هیچ کسی از محتوای آموزشی این نوع طرح­ ها ( آموزش ریاضیات با چرتکه ایرانی) اطلاعی ندارد ! حکیم زاده پاسخ نامه مرا به صورت مکتوب نداد !

صدای معلم :

خودتان را معرفی کنید؟

مهندس زهرا قاسمی هستم. در زمینه آموزش و تولید محتوای آموزشی فعالیت دارم، ولی در حوزه ­ی آموزش ریاضیات با چرتکه ایرانی (ده مهره) نزدیک به 3 سال است که به صورت تخصصی فعالیت می کنم. فعالیت­­ های من شامل مربی گری، تألیف کتاب، برگزاری دوره از طریق شرکت خود می ­باشد.

از معروف ترین کتابهای من خودآموز و گام به گام چرتکه ایرانی و خودآموز چرتکه ژاپنی می­ باشد و در حال اتمام کتاب چرتکه پیشرفته می­ باشم که در آن به آموزش انواع چرتکه ­های موجود در جهان پرداخته ­ام .در دنیا انواع چرتکه استفاده می­ شود و به جرأت می­ گویم که من به احتمال زیاد تنها کسی هستم که در ایران، به تمام چرتکه های موجود در جهان آشنایی و تسلط دارد و در این زمینه کتابهای تالیفی و ترجمه نوشته­ ام، به همین دلیل به خود اجازه داده­ ام تا در این مصاحبه شرکت کنم. کودکی که هنوز با مفهوم اعداد آشنا نشده باید یک مهره را معادل عدد 5 تصور کند و عدد خوانی کند و بنویسد جمع کند و منها کند و بعد محاسبه ذهنی کند و در برخی مؤسسات اعداد را به انگلیسی به کودکان آموزش می­ دهند !

صدای معلم :

کمی از تاریخچه چرتکه برای ما توضیح بدید.

چرتکه در صد سال اخیر به شدت مورد توجه قرار گرفته به گونه ­ای که در کشور چین و ژاپن دارای انجمن یا همان موسسه علمی می­ باشد. دلیل این امر قدرتمند بودن این ابزار و برابری آن با ماشین حساب ­های امروزی و تأثیر مثبت آن بر همه ­ی گروه­های سنی است.

انواع چرتکه ­­ها عبارتند از:

1-چرتکه ایرانی که به نام­ های، ده مهره، کلاسیک، روسی، قدیمی نیز در جهان استفاده می شود. بسیاری از آموزگارها خود در درس ریاضی ضعیفند و ریاضیات را نیز به­ صورت مفهومی یاد نگرفته اند

2- چرتکه ژاپنی که به نام­­های پنج مهره، سوروبان، سوروبن در جهان استفاده می­شود.

3- چرتکه چینی یا همان هفت مهره یا سوآن پان

4- چرتکه لی کای چن

5- چرتکه مایاها 

6-چرتکه انگشتی

7- چرتکه نه مهره که این هم ایرانی نیست و به جز از نظر ظاهری، از نظر محاسباتی مشابه چرتکه ژاپنی است.

 8- چرتکه ایرانی- سوروبن که از نوآوری های خود من می ­باشد.

چند سالی هست که پرفسور وونگ در کشور مالزی پیشنهاد استفاده از چرتکه ژاپنی (5مهره) برای آموزش­های ریاضی و محاسبات ذهنی در دبستان را مطرح نمودند و در کشور مالزی مؤسسه ­ی غیر انتفاعی به نام یوسی مس را بنیان نهادند که این موضوع در مالزی و در برخی از کشورها با استقبال روبه رو شد، این موضوع از نظر اقتصادی به کشور مالزی کمک شایانی نیز کرده است ، چون به ­صورت دوره­ ای مسابقات جهانی در مالزی برگزار می­ گردد و حتما نیز نمایندگان حق نمایندگی و... را به این مؤسسه پرداخت می­ کنند، همچنین در کشور ژاپن نیز که به تازگی وارد این بحث شده اند ، یک شرکت فقط در زمینه تولید چرتکه ژاپنی و آموزش چرتکه ژاپنی فعالیت­های اقتصادی خوبی دارد . چندسال پیش شرکتی ایرانی نیز از این مؤسسه نمایندگی گرفت و در ایران به نام یوسی مس فعالیت خود را آغاز کرد.

صدای معلم :

آیا یوسی مس تنها مؤسسه آموزشی در زمینه چرتکه ژاپنی و محاسبات ذهنی است؟

خیر . یوسی مس اولین مؤسسه ای بود که بحث های محاسبات ذهنی با چرتکه ژاپنی را به ایران آورد، ولی چندسال بعد مؤسسات زیادی از این مؤسسه کپی کردند و با نام­ های دیگری شروع به آموزش چرتکه ژاپنی و محاسبات ذهنی نمودند،البته چند مؤسسه دیگر نیز در زمینه محاسبات ذهنی با چرتکه ایرانی (ده مهره) فعالیت دارند که این موسسات نیز از نظر محاسباتی مشابه چرتکه ژاپنی کار می ­کنند و محاسبات ذهنی نیز دارند، ولی روی چرتکه ده مهره کار می­ کنند.

صدای معلم :

آیا شما از اولین مخالفان آموزش چرتکه ژاپنی بودید و هستید؟

داستان من از آنجا آغاز شد که من در یک مؤسسه،آموزش بسیار ضعیف و ناقصی در زمینه چرتکه ایرانی(ده مهره) دیدم و از آنجایی که در زمینه چرتکه ده مهره که بعدها من نام آن را چرتکه ایرانی گذاشتم، هیچ منبع و کتاب آموزشی، نه به زبان انگلیسی و نه به زبان پارسی وجود نداشت، از سر ناچاری کتاب چرتکه ژاپنی برنازی را ترجمه کردم، هر چه بیشتر ترجمه می ­کردم بیشتر متوجه ناهماهنگی این نوع چرتکه با ریاضیات ایران و کشور ایران می ­شدم، به همین دلیل تا آنجایی که امکان داشت چرتکه ژاپنی را بومی سازی و ساده سازی کردم، ولی با این­ حال احساس می­ کردم خلأ بزرگی در این نوع چرتکه وجود دارد، که باعث سر در گمی برای کودکان خواهد شد، این بود که به سمت چرتکه ایرانی یا ده مهره رفتم و تمام تلاش خود را نمودم تا کتابی هماهنگ با ریاضیات ایران بنویسم، از آنجایی که همزمان کتاب را نیز در فرهنگسرا و مراکز دیگر آموزش می­ دادم- گروه سنی 6 سال به بالا و همچنین بزرگسالان- توانستم کتاب را به بالاترین سطح و هماهنگ با ریاضیات ایران ویرایش کنم.

صدای معلم :

دلایل مخالفت شما با چرتکه ژاپنی برای گروه سنی زیر هفده سال چیست؟

دلایل رد چرتکه ژاپنی برای گروه سنی زیر هفده سال ، نیاز به نمایش صوتی تصویری دارد و حضور موافقان این نوع چرتکه دارد، ولی تا آنجا که ممکن است به صورت نوشتاری بیان می­ کنم. دلایل پایین شامل تمام چرتکه­ هایی که از روش محاسبات ذهنی و همچنین از روش چرتکه ­ژاپنی بهره می­ گیرند نیز می­ باشد.

1- چرتکه ژاپنی مبنای ده نیست، در حالی که چرتکه ایرانی(ده مهره) و همچنین ریاضیات ایران دارای مبنای ده است، همین امر باعث تفاوت ظاهری در بین این دو چرتکه شده است. در سال 98 من برای معرفی چرتکه ایرانی و تأثیر مثبت آن بر ریاضیات و همچنین نقد آموزش چرتکه ژاپنی و محاسبات ذهنی سنگین با هرنوع چرتکه­ ای، به آموزش و پرورش کل استان اصفهان رفتم، در آنجا بود که فهمیدم سال پیش طرح محاسبات ذهنی در مدارس اصفهان اجرا شده بود.در مراجعاتم دریافتم که در آنجا هیچ کسی از محتوای آموزشی این نوع طرح­ ها اطلاعی ندارد.

2-  در چرتکه ژاپنی یک مهره معادل عدد پنج است و همین امر موجب کاهش سرعت در محاسبه می­ شود(برخلاف ادعایی که گفته می­ شود سرعت را بالا می­ برد) و همین باعث به وجود آمدن قوانین خاص و پیچیدگی روی چرتکه ژاپنی می­ شود.

3-   محاسبات ذهنی سنگین باعث فشار روانی بالا در کودک، خانواده و مربی خواهد شد، محاسبات ذهنی فقط به آموزش و تمرین یک ساعته یا دو ساعته در آموزشگاه پایان نمی­ یابد و کودک و خانواده کودک باید همراه او ساعتها تلاش کنند . برای اثبات این موضوع به شما پیشنهاد می­ دهم که با مربیانی که در این زمینه فعالیت دارند صحبت کنید و یا در فضای مجازی فیلم­های مربوط به کودکانی که در این زمینه فعالیت نمود­ه­ اند را ببینید ؛ برای نمونه یکی از همین کودکان که از سن 6 سالگی شروع به آموزش چرتکه ژاپنی نموده است،گفته بود که روزانه  به ­مدت 5 ساعت در حال تمرین بوده­ است!

4- استفاده از چرتکه ژاپنی(5مهره) و محاسبات ذهنی در دبستان باعث سردرگمی و فشار روانی می­ شود و از دید من در پیش دبستانی­ ها و مهد­ها فاجعه است ،چون کودکی که هنوز با مفهوم اعداد آشنا نشده باید یک مهره را معادل عدد 5 تصور کند و عدد خوانی کند و بنویسد جمع کند و منها کند و بعد محاسبه ذهنی کند و در برخی مؤسسات اعداد را به انگلیسی به کودکان آموزش می­ دهند !

5- مقاله خانم دکتر زهرا گویا درباره چرتکه ایرانی و اثرات مثبت آن برای دبستان که در پی دی افی که به ­همراه همین مصاحبه پیوست گردیده، قابل مشاهده هست.

6- در چرتکه ژاپنی (5مهره) ریاضیات را به صورت مفهومی نمی­ توان به کودکان آموزش داد.

در سایت رسمی چرتکه ژاپنی، از چرتکه ده مهره نیز برای کودکان زیر هفت سال و بزرگتر استفاده می­ شود. این در حالی است که در ایران چرتکه ژاپنی در مهد و پیش دبستانی­ ها آموزش داده می­ شود!

 اثبات این مورد در سایت قابل بررسی ست.

https://www.soroban.com/en/product/?pid=1204120979-403442

7-   استفاده از حرکات عجیب و غریب دست در محاسبات ذهنی که صحنه خوبی ندارد و حتی یکی از همین مؤسسات چرتکه ژاپنی مدعی شده است که این نوع حرکات باعث اختلالات حرکتی در کودک خواهد داشت، به ­همین دلیل این نوع حرکات در مؤسسه اش ممنوع شده است!

صدای معلم :

به نظر شما چرا خانواده­ ها پی گیر چنین آموزش­ هایی می ­شوند؟

هیچ چیزی بی دلیل نیست، این موضوع به محتوای کتابهای درسی ریاضی در دبستان بر می ­گردد، چون خانواده­ ها از محتوای آموزشی کتابهای درسی خشنود نیستند و طبق گفته­ های خانواده­ ها محتوای آموزشی ریاضی، در بعضی از موارد پیچیده و سخت شده است و همچنین خانواده  نیز در بحث آموزش ریاضی سهیم هستند و باید در خانه با بچه خود ریاضی کار کنند، در حالی که بسیاری از خانواده ­ها یا وقت کافی ندارند یا در درس ریاضی ضعیف هستند، همچنین بسیاری از آموزگارها خود در درس ریاضی ضعیفند و ریاضیات را نیز به­ صورت مفهومی یاد نگرفته اند ؛ به همین دلیل در بیان درسی مانند ریاضی خیلی موفق نیستند که این امر مربوط به ضعف وزارت آموزش و پرورش، در آموزش مربیان است، برای نمونه بیشتر کسانی که در مقطع دبستان مشغول به تدریس  ریاضی هستند، اکثریت فارغ التحصیل رشته­ های دانشگاهی هستند که در درس ریاضی ضعیف می­ باشند، دلیل دیگر عدم دریافت حقوق کافی، همچنین نداشتن امنیت شغلی برای یک معلم است که انگیزه این فرد را برای کار بیشتر و از بین بردن خلاهای درسی، از بین خواهد برد. یکی از مواردی که بسیاری از خانواده­ ها و معلمان شاکی هستند، بحث اضافه و کم کردن از سمت چپ ارزش مکانی می­ باشد که برای کودک، معلم و خانواده بسیار گیج کننده  است.

چون ریاضیات درس مهمی برای یک کودک محسوب می­ شود، خانواده ­ها سراسیمه به مراکز دیگر مراجعه می­ کنند، که البته سهیم کردن این مراکز در بحث آموزشی برای خانواده ­هایی که فرصت کافی و یا اطلاعات کافی ندارند و همچنین کم کردن بار آموزش و پرورش، بسیار خوب است البته به شرط آنکه محتوای آموزشی زیان آور نباشد ، همچنین بسیاری از معلمان می­ توانند از طریق همین آموزش­ های خارج از مدرسه درآمد خوبی کسب کنند.

یکی دیگر از مواردی که بسیار هم دیده می­ شود، چشم و هم چشمی خانواده ­ها می ­باشد، که این بزرگترین ضربه را به کودک می ­زند، چون به تجربه دریافته­ ام که بحث محاسبات ذهنی در بین کودکان خواهان کمی دارد و این کار خانواده­ ها باعث دلزدگی بچه­ ها از مدرسه و درس ریاضی می­ شود در حالی که محاسبات ذهنی فقط و فقط در صورت تمایل کودک، آن هم برای کودکان هفت سال به بالا می ­تواند زیان آور نباشد.

صدای معلم :

نگاه شما به درآمدهای کلان این مؤسسات از این نوع کلاس ­ها چگونه است؟

من سرک کشیدن در درآمد مؤسسات را کار بسیار بدی می­ دانم ،چون این افراد قاعدتا با مجوز فعالیت می­ کنند و در این زمینه هم قانون خاصی وجود ندارد، اگر مؤسسه ­ای از نظر مالی موفق است باید خوشحال شد و خود را بالا کشید، نه اینکه مؤسسات را پایین بکشیم .این موضوع را گفتم چون رسانه­ ها بسیار پیگیر این موضوع هستند، در حالی که در واقع باید پیگیر مسائل غیر قانونی مانند زد و بند و رشوه و یا محتوای آموزشی در این زمینه­ ها باشند نه درآمد موسسات ! به هر حال آموزش به کودکان کار انرژی ­بر و وقت گیری می­ باشد .

من با محتوای آموزشی و نوع گروه سنی مخالف هستم، نه مسائل خصوصی یک موسسه .

محاسبات ذهنی فقط و فقط در صورت تمایل کودک، آن هم برای کودکان هفت سال به بالا می ­تواند زیان آور نباشد.

صدای معلم :

آیا به نظر شما راهی برای بیرون رفت از این مسئله وجود دارد؟

بله برای هر مسئله ای راه حلی وجود دارد، من به این مؤسسات پیشنهاد می­ دهم که بحث محاسبات ذهنی را از گروه سنی 6 تا 13 سال به گروه سنی هفده سال به بالا تغییر دهند و آموزش محاسبات ذهنی را به پشت کنکوری­ ها ،بزرگسالان و مربیان و معلمان تغییر دهند و یا هر روش دیگری که خودشان به صلاحشان می­ دانند ؛ ناگفته نماند با تمام مسائل مطرح شده، شاید کودکانی هم باشند که بخواهند از این روش استفاده کنند و به این مؤسسات مراجعه کنند، البته حق انتخاب دارند.

صدای معلم :

آیا شما به مسائل مطرح شده توسط خانم دکتر حکیم زاده نقدی هم دارید؟

بله ؛ بسیار !

در آغاز این که من طبق روال همیشه از خانم حکیم زاده جلوتر بوده ­ام، چون در مقدمه یکی از کتابهایم که در اردیبهشت 97 چاپ شده است، به برتری چرتکه ایرانی(10مهره) و آموزش ریاضیات با چرتکه ایرانی (10 مهره) و مخالفت با محاسبات ذهنی سنگین و همچنین به نقد چرتکه ژاپنی پرداخته ­ام، در عین حال خود نویسنده کتاب چرتکه ژاپنی نیز هستم، اما ایشان در مصاحبه خود فرمودند که اولین بار در بهمن 97 به مخالفت در زمینه چرتکه پرداخته­ اند. لذا به نظر می رسد ایشان به اطراف خود نگاه نمی کنند و فعالیت های دیگران را نمی بینند.

همچنین در سال 98 من برای معرفی چرتکه ایرانی و تأثیر مثبت آن بر ریاضیات و همچنین نقد آموزش چرتکه ژاپنی و محاسبات ذهنی سنگین با هرنوع چرتکه­ ای، به آموزش و پرورش کل استان اصفهان رفتم، در آنجا بود که فهمیدم سال پیش طرح محاسبات ذهنی در مدارس اصفهان اجرا شده بود.در مراجعاتم دریافتم که در آنجا هیچ کسی از محتوای آموزشی این نوع طرح­ ها اطلاعی ندارد.

من نامه خود را به­ همراه کتابهای تالیفی ، یعنی چرتکه ایرانی و چرتکه ژاپنی به اداره کل آموزش و پرورش اصفهان تحویل دادم . چند روز بعد خانم دکتر حکیم زاده به طور کل آموزش هر نوع چرتکه ­ای را ممنوع کردند . وقتی من برای پاسخ نامه­ ام به آموزش و پرورش کل اصفهان مراجعه کردم، به ­من گفتند 4 نفر از کارشناسان ما کتابهای شما را مطالعه کردند و به این نتیجه رسیدندکه هر نوع چرتکه ­ای به زیان بچه­ ها است! اگر مؤسسه ­ای از نظر مالی موفق است باید خوشحال شد و خود را بالا کشید، نه اینکه مؤسسات را پایین بکشیم .این موضوع را گفتم چون رسانه­ ها بسیار پیگیر این موضوع هستند .

به همین دلیل نامه­ ای به ­همراه کتاب­­هایم و فیلمی که در آن به ­صورت صوتی و تصویری به برتری چرتکه ایرانی پرداخته بودم، به وزارت آموزش و پروش یعنی دفتر خانم دکتر حکیم زاده فرستادم . چند روز بعد مسئول دفتر ایشان آقای اسماعیلی به ­من زنگ زدند و نامه­ ای که به­ صورت نوشتاری فرستاده­ بودم، را به صورت شفاهی جواب دادند! در حالی که نامه اداری را باید به صورت نوشتاری پاسخ داد نه زبانی. ایشان به من گفتند خانم حکیم زاده در مسابقات محاسبات ذهنی مؤسسه ­ای در تهران شرکت کردند و در آنجا بود که دیدند بچه ­ها به شدت دچار استرس و ترس شده­ اند ؛ همچنین تعدادی از مدیران مدارس نیز بعد از اجرای طرح محاسبات ذهنی مؤسسه­ ای به انتقاد شدید از این طرح در حضور ایشان پرداخته­ اند . آقای اسماعیلی مدارک و وسایل و نامه مرا نیز به­ من برگرداند. بدون اینکه من کوچکترین پاسخی از طرف خانم حکیم زاده دریافت کرده باشم.

البته پیش از همه ­ی ما خانم دکتر زهرا گویا درباره برتری چرتکه ایرانی صحبت نمودند،که مقاله ایشان در پی دی اف پیوست شده با این مصاحبه جهت مطالعه شما عزیزان موجود است.

ادامه دارد

پیاده سازی و ویرایش : نرگس کارگری