" کیومرث پوراحمد " و نسبت میان میراث و انتخاب او

  در میان خبرهای دهشتناکی که هر روز بر سر جهان اجتماعی ما ایرانیان اور می شود، این یکی علاوه بر دهشت افزایی درجاتی از پرسش های جامعه شناختی، فلسفی و روان شناختی را نیز به همراه داشت.

صحبت از مرگ خودخواسته مرد نام آشنای عرصه فرهنگ و هنر و سینما است.

از قراین این گونه بر می آید که کیومرث پوراحمد سناریوی دراماتیک خودنوشت جدیدی را برای کارگردانی انتخاب کرده است. این بار کارگردان چیره دست شب یلدا فرجام دیگرگونی برای نقش اصلی فیلمش برگزید.

شباهت قریبی است میان جهان اجتماعی ما با فضای اجتماعی ۲۲ سال پیشی که پوراحمد، درصدد تکوین کاراکتر حامد احمدزاده در فیلم سینمایی شب یلدا بر آمده بود. مضاف براین ، این بار این خود کارگردان است که قرار است نقش قهرمان اصلی داستان را بازی کند.

در فیلم شب یلدا، حامد مردی بود که « خودش» را بازنده می دید.او خانواده اش را در قمار « ساختن آینده بهتر برای دخترش » باخته بود. شغلش را به واسطه عدم تمکین به شرایط غیرتخصصی و سلیقه های آمرانه حاکم بر محیط کار از دست داده بود.او سالهای سال بود که مادر و خواهر، کودکی و نوجوانی اش را در شهرستان جاگذاشته بود و در روزمرگی های تهران غرق شده بود.

حامد احمدزاده ای که پوراحمد خلق کرده بود، انسان از خودبیگانه ای هست که مهارت خلاقانه زیستن را ندارد. او « خانه » اش را به زندان خودساخته ای بدل کرده و « خودش » شده زندان بان و شکنجه گری که هر روز و هر ساعت و هر لحظه با یاد و خاطره همسر و دختر، « خودش » را شکنجه می کند...اما در پایان فیلم ، قدرت فائقه عشق حامد را از زندان خودساخته می رهاند و خودآگاهی را برای او به ارمغان می آورد.

« عشقی » که امید را باز می آفریند و خاصیت رهایی بخشی دارد از مولفه های محوری کارهای پور احمد بود.

به زعم من ، سینمای پوراحمد را با توجه به دیدگاه هایدگر به زندگی می توان تحلیل کرد.

هایدگر معتقد است، زندگی دو وجه اساسی دارد که انسان ها به تناسب، یکی از این دو وجه را تجربه می کنند. اولی ، « فراموشی هستی » و دومی ، « اندبشیدن به هستی» . در اولی انسان تسلیم روزمرگی می شود و لاینقطع در پی شادی و کسب لذت حداکثری است و از رنج ها می گریرد و از ناملایمات حذر می کند و فقدان ها را بر نمی تابد.

اما وجه دوم، مرتبه ای است که مستلزم خود آگاهی می باشد.در این مرتبه انسان رنج و شادی، نقمت و نعمت، امید و ناامیدی را دو روی سکه زندگی می داند لذا خوف و رجا را در هم می آمیزد.

به عبارت دیگر ؛ انسانی که به مرتبه « اندیشیدن به هستی» رسیده باشد ،انسان تاب آوری است که در یلدایی ترین شب ها تاریخ هم مهیای زایش مهر می شود او از مواجهه با تیغ اخته رنج ابایی ندارد چون باور دارد باید  « بگذارد تیغ رنج آن قدر زخمش برند تا از تیزی اش کاسته شود ». چنین انسانی می داند که « زخم های آدمی سرمایه او هستند که نباید با این و آن تقسیم اش کند.نباید داد بکشد. نباید هوار کند. بلکه آرام و بی سر وصدا همه چیز را باید تحمل کند » .

چنین انسانی می تواند در دنیای پر ملالی که انسان های مبتلا به« فراموشی هستی» ابلهانه بزک کرده اند ، بر غریبانگی های انسانیت طغیان کند و بر ازخودبیگانگی ها بشورد و قصه پرغصه انسان های گرفتار روزمرگی را با خواهران غریب روایت کند.

انسانی که مرتبه « اندیشیدن به هستی» را تجربه کرده باشد، می تواند ارزش ها و آرمان هایی را که انسان های متوقف در مرتبه ی « فراموشی هستی » ،سخاوتمندانه دست مایه شادی های مبتذل و گریزهای غیرمسئولانه شان از رنج های انسانی کرده اند را در « قصه های مجید » ماندگار کند.

باری ، انتخاب اندیشمند صاحب سبکی چون پوراحمد را نمی توان به سادگی به قضاوت نشست .

درست است که مرگ های این چنینی از منظر ادیان ابراهیمی نکوهیده است ولی هستند مکاتبی که مرگ خودخواسته را اوج استقلال فردی و خود آگاهی انسان می دانند.

در هر حال نمی توان از طرح این پرسش مهم چشم پوشید که :

« چرا انسان هنرمندی که به واسطه سینما ، مرتبه « اندیشیدن به هستی» را استادانه تعلیم می داد، نخواست و یا نتوانست در درسی که خود استاد آن بود نمره قبولی بگیرد ؟

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید