مسیر شما: صفحه اصلی»یادداشت»بررسي چالش هاي سيل نوروز 98 ( بخش پایانی )

" بزرگ فکر کنید، خُرد عمل کنید! "

بررسي چالش هاي سيل نوروز 98 ( بخش پایانی )

سعید شهسوار زاده/ عضو شورای نویسندگان صدای معلم

مدیریت بحران و پیش گیری و بررسي چالش هاي سيل نوروز 98

عليرغم گذر ِ زمان از وقوع حادثه دلخراش سيل ِ بهار 98، پرداختن به زواياي گوناگون آن جهت پيشگيري ، ضرورتي اجتناب ناپذير است .

هر چند ، توجه به چالش ِ شهرها بي پناه در مقابل بلاياي طبيعي ، وظيفه هميشگي مسولين ، نهادهاي مدني ، رسانه ها ، آموزش و پرورش ، متخصصين ، شهروندان و ...مي باشد ولي زمان وقوع بحران و در بحبوحه امداد رساني ، تمرکز بر اصول اساسي و ريشه يابي چالش ها ممکن است به روند امداد رساني لطمه وارد کند لذا بررسي هاي کارشناسي و ريشه اي به آينده موکول مي شود .

اميد است اين گفت و گوي مجازي ، ياد آور ِ مسوليت ها باشد تا مرور زمان و طرح موضعات جديد ، موضوع مهم تاب آور نمودن شهر ها در برابر بلاياي طبيعي را به محاق نراند .

خلاصه قسمت هاي قبل : ( بخش ششم ) ، ( بخش پنجم ) ، ( بخش چهارم ) ، ( بخش سوم ) ، ( بخش دوم ) ، ( بخش نخست )

در مورد سيل نوروز 98 ، مطالب فراوان در رسانه ها بيان شده است :

در اين رابطه مطالب بسياري از رسانه هاي گوناگون مطالعه کردم که دو موضوع مهم توجه ام را جلب نمود و تصميم گرفتم به جاي پرداختن به همه مطالب ِ فوق ، فقط به اين دو موضوع اشاره کنم .

موضوع اول : بحران مديريت بحران

در زمان مناسب باید کوتاهی‌های گذشته مسئولین، که اگر با درایت و آینده نگری به وظایف ذاتی خود عمل کرده بودند، امروز خسارت سیل بسیار کمتر بود، به تفصیل مورد بررسی قرار گیرد. ( 1 )

نمایندگان مجلس هم، که امروز قرار است توضیحات چهار وزیر را در مورد حوادث و عوارض سیل اخیر بشنوند، باید به این سوال پاسخ بدهند که برای این قبیل حوادث چه قوانینی وضع کرده‌اند و در 20 روز تعطیلات نوروز 98 که مردم بسیاری از استان‌ها در سیل دست و پا می‌زدند چند جلسه فوق‌العاده برای این موضوع تشکیل داده‌اند؟ ( 1 )
فقدان مدیریت به قدری مشهود و آزاردهنده است که حتی تهیه غذا در مواردی بیش از اندازه نیاز است و در عین حال عده‌ای بی‌غذا می‌مانند! ( 1 )

موضوع دوم و مهم تر : استاندار هاي پيشگيري و مواجهه با بحران چيست ؟

مي گويند :

هواپيما به دليل رعايت استانداردهاي پرواز ، به ايمن ترين وسيله نقليه تبديل مي شود .

اميد است با رعايت استانداردها ، شهرها و روستاهاي کشورمان ايمن شوند .

اولین دفتر هماهنگی منطقه اي شهرهاي تاب آور ایران در مرداد ماه 1391 در مشهد افتتاح گردیده، تا ضمن ارائه تجربیات کلان شهر مشهد به عنوان اولین شهر ایرانی عضو کمپین جهانی شهرهاي تاب آور و آماده ، براي نخستین بار در جهان با ترجمه کتاب حاضر (چگونه می توان شهرها را تاب آور نمود ؟ ) به زبان فارسی ، نسبت به انتقال دانش و تجربیات، عضوگیري و آموزش به دیگر شهر هاي ایران و سایر کشورهاي فارسی زبان اقدام نمایند." ( 2 )

پیام این است:

تاب آوري و کاهش خطرپذیري بلایا باید بخشی از طراحی شهري و استراتژي هاي دستیابی به توسعه پایدار باشد.

مهمترین علل به وجود آورنده خطرپذیري عبارتند از:

جمعیت شهري در حال رشد و افزایش تراکم که بر اراضی و خدمات شهري فشار می آورد .
تمرکز منابع و ظرفیت ها در سطح ملی و فقدان منابع و ظرفیت هاي پولی و انسانی در دولت هاي محلی

حکومت هاي محلی ضعیف، مشارکت ناکافی توسط ذي نفعان محلی در برنامه ریزي و مدیریت شهري
بی کفایتی در مدیریت منابع آب، کمبود سیستم هاي زه کشی و کانال هاي انتقال آب ، عدم مدیریت مواد زائد جامد
کاهش زیست بوم ها ، به دلیل فعالیت هاي انسانی از قبیل راه سازي ، آلودگی ، احیاي تالاب ها و استخراج منابع
فرسودگی زیرساخت ها و مصالح ساختمانی ناایمن که ممکن است منجر به ریزش ساختمان شود .
خدمات اورژانس ناهماهنگ که باعث کاهش ظرفیت براي واکنش سریع و آمادگی می شود.

چارچوب كنفرانس جهاني هيوگوي ژاپن ، جامع بوده به نقش دولت ها، سازمان هاي منطقه اي و بین المللی می پردازد .

و جامعه مدنی، دانشگاه ها، سازمان هاي داوطلب و بخش خصوصی را به پیوستن به این تلاش ها فرا می خواند.

کتاب ِ چگونه می توان شهرها را تاب آور نمود ؟ و کنفرانس هيوگوي ژاپن ، حاوي نکات دقيق و ارزشمندي است که گسترش و پذيرش اين تئوري ها ، آماده کردن ِ زير ساخت ها ، اقدامات عملي در جهت اجرايي کردن ِ پيشنهادات و راهکار هاي آن وظيفه رسانه ها ، نهاد هاي مدني ، مردم ، مسئولين و ... مي باشد .

اولویت هاي پنج گانه چارچوب اجرایی هیوگو عبارتند از:

ایجاد ظرفیت نهادي: مطمئن شوید که کاهش خطرپذیري بلایا اولویتی ملی و محلی با چارچوب اجرایی قدرتمند است .
خطرپذیري (ریسک هاي) احتمالی خود را بشناسید .

بر خطرپذیري بلایا و تقویت سیستم هشدار ِ زود هنگام ، ارزیابی و نظارت داشته باشيد .

از دانش، نوآوري و آموزش وپرورش براي ایجاد فرهنگ ایمنی و تاب آوري در تمام سطوح جهت ِ ایجاد درك و آگاهی استفاده کنيد .
خطرپذیري را کاهش دهید: عوامل اساسی خطر آفرین را از طریق برنامه ریزي کاربري اراضی و اقدامات و تدابیر محیط زیستی، اقتصادي و اجتماعی کاهش دهید.
آماده و مهیاي عمل باشید : آمادگی براي واکنش موثر در تمام سطوح را تقویت کنید.

فرایند برنامه ریزي استراتژیک یک شهر باید تا جایی که ممکن است مشارکتی بوده و به شهردار و تمامی ذینفعان امکان دهد تا بهترین راه را براي یکپارچه سازي ده اصل مورد نظر در قالب برنامه ها و فعالیت هاي توسعه شهر مد نظر قرار دهند.

باتوجه به اينکه علاوه بر مسولين ، شهروندان به ويژه فرهنگيان فرهيخته ( آموزش و پرورش ) در فرایند برنامه ریزي فازها و مراحل آن نقش آفريني مي کنند ، توضيح مراحل هريک از فازها اهميت دارد .

فرایند برنامه ریزي استراتژیک به مراجع محلی امکان می دهد تا اولویت هاي کلیدي کاهش خطرپذیري بلایا را شناسایی کرده و بر روي آنها تمرکز کنند و ببینند چه منابعی (انسانی، اقتصادي، تکنولوژیک و طبیعی) به طور محلی در دسترس می باشد. شهر در طی فرایند برنامه ریزي می توانند نقاط قوت و ضعف خود را ارزیابی کرده و هر گونه فاکتور خارجی که باید براي حصول نتایج واقعی و عملی مورد رسیدگی قرار گیرد را مد نظر قرار دهد.

به خاطر داشته باشید که فرایند تهیه یک برنامه بسیار وقت گیرتر از آن است که اکثر مردم تصور می کنند . در صورتی که این فرایند عجولانه طی شود ممکن است فرصت ایجاد مشارکت و حس مالکیت همه مردم نسبت به آن برنامه از بین برود.

***

قسمت هفتم :

مثال ها ؛

بزرگ فکر کنید، خُرد عمل کنید!

سان فرانسیسکوي ( فليپين ) با جمعیت 45000 نفر یکی از چهار شهرداري تشکیل دهنده جزایر کاموت در استان کبوي فیلیپین است .

این شهرداري به 15 بارانگاي (کوچکترین واحد اداري در فیلیپین ) و 100 پوروك (یک زیرمجموعه کوچکتر از بارانگاي، مخصوصا در مناطق روستایی) تقسیم می شود. در سال 2004 سان فرانسیسکو سیستم پوروك را به عنوان پایه و اساس حکومت مبتنی بر جامعه و به منظور قادر ساختن جامعه براي فعالیت هاي کاهش خطر پذیري تقویت نمود . ابتکار مورد نظر با شعار "بزرگ فکر کنید و کوچک شروع کنید" با عده معدودي از پوروك هاي علاقه مند آغاز شد و به سرعت نتایج خود را در مدیریت زباله جامد و توسعه مشاغل نشان داد. در طول هفت سال این گروه هاي جمعیتی در سراسر شهرداري مسئولیت بیشتر کار را بر عهده گرفته اند. براي مثال تعمیرات اساسی جاده ها به عنوان پیش نیاز توسعه اقتصادي (شامل توریسم ) بر عهده گرفته شد.

امروزه نگهداري جاده ها و سیستم زهکشی بر عهده پوروك ها و خانه دار هاي انفرادي است . سان فرانسیسکو همچنین الهام بخش عده اي از شهرداران بخش هاي دیگر فیلیپین و کشورهاي آسیایی شد که از طریق تمرین هاي یادگیري شهر به شهر از این شهرداري دیدار کردند تا ببینند چگونه می توانند مدل پوروك را براي بهبود برنامه کاهش خطر پذیري بلایا در شهرداری هایشان اعمال کنند. قسمت اعظم موفقیت این مدل مدیون تعهد مقامات سطح بالا در شهرداري است که نمایندگان منتخب جامعه براي ارایه گزارش هاي ماهیانه به آنها دسترسی مستقیم داشتند (شامل شهردار ).

براي اطلاعات بیشتر به قسمت برنامه پنج ساله کاهش و مدیریت خطر پذیري بلایا، سان فرانسیسکو، فیلیپین در سایت ذيل مراجعه نمایید. http://tinyurl.com/cf49nb6

مثال هاي ديگر :

چند ابر شهر زلزله خیز (عمان از اردن، ماکاتی از فیلیپین و بمبئی از هندوستان) برنامه هاي پیشرفته مدیریت خطر پذیري بلایا (DRMMP) را با پشتیبانی از سوي سازمان EMI (سازمان ابتکارات کلان شهرها در معرض زلزله ها) توسعه دادند . این شهرها یک مدل تحلیلی ارایه دادند تا مقامات محلی ( مخصوصا ابرشهرها و دولت هاي شهر هاي بزرگ و پیچیده ) را در درك آسیب پذیري شان در برابر مخاطرات طبیعی، تجزیه تحلیل تاثیرات فیزیکی و اجتماعی -اقتصادي بالقوه و توسعه رویکرد منسجم کاهش خطر پذیري با توجه به اولویت ها و فرایند هاي اجراءشان راهنمایی کند.

بمبئی با جمعیت تقریبی چهارده میلیون نفر بزرگترین مرکز شهري و پایتخت مالی هندوستان می باشد. این شهر در معرض خطرات متعدد می باشد: گردباد، پسرفت ساحل، لغزش زمین، زلزله و بیماري هاي همه گیر . در عین حال این شهر داراي شش و نیم میلیون نفر جمعیت فقیر نشین می باشد که تاب آوری شان در برابر بلایا زمان بسیار طولانی تري می برد .

شهر بمبئی که توسط شهرداري بمبئی بزرگ هدایت می شود داراي بیش از صد نهاد و سازمان براي درك خطر پذیري و شناسایی راه حل ها می باشد. بمبئی به منظور پرداختن به مسائل کاهش خطر پذیري با ابتکار کلان شهرهاي زلزله خیز EMI همکاري کرده و یک مطالعه ابتدایی و نقشه راه ها براي بهبود تاب آوري شهر در برابر بلایا تهیه نمود . یک DRMMPجدید تاسیس شد که ابعاد مدیریت خطر پذیري نظیر تاب آوري سیستم هاي آب و فاضلاب، یکپارچه سازي پارامتر هاي خطر پذیري در برنامه ریزي استفاده از زمین، قوانین و استاندارد هاي ساخت وساز و خانه سازي مناطق فقیر نشین را پوشش می داد. با شمول عده گسترده اي ازهم پیمانان و مشارکت کنندگان در توسعه برنامه پیشرفته، ذینفعان درك بهتري ازارتباطشان با خطر هاي تهدید کننده بمبئی و نقششان در برنامه DRM شهر دارند . این فرایند مشارکتی همچنین به هماهنگی فرایند DRM با موارد مشابه در نهادهاي ملی، دولتی و دیگر نهاد هاي عمومی و خصوصی، مخصوصا آنهایی که خدمات حیاتی ارایه می دهند(مراکز درمانی، بهداشت، آموزش و امنیت عمومی) کمک می کند تا ارتباطات صحیح قبل، طی و بعد از یک بلایا را تضمین نماید.

یک مطالعه مشارکتی مشابه انجام شد تا یک واحد مدیریت کاهش خطر پذیري بلایا را براي مقام منطقه اقتصادي ویژه آکابا ( اردن) با یک برنامه، بودجه، وظایف شناسایی شده، نیازمندی هاي منابع انسانی و جریان اطلاعات در نهادها راه اندازي کند .

این طرح بر اساس مدل هاي موفق شهرهاي دیگر که مشابهت خاصی از لحاظ وضعیت عملکرد و فعالیت هاي مرکزي با شهر مورد نظر داشتند انجام شد (کویتو از اکوادور، بوگوتا از کلمبیا و کاتموندو از نپال ) .

"ما رویکردي جامع را براي مدیریت بلایا و افزایش تاب آوري شش و نیم میلیون نفر فقیر نشین اتخاذ کرده ایم . شهر ایمن هدف ماست".

شرادا س. جاداو، شهردار سابق بمبئی، هندوستان. سکوي جهانی براي کاهش حرکت به سمت یک استاندارد بین المللی براي مدیریت خطر پذیري بلایا،

استاندارد ISO 31000:2009 که غیر قابل گواهی می باشد مجموعه اي از اصول به همراه یک چارچوب و یک فرایند مدیریت خطر پذیري را ارایه می کند که در هر نوع سازمانی در بخش عمومی و خصوصی قابل اعمال می باشند . این استاندارد داراي رویکرد "یک اندازه براي همه" نبوده و به جاي آن بر روي این واقعیت که مدیریت خطر پذیري باید به نیازها و ساختار ویژه یک سازمان خاص بپردازد تاکید می کند . براي اطلاعات بیشتر به

www.iso.org در ISO 31000 مراجعه نمایید. (4 ) و ( 5 )

شهر آماده در شهرداري تهران : ( 6 )

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، پویش شهر آماده به منظور ارتقای سطح آگاهی های عمومی و مشارکت شهروندان در مواجهه با مخاطرات طبیعی، به عنوان پیش نیاز تمامی اقدامات و برنامه های جامعه محور در حوزه تاب آوری شهری در شهر تهران آغاز شد.
محور های اصلی این پویش شامل جلب مشارکت شهروندان در ارزیابی و افزایش ایمنی ساختمان ها و آمادگی شهروندان ساکن یا شاغل در آنها از طریق مشارکت در اجرای طرح "مدیریت بحران ساختمان"، تشویق شهروندان به فراگیری آموزش های همگانی مدیریت بحران، تشویق به عضویت شهروندان در گروه های امداد محلی با عضویت در "خانه های دوام و ایمنی" و معرفی "مراکز امن اضطراری محلات"، با هدف آشنایی شهروندان با این مراکز و چگونگی آمادگی بیشتر آن ها در مواجهه با زلزله احتمالی شهر تهران است.

شهروندان تهراني با مراجعه به وبسایت pc.tdmmo.ir، با صفحه ذيل مواجهه مي شوند .

مدیریت بحران و پیش گیری و بررسي چالش هاي سيل نوروز 98

پس از ورود به لينگ خانه دوام و ايمني ثبت نام داوطلب دوام و ايمني ( 7 ) به صفحه ذيل متصل مي شويم .

شهروندان تهراني ، پس از کامل کردن مشخصات و ارسال آن به آموزش در فضاي مجازي دسترسي پيدا مي کنند !

مدیریت بحران و پیش گیری و بررسي چالش هاي سيل نوروز 98

با ورود به لينک هاي ديگر ...

اميد است شهروندان عزيز و گرامي به ويژه فرهنگيان فرهيخته ( گروه مرجع ) پس از پيوستن به پويش شهر آماده ، در سايه آگاهي از آنچه در دنيا مي گذرد ، در خلق آنچه بايد اتفاق بيفتد نقش آفريني کنند !

بزرگ فکر کنند، خُرد عمل کنند!

در اين راه سترگ :

کاهش اختلاف و فاصله بين "چگونه مي توان شهر ها را تاب آور نمود ؟ " با "شهر آماده " رسانه ها به عنوان رکن چهارم دموکراسي و نهادهاي مدني بعنوان حلقه واسط بين مردم و مسئولين نقش به سزايي به عهده دارند !

بزرگ فکر کنيد، خُرد عمل کنيد!

پايان گزارش/

منابع :