در طول یک سال گذشته اعتراضات مربوط به رتبه بندی در میان معلمان اوج گرفت و منجر به تصویب قانون رتبه بندی شد . هرچند علی رغم تصویب رتبه بندی خبرهای ضد و نقیضی در مورد اجرای آن به گوش می رسد . بدنه جامعه معلمان ناامید شده است و بخشی از فعالان اعتراضات اخیر بازداشت شده اند یا پرونده آن ها در محاکم قضائی و اداری در حال بررسی است . در این شرایط به راحتی می توان با محکوم کردن از کنار قضیه گذشت ولی رویکرد فوق گره ای را نمی گشاید. از سوی دیگر نقد و بررسی اعتراضات یک سال اخیر نیز به معنای تایید رفتارهای انجام شده با فعالان اعتراضات اخیر نیست . هر شهروندی از حق اعتراض در چارچوب قوانین برخوردار است تا بتواند اعتراض خود را به گوش مسئولان کشور برساند . بازداشت و برخورد با فعالان فقط صورت مسئله را پاک می کند . در طول سال های گذشته نیز چندین بار با اوج گیری اعتراضات و سپس فراگیری فضای ناامیدی روبه رو بوده ایم که کمتر به دلایل آن پرداخته می شود .
نقد و بررسی اعتراضات یک سال گذشته به عنوان تجربه زیسته ما از شکل گیری ناکامی های مجدد جلوگیری می کند .
نگاه اول : سوء تفاهمی به نام رتبه بندی
رتبه بندی از سوی معلمان به عنوان علاج دردهایشان مطالبه شد ولی نگاه مسئولان و برنامه ریزان به رتبه بندی گونه ای دیگر بود . این نگاه دوگانه به رتبه بندی زمینه ساز سوء تفاهم شد. اعتراضات معلمان از فقدان رویکرد کلان نگر و توسعه گرا به آموزش و پرورش رنج می برد و این امر موجب تکرار مجدد تجربیات پیشین می شود .
ماده 1 لایحه رتبه بندی « استقرار نظام پرداخت عادلانه براساس شایستگی ها و عملکرد رقابتی معلمان ، مهندسی نیروی انسانی ، توسعه مستمر و نظام مند صلاحیت های عمومی ، تخصصی ، حرفه ای و تربیتی و کیفیت عملکرد معلمان و تقویت انگیزه و رضایت مندی شغلی » را به عنوان هدف ذکر کرده است .نگاه فوق بر مبنای دیدگاهی کارشناسی در یک آموزش و پرورش رو به توسعه در نظر گرفته شده است ؛ در حالی که مطالبه معلمان از رتبه بندی افزایش سریع حقوق بود . معلمان رتبه بندی را ساده ترین راهکار برای حل معضلات معیشتی و پر کردن فاصله حقوقی خود و سایر کارکنان دولت می دانستند . از این رو رتبه بندی تبدیل به سو تفاهمی شد که فاقد توان پاسخ گویی به درخواست های فوق بود .تصمیم گیران و مسئولان دولت به دلیلی مشکلات مالی و بودجه ای دولت کوشیدند رتبه بندی را با بهانه های مالی ، تدوین آئین نامه ها و شرط های مختلف به شیری بی یال و دم و اشکم تبدیل کنند . از این رو نگاه معلمان به رتبه بندی به نتیجه مطلوب نرسید و شاهد مقاومت هایی در برابر ارائه مدارک مربوط به رتبه بندی هستیم .
نگاه دوم : نقد تجربه یک ساله
1- اسطوره سازی از رتبه بندی
از زمانی که در سال 1390 « سند تحول بنیادین آموزش و پرورش » به تصویب رسید و به عنوان سند زیربنایی آموزش و پرورش قرار گرفت ، نظام سنجش صلاحیت عمومی ، تخصصی و حرفه ای معلمان به عنوان یکی از اهداف سند مورد توجه قرار گرفت و این انتظار به وجود آمد که با اجرای آن مشکلات معیشتی معلمان به پایان می رسد .
تاکید مداوم برخی تشکل ها بر اجرای رتبه بندی به عنوان راه چاره مسائل موجود و فشارهای سیاسی بر دولت قبل برای تدوین و ارائه لایحه رتبه بندی به تدریج رتبه بندی را تبدیل به اسطوره کرد . اسطوره ای که بر بال مطالبات معلمان و با حمایت تلویحی جریان های مخالف دولت قبل و پی گیری مستمر تشکل های صنفی اوج گرفت .
جریانی که رتبه بندی را ابزار مناسبی برای فشار به دولت قبل می دانست ، با تغییر مجلس و دولت با مطالبات معلمان روبه رو شد که خود در اوج گیری آن نقش داشت .
در مورد « قانون مدیریت خدمات کشوری » نیز چنین اسطوره سازی صورت گرفت ولی به صورت کامل در مورد معلمان اجرا نشد و پس از مدتی به فراموشی سپرده شد . اگر در مورد نسبت رتبه بندی و معضلات آموزش و پرورش و معیشت معلمان بحث و بررسی صورت می گرفت و با شعار دادن و امید دادن فضای گفت و گو از میان نمی رفت تجربه قانون مدیریت خدمات کشوری در مورد رتبه بندی تکرار نمی شد . اینکه نسبت رتبه بندی و مشکلات آموزش و پرورش چیست و رتبه بندی در پاسخ به کدام بحران آموزش و پرورش طراحی شده است همواره مغفول مانده است و پاسخی به آن داده نمی شود .
چرایی و چگونگی سنجش صلاحیت حرفه ای معلمان از جمله مباحثی است که کمتر در فضای جامعه معلمان و تشکل های سیاسی و صنفی به آن پرداخته شده است و مورد نقد و واکاوی قرار می گیرد .
2- فقدان تفکر کلان نگر و توسعه گرا
رویکردی که اضافه شدن حقوق معلمان را تنها راهکار حل معضلات موجود می داند در حال حاضر فضای غالب در آموزش و پرورش می باشد ؛ در حالی که اضافه شدن حقوق کارمندان دولت و به ویژه معلمان با توجه شرایط بی ثبات اقتصادی و ضعف اقتصاد ملی مشکلی را حل نمی کند. مشکل معیشت معلمان از مسئله افول نقش مدرسه ، نگاه نادرست به انسان و آموزش و پرورش در سند تحول ، بحران تربیت ، کالایی و طبقاتی شدن آموزش ، شکل گرفتن کارتل های اقتصادی کمک آموزشی ، ناکارآمدی ساختار اداری آموزش و پرورش و..... قابل تفکیک نیست . موارد فوق ناشی از فراموش شدن نقش بنیادین آموزش و پرورش و نگاه غیر توسعه ای به آن است . چگونه می توان معضل معیشت معلمان را از مسئله آموزش و پرورش و مسئله آموزش و پرورش را از معضل توسعه نیافتگی تفکیک کرد؟
در این شرایط هر نوع افزایش حقوق تبدیل به مسکنی کوتاه مدت می شود که در حد فرج از این ستون به آن ستون نخواهد بود . از این رو ، اعتراضات معلمان از فقدان رویکرد کلان نگر و توسعه گرا به آموزش و پرورش رنج می برد و این امر موجب تکرار مجدد تجربیات پیشین می شود .
3- خیابان ، ابزار موقت و دوگانه
مهم ترین تبلور اعتراضات معلمان در خیابان صورت می گیرد. تشکل های صنفی و گروه های تلگرامی و واتساپی و ..... نیز عمده تلاش خود را در به خیابان آوردن معلمان به کار می گیرند . در اعتراضات یک سال گذشته شاهد اجتماعات کم نظیری از حضور معلمان در خیابان های برخی شهرها بودیم . ولی با توجه شرایط سیاسی کشور و حساسیت هایی که به « خیابان » وجود دارد ، به وجود آمدن برخوردهای بعدی قابل پیش بینی بود. اعتراضات سال های 85 و 86 نیر اتکای بر خیابان موجب برخوردهای امنیتی و اداری شد که ناپسند و نادرست ولی قابل پیش بینی بود . از این رو خیابان تا زمانی در پیشبرد مطالبات موثر است که به دلیل حساسیت ها و فقدان فضای اعتماد به عاملی برای برخوردهای بعدی نشود . اتکای بر خیابان به عنوان ابزار دائمی و بی توجهی به نقش دوگانه آن و فقدان تحلیل از چگونگی اعتماد سازی و پیشگری از برخوردهای بعدی از جمله نقدهایی است بر اعتراضات وارد می باشد . چرایی و چگونگی سنجش صلاحیت حرفه ای معلمان از جمله مباحثی است که کمتر در فضای جامعه معلمان و تشکل های سیاسی و صنفی به آن پرداخته شده است و مورد نقد و واکاوی قرار می گیرد .
4- ابهام در رویکرد و نقش بدنه معلمان :
تشکل های سیاسی و صنفی موجود اقلیتی از مجموع جامعه گسترده معلمان هستند . گروه های تلگرامی که نقش مهمی در تجمعات و اعتراضات دارند نیز با بدنه معلمان ارتباط محدودی دارند . اینکه رابطه تشکل های صنفی و سیاسی با بدنه گسترده معلمان چیست در هاله ای از ابهام است . مجموع شرکت کنندگان در تجمعات نیز بخش اندکی از مجموع معلمان می باشند که نشان دهنده بی رغبتی معلمان به همراهی عملی این نوع کنش ها ، ضمن همدلی با آن ها ، می باشد.
تشکیل « سازمان نظام معلمی » می تواند نقش مهمی در سامان دادن به خواسته های معلمان داشته باشد ولی با مخالفت برخی تشکل ها و بی اعتنایی دولت و مجلس قدیم و جدید روبه رو شده است . به این ترتیب با بالا رفتن هزینه ها به تدریج تعداد معلمان شرکت کننده در اعتراضات کاهش می یابد . در حالی که بهره گیری از توان بخش عمده ای از بدنه معلمان و نقش موثر آن ها در اعتراضات و پرهیز از رویکرد ابزار انگاری مهم ترین عامل در شکل گیری مطالبه گری موثر و مستمر می باشد .
سخن آخر : راهکار چیست؟
گفت و گو:
در حال حاضر بین تشکل های سیاسی و صنفی و فعالان ، دولت و مسئولین و تصمیم گیران و بدنه معلمان گفت و گویی صورت نمی گیرد . برخی تهدیدها ، بازداشت و احضار فعالان عامل مهمی در عدم شکل گیری امتناع گفت و گو می شود . در حالی که گفت و گو های انتقادی بین ذینفعان و صاحب نظران و تصمیم گیران عامل مهمی در پیشگیری از مشکلات موجود خواهد بود .
توسعه محوری:
نگاه صرف به افزایش حقوق به عنوان تنها راه کار حل مشکلات معلمان ناکارآمدی خود را نشان داده است. مسئله حقوق و معیشت در پرتو فقدان توسعه و ضعف مستمر اقتصاد به وجود آمده است . تا زمانی که مشکلات مهم تر و بنیادی تری همچون توسعه یافتگی حل نگردد، امید به حل معضلات معیشتی بیهوده می باشد . مشکلات آموزش و پرورش بدون نگاه توسعه محور حل نخواهد شد .
تشکل محوری و تقویت جامعه مدنی:
فقدان سازمان نظام معلمی و عدم شکل گیری نهادهای صنفی مستقل ، غیر سیاسی و قانونی که واسطه بدنه معلمان و حکومت و دولت باشند نقش مهمی در نافرجامی اعتراضات صنفی دارد .
اگر تشکل های صنفی بتوانند به اعتماد سازی دوگانه بین معلمان و تصمیم گیران بپردازند ضمن تقویت جامعه مدنی ، مطالبات را سامان می دهند. تشکل های صنفی نیازمند پایداری و ثابت می باشند و تا بتوانند بخش وسیعی از معلمان را جذب نمایند که در فضای موجود امکان پذیر نیست .
اعتراضات یک سال گذشته تجربه ای بود که نیازمند نقد و واکاوی است و گفت و گوی مداوم میان دیدگاه های مختلف زمینه ارتقای کیفیت و و روش اعتراضات و بهبود وضعیت معلمان و آموزش و پرورش را فراهم می سازد .
آموزش و پرورش نیازمند گفت و گوهای جدی و مستمر بین دیدگاه های مختلف است که بتوانند بر سر مسائل اساسی به توافق برسند.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان
بازنشستگان یکشنبه ۲۲ خرداد
راستی وقتی هر نوع تجمع و اعتراضی بی نتیجه می ماند، گویای کدام واقعیت هاست؟
۱/ نادرست بودن ابزار بیان اعتراض
۲/ ناممکن بودن هر نوع پاسخگویی مورد انتظار
۳/ از دست دادن اثر ساز و کار فرآیند اعتراض به خواسته ها
۴/ هدف و جهت معترضین بدون سازماندهی سیستماتیک هست.
۵/ مسایل برحق دو قشر همیشه معترض یعنی کارگران و معلمان،
پشیزی ارزش و حقانیت برای نظام
ندارد.
۶/ نظام مطمئن است که قرار نیست تجمع کنندگان دست از پا خطا کنند. لذا خطری جدّی برای امنیت جامعه و نظام محسوب
نمی شوند.
جناب عظیمی،
تجربه بدون کاربرد و کارکرد مثبت و موثر، یعنی دور باطلی که به هدر رفت سرمایه های انسانی و ملی و طبیعی، منجر می شود.
این راه ها حتی به ترکستان نیز
نمی رود.
ادامه دارد...
دفعتی به هر نوع اعتراضی است.
بدون تعریفی درست، منطقی، عقلانی و هر نوع کاربردی پیش برنده.
از چراغِ علاالدین وزرایِ خلّاقِ
بی کردار، غول رتبه بندی
بیرون آمده که معمایی لاینحل و داستانی خیالی است. اوهامی که شنونده را مجذوب می سازد اما تهی از هر نوع واقعیت عملی به دور است.
رضایتمندی دفعتی به هر نوع اعتراضی است.
اصلاح طلبان بیشتر از اصولگرایان حامی معلمان و فرهنگیان بوده اند
لعن و نفرین خدا و چهارده معصوم و موجودات زمین و آسمان بر قانون نویسان نادان و مجریان نادان و تایید کنندگانشان؛ هیچیک را حلال نمی کنم و در آن دنیا یقه همه ایشان را می گیرم؛ آیا شایستگی تدریس سن و سال می شناسد؟ مرگ بر این تفکر و ملعون باد، هر کسی که شغل معلمی را توسط پارتی بازی، قوانین ناقص و طرق حق نمای دیگر، غصب کرده است و از او شایسته تر در این جامعه حیّ و حاضر است.
ظلم از پایه شروع می شود و نه از ساقه به بعد.
دوست عزیز از اینکه نگران چایی خوردن هستید ممنونم ولی ای کاش کمی با تامل مطلب بنده را می خواندید شاید قضاوت شما تغییر می کرد. ارادتمند.
احتمالا « ناشناس بودن » هم به یک هوشمندی خاصی نیاز دارد .
پایدار باشید .
عرب اسدی معاون سرمایه انسانی سازمان امور اداری و استخدامی، در باره علت طولانی شدن بررسی و تصویب رتبه‌بندی نیز گفت: بسیار مهم است که اینقدر طول کشیده. برخی فکر می‌کنند مسئله ما فقط بودجه است، مسئله اصلا بودجه نیست قانوگذار مصوب کرده و از ۳۱ شهریور ۱۴۰۰ هم باید پرداخت شود. مهم آن کیفیت است. درباره ارتقای اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها چنددهه آیین نامه چکش خورده داریم که از لحاظ کیفی می‌شود مشخص کرد فرد در چه رتبه‌ای قرار می‌گیرد، دانشیار می‌شود استاد می‌شود و... حالا قر ار است نسخه آموزش و پرورشی‌اش را داشته باشیم و کار سخت و فنی است که زمان می‌برد و فکر می‌کنم به زودی در هیات دولت تصویب شود؛ البته ما مسئول هیات دولت نیستیم.
در این کشور معلمانی مشغول شغل معلمی هستند که هنوزه نمی دانند دروغ را باید دوروغ نوشت یا دورغ ؟
رعیت چون آسوده گردد در فکر عزل رئیس و ضابط افتد و علی هذا القیاس. چون عموم اهالی ملک را فراغت روی دهد به عمال و حکام تمکین نکنند و در فکرهای دور و دراز درافتند، این گروه فرومایه را باید به خود مشغول کردن که از کار رعیتی و گرفتاری فارغ نگردند؛ و الا کار زراعت و فلاحت نقصان یابد و توفیر در غله و حاصل ضعیف شود و قحط پدیدار آید و لشکری از کار بیفتد و فسادهای عظیم روی دهد و ملک از میان برود.
ارباب زراعت و فلاحت باید چنان باشد که هر ده خانه را یک دیگ نباشد تا به جهت طبخ آشی یک روز به عطلت وانتظار بسر برند و الا رعیتی نکنند و نقصان در ملک روی کند.
انشاا... روزی معلم بر صدر نشیند نه در قعر
انشاا... روزی طبقات متوسط به پایین هم رفاه متوسط داشته باشند
انشاا... روزی امید به آینده خوب برای کارگر و کارمند و معلم و بازنشست و دامدار و کشاورز و....