نگاهی به زیست حرفه ای " محمد درخشش " در پهنای کنش گری آموزش و سیاست در ایران

بزرگداشت « روز معلم » هر سال برگزار می شود بدون آن که تحول و یا تغییر خاص و یا قابل ملاحظه ای در اوضاع و موقعیت « معلم » صورت پذیرد .

وزارت آموزش و پرورش مطابق معمول هر یک از روزهای این هفته را به مناسبتی نام گذاری کرده و یا در بخشنامه ای به چگونگی انجام این مناسبت می پردازد .

وزارت آموزش و پرورش و سایر نهادهای حکومتی مناسبت « روز معلم » را شهادت مرتضی مطهری یادآوری کرده و پوسترهای مناسبتی هم با این محوریت منتشر می شوند .

در سوی مقابل ، کنش گران و فعالان مستقل حوزه ی آموزش این قرائت جمهوری اسلامی را رد می کنند و علت  نام گذاری « روز معلم » را  شهادت ابوالحسن خانعلی - معلمی که در میدان بهارستان و در پی تجمع گسترده معلمان در اعتراض به وضعیت اقتصادی و اشل حقوقی معلمان کشته شد – می دانند و این اقدام حکومت را نوعی تحریف و حتی تحقیر معلمان قلمداد می کنند .

آنان ضمن ادای احترام به شخصیت آقای مطهری این پرسش را مطرح می کنند که چرا نام گذاری روز معلم باید یک شخصیت غیر معلم باشد در حالی که آقای مطهری روز قبل یعنی یازدهم اردیبهشت ترور گردید ؟

تاکنون هیچ گونه تفاهم و یا تقریبی میان این دو نگرش کاملا متضاد به این مناسبت حاصل نگردیده است .

اما تصور اکثریت معلمان ایرانی از « روز معلم » چیست ؟

بسیاری از معلمان تصور و انتظارشان از « روز معلم » همان تقدیر نامه ای و هدیه ای است که ممکن است از سوی مدیر مدرسه و یا دیگر مدیران و مقامات به آنان داده می شود به این امید که این تقدیرنامه در اموری مانند ارزشیابی و یا اخیرا موضوع رتبه بندی به کار آید .

« معلم ایرانی » حتی ممکن است « روز جهانی معلم » را هم نداند و یا اطلاعی در مورد آن نداشته باشد به ویژه آن که در نظام آموزشی ایران به دلایل مختلف بزرگداشت و یا گرامی داشت « روز معلم » با اعتراض و تجمع و... و متعاقب آن بازداشت و دستگیری قرین گشته و بسیاری از معلمان ما از وضعیت سایر نظام های آموزشی و جایگاه معلمان در هرم تصمیم گیری جز برخی « خرافات صنفی » و یا « میزان حقوق » اطلاعات دیگری ندارند .

با این مقدمه می پردازم به تحلیل و واکاوی شخصیتی در تاریخچه مبازرات صنفی – مدنی معلمان ایران که کم تر به آن پرداخته شده و آن کسی نیست جز « محمد درخشش » .

« پژوهشکده تاریخ معاصر » در مطلبی به زندگی محمد درخشش پرداخته اما تیتری که برای مطلب خود انتخاب کرده با محتوایی که آورده چندان سازگاری منطقی ندارد .

این سایت با عنوان « وقتی که معلمان نردبان ترقی می‌شوند » چنین می نویسد : ( این جا )

  « محمد درخشش، فرزند یدالله، در سال 1294 در تهران به دنیا آمد. او تحصیلات خود را در مدارس فارابی و دبیرستان علمیه به پایان رساند و پس از اتمام تحصیلات متوسطه به دانش سرای عالی وارد شد. درخشش در سال 1317 در رشته تاریخ و جغرافیا لیسانس گرفت و از سال 1319 به استخدام آموزش و پرورش درآمد. وی مدت‌ها با سمت دبیری در تهران مشغول فعالیت بود، مدتی بازرس گردید و زمانی به ریاست اداره اعزام محصل منصوب شد.

گفته می‌شود درخشش در سال 1323 مدتی کوتاه با حزب توده همکاری داشت، اما نخستین‌باری که نام او به عنوان یک رجل سیاسی در بین توده‌های مردم مطرح شد زمانی بود که او به عنوان نماینده دوره هجدهم از طرف مردم تهران وارد مجلس شد. مهم‌ترین موضوعی که از سوی درخشش در مجلس مطرح شد مخالفت او با قرارداد کنسرسیوم بود. در این قرارداد که به «قرارداد امینی ـ پیج» نیز معروف شده است برخلاف قانون ملی شدن نفت ایران باز هم اکتشاف و استخراج و فروش نفت را به دست شرکت‌های خارجی سپرد و ایران به دریافت حق‌الامتیاز براساس اصل کلی پنجاه ـ پنجاه اکتفا کرد.

محمد درخشش در کنار نمایندگانی چون سیدمصطفی کاشانی، سیدشمس‌الدین قنات‌آبادی و حائری‌زاده علیه قرارداد کنسرسیوم صحبت کرد. نطق او به مدت هفت ساعت طول کشید. در این دوره درخشش نظرات نهضت مقاومت ملی را در مجلس منعکس می‌کرد. به همین واسطه نطق او را هم شهیدی، وکیل مدافع مصدق، نوشته بود. نطق درخشش علیه لایحه کنسرسیوم به‌رغم میل شاه انجام گرفت؛ بنابراین او را متهم کردند که توده‌ای است و به همین دلیل لایحه سلب مصونیت او تقدیم مجلس شد که البته با اسنادی که ارائه داد ثابت کرد که عضو حزب توده نیست.

از مهم‌ترین اقدامات درخشش در طول حیاتش تأسیس باشگاه مهرگان بود که با تاریخ جنبش معلمان گره خورده است. البته این باشگاه در ابتدای امر تنها فعالیت‌های فرهنگی می‌کرد و سخنرانی‌های ماهیانه در مورد مسائل ادبی و تاریخی برگزار می‌نمود، اما به‌ تدریج عملا به صحنه درگیری میان شریف‌ امامی و علی امینی مبدل شد.

تأسیس چنین باشگاهی توسط درخشش بدون پیشینه نبود. او ریاست گروهی به نام «جامعه لیسانسیه‌ های دانش سرای عالی تهران» را بر عهده داشت. این تشکیلات در حوالی سال 1312 توسط دکتر صدیق اعلم، رئیس دانش سرای عالی، تشکیل شد و یکی از قدیمی‌ترین تشکیلات صنفی ایران بود. این تشکل در دوره رضاشاه هیچ گونه فعالیت سیاسی نداشت، اما در تاریخ 1321 در زمان کابینه قوام، جمعی از جوانان فارغ‌التحصیل از جمله درخشش به عضویت آن درآمدند و نخستین اعتصاب این جامعه را در اعتراض به عدم پرداخت حق لیسانسیه‌ها رقم زدند.

به مرور بر تعداد اعضای لیسانسه‌های دانش سرا افزوده شد و با توجه به اینکه اغلب اعضا معلمان بودند به جامعه معلمان تغییر نام پیدا کرد. اینها مقدمات تشکیل باشگاه مهرگان به ریاست درخشش بود. این باشگاه که مهم‌ترین تشکل معلمان مدارس ابتدایی دبیرستان در ایران بود، در زمان نخست‌وزیری قوام‌السلطنه به سال 1321 تأسیس شد. بعد از تاسیس باشگاه نشریه‌ای هم به همین نام منتشر کردند که افرادی چون عبدالحسین زرین‌ کوب، علی‌اصغر حاج سیدجوادی، جلال آل احمد، خلیل ملکی و سعید نفیسی در آن مقاله می‌نوشتند. این باشگاه در این مدت بیشتر به کار فرهنگی می‌پرداخت تا اینکه در اواخر دهه 1330 و در جریان انتخابات مجلس بیستم این باشگاه کانون مبارزات سیاسی شد.

محمد درخشش تلاش کرد در این دوره وارد مجلس شود. او همراه جعفر بهبهانی، اسدالله رشیدیان و ارسلان خلعتبری با عنوان گروه منفردین وارد کارزار انتخابات شدند. رهبری این گروه را علی امینی برعهده داشت. اگرچه امینی و درخشش بر سر مسئله کنسرسیوم رابطه خوبی با هم نداشتند، منافع مشترک در انتخابات مجلس بیستم آنها را به یکدیگر نزدیک کرد. امینی خود درباره همکاری با محمد درخشش چنین می‌گوید: «... من و آقای درخشش در دوره هجدهم مجلس شورای ملی بر سر مسئله نفت اختلاف عقیده و سلیقه داشتیم و با هم مخالف بودیم، اما حالا که پای موضوع اساسی‌تری، یعنی مسئله آزادی انتخابات، به میان آمده این اختلاف سلیقه‌ها و تضادهای فکری را کنار گذاشته‌ایم و دست به دست هم داده برای تحقق بخشیدن به این آرزوی ملی فعالیت و همکاری می‌کنیم...».

اگرچه امینی و درخشش بر سر مسئله کنسرسیوم رابطه خوبی با هم نداشتند اما منافع مشترک در انتخابات مجلس بیستم آنها را به یکدیگر نزدیک کرد .

در عین حال امینی از پایگاه وسیع اجتماعی محمد درخشش در میان معلمین غافل نبود. از آن پس امینی میتینگ‌های مبارزاتی خود را در این باشگاه برگزار و همراه درخشش سخنرانی‌های متعددی برپا می‌کرد. پیش از انتخابات مجلس بیستم در حالی که همگان انتظار داشتند علی امینی به عنوان نخست‌وزیر معرفی شود، شاه شریف‌ امامی را به نخست‌ وزیری برگزید؛ همچنین درخشش هم از ورود به مجلس بازماند. با انتخاب شریف‌ امامی، باشگاه مهرگان به ریاست درخشش هدف خود را مبارزه با او قرار داد. در همین راستا باشگاه مهرگان به نمایندگی از طرف معلمان تقاضای صنفی خود به منظور افزایش حقوق را اعلام کرد. این تقاضا مقدمه اعتراض گسترده‌ای در اردیبهشت 1340 شد. در حالی‌ که دولت و مجلس سرگرم رایزنی برای افزایش حقوق فرهنگیان و در نظر گرفتن تسهیلات لازم برای ایشان بودند معلمان در مقابل مجلس و میدان بهارستان اعتصاب کردند.

برای مهار این اعتراض‌ها، محمد درخشش به دستور شریف‌ امامی دستگیر شد. در 12 اردیبهشت اعتراضات گسترده‌تری رخ داد؛ تمامی مدارس تهران و چند شهرستان تعطیل شد. در همین روز بود که ابوالحسن خانعلی، یکی از معلمان معترض، به ضرب گلوله کشته شد.5 با بالارفتن اعتراض‌ها، درخشش به دستور شاه از زندان آزاد گردید. او به باشگاه مهرگان رفت و در سخنانی بیان داشت که از این به بعد دیگر خواسته معلمان فقط حقوق و نان نیست، بلکه آنها خواستار آزادی سیاسی هم هستند. با تداوم اعتراضات، شریف‌امامی استعفا کرد و شاه علی امینی را به نخست‌وزیری رساند. اما تغییر نخست‌وزیر مانع تداوم اعتصابات معلمان نشد. امینی تلاش کرد به هر شکل ممکن به اعتصابات خاتمه دهد، لیکن درخشش ضمن سخنانی اعلام کرد شکستن اعتصاب باید با نظر مجمع عمومی باشگاه مهرگان انجام شود. وقتی امینی کابینه خود را معرفی کرد، کسی حاضر نبود وزارت فرهنگ را بپذیرد؛ چراکه خواسته‌های معلمان را عملی نمی‌دانستند.

( علی امینی به اتفاق محمد درخشش و جعفر بهبهانی )

در روز 20 اردیبهشت، مصادف با نهمین روز اعتصاب معلمان، محمد درخشش با علی امینی ملاقات کرد. در این جلسه امینی به درخشش وعده وزارت فرهنگ را داد. البته ظاهرا امینی مایل نبود درخشش را به دلیل موقعیت اجتماعی‌اش بین فرهنگیان و نیز به علت اینکه وی را کاملا وفادار نمی‌دید به وزارت منصوب کند، لیکن به دلیل علاقه زایدالوصف معلمان به او که باعث می‌شد از او تبعیت کنند او را به وزارت منصوب کرد. این انتصاب باعث شگفتی بسیاری از سیاستمداران و فرهنگیان شده بود. عبدالحسین نوایی در مصاحبه‌ای در خصوص این انتصاب بیان کرد: «هیچ کس چنین تصوری نداشت که آدم ماجراجویی مانند درخشش بیاید وزیر فرهنگ بشود؛ البته اوضاع بی‌ثبات شده بود ... ولی اصلا کسی تصور نمی‌کرد که درخشش وزیر بشود».

با انتصاب درخشش به وزارت او به طرز غیرمنتظره‌ای در سخنانی در باشگاه مهرگان اعلام کرد نظر به اینکه مصوبه‌ای در ارتباط با خواسته‌های معلمان در هیئت دولت تصویب شده است، ختم اعتصاب را اعلام می‌کند. این باعث اعتراض برخی از معلمان حاضر شد، اما درخشش در کمال ناباوری اعلام کرد: «کسانی که شکستن اعتصاب را تصویب نکرده‌اند اخلالگرند نه معلم و ما آنها را معلم نمی‌دانیم». نتیجه اقدامات درخشش این بود که مدارس گشوده شدند و مطبوعات به شکلی گسترده این موضوع را مورد بررسی قرار دادند.

در مدارس شیرینی و گل توزیع و به گونه‌ای وانمود شد که معلمان به اهداف خود دست یافته‌اند؛ در حالی‌که نه حقوق معلمان مشخص شد نه قاتل خانعلی. از این بالاتر تا پایان دوره نخست‌وزیری امینی دیگر هیچ خبری در مورد خواسته‌های معلمان در روزنامه‌های کشور مطرح نشد و شخص درخشش هم برخلاف سابق کمتر در باشگاه مهرگان حضور می‌یافت و عملا ارتباط او با بدنه فرهنگی کشور قطع شده بود. درخشش از تاریخ 25 اردیبهشت 1340 تا تیرماه 1341، زمانی که دولت امینی سقوط کرد، وزیر فرهنگ باقی ماند. بعد از آن، باشگاه مهرگان در دوره نخست‌وزیری علم به شکل محدودی به فعالیت خود ادامه داد. محمد درخشش هم فعالیت سیاسی خود را محدود کرد . و سپس از ایران خارج شد. او ابتدا در فرانسه و سپس در آمریکا اقامت گزید. درخشش در سال 1384 در مریلند بدرود حیات گفت.

وقتی امینی کابینه خود را معرفی کرد، کسی حاضر نبود وزارت فرهنگ را بپذیرد و نهایتا این قرعه به نام محمد درخشش زده شد . »

نخستین نکته مهم این است که خاستگاه درخشش ، تربیت معلم و انتخاب حرفه ی معلمی بوده است . به عبارت دیگر ؛ درخشش از ابتدا هدف و مسیرش مشخص بوده و این طور نبوده که در جریان های سیاسی حضور داشته باشد و یک شبه بدون طی مدارج حرفه ای ، وزیر همه معلمان شود .

و اما نکته ی مهم و قابل تامل دیگر ؛ وقوف و عمل گرایی محمد درخشش به « نهاد سازی » تدریجی برای کسب قدرت مشروع بوده است .

در تاریخ آموزش و پرورش پس از انقلاب اسلامی کم تر وزیر آموزش و پرورشی می توان یافت که این مسیر را طی کرده باشد .

اساسا در جامعه ی ما انتخاب مسیرهای میان بر و زودبازده به یک رویه و رفتار سیاسی تبدیل شده است .

بر اساس متن ؛ درخشش ابتدا «جامعه لیسانسیه‌های دانش سرای عالی تهران » را تاسیس و سپس « باشگاه مهرگان » را پایه گذاری می کند .

و اما نکته ی مهم دیگر در این کنش گری های مدنی و سیاسی ، راه اندازی نشریه ( رسانه ) به عنوان ارگان تشکیلات بوده است .

درخشش می دانسته که در کنار داشتن حزب باید رسانه هم باشد تا بتوان مواضع و اهداف را ابتدا در درون تشکیلات تئوری سازی کرد و سپس آن را با توسل به چهره های وزین و علمی برای جامعه هدف ، «  مفهوم سازی » کرد .

 باید بپذیریم که تشکیلات و نهاد  فقط یک کلنی محدود و بسته برای کسب قدرت و بالا رفتن از شانه های دیگران نیست .

همه باید بتوانند وارد یک نهاد شوند و پس از اثبات شایستگی های حرفه ای بتوانند مدارج ترقی را طی کنند .

آن چه در زندگی سیاسی و حر فه ای محمد درخشش قابل کتمان نیست آن است که درخشش هیچ گاه موضوع « سیاست » را نفی نکرده و می دانست که برای اولویت سازی آموزش باید جای پایی در نهادهای قدرت داشت .

این در حالی است که در فرهنگ سازمانی غالب ؛ بسیاری از معلمان با تبری جستن از هر گونه جریان های سیاسی و حتی بدون آن که خود آغاز کننده جریانی سیاسی به منظور تاثیرگذاری بر معادلات قدرت باشند ، راه سعادت خود را در در « نهاد ستیزی » و در وجه خوش بینانه ، « نهاد گریزی » می دانند و تصور غالب بر این است که در مرجعیت خیالی قدیم که اکنون در مسیر زوال و نابودی قرار گرفته است با ایزوله کردن خود و نهاد آموزش حفظ خواهد گردید .

به این عبارت توجه کنید : بسیاری از معلمان تصور و انتظارشان از « روز معلم » همان تقدیر نامه ای و هدیه ای است که ممکن است از سوی مدیر مدرسه و یا دیگر مدیران و مقامات به آنان داده می شود به این امید که این تقدیرنامه در اموری مانند ارزشیابی و یا اخیرا موضوع رتبه بندی به کار آید .

« با بالارفتن اعتراض‌ها، درخشش به دستور شاه از زندان آزاد گردید. او به باشگاه مهرگان رفت و در سخنانی بیان داشت که از این به بعد دیگر خواسته معلمان فقط حقوق و نان نیست، بلکه آنها خواستار آزادی سیاسی هم هستند . »

بسیاری از معلمان که میانه ای با کنش های مدنی و سیاسی ندارند از ترس هزینه بری فعالیت و تابلو شدن ، وارد این گونه حوزه ها نمی شوند .

اندک فعالان پی گیر در حوزه سیاست هم راه نجات و تاسیس دولت توسعه گرا را پرداختن محض در این مسیر تصور می کنند بدون آن که بتوانند مانند محمد درخشش ، پلی منطقی و شفاف میان کار معلمی و حوزه سیاست بزنند و غایت را توسعه سیاسی نپندارند .

وقتی که درخشش به مقام وزارت فرهنگ می رسد از معلمان می خواهد تا به کار خود بازگردند .

از این جاست که می توان به نقص فعالیت های حزبی و نهادی در جامعه ی ایران پی برد .

با رفتن درخشش هم می توان گفت که فعالیت باشگاه مهرگان تعطیل می شود . این قائم به شخص بودن یکی از مهم ترین آفت های کار تشکیلاتی در جامعه ی ماست .

تاکنون این پرسش اساسی برای جامعه ی معلمان مطرح نشده که چرا نهاد سازی در میان معلمان نهادینه نشده و به رفتار سازمانی و فردی آنان در فرهنگ سازمانی محافظه کار آموزش و پرورش ایران مبدل نشده است ؟

بر خلاف آن چه پژوهشکده تاریخ معاصر  روایت کرده است ؛ روایت قریب به واقعیت را « شیرزاد عبداللهی » در صدای معلم بیان کرده است : ( این جا )

« .... ملاقات امینی و درخشش - چهارشنبه 20 اردیبهشت در نهمين روز اعتصاب معلمين پايتخت ساعت 12 امروز محمد درخشش در نخست‏ وزيرى با على امينى ملاقات و مذاكره كرد. در این جلسه به درخشش وعده وزارت فرهنگ داده شد. پس از اين ملاقات، درخشش گفت : « كليه تقاضاهاى ما جامه عمل به خود پوشيده و تنها موضوع افزايش حقوق ها باقيمانده كه نخست ‏وزير قول داد در جلسه امروز هيات دولت مطرح و درباره آن تصميمى اتخاذ نمايد. با اين ترتيب به محض روشن‏ شدن اين موضوع، اعتصاب آقايان معلمين خاتمه خواهد يافت».

معلمان تصميم گرفتند كه تا دستیابی به نتيجه قطعى و تأمين كليه خواسته‏ هاى خود همچنان در اعتصاب باقى بمانند. صبح روز پنجشنبه 21 اردیبهشت ، معلمان پايتخت، در باشگاه مهرگان اجتماع كردند. محمد درخشش به اين جمع وعده داد كه ساعت شش بعدازظهر فردا در همين باشگاه، نظر دولت جديد را درباره اشل حقوق معلمان اعلام مى‏ كند. محمد درخشش، ساعت يازده صبح به وزارت فرهنگ رفت . جلسه فوق‏ العاده هيات وزيران در نخست‏ وزيرى تشكيل شد. در اين جلسه طرحى كه قبلاً براى تغيير اشل حقوق معلمان تهيه شده بود مورد بررسى قرار گرفت و پس از مذاكره و تبادل نظرى كه در اين‏ باره به عمل آمد تصويب ‏نامه قانونى براى اجراى آن به تصويب رسيد.

ساعت دو بعدازظهر اطلاعيه‌ای از طرف دولت انتشار يافت: « نظر به احترام و اهميت مقام معلم در اجتماع، وظيفه و مسئوليت سنگينى كه اين طبقه در تربيت و تعليم نسل جوان بر عهده دارد و انتظار خدمت صادقانه و حفظ شئون و احترام‏شان در جامعه مستلزم تأمين رفاه و معاش ايشان است و با توجه به اينكه دولت اميدوار است با انجام اقدامات موثر در زمينه تقليل هزينه زندگى كه پايه اصلى تأمين معيشت و آسايش عموم كارمندان دولت است، يكى از مهم‏ترين مواد برنامه خود را جامه عمل بپوشاند، فعلاً براى اينكه وضع حقوق معلمين كه داراى حقوق كمترى هستند بهبود يابد، با در نظر گرفتن ميزان كار و معلومات آنها و مخصوصاً با توجه به مقدورات مالى دولت، تصميماتى در جلسه امروز هيات وزيران اتخاذ شد كه نگرانى طبقه معلمين كشور را به كلى مرتفع خواهد ساخت. شرح تصميمات متخذه بعداً اعلام خواهد شد.» . اندک فعالان پی گیر در حوزه سیاست هم راه نجات و تاسیس دولت توسعه گرا را پرداختن محض در این مسیر تصور می کنند بدون آن که بتوانند مانند محمد درخشش ، پلی منطقی و شفاف میان کار معلمی و حوزه سیاست بزنند و غایت را توسعه سیاسی نپندارند .

دادستان تهران به ادارات انتظامى دستور داد تا سوابق سرگرد ناصر شهرستانى رئيس سابق كلانترى دو تهران را به دادسراى تهران ارسال دارند.

پایان اعتصاب - عصر روز جمعه 22 اردیبهشت ، اجتماع معلمان در باشگاه مهرگان تشكيل شد و محمد درخشش خطاب به حاضران گفت: «چون تصويب‏ نامه‏اى در هيات دولت تهيه شده است، ما ختم اعتصاب را اعلام مى‏ كنيم.» عده ای از معلمان گفتند كه ما اعتماد نداریم و بايد شماره تصويب نامه هيات دولت در اختيار ما قرار گيرد؛ چرا تصويب نامه دولت در راديو قرائت نشد؟

درخشش جواب داد: «چون ممكن بود سروصداى عده ديگرى از كارمندان بلند شود.» سپس پيشنهاد كرد آنها كه با شكستن اعتصاب موافق هستند، دست ها را بلند كنند. از انتهاى سالن موج اعتراض برخاست كه تا جلو تريبون كشيده شد، ولى چند دسته ده نفرى از چند گوشه دستها را بلند كردند و درخشش گفت: «كسانى كه شكستن اعتصاب را تصويب نكرده ‏اند، اخلالگرند، نه معلم و ما آنها را معلم نمى‏ دانيم. تنها كسانى معلم هستند كه شكستن اعتصاب را تصويب كردند و اگر فردا كسى پيدا شود كه در سر كلاس حاضر نشود، جزو اخلالگرها معرفى و دستگير می‌‏شود.» .

خبرگزاری یونایتدپرس از پایان اعتصاب معلمان خبر داد و اعلام کردکه این اعتصاب باعث سقوط دولت شریف‌ امامی و روی کار آمدن دولت امینی شد. این خبرگزاری اعلام کرد محمد درخشش در جمع پنج هزار نفر از معلمان تهران گفته حقوق بعضی از معلمان از حقوق مهندسین دولتی نیز بیشتر خواهد شد. با سقوط کابینه علی امینی فعالیت های باشگاه مهرگان به شدت محدود شد.

محمد درخشش ، وزیر فرهنگ - صبح روز شنبه 23 اردیبهشت ، كليه مدارس كشور پس از دوازده روز تعطيل گشوده شد و آموزگاران، دبيران و دانش‏ آموزان در كلاس هاى درس حضور يافتند. به خاطر كشته ‏شدن ابوالحسن خانعلى در کلاس ها يك دقيقه سكوت اعلام شد. ساعت يازده صبح معاون پارلمانى وزارت فرهنگ ، در يك مصاحبه مطبوعاتى به خبرنگاران گفت: هيات وزيران تصويب نامه‏ اى در يازده ماده براى تعيين اشل جديد حقوق فرهنگيان تصويب نمودند و از ماه آينده حقوق كليه كسانى كه كمتر از پنج هزار ريال است به ميزان اشل جديد پرداخت خواهد شد و اضافه حقوق ساير معلمان در رتبه‏ هاى بالاتر پس از تأمين اعتبار پرداخت خواهد شد. دو روز بعد یعنی سه شنبه 25 اردیبهشت ماه 40 على امينى در كاخ محمدرضا پهلوى حاضر شد و محمد درخشش- رئيس باشگاه مهرگان و نماينده معلمين - را به‏ عنوان وزير فرهنگ معرفى كرد.

آن چه مهم است این که معلمان در قالب تشکیلات و نهاد و رسانه توانستند بیش از 60 سال پیش دولت عوض کنند در حالی که اکنون حتی نمی توانند با انتخاب معلمان متخصص و خبره در قالب همین قوانین مصوب  ، خود را رتبه بندی کنند و یا منتظرند تا از بیرون وزیری برای آنان معرفی شود و حد اکثر کار کنش گران هم فهرست کردن ویژگی های وزیر مطلوب آموزش و پرورش برای منابع قدرت و تصمیم گیر باشد .

آنان حتی نمی توانند مدیر مدرسه خود را تغییر دهند و یا نقشی در انتخاب آن داشته باشند .

با این حال سایت مربوطه چنین می نویسد :

« وقتی امینی کابینه خود را معرفی کرد، کسی حاضر نبود وزارت فرهنگ را بپذیرد و نهایتا این قرعه به نام محمد درخشش زده شد . »

این نکته قابل تامل است که در آن دوران و با توجه به مسئولیت های موسع و سنگین ، فردی در کسوت وزیر آموزش و پرورش ( فرهنگ ) داوطلبی برای این منصب پیدا نمی شد و آن را مقایسه کنید با وضعیت کنونی که افراد بدون داشتن شناسنامه ی شفاف حرفه ای و نیز مطلع بودن از سرنوشت وزرای آموزش و پرورش ایران پس از انقلاب به راحتی و با سماجت خود را نامزد تصدی این مقام حساس و پر چالش می کنند و این فقط نشان از یک چیز دارد :

« انفجار نادانی – توهم دانایی »