زونا یا بیماری آبله مرغان بزرگسالان چیست؟

معلمی و تدریس در رده شغل‌های استرس‌زا و کم‌درآمد در جهان مخصوصا در کشورهای در حال توسعه و فقیر قلمداد می‌شود. وقتی در یک روز پرمشغله کنترل کلاس مخصوصا یک کلاس پرجمعیت از دستت خارج می‌شود یا دانش آموزی مخل (ِDisruptive) کلاس را به هم می‌ریزد و نسخه‌های تو برای بدست گرفتن اوضاع و مدیریت موثر کلاس جواب نمی‌دهد آن وقت است که باید منتظر عوارض و عواقب بعد از کلاس و فاجعه در جسم و جان خود باشید که ساعاتی بعد بروز و خود را تمام قد نشان می‌دهد: آشفتگی فکری، حواس پرتی، تجسم مداوم وضعیت پیش آمده جلوی چشم، ترشح هورمون‌های مضر در خون، احساس خشم نسبت به دانش‌آموزان و خود، احساس بی‌لیاقتی و ناکارآمدی، احساسی به مانند افتادن در چهاردیواری و سلول انفرادی و نداشتن راه فرار همراه با فشار عصبی و اضطراب و اینکه برای این کار درست نشده‌ای. حتی خواب نیمروز برای ریست ذهنی (Mental Reset) و آرامش و فرار از این وضعیت با تپش قلب و تعرق همراه می شود. بیشتر ما شاید این حالت را مخصوصا در سال های اول تدریس تجربه کرده و به تدریج و در طول زمان با تفکر (Reflection) و حل مساله  (Problem-Solving) و اقدام پژوهی (Action Research) بر مشکلاتی از این دست فائق آمده باشیم.

اما با تداوم این وضعیت آسیب‌های جدی به روان و به تبع آن به جسم معلم وارد می‌آید و با توجه به مطالعات انجام گرفته درخصوص ارتباط مستقیم بین استرس و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن زمینه بروز انواع بیماری ها در معلم مساعد می‌شود. به این سبب گفته می شود ارتباط غیر مستقیمی بین استرس و ابتلا به انواع بیماری‌ها وجود دارد به طوری که استرس به مثابه کاتالیزور و عاملی عمل می کند که زمینه ظهور بیماری‌های جسمی در بدن را فراهم می‌آورد و باعث فعال و بیدار شدن ویروس‌های نهفته و ضعیف در بدن (مانند ویروس بیماری زونا) می‌گردد.

گذشته از این باید مشکلات مالی و معیشتی معلم و فساد و ناکارآمدی در سیستم و روابط اداری را هم باید به منشا استرس در معلم بیافزاییم.

در خلال سال 1996 اتحادیه آموزش و پرورش مستقل (IEU) پژوهشی گسترده درباره حجم کار معلمان و استرس در ویکتوریای استرالیا انجام داد. نظرسنجی‌های این پژوهش نشان داد که معلمان تجاربی از استرس را در زمینه‌های متعدد به علل فشار حجم کار، مشکل در مدیریت و ارتباط ضعیف بین کادر مدرسه و دانش آموزان گزارش کردند. استرس ناشی از این عوامل خود را به صورت زودرنجی و زود از کوره دررفتن در خانه (59 درصد) و در کلاس درس (55 درصد)، اضطراب و تشویش (64 درصد) و احساس عجز و ناتوانی (45 درصد) نشان داد. اختلالات روان‌تنی (Psychosomatic) مانند خستگی مفرط مزمن، سردرد، بیماری زونا، تپش قلب تا 18 درصد توسط پاسخ‌دهندگان گزارش شد (هوارد و جانسون، 2002 ).

آن چه در پی می آید نگاهی است به بیماری زونا یا آبله مرغان بزرگسالان (Shingles) و دادن اطلاعات و آگاهی در خصوص این عارضه است که هر از چندی در بین بعضی معلمان بروز می‌کند. بی‌شک استرس در بروز این بیماری نقش پررنگی ایفا می‌کند.

0- مقدمه
چند روزی بود که A در یک طرف بدن خود، در سمت چپ، در قسمت گردن، بازو و پا احساس دردی خفیف مانند کوفتگی می‌کرد. از آنجائی که صبح‌ها پشت کامپیوتر می‌نشست و ساعتی از روز را با کامپیوتر کار می کرد حدس می زد که این دردها ناشی از بی حرکت نشستن مداوم پشت کامپیوتر و کم تحرکی باشد و یا شاید از علایم آرتروز باشد. لذا صبح ها قبل از شروع به کار با کامپیوتر حرکات ورزشی گردن و دست و پا انجام می داد و یا وقتی پشت کامپیوتر می نشست هر از چند دقیقه‌ای گردن و بازوهای خود را به آرامی حرکت می داد. با این وجود این دردها به قوت خود باقی بودند و همچنان ادامه داشت. A فکر می کرد شاید سرما خورده است و این دردها ممکن است ناشی از یک سرماخوردگی شدید باشد. حتی مواقعی فکر می کرد شاید ناشی از نارسایی قلبی باشد چرا که هر از چندی در قفسه سینه و اطراف قلب هم احساس درد می کرد. کمرش هم بعضی مواقع مخصوصاً وقتی دراز می کشید درد می‌کرد. 
روزهای پنجم و ششم سوزشی خفیف را در لاله گوش چپ و جلوی گردن و زیر چانه احساس کرد، به طوری که وقتی در آینه نگاه کرد متوجه شد که این قسمت‌ها به رنگ قرمز درآمده اند. به تدریج گردن و یک طرف صورت و اطراف و روی لاله گوش در سمت چپ همراه با جوش هایی به رنگ قرمز در می آمد که با سوزش خفیف همراه بود. این دفعه A فکر کرد شاید مشکل، حساسیت به یک ماده غذایی مانند آب میوه بسته بندی شده باشد. چرا که چند روز قبل در یک جلسه اداری یک ساندیس خورده بود. خوردن ساندیس از عادات غذایی A نبود و به ندرت آب میوه های مصنوعی می خورد. با گذشت 2 روز به تدریج در قسمت هایی که به رنگ قرمز در آمده بودند تاولها و جوشهایی پیدا شدند. با حدس اینکه این جوش ها و تاولها ناشی از گزیدگی حشره ‌ای مانند عنکبوت، یا در خواب بوده است، به یک پزشک عمومی مراجعه کرد و به پزشک القا کرد که شاید این وضعیت به علت حساسیت بدن به گزش حشره‌ای باشد. دکتر هم نظر او را تایید کرد و یک داروی ضد حساسیت به نام هیدروکسی زین 10 (Hydroxyzine 10) به صورت قرص و دو پماد بنام های کالامین (Calamine) تریامسیکورت 1/0 (Triamcicort 0.1%) و دو نوع آمپول بنام های دگزامتازون (Dexamethasone) و کلماستین (Clemastine) تجویز کرد. برای اطمینان از اینکه این عارضه ناشی از سرماخوردگی نیست از دکتر خواست که گوشها و گلویش را معاینه کند. دکتر اطمینان داد گوش ها و گلو چرک نکرده اند. A دو تا از آمپول ها را در مطب دکتر تزریق کرد. عصر همان روز A احساس سرما کرد. بعد از مدتی لرز به او دست داد، به طوری که در هوای گرم تابستان لباس گرم به تن کرد و هنگام خواب پتوی گرم و لحاف روی خود کشید. حالا دیگر مطمئن شده بود که سرما خورده است. از دست دکتر شاکی بود که چرا آنتی بیوتیک و داروهای سرماخوردگی تجویز نکرده است. به تدریج تاولها و جوش ها دردآور می شدند. شب از درد قسمت‌هایی که جوش و تاول روی آنها را پوشانده بود، نتوانست به راحتی بخوابد. صبح سر کار نرفت و با اطرافیان برای استفاده از تجارب آنها در این مورد تماس گرفت. مادرزن A با شنیدن علایم به اوَ اطمینان داد که او زونا گرفته است چرا که او هم چند سال پیش به همین عارضه دچار شده بود. A با جست و جو در اینترنت و سایت های پزشکی اطلاعات جالبی درباره زونا که به آن آبله مرغان بزرگسالان نیز می گویند به دست آورد و یقین پیدا کرد که به بیماری زونا مبتلا شده است. همان روز به یک پزشک عمومی دیگر مراجعه کرد تا ببیند نظر او چیست. دکتر بلافاصله بعد از معاینه و دیدن تاولها بیماری را زونا تشخیص داد و با اطمینان دادن به A که چیز خطرناکی نیست گفت که علایم مخصوصاً جوش ها و تاولها نشان می‌دهد که بیماری زوناست.

بنابراین با داروهایی که دکتر تجویز کرده بود A درمان خود را شروع کرد. داروهای تجویزی دکتر شامل قرص های آسیکلوویر 400 (Acyclovir 400) برای پیشگیری از ازدیاد ویروسها، استامینوفن کدئین (Acetaminophen Codeine) برای تسکین درد و کاربامازپین 200 (Carbamazepine 200) برای جلوگیری از تشنج و جلوگیری  از صدمات عصبی بودند. با توجه به اینکه بیماری زونا به نوعی بیماری مسری محسوب می شود A بلافاصله اطاق جداگانه‌ای با پنجره باز را برای استراحت آماده و از وسایل شخصی مخصوص خود استفاده کرد تا بیماری به بچه‌ها و سایر اعضای خانواده سرایت نکند. A دوره نقاهت را در رختخواب گذراند. لاله گوش و اطراف آن ورم کرده، زیر و طرف چپ گردن و قسمتی از صورت با تاولهایی پوشانده شده بود. روی لاله گوش و محل هایی که تاول و جوش در آنها بیشتر بود درد غیر قابل تحملی داشتند به طوری که A برای تسکین دردها روی صورت و این محل ها کمپرس آب یخ قرار می داد. شدت دردها خواب راحت را از A گرفته بود و او نمی توانست از شدت درد بخوابد. مانند اینکه روی محل تاولها را با اتوی داغ سوزانده باشند. سوزش شدیدی مدت چهار روز در محل های تاول زده حس می کرد. روی تاولها و جوشها را هر روز با صابون ضدباکتری شست و شو می داد. به تدریج در روزهای بعد تا حدودی از شدت درد کاسته و روی تاولها خشک و مانند زخم ها رویشان سفت شد. به تدریح این پوسته ها کنده می شدند و می افتادند. پوسته ها تمامشان افتادند و محل تاولها همچنان اگرچه دیگر سوزشی نداشتند ولی خارش داشتند. وقتیA آنها را می خاراند درد شدیدی هم در محل آنها حس می کرد. همچنین درد و خارش شدیدی در قسمت های صدمه دیده بدن برای مدتی احساس می کرد، به طوری که مخصوصا شب ها در محل های صدمه دیده خارش و سوزش شدیدی احساس می کرد. همچنین شوک های دردآوری بروز می کرد. جای زخم ها به رنگ قرمز تیره در آمده بود. به تدریج بعد از 45 روز دردها فروکش کرد و رنگ پوست در قسمت های صدمه دیده تا حدودی به رنگ طبیعی درآمدند.

1- بیماری زونا چیست؟
زونا که به بیماری آبله مرغان بزرگسالان یا بالغین نیز شهرت دارد با نام علمی Herpes Zoster و نام عمومی Shingles  شناخته می شود. Shingle به قطعات و تکه های کوچک چوبی، سرامیکی و یا سیمانی گفته می شود که به صورت ردیف هایی پهلوی هم قرار گرفته و در ساختن بام و دیوار ساختمان از آنها استفاده می شود. بر خلاف بیماری آبله مرغان که نواحی بیشتری از بدن را می پوشاند زونا که فعال شدن دوباره ویروس آبله مرغان در دوران بعد از میانسالی است تنها قسمت های کوچکی از پوست را در طول یک مسیر عصبی در یک طرف بدن مورد حمله قرار داده و تحت تاثیر قرار می دهد. اطلاق نام علمی Zoster به معنی کمربند و نوار به این بیماری از آنجا نشات گرفته که پوست در طول یک مسیر عصبی روی یک نوار تحت تاثیر قرار گرفته و به شدت دردآور می شود. انتخاب نام Shingles به علت ظاهر شدن ردیف هایی از جوشها و تاولها در نواحی از یک طرف بدن می باشد. 

2- عامل مولد بیماری زونا چیست؟
عامل مولد بیماری زونا همان ویروس آبله مرغان می باشد که با عوارضی متفاوت بیماری زونا را ایجاد می کند. این ویروس به نام ویروس واریسلا زوستر (VZV) یا HHV-3 شناخته شده و از خانواده ویروس های Herpes بوده که تب خال معمولی و تب خال تناسلی را ایجاد می کنند. این ویروس همان ویروسی است که باعث بیماری آبله مرغان در کودکان شده و در بزرگسالی فعالیت خود را دوباره از سر گرفته و بیماری زونا را بوجود می آورد. بنابر این زونا یا همان خواهر آبله مرغان در افرادی ظهور می کند که قبلاً به بیماری آبله مرغان مبتلا شده‌اند.

3- آیا همه افراد در بزرگسالی مبتلا به زونا می شوند؟
ویروس آبله مرغان ممکن است در حالت نهفته در بدن معمولاً در ریشه اعصاب، نزدیک نخاع در ستون فقرات یا در قسمت های پایینی و ته اعصاب صورت سالها باقی مانده و بعدها بیدار شده و فعالیت خود را از سر بگیرد. از 5 نفر که در کودکی مبتلا به آبله مرغان شده اند یا واکسن آبله مرغان را در کودکی تزریق کرده اند 1 نفر یعنی 20 درصد احتمال دارد که در بزرگسالی به زونا مبتلا شوند. تقریباً دو سوم بیماری در افراد بالای 50 سال اتفاق می افتد و هر دو جنس مذکر و مؤنث به طور مساوی به این بیماری مبتلا می شوند.

4- چه عللی باعث بروز بیماری زونا می شود؟
محققان هنوز اطلاع دقیقی از علل از سرگیری فعالیت ویروس آبله مرغان ندارند. چیزی که هست بعداز این فعالیت مجدد، ویروس در امتداد یک عصب حسی به داخل پوست حرکت کرده و باعث بیماری زونا می شوند. بیشتر محققان عقیده دارند وقتی واکنش ایمنی بدن که به در حالت طبیعی ویروس را تحت کنترل دارد موقتاً ضعیف می شود زنجیرهای (Shackles) روی ویروس جدا شده یا از بین می رود که این باعث ازدیاد ویروس و حرکت آن در امتداد فیبرهای عصبی به طرف پوست روی سطح بدن می باشد. این واقعیت که زونا بیشتر در افراد بالای 50 سال رخ می دهد این تئوری را تایید می کند، چرا که با بالا رفتن سن از قدرت سیستم ایمنی بدن کاسته می شود.

5- چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به زونا هستند؟
افرادی که در کودکی آبله مرغان گرفته اند یا واکسن آبله مرغان یعنی ویروس ضعیف شده را تزریق کرده اند ممکن است به طور بالقوه حامل ویروس زونا بوده و به آن مبتلا شوند. حتی کودکان هم ممکن است به زونا مبتلا شوند. با تمام اینها افراد زیر بیشتر مستعد مبتلا به زونا بوده و عواملی نیز شانس ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد که در زیر به آنها نیز اشاره می شود.

• افراد بالای 50 سال. همزمان با بالا رفتن سن شانس ابتلا به زونا نیز بیشتر می شود.
• افرادی که که تحت شرایط خاص پزشکی مانند ایدز، اشکال مختلف سرطان، لوسمی و لنفوما (هوجکین یا غیر هوجکین) سیستم ایمنی بدن آنها دچار اختلال و ضعف شده است.
• افرادی که به شرایط حاد خود مجبور به استفاده از داروهایی هستند که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند مانند استروئیدها و داروهایی که بعد از پیوند اعضا استفاده می شود.
• افرادی که به خاطر سرطان تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار گرفته اند.
• فشارها و شوکهای عصبی

6- علایم و عوارض بیماری زونا چیست؟
اولین علایم زونا بعد از اینکه ویروس فعال شد احساس سردرد، کوفتگی در یک طرف بدن روی یک مسیر عصبی در پوست در قسمت های شکم، سر، صورت، گردن، بازو و یا ران می باشد. به دنبال این دردها احساس ناراحتی، خارش و سوزش می باشد بروز می کند چرا که حمله زونا فیبرهای عصبی را مورد هدف قرار می دهد. تشخیص بالینی بیماری بعد از ظهور جوش ها و تاولها آسان می باشد ولی دردهای اولیه در یک طرف بدن از جلو تا عقب مخصوصاً در سینه و صورت قبل از اینکه جوش ها خودشان را نشان دهند باعث اشتباه و سردرگمی بیمار و حتی پزشکان می شود. این عوارض ممکن است با دردها و علایم ناشی از زخم ها مانند زخم معده، حمله قلبی، کمردرد، سردرد میگرنی، آپاندیسیت و بعضی ناهنجاری های داخلی بدن اشتباه گرفته شود. در مواردی ممکن است بیمار با تشخیص اشتباه بستری شود. قبل از ظاهر شدن جوشها ممکن است فرد اندکی تب داشته باشد. بعد از 4 یا 5 روز یک گروه از جوشها و تاولهای ریز در روی زمینه قرمز رنگ ظاهر می شوند که این نشانه مطمئنی برای زوناست. با گذشت زمان تاولها بیشتر شده و دردآور می شوند. در 2 یا 3 هفته بعد مایع داخل تاولها رنگ متمایل به قهوه ای به خود گرفته و به تدریج مانند روی زخم دلمه بسته، خشک شده و می افتند. از شدت درد هم کاسته می شود. بعضی مواقع در قسمت هایی که جوش ها به وجود آمده بودند رنگدانه هایی در پوست به جا گذاشته می شود. تنه، گردن، باسن و پشت معمول ترین نواحی هستند که در آنها جوش ها و تاولها ظاهر می شود اما در مواردی چشم، صورت و نوک بینی، لاله گوش هم مورد حمله ویروس قرار می گیرند که در این صورت بیمار بلافاصله باید به دکتر مراجعه کند تا از عوارض بعدی مانند تخریب قرنیه و کوری چشم و کری در امان باشد. در مواقعی ممکن است بیماری آن قدر شدید باشد که به مرگ بیمار بیانجامد. 

سایر عوارض زونا که ممکن است در شخص مبتلا ممکن بروز کند شامل موارد زیر است:
سوزش، خارش شدید، حساسیت شدید به تماس در نقاط معینی از پوست که مورد حمله قرار گرفته است

• احساس خستگی، بی حالی و کم انرژی شدن
• تب و لررز ناگهانی
• دردهای شکمی و اختلال در گوارش
• مشکل در حرکت دادن بعضی ماهیچه ها
• سنگین شدن پلک ها
• احساس ناخوشی عمومی
• اسهال
• اختلال در شنوایی
• مشکلات گوارشی
• درد مفاصل
• اختلال در دید
• اختلال در چشایی
• ورم غدد لنفاوی 
• حمله مجدد ویروس زونا مخصوصا در افراد بالای 60 سال که باعث پیچیده تر شدن وضعیت بیمار می شود.
• نابینایی دائمی چشم اگر زونا چشم را مورد حمله قرار دهد.
• سندرم رامسی هانت (Ramsay Hunt Syndrome) اگر زونا اعصاب صورت را مورد حمله قرار دهد.
• آنسفالیت (Encephalitis) یا التهاب مغز

7- آیا درمانی برای زونا وجود دارد؟
اگرچه درمان قطعی برای پیشگیری و درمان زونا وجود ندارد با این وجود داروهایی وجود دارد که باعث کندی پیشرفت ویروس و جلوگیری از عوارض آن می شود تا فرد مبتلا دوره بیماری را طی کرده و بهبود یابد. کسانی که یک بار در عمرشان زونا می گیرند برای تمام عمرشان در برابر زونا ایمن خواهند بود مگر در موارد خیلی نادر. به محض اینکه پزشک تشخیص داد که فرد مبتلا به زونا شده است درمان او را با تجویز داروهای ضد ویروسی شروع می کند.. اگر فرد مبتلا در مدت دو روز اول بعد از ظاهر شدن جوشها شروع به استفاده از داروها بکند شانس ابتلا به عوارض بعد از بیماری تا درصد قابل توجهی پایین می آید.

عوارض بعد از بیماری زونا به نام نورالژیای بعد از بیماری شناخته می شود ممکن است 10 تا 15 درصد افراد مخصوصا افراد بالای 60 سال به این عوارض مبتلا شوند. برای فرد مبتلا معمولاً از سه نوع دارو برای پیشگیری از عوارض زونا استفاده می کنند:

• داروهای ضد ویروس که شامل آسیکلوویر (Acyclovir)، زویراکس (Zovirax) فامسیکلوویر (Famciclovir) فامویر (Famvir) یا والاسیکلوویر (Valacyclovir) والترکس (Valtrex).
• داروهایی که برای تسکین دردهای زونا تجویز می شود شامل نارکوتیک‌ها (موادی که حالت مخدر دارند)، استامینوفن (Acetaminophen)، آسپیرین، ایبوپروفن (Ibuprofen). همچنین از داروهای ضد خارش مانند محلول کالامین (Calamine Lotion) یا هیدروکورتیزون %1 (Hydrcotrisone 1%) باند آغشته به لیدوکائین (Lidocaine Patch) می‌توان برای تسکین خارش جوش ها استفاده کرد. در صورتی که خارش جوشهای زونا شدید باشد می توان از قرص های نوع آنتی هیستامین (Anti-histamine) مانند بنادریل (Benadryl) استفاده کرد. داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs) یا NSAID هم برای تسکین دردها مورد استفاده قرار می گیرند.
• برای جلوگیری از صدمات عصبی و تشنج یا غش ناشی از زونا می توان از داروهایی مانند کاربامازپین (Carbamazepine)، داروهاب ضد افسردگی از نوع تری سیکلیک (Tricyclic) مانند آمیتریپتیلین (Amitriptyline)، داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین (Gabapentin)، نوروپنتین (Neuropentin) یا پرگابالین (Pregabalin) و زوستریکس (Zostrix) که کرمی است که حاوی کاپاسایسین (Capasaicin) که عصاره نعناع است برای جلوگیری از عوارض نورالژیای بعد از زونا استفاده کرد. ممکن است این داروها عوارض جانبی داشته باشند. برای مثال داروهای ضد افسردگی تری سیکلیک مانند آمیتریپتیلین ممکن اسن عوارض جانبی مانند یبوست، اختلال در دفع ادرار، تاری دید، خشکی دهان، اضافه وزن و خواب آلودگی داشته باشد. 

قسمت های عفونی را می توان روزی یک یا دو بار با یک صابون ضد باکتری با آب سرد یا ولرم برای جلوگیری از گسترش آن به آرامی و بدون فشار روی آن شستشو داد. بعد از شست و شوی برای جلوگیری از انتشار باکتری این قسمت ها باید خود به خود و با جریان هوا خشک شود. همچنین برای دوش آب سرد گزینه دیگری برای خنک کردن جوش های زوناست. 

8- آیا واکسنی برای زونا وجود دارد؟
بله توصیه می شود برای افراد 60 ساله و بالای 60 سال چه آنهایی که قبلاً زونا گرفته باشند و چه آنها که نگرفته باشند یک دوز از واکسن زونا که زوستاواکس (Zostavax) نامیده می شود تزریق شود. زوستاواکس زونا یا نورالژیای بعد از زونا را بعد از مبتلا شدن درمان نمی‌کند.

9- آیا زونا مسری است؟ 
فرد مبتلا به زونا قبلاً مبتلا به بیماری آبله مرغان شده است که در سالهای بعد یا در بزرگسالی زونا می گیرد. یک شخص از شخص دیگر زونا نمی‌گیرد. اما ویروسی که باعث آبله مرغان یا زونا شده است می تواند از یک شخص با ویروس فعال زونا به یک شخص که هرگز آبله مرغان نگرفته یا از طریق تماس مستقیم با جوش ها واکسینه شده است انتقال یابد. وقتی ویروس زونا از فرد مبتلا به فرد سالم منتقل می شود، فرد سالم به بیماری آبله مرغان مبتلا می شود نه زونا. اگر جوش با چیزی پوشانده شوند خطر انتشار ویروس زونا پایین می آید. افراد مبتلا به زونا باید پوست خود را تمیز نگه داشته و روی جوشها را پوشانده، آنها را لمس نکرده و نخارد و دست های خود را برای جلوگیری از انتشار ویروس ها بشویند. شخص مبتلا باید برای جلوگیری از سرایت بیماری به دیگران از افراد سالم مخصوصاً زنان حامله جدا نگه داشته شود. زمانی که جوشها خشک شده و دلمه می شوند شخص دیگر منتقل کننده بیماری نیست. همچنین فرد مبتلا قبل از اینکه تاولها ظاهر شوند یا در مرحله نورالژیای بعد از زونا ناقل و منتقل کننده بیماری نیست. ویروس زونا از طریق عطسه و سرفه کردن، یا تماس انتقال نمی یابد. فرد مبتلا به زونا می تواند بیماری را زمانی که جوشها به مرحله تاول رسیده اند منتشر کند.

10- چه عوارضی بعد از رفع زونا ممکن است در فرد مبتلا بروز کند؟
با بالا رفتن سن خطر ابتلا به زونا و همچنین خطر ابتلا به عوارض بعد از زونا که تحت نام نورالژیای بعد از زونا (Post-Herpetic Neuralgia) شناخته می شود افزایش می یابد. بعد از اینکه جوش ها و تاولهای زونا بهبود می یابند ممکن است دردها در همان جاهایی که جوش های زونا وجود دارد برای ماهها یا سالها ادامه داشته باشد. علتی که باعث ظهور درد می شود رشته ای از آمینواسیدها هستند که به نام ماده P شناخته می شوند که به طور طبیعی زمانی که فیبرهای عصبی آسیب می بینند ترشح می کنند. تصور می شود دردهای بعد از زونا از آسیب هایی که به اعصاب وارد شده و باعث ترشح مداوم ماده P می شود منتج می گردد. داروهای خاصی مانند داروهای ضد تشنج  (Anticonvulsant)، ضد افسردگی (Antidepressant) و اوپیوایدها (Opioid) می تواند برای رفع دردهای بعد از زونا استفاده شود. از میان گزینه های درمان که برای نورالژیای بعد از زونا استفاد می شود، هیچ کدام به طور قابل مؤثری قابل اطمینان نیستند. اولین سری از درمان نورالژیا شامل استفاده از ترکیبات موضعی مانند داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل آسپیرین (Aspirin) یا ایندومتاسین (Indomethacin) یا عاملهای بی حس کننده موضعی از قبیل لیدوکائین (Lidocaine) که می تواند هم به به تنهایی استفاده شود و هم در ترکیب با پریلوکائین (Prilocaine) رویکرد دیگر ترکیب کردن داروی ضد تشنج کاربامازپین (Carabamazepine) تگرتول (Tegretol) با داروی ضد افسردگی آمیتریپتیلین (Amitriptyline) الاویل (Elavil) می باشد. تصور می شود این ترکیب یا جلوی ترشح ماده P را می گیرد و یا واکنش به آن را. تزریق بی‌حس کننده های موضعی برای بلوکه کردن ارسال عصبی در نقاط آسیب دیده هم می تواند مفید واقع شود، اما این گزینه درمانی پیچیده و گران است. گزینه درمانی دیگر مالیدن کرمی که حاوی ماده ای بنام کاپاسایسین (Capasaicin) زوستریکس (Zostrix) زوستریکس ایچ پی (Zostrix-HP) است. کاپاسایسین خود می تواند احساس گزش و سوزش تولید کند چرا که انتهای اعصاب را برای ترشح ماده P تحریک می کند. با این وجود اگر استفاده از کاپاسایسین باعث ترشح ماده P می شود، کاپاسایسین ذخیره های ماده p اعصاب را کاهش داده و از ترشح بیشتر آن جلوگیری می کند. از طب سوزنی هم امروزه برای تسکین و درمان دردهای نورالژیا استفاده می شود. روی نقاط دردآور پوست می باشد. دربیشتر موارد نورالژیای بعد ار زونا با گذشت یک سال بهبود می یابند. در موارد بسیار نادر، ممکن است درمان نورالژیا از طریق عمل جراحی با بریدن اعصاب آسیب دیده برای قطع سیگنالهای درد که به مغز فرستاده می شود باشد. دردهای ناشی از نورالژیا به صورت سوزش و خارش شدید بروز می کند.

منابع:
آیت اللهی، ج. و افخمی عقدا، م. زونا، تشخیص، پیشگیری و درمان. مجله علوم پزشکی و خدمات بهداشتی-درمانی شهید صدوقی یزد. دوره شانزدهم، شماره اول، بهار 1387، صفحات 97- 91

Marcovitch, H. (2005) Black's medical Dictionary (41st ed.). London: A & C Black.

Howard, S., & Johnson, B. (n.d.). Resilient Teachers: Resisting Stress and Burnout. Australia: University of Australia. Retrieved, March 12, 2021, from: http://www.aare.edu.au/data/publications/2002/how02342.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید