در آستانۀ تشکیل دولت جدید پدیده‌ای که من آن را «توهم آدم خوب» می‌نامم دوباره سربرآورده است؛ البته این بار به شکلی گسترده، منظم و حساب‌شده. رئیس دولت گروهی را به‌عنوان وزیر معرفی کرده است که تصور می‌رود آدم خوب هستند و ظاهراً همین ویژگی بهترین نشانۀ شایستگی و لیاقت و کارآمدی است. طبعاً خوب بودن در این تفکر مفهوم خاص خود را دارد و الزاماً با تصوری که من و شما از آدم خوب داریم، یکی نیست. تفکری که منجر به سر کار آمدن دولت فعلی شد و البته سردمداران و مدافعان این دولت، خوب بودن را بیشتر معادل مذهبی بودن، انقلابی بودن، جهادی بودن و در یک کلام، حزب‌الهی بودن میداند.
سابقۀ تفکر برتری «آدم خوب» به شهید رجایی برمی‌گردد، تفکری که تعهد را بر تخصص ارجح می‌دانست. آدم خوب یا همان آدم متعهد بر آدم متخصص و کاردان ترجیح داده شد و با این نگرش، هزاران نفر از کار برکنار شدند و بعضی‌شان جلای وطن کردند. آدم‌هایی سر کار آمدند و بر پستهای مدیریتی تکیه زدند که حتی اگر چیزی بلد نبودند، متعهد بودند.
نکتۀ معیوب قضیه آنجا بود که مفهوم تعهد به جای وجدان کاری، اخلاق اجتماعی، سلسله مراتب مدیریتی و کاردانی، به ظواهر مذهبی و نشانه‌های دین‌داری تقلیل یافت.
کافی بود با ظواهر رفتاری و پوشش نشان بدهی که مذهبی و انقلابی هستید. خیلی‌ها هم که وضع را چنین دیدند، برای عقب نماندن از قافله، خود را به تعهد آراستند! عده‌ای حتی مسیر افراط را پیموده و دو شخصیتی شدند؛ شخصیتی برای کار و مدیریت و شخصیتی برای زندگی خصوصی!
شاید هنوز زمان آن فرا نرسیده است که کارگزاران ارشد نظام به بلاهایی که از تفکر غلبۀ تعهد بر تخصص، بر سر کشور آمد اعتراف کنند، اما همان موقع هم کم‌وبیش فهمیدند که تند رفته‌اند و بیشتر متخصص‌ها نه تنها آدم بدی نیستند بلکه خیلی بیشتر از متعهدها به ایران علاقه دارند و به پیشرفت کشور متعهدند.
( محمودرضا خاوری )
اصل تفکر «ارجحیت تعهد بر تخصص» پابرجا ماند و هر جا لازم شد به‌عنوان حربه‌ای در معادلات سیاسی و جناحی مورد استفاده قرار گرفت. با این همه، کم‌وبیش از مفاهیمی مانند شایسته‌سالاری، کارآمدی و تخصص هم در فرهنگ مدیریتی کشور سخن به میان می‌آمد.
الان دوباره برگشته‌ایم سر خط و این‌که آدم خوب‌ها یا همان متعهدها بهترین گزینه برای مدیریت کشور هستند حتی اگر مرور تجارب و سوابق‌شان نشان دهد که کاربلد نیستند یا در کارشان چندان موفق نبوده‌اند. بیشتر این گزینه‌های وزارتی حتی اگر به فرض آدم خوب باشند، مدیران توانمند، کاردان، مسلط و متخصصی نیستند.
کانال شوق تغییر
نظرات بینندگان