موضوعاتی چون جامعه، فرهنگ، زبان، رفتار انسان، روان، فهم و اندیشهٔ افراد می پردازد. جامعه شناسی، روان شناسی، زبان شناسی، مدیریت، اقتصاد، هنر، علوم سیاسی و تاریخ چند نمونه از رشته‌های علوم انسانی‌اند.
علوم انسانی در حال حاضر دارای دو پارادایم اصلی است. یکی پارادایم "علوم انسانی مدرن" و دوم "علوم انسانی جدید یا پست مدرن"هم خوانده می‌شود.
در"علوم انسانی جدید" با روش‌های عموماً تحلیلی، انتقادی و تفکری - تعمقی امور انسانی را مطالعه می‌کنند و روش بررسی موضوعات و پژوهش پیرامون آنها بیشتر با روش مشاهدهٔ غیر مستقیم است.
در عین حال بسیاری از شاخه های علوم انسانی چون مدیریت، اقتصاد، حسابداری، جغرافیا و روان شناسی برای تجزیه و تحلیل از برخی علوم غیرانسانی همچون ریاضیات کاربردی (در مدیریت)، آمار کاربردی و تحلیل رگرسیون (اقتصاد و روان شناسی)، GIS و سیستم های راداری و سنجش از دور (در جغرافیا )، تعیین نیمه عمرمواد (باستان شناسی) و سایر روش های تجربی استفاده می کنند.
علوم انساني همچون رياضيات به محاسبه و اندازه‌گيري نمي‌پردازد ، اما اهمیت و كار علوم انساني « فهم »، درک و « توصيف » است. بنابراين علوم انساني از دو جهت با علوم تجربي تفاوت دارد:
از جهت موضوع ( موضوع علوم تجربي اشياء طبيعي است و موضوع علوم انساني چيزهايي است كه انسان آنها را ساخته است مثل جامعه، رفتارها، تاریخ ) و دیگری از جهت روش ( روش علوم تجربي، تجربي و آزمايشگاهي است و روش علوم انساني فهم و تولید فکر و توصيف خود موضوع است).
به عنوان مثال فهم و توصيف علوم تجربی یا كامپيوتر و به طور كلي محصولات تكنولوژي در چارچوب رشته‌هايي مثل فلسفه تكنولوژي و در زير مجموعه علوم انساني مطرح مي‌شود.
مثلا"علوم انسانی کاربرد چاقو و دینامیت را مشخص می کند.
ما در كنار اهميت دادن به علم تجربي و تكنولوژي، نبايد از فهم اين پديده‌ها غافل باشيم و از علوم انسانی جدید عقب بمانیم.
نفوذ استبداد، استعمار، افراط و تفریط، خشونت و...به دلیل ضعف در علوم انسانی است.
با این تفاسیر ، علوم انسانی منشاء تحول، نوسازی و توسعه بوده و به زندگی هدف و معنا می دهد و در فرآیند توسعه مقدم بر علوم ریاضی و تجربی است.
به دلیل سرمایه گذاری اندک در علوم انسانی تقریبا"همه منابع درسی دوره های عالی علوم انسانی در دانشگاه ها از منابع خارجی است.
باید واحدهای درسی علوم انسانی مثل اقتصاد، حقوق، روان شناسی عمومی، مدیریت، جامعه شناسی و... به عنوان دروس عمومی در دانشگاه ها و حوزه های علمیه تدریس شود، باید توجه داشت که مبانی، اصول و تئوری های علوم انسانی همچون علوم ریاضی و تجربی در همه دنیا یکی است و بومی کردن علوم انسانی بی معناست.
باید مراکز تحقیقاتی و پژوهشی به دور از سیاست زدگی برای تولید علم درحوزه علوم انسانی فعال شوند و از تجربیات سایر کشورها نیز بهره گیرند ؛ در آمریکا 25000 مرکز تحقیقاتی و در ژاپن 5000 مرکز مستقل از حکومت آزادانه به کار پژوهشی علوم انسانی می پردازند.
دستگاه های دولتی نیز برای استخدام و ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلان علوم انسانی اقدام نمایند.
یک ذهنیت غلط در برخی افراد هست که فکر می کنند دانش آموزان و دانشجویان رشته علوم انسانی از اقشار ضعیف و تنبل جامعه هستند.
حذف یا محدودکردن علوم انسانی مدرن و جدید از آموزش و پرورش عقب ماندگی کشور را تشدید خواهد نمود.
آخرین اخبار و تحلیل ها در حوزه آموزش و پرورش ایران و جهان در سایت سخن معلم
با گروه سخن معلم باشید .
https://telegram.me/sokhanmoallem
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان
اینجا تلاش برای این است که علوم انسانی با تئوری های سیاسی و اعتقادی آمیخته شود نه اینکه متناسب با زمان پیش برود !!
اگر آن سر دنیا این تعداد مراگز تحقیقات علوم انسانی آزادانه و به دور از جهت گیری های سیاسی فعال هستند ، در این جا برای استخدام یک کارمند ساده ، برای ثبت یک سازمان مردم نهاد و....ابتدا ویژگی های اعتقادی و سیاسی باید مورد تایید قرار گیرند نه چیزهای دیگر !