گفت و گوی سخن معلم با مدیر امور شوراهای وزارت آموزش و پرورش ( بخش دوم )

قانون اختیار را به هیئت امنا داده است . انتظار ما از هیئت امنا این است که ترکیب هیئت امنایی آن به گونه ای شکل بگیرد که توان تامین منابع مدرسه را داشته باشد. آن چیزی که مصوب شورای آموزش و پرورش است برای پرداخت مبلغی که تحت عنوان برنامه های فوق برنامه قرار می گیرد و الزامی برای اولیا نیست که حتماً پرداخت کنند. یعنی اولیا را اجبار به پرداخت آن کنیم. دانش آموزانی یا اولیائی که از این خدمات استفاده می کنند این مبلغ را باید پرداخت کنند . اولیایی که از این خدمات استفاده نمی کنند می توانند پرداخت نکنند. در اختیار خود مدیر است. توانایی مدیریت مدرسه است . اگر دانش آموزی از خدمات ویژه ای که مدرسه ارائه می دهد استفاده کند که همان فوق برنامه است ، مبلغ بر این اساس گرفته می شود. خود هیات امنا تامین منابع را چه از طریق اولیا و چه از طریق بیرون وغیر اولیاء شناسایی می کند و می گیرد.

• شما فرمودید که الزامی برای پرداخت شهریه هیئت امنایی وجود ندارد. اما یک مدرسه هیئت امنایی 6 ساعت برنامه فوق العاده در آن مدرسه الزامی است . دانش آموز می تواند نرود.

 شما می گویید الزامی وجود ندارد ولی اگر قرار است مدرسه اداره شود چگونه باید باشد؟ از طرفی منابع مالی خارج از اولیا محدود باشد و از طرفی مدرسه می خواهد آن شش ساعت را تامین کند و به معلمان که می خواهند درس بدهند هم باید حق الزحمه ای بدهند.خیلی از مدارس هیئت امنایی می گویند ما در پرداخت هزینه های آب و برق و گاز مشکل داریم. این توازن به چه شکل ایجاد می شود؟

تبدیل یک مدرسه به مدرسه هیئت امنایی ابتدا منوط به نداشتن مشکل مالی است. ما مدارسی که مشکل مالی دارند را هیئت امنایی نمی کنیم . مدارسی را هیئت امنایی می کنیم که وضع مالی خوبی دارند و مردم از آن مدرسه حمایت می کنند. اغلب مدارس هیئت امنایی در حساب شان مبلغ خوبی دارند. هیئت امنای واقعی در حسابش پول است. مدارسی هستند که مشکل مالی دارند و خلاف کردند و مجوز ندارند. این مدرسه هیات امنایی نیست.مثلا به مدارس هیئت امنایی مناطق محرومی مثل خراسان شمالی که می رویم کمتر از 50 میلیون در حسابشان پول نیست. یعنی وضع مدرسه خوب است و مدرسه نتوانسته هزینه اش بکند که البته در اینجا هم مشکلات خاص خودش را هم دارد. اکنون قصد آماده کردن بخش نامه اداری -مالی آنها را داریم. مشکل آنها این است که پول دارند ولی نمی توانند برای خودشان (یعنی خود مدرسه) هزینه کنند. یعنی یک موانع قانونی برایشان وجود دارد. ما داریم بخش نامه ای می فرستیم که این مشکل حل شود. بنابراین مدرسه هیئت امنایی مشکل مالی ندارد.

• آقای دکتر وقتی من با چند مدیر مدرسه هیات امنایی  صحبت کردم اکثریت شان می گویند ما مشکل پرداخت هزینه ها را داریم اما شما می گویید در حسابشان کمتر از 50 میلیون نیست ولی آنها چنین چیزی را تایید نمی کنند و می گویند ما در پرداخت هزینه ها مشکل مالی داریم؟

مدیر مدرسه چیز دیگری می گوید. مدیر مدرسه می گوید من برای اینکه چیزی نداشته باشم اولیا را ملزم به پرداخت پول کنم . ولی ما این کار را نمی کنیم. اولاً مدرسه ای که اولیاء آن  کمک نمی کنند آن مدرسه هیئت امنایی نمی شود . شرایط مناسبی ایجاد شده و مردم کمک می کنند آن را هیئت امنایی می کنیم . بعضی از مناطق  ،مردمان مرفهی دارند که می توانند از آنها پول بگیرند که در آن جا هم نمی توانند اولیا را ملزم به پرداخت هزینه کنند. ممکن است 20 یا 30 درصد اولیا کمک نکنند که آن مبلغ قابل توجهی نمی شود. ما آنها را الزام نمی کنیم. مدارسی که اولیا مشارکت خوبی دارند مورد نظر ماست . حالا اگر به این مدارس بگوییم که مدرسه را به حالت قبل برگردانید ، می گویند ما مشکل پول نداریم و مقاومت می کنند! بعضی از مدارس هیئت امنایی ما پشتیبان مدارس دولتی محروم ما هستند ؛ خصوصاً در حوزه های سخت افزاری ، تهیه کامپیوتر و نرم افزار ها به مدارس کمک می کنند. ما در تهران کارگروهی را متشکل از مدیریت مدارس هیئت امنایی تشکیل دادیم که هر سه شنبه بر گزار می شود .در این جلسات می گویند هر برنامه ای داشته باشید ما اجرا می کنیم! یعنی مشکل مالی ندارند. مدیر پول نمی گیرد. مدرسه ای که مشکل مالی دارد ما می گوییم این مدرسه هیئت امنایی بی معناست .چند هفته قبل در اصفهان بودیم مدیر مدرسه می گفت ارزیابی عملکرد به من زنگ زده و می گوید که چرا هیئت امنای اینجا پول گرفته ، من نگرفتم!

• همین کارکرد را انجمن اولیا و مربیان مدارس دولتی عادی هم انجام می دهند . بنابراین فرق این مدارس در چیست؟ اگر قرار است که مدرسه ای هیئت امنایی شود و فقط اسمش تغییر کند و با این تغییر و با اسم هیئت امنایی پول بگیرد با انجمن اولیا و مربیان مدارس عادی دولتی چه فرقی دارد؟ یعنی آموزش و پرورش با یک تابلو کار خود را راحت کرده است ؟

در مدارس هیئت امنایی  ،محور مدیریت نیست بلکه هیئت امنا است. یعنی این هیئت امناست که تصمیم گیرنده است و کارها را هدایت می کند . هر مدرسه در بعد محتوا هم وقتی برنامه عملی می نویسد باید با تایید هیئت امنا باشد و این کار صورت گیرد. تفاوت دیگری که با انجمن اولیا و مربیان دارد این است که منابع مدارس هیئت امنایی خارج از اولیا و مدرسه تامین می شود . بخشی را از کارخانجات و سازمان ها و بخشی را از خیرین و سایر مراکز دریافت خواهند کرد. اخیرا به یکی از مدارس استان البرز رفته بودم . مدیریت آنجا می گفت هیئت امنای این مدرسه در تهران شرکت دارد و علاوه بر اینکه منابع مورد نیاز مدرسه را تامین می کند، به آموزش و پرورش هم مبلغی را کمک می کند. این هیئت امنا به رئیس منطقه گفته من ماهی  10 میلیون تومان هم به اداره آموزش و پرورش می دهم و هم برای کمک به مدارس نیازمند پرداخت خواهم کرد . از سوی دیگر ، وقتی وارد مدارس هیئت امنایی می شویم فضای بسیار خوبی دارند . تجهیزات بسیار خوبی دارند. در وضعیت نرم  افزاری و سخت افزاری مناسبی قرار دارند. می خواهم این را بگویم، در جامعه یک ظرفیتی وجود دارد. حالا می خواهید اسمش را خیرین بگذارید یا سرمایه دار . ما این فرد را به هیئت امنای مدرسه ها می آوریم که دو سه نفری هم پیش بینی شده است .

وقتی این افراد می آیند ما دیگر نمی توانیم از اولیا پول بگیریم. از طرفی بعضی از اولیا هم هستند که می خواهند کمک کنند. ما در واقع هم از پتانسیل اولیا استفاده می کنیم و هم پتانسیل محدوده و منطقه جغرافیایی که مدرسه در آن جا واقع شده است. ما در تئوری ها می گوییم که رابطه مدرسه با تولید چیست و یا با جامعه چیست؟ یک احساس نیازی بین افراد و مسئولین محلی ،ده یاری ها، شهرداری ها ... وجود دارد. پارسال شهرداری شهر تهران منابع حدود 40 مدرسه هیئت امنایی را تامین کرده بود. تفاهم نامه ای که بین شهرداری و آموزش و پرورش امضا شده این گونه بود. حال آمده ایم تا از پتانسیل شورای شهر هم استفاده کنیم. بخشی از مدارس هیئت امنایی ای که بررسی کردیم دیدیم که هیئت امنای این مدارس افراد تاثیرگذار آن منطقه هستند. هیئت امنا در تدوین برنامه ها، در اداره مدرسه ، در تامین منابع ورود پیدا می کند. در هیئت امنا ما استاد دانشگاه داریم که در بحث برنامه های محتوایی مدرسه ورود پیدا می کند. نیروهای حوزه اقتصادی داریم که در بحث منابع مالی مدرسه کمک می کنند. در بخش مدیریتی هم افرادی هستند که در مدیریت مدرسه کمک می کنند. این چند مولفه در حقیقت تشکیل دهنده ی هیئت امنای مدارس هستند . متاسفانه این تلقی پیش آمد که چون مدرسه هیئت امنایی است می توانند از اولیایی که یا توان و یا تمایلی برای پرداخت داوطلبانه و کمک به مدرسه ندارند پول بگیرند. در بعضی استانها متاسفانه آمدند بی رویه این کارها را کردند. یعنی خود مدرسه خودجوش نگفت هیئت امنایی شوم بلکه این اداره آموزش و پرورش بود که گفت اگر هیئت امنایی بشوید به نفع تان هست و می توانید مشکلات خود را حل کنید و به راحتی پول بگیرید و کسی با شما کاری ندارد!

• ظاهرا مشکل قانونی هم حل شده است ؟!

بله مشکل قانونی هم حل شده و بهترین مجوز است که شما می توانید به راحتی پول بگیرید. در صورتی که این مجوز به مدارس هیئت امنایی داده نشده که بروند از اولیا پول بگیرند. هیئت امنا قدرت دارد ، توان دارد اگر می تواند اولیا را قانع کند . مثلا از یک اولیا که وضع مالی خوبی داشته باشد چند میلیون تومان بگیرند و از 5 اولیا دیگرهیچی نگیرند . بررسی این مشکلات را در تهران و بعضی استان ها شروع کرده ایم. متاسفانه در تهران این مشکلات ما بیشتر است . در شهرستان ها معمولا قانون را بهتر اجرا می کنند.این قانون برایشان خیلی مهم است و روی آیین نامه ها دقیق ترند. در تهران به آیین نامه ها دقت نمی کنند. ما جلسه ای با آقای چهاربند داشتیم تا وضعیت این مدارس را در تهران سر و سامان بدهیم . تا منطقه 15 تهران را ارزیابی کردیم ، مشکلاتی را داریم . ابتدا می خواهیم کلاس های توجیهی بر گزار کنیم و یک وقت معینی را به آن ها می خواهیم بدهیم . یک وقت دو ماهه به آن ها می دهیم که مدارس باید در این زمان معین شده امور را اصلاح کنند و اگر در ارزیابی های اصلاح نگردد ،آنها را به شرایط قبلی باز می گردانیم. مجوزی که به این مدارس داده شده بود گرفته می شود. این مجوزها یک ساله است . این مواردی که مطرح می کنیم  در حوزه اجرا به دلایلی که عنوان شد مانند جا به جایی افراد و موانع قانونی که موازی هستند ، و عادت کردن افراد به انجام وظفیه به یک شکل هم وجود دارد. تا این افراد بیایند و با شکل جدید عادت کنند طول خواهد کشد. در جلسات توجیهی ای که می رویم خیلی ابراز رضایت می کنند و می گویند بیشتر این مسائل را نمی دانستیم و کسی به ما نگفته بود و حتی این دفترچه ها به خیلی جاها برده نشده بود! خیلی ها این اطلاعات را ندارند که مدارس هیئت امنایی باید چه ویژگی ها و شاخص هایی را داشته باشند و باید این مسیر را طی بکند. نه تنها در این برنامه بلکه در برنامه های دیگری که تدوین می کنیم در مرحله اجرا دچار مشکل می شود. در مناطق محروم، مرکز شهر و جاهایی که زمینه و شرایط خوبی دارند تبدیل به هیئت امنا شدند که حتی می بینم مدارس روستایی ما را هم پشتیبانی می کنند.

• همکاران شاغل در مدارس هیئت امنایی با اینکه در حکم کارگزینی آنها این واژه عنوان شده و قانوناً باید درصدی  بیشتر از سایرین حقوق دریافت کنند اما عملاً چنین چیزی اتفاق نیفتاده است . چرا قانون اجرا نمی شود؟

مدارسی که بازدید کردیم یک مسئله همین  مشکلات متعدد است . ما مشکلات را لیست بندی کردیم . این مشکل در همه ی مدارس مشترک بوده است  و یکی یکی داریم پی گیری می کنیم این جزء دستور کار ما است . باید بررسی کنیم که چرا آنها به قانون بی توجه هستند و آن را عمل نمی کنند . ما واقعا پیگیر هستیم تا اجرایی شود.

• ان شاءالله  کی اجرایی می شود؟ می توانید یک زمانی را تعیین کنید . مثلا بگویید که همکاران می توانند از این تاریخ به بعد حقوقشان را دریافت کنند ؟

ما پیگیری کردیم و انجام دادیم . امکان این تخصیصات در این مورد را وزارت آموزش و پرورش دراختیار دارد . باید ضمانت اجرایی را ببینیم. به عنوان مثال فوق العاده منطقه مرزی زاهدان پرداخت نمی شد . پیگیر شدیم و احکام سایر سازمان ها را گرفتیم و بحث کردیم و آن را محقق کردیم . از مهرماه گذشته 200 تا 250 هزار تومان به حقوق فرهنگیان زاهدان اضافه شد .  می توان در جایگاه قانونی این کار را انجام داد و این اعتبار در زاهدان تامین شد. برای مدارس هیئت امنایی هم اگر مانعی وجود نداشته باشد قابل حل است .

این شاید جزء آسیب هایی باشد که وجود دارد . معتقدم این مدارس را باید به تدریج از وابستگی به دولت خارج کنیم . مدرسه ای که آسیبش کمتر باشد . اگر بتوانیم این مدارس را از بدنه دولت خارج بکنیم حتی وقتی بحث بودجه عملیاتی که می شود ما به مدرسه پرداخت می کنیم و این مدرسه و  مردم و نخبگان و یا حتی خود فرهنگیان مدرسه را بگردانند.  این مدارس آمده اند و درصدی از معلمان رسمی را خودشان انتخاب می کنند . من چنین اعتقادی ندارم و این را توصیه نخواهم کرد. ما می خواهیم آن را از خاص بودن خارج کنیم و به گونه ای نباشد که مدرسه خودش معلمان رسمی را انتخاب کند. به شدت پیگیر هستیم تا راهکاری را پیدا کنیم که مدرسه بتواند معلمان غیر رسمی خودش را بگیرد. به شدت پیگیر هستیم  .مدرسه دستش باز باشد و برود با رعایت قوانین و گزینش خودش معلم بیاورد. اگر بیایند و از بین معلمان رسمی دولت، معلمان خود را انتخاب کنند ظلم به مدرسه دولتی است. من شخصا موافق این کار نیستم ولی بعضی ها این کار را کرده اند. استانی بوده  که مشکل نیروی انسانی ندارد و 100 درصد نیروی مدارس هیئت امنایی را  خودشان تامین کردند که البته تعدادشان کم است. در جاهایی این 30 درصد بود و در جایی این 50 درصد بود. جاهایی هم وجود دارد که اصلا این امکان برایش فراهم نیست، مثل اصفهان . خودم معتقدم وقتی می گوییم به جهت مالی مدارس خودشان باشند به جهت اداری و نیروی انسانی هم خودشان تامین کننده باشند که البته به تدریج صورت خواهد گرفت .

• شما در اوایل صحبت ها فرمودید که ما می خواهیم کاری کنیم که اگر کسی وارد مدارس هیئت امنایی می شود این را احساس کند که وارد مدرسه هیئت امنایی شده است. در گزارشی که ما تهیه کردیم دیدیم که این مدارس یک سری مشکلات اساسی دارند. مدرسه هیئت امنایی باید یک سری امکانات مثل آزمایشگاه مجهز – سایت ،لابراتوار زبان و کتابخانه غنی داشته باشد. ولی عملاً چنین چیزی نیست و اولیا و دانش آموزان مدرسه چنین احساسی ندارند و فقط احساسشان این است که فقط تابلو عوض شده است، حتی مدیران . ارزیابی شما به چه صورت است ؟                                                                                                       بخش اول                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              ادامه دارد
• گفت و گو : علی پورسلیمان
• پیاده سازی : حامد سام دلیری
• ویرایش : زهرا قاسم پور دیزجی