ایجاد حداقل 650.000 شغل جدید در کشور، توسعه علم و فناوری و مقابله با تحریم های اقتصادی از طریق محوریت سئوالات تشریحی در سنجش و پذیرش دانشجو

  اگر فرض کنیم آمریکا همه تحریم های ایران را برای کشورهائی مثل چین، ژاپن و کره جنوبی اعمال کند، آیا پیامدهای تحریم در آن کشورها، با آن چه که در حال حاضر ایران با آن رو به روست، یکی است؟

بدون تردید پاسخ این سئوال منفی است، چون زیر ساخت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی این کشورها به گونه ای است که می توانند به سادگی از آن عبور کنند و لطمه چندانی به اقتصاد آنها وارد نشود؛ ضمن اینکه چون آمریکا به محصولات این کشورها نیاز دارد، از تحریم آنها نه تنها سود نمی برد بلکه زیان هم می بیند.

این سه کشور در وهله اول ضمن داشتن  نظام های آموزشی، فنی و اقتصادی قوی، از مهم ترین عامل توسعه علم و فناوری یعنی نیروی انسانی ماهر، متخصص، خلاق، کار آفرین و منسجم برخوردارند که با استفاده از صلاحیت های علمی و حرفه ای این پتانسیل فنا ناپذیر می توانند در شرایط بحرانی به گونه ای عمل کنند که از تحریم ها نه تنها زیان نبینند، بلکه سود هم نصیب شان شود. زیرا انبوه نیروی انسانی کارآمد در این سه کشور که محصول نظام تعلیم و تربیت کارآمد آنها است، موتور محرکه ای است که می تواند خیلی زود بسیاری از آنچه را که از آمریکا و کشورهای هم پیمان او وارد می کنند، خود تولید نمایند و در دوران پسا تحریم نیازهای وارداتی را به حد اقل ممکن برسانند. تاریخ تحولات این کشورها نشان داده که آنها چنین قدرتی دارند.

اما آیا نظام تعلیم و تربیت در کشور ما توانسته است چنین افرادی را به جامعه تحویل دهد؟

بدون تردید پاسخ این سئوال خیر است. ساده اندیشی است که تصور کنیم گروه اقلیت دانشمندان و کار آفرینان مؤثر در سطح ملی که استعداد ذاتی و سخت کوشی فردی، آنان را به جائی رسانده، صلاحیت های عمومی، علمی و حرفه ای خود را از طریق نظام تعلیم و تربیت رسمی کشور کسب کرده اند.

  نظام تعلیم و تربیت تست – محور متکی به دانش سطحی حفظ کردنی ما در 40 سال گذشته نتوانسته است نیروی انسانی ماهر، متخصص، خلاق و کار آفرین در حد مورد نیاز سرزمین ما را تربیت کند. برای همین است که وقتی رئیس جمهور می خواهد یک وزیر انتخاب کند، یا وزیری می خواهد معاون انتخاب کند کاندیداهای مورد نظر از انگشتان دست تجاوز نمی کنند و غالبا همین تعداد در کابینه های مختلف جای خود را به یکدیگر می دهند.

در مسئولیت های بعدی تا رده کارشناسی در هر سه قوه با کمبود افراد شایسته مواجه اند و وقتی اداره بخش اعظم امور بر عهده شایستگان قرار نگیرد، نباید انتظار توسعه علم و فناوری داشته باشیم.

هرچند کمبود نیروی انسانی شایسته برای احراز مشاغل گوناگون به عوامل متعددی بستگی دارد، اما با توجه به این که در این یادداشت به نقش تعلیم و تربیت و مانع بزرگ آن می پردازیم؛ نگارنده بر این باور است که نظام تعلیم و تربیت کشور در کالبد خود توده بسیار بزرگ سرطانی وخیمی دارد که اگر با عمل جراحی آن را خارج نکنیم؛ هیچ امیدی به بهبودی آن نیست. این غده سرطانی سئوالات چهار گزینه در کنکور سراسری است که مانع رشد و تعالی همه جانبه جوانان ما شده است.  وزارت علوم از  سال 1399 به مدت 10 سال کنکور سراسری برای سنجش پیشرفت تحصیلی داوطلبان را با استفاده از سئوالات تشریحی استاندارد از دروس سه پایه تحصیلی دوره دوم متوسطه (به ویژه دروس مهارتی و آزمایشگاهی) با ضریب تأثیر 85 درصد برگزار کند و با استفاده از سئوالات چند گزینه ای و کوته جواب با ضریب 15 درصد سنجش هوش و استعداد تحصیلی داوطلبان و غربال نمرات مشابه آنان در آزمون های پیشرفت تحصیلی را به عهده گیرد

در حالی که «اگر» در چهل سال گذشته معیار سنجش و پذیرش دانشجو در کشور ما به روال 77 سالقبل از پیدایش کنکور و با محوریت آزمون های تشریحی ادامه می یافت؛ با توجه به این که سئوالات تشریحی انواع سطوح یادگیری شامل: ادراکی، کاربردی، تحلیلی، ارزشیابی، خلاقیت و نوآوری را در بر می گیرد؛ امروز با انبوه فارغ التحصیلان ناکارآمد مدرسه و دانشگاه مواجه نبودیم.

در بررسی نظرات بسیاری از دانشمندان روان شناسی و علوم تربیتی (نظیر: بنجامین بلوم، ژان پیاژه، لو ویگوتسکی، هوارد گاردنر، ریچارد شیولسون و ...؛ دکتر غلامحسین شکوهی ، دکتر علی محمد کاردان، دکتر سید امین قانعی راد، دکتر علیرضا کیامنش، دکتر علی رجالی، دکتر محمدرضا شجاعی، دکتر و ... می توان دریافت که سئوالات چهار گزینه ای کنکور به دانش سطحی حفظ کردنی و ترفند های تست زنی اتکاء دارد و به سبب ارزش علمی نازل آن در یادگیری، به عکس سئوالات تشریحی، به ذهن فعال و خلاق نیاز ندارد. انباره حافظه و مهارت تست زنی برای پاسخ به سئوالات چهار گزینه ای کنکور کافیست. به همین سبب ما از طریق کنکور با سئوالات چهار گزینه ای نه می توانیم پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان را بسنجیم، نه دانش علمی- ادراکی و نه مفاهیم تحلیلی - کاربردی و نه ارزشیابی، مهارت های فنی و حرفه ای، خلاقیت و نوآوری را .

مطالعات متعدد تطبیقی نشان داده است، کشورهای توسعه یافته، دارای نظام های آموزشی پیشرفته هستند. همچنین، هر کشوری که نظام تعلیم و تربیت پویا و توسعه یافته دارد، آن کشور از ابعاد علم و فناوری توسعه یافته است.  پیشرفت های چشم گیر کشورهائی مثل آمریکا، روسیه، آلمان، فرانسه، چین و ژاپن و در مراحل بعدی اکثر کشورهای اسکاندیناوی، کره جنوبی، سنگاپور و مالزی در علم و فناوری، مرهون نظام تعلیم و تربیت کارآمد آن هاست.

گزارش تحقیق جامع و تطبیقی انجام شده در مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی (سند شماره 7624، تاریخ دیماه 1384) که بیش از 60 کشور از 5 قاره جهان را در بر می گیرد و قابل تعمیم به کل کشورهای جهان است، همچنین گزارش های تحقیقی متعدد دیگر نشان داده است که به جز کشورهای: آذربایجان، افغانستان، برزیل، بنگلادش، غنا، موزامبیک، عراق، چین و مالت، کشورهای جهان سابقه تحصیلی را محور اصلی سنجش و پذیرش دانشجو قرار داده اند و اگر علاوه بر سابقه تحصیلی از آزمون های ورودی استفاده می کنند، در این آزمون ها غالبا از سئوالات تشریحی بهره می گیرند و کنکور به سبک ایران در هیچ  جای دنیا سابقه ندارد.

ممکن است این نظر اغراق آمیز جلوه کند و نگارنده به نگاه تک عاملی به مسائل اساسی متهم شود؛ با این حال به جرأت می توان گفت: اگر وزارت علوم در چهل سال گذشته به روال 77 سال قبل از پیدایش کنکور، از سئوالات تشریحی برای سنجش آموزش و پذیرش دانشجو استفاده می کرد و یا سابقه تحصیلی دانش آموزان را محور قرار می داد و از کنکور با سئوالات تستی با ضریب تأثیر کم (10 تا 15 درصد) تنها برای سنجش هوش و استعداد تحصیلی داوطلبان و غربال کردن نمرات سابقه تحصیلی آنها بهره می جست؛ امروز جمهوری اسلامی ایران صد ها و هزاراندانشمند و بزرگانی نظیر: پروفسور حسابی، پروفسور هشترودی، پروفسور سمیعی، پروفسور نادری، پروفسور مولانا، پروفسور شهیدی، استاد فرشچیان، میرزا خانی، نصر، گنجعلی، شمسی پور، زلفی گل، کردستانی، فرید بُد، نوروزی، ریاحی، دهقان، زمانی، دمیری گنجی، اورنگ قائدی و نخبگانی همچون شریعتی، مطهری، طالقانی، بهشتی، خامنه ای، هاشمی رفسنجانی، حسن زاده آملی، جوادی آملی و ... در اختیار داشت و کشورما را در زمره پیشرفته ترین کشورهای جهان قرار می گرفت.

بدون تردید فراوانی افراد نخبه و فرهیخته، سبب می شود هرم مدیریتی و تصمیم گیری سطح کلان کشور ارتقاء یابد و ضمن این که مانع اتخاذ تصمیمات غلط می شود؛ زمینه حفظ منافع عمومی و رشد و تعالی همه جانبه کشور را فراهم خواهد ساخت.

علت این که اکثریت قریب به اتفاق کشورهای جهان آزمون های چند گزینه ای (تستی) را سال هاست از نظام آموزشی خود حذف کرده اند به خاطر نقش تخریبی این نوع سئوالات در فعالیت های ذهنی، تحلیلی، خلاق، نو آور و کار آفرین است.

بدیهی است مقابله و عبور از تحریم های اقتصادی و توسعه علم و فناوری راه حل های سیاسی، علمی و اقتصادی متعددی دارد؛ که لازم است از آن راه حل ها در شرایط بحرانی کنونی استفاده شود؛ اما اگر قرار است به آینده کشور هم بیندیشیم و انتظار نداریم این روند تأسف بار سیل مهاجرت انبوه تحصیل کرده های مان (که میلیاردها برای آنها هزینه شده)به مقصد کشورهای گوناگون ادامه پیدا کند، باید نظام تعلیم و تربیت کشور را هرچه زودتر از سندرم خطرناکی که 40 سال است گریبان گیر آن است نجات دهیم .

 بر اساس یافته های علمی – پژوهشی متعدد و با انواع استدلال علمی، عقلی و تجربی می توان ادعا کرد: اولین گام؛  نجات تعلیم و تربیت کشور از سندروم «کنکور» است و بس. بدیهی است  تا زمانی که بالاترین مقامات و تصمیم گیران کشورمان قادر نباشند با مافیای کنکور (با سئوالات چهار گزینه ای) مقابله کنند و هر سال برای تصمیم گیری مرعوب هیاهوی اعضای این مافیا شوند و کنکور به سبک کنونی (سئوالات چهار گزینه ای) به ناکارآمد ساختن نظام تعلیم و تربیت کشور ادامه دهد، نمی توانیم نیروی انسانی مورد نیاز برای توسعه همه جانبه آینده کشور را به درستی تربیت کنیم؛ لذا در وهله اول، کمبود نیروی انسانی کارآمد، متعهد، امین، وطن دوست و اجتماعی  مهم ترین عامل باز دارنده هر تحول کیفی سازنده در کشور خواهد بود.

به عنوان کسی که بیش از 17 سال است در زمینه سنجش و پذیرش دانشجو و آسیب شناسی کنکور در ایران، تحقیق می کند و خسارت ها، آسیب ها و ناهنجاری های تأسف بار ناشی از سئوالات چهار گزینه ای را بر ارکان و اجزاء نظام جمهوری اسلامی ایران دیده و لمس  و منتشر کرده است؛ آمادگی دارد دست اعضای شورای سنجش و پذیرش دانشجو را ببوسد، اگر تصمیم بگیرند با حذف سئوالات چهار گزینه ای کنکور نظام تعلیم و تربیت و سایر نظام های کشور را از این مصیبت بزرگ نجات دهند.

گزارش های تحقیقی متعدد دیگر نشان داده است که به جز کشورهای: آذربایجان، افغانستان، برزیل، بنگلادش، غنا، موزامبیک، عراق، چین و مالت، کشورهای جهان سابقه تحصیلی را محور اصلی سنجش و پذیرش دانشجو قرار داده اند و اگر علاوه بر سابقه تحصیلی از آزمون های ورودی استفاده می کنند، در این آزمون ها غالبا از سئوالات تشریحی بهره می گیرند و کنکور به سبک ایران در هیچ  جای دنیا سابقه ندارد لذا با توجه به این که در روز 17 شهریور جلسه شورا تشکیل می شود؛ پیشنهاد می کنم: اعضای محترم ابتدا برای سال 1399 یکی از روش های«الف یا ب» را به شرح زیر انتخاب و نتیجه را اعلام نمایندو با استفاده از پیشنهاد بند «ج» در سال 1398 ضریب تأثیر کنکور را به 40 درصد کاهش و ضریب تأثیر نمرات امتحانات نهائی پایه دوازدهم را به 60 درصد افزایش دهند:

الف- وزارت علوم از  سال 1399 به مدت 10 سال کنکور سراسری برای سنجش پیشرفت تحصیلی داوطلبان را با استفاده از سئوالات تشریحی استاندارد از دروس سه پایه تحصیلی دوره دوم متوسطه (به ویژه دروس مهارتی و آزمایشگاهی) با ضریب تأثیر 85 درصد برگزار کند و با استفاده از سئوالات چند گزینه ای و کوته جواب با ضریب 15 درصد سنجش هوش و استعداد تحصیلی داوطلبان و غربال نمرات مشابه آنان در آزمون های پیشرفت تحصیلی را به عهده گیرد .

وزارت آموزش و پرورش امتحانات نهائی حد نصابی را به روال گذشته با استفاده از سئوالات تشریحی استاندارد برای ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در پایه دوازدهم واعطای دیپلم به فارغ التحصیلان برگزار نماید. نمرات کسب شده دانش آموزان در دوره متوسطه تأثیری در پذیرش داوطلبان ورود به دانشگاه ها نخواهد داشت.

ب- وزارت آموزش و پرورش از سال 1399 به مدت 10 سال امتحانات نهائی داوطلبان را به روال گذشته با استفاده از سئوالات تشریحی استاندارد (به ویژه در دروس مهارتی و آزمایشگاهی) برای سنجش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در پایه دوازدهم واعطای دیپلم دوره متوسطه برگزار خواهد کرد و این امتحانات با ضریب85 درصد در پذیرش دانشجو نقش خواهد داشت. در این مدت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با استفاده از سئوالات چند گزینه ای و کوته پاسخ برای سنجش هوش و استعداد تحصیلی و غربال کردن نمرات امتحانات نهائی داوطلبان برگزار می کند که نتیجه این آزمون به میزان 15 درصد در پذیرش آنان مؤثر است.

ج- در سال 1398 کنکور سراسری با استفاده از سئوالات چهار گزینه ای استاندارد از سه پایه تحصیلی با ضریب تأثیر 40 درصد و امتحانات نهائی داوطلبان در سال آخر دوره دوم متوسطه با استفاده از سئوالات تشریحی استاندارد با ضریب تأثیر 60 درصد برگزار شود و امکان ترمیم معدل نمرات امتحانات نهائی داوطلبان به آسانی فراهم شود.

اعضای شورای سنجش و پذیرش دانشجو به خوبی واقفند که جو سازی ها درباره: «استاندارد نبودن سئوالات تشریحی، لو رفتن سئوالات، تقلب و تفاوت ها در تصحیح اوراق امتحانی توسط معلمان شریف» فراتر از واقعیت است؛ با این حال برای کاهش حد اکثری همه معایبِ محور قرار گرفتن سئوالات تشریحی راه کار وجود دارد که این راهکارها بارها در یادداشت های مختلف منتشر شده است. ضمن آن که دست آورد های  حذف سئوالات چهار گزینه ای (تستی) به اندازه ای بزرگ و با ارزش است که معایب سئوالات تشریحی را می پوشاند.

نتیجه:

استفاده از سئوالات تشریحی در همه آزمون های ورودی سبب خواهد شد آموزشگاه های کنکور از رویکرد تخریبی تست- محوری و ارتزاق انگلی و حرام (با توجه به وعده های دروغین به مخاطبان خود) به رویکرد سازنده سئوالات تشریحی در سطوح گوناگون یادگیری، توسعه علم و فناوری و ارتزاق حلال روی آورند؛ درب آزمایشگاه های فیزیک و شیمی و زیست شناسی در دبیرستان ها به سبب تأثیر در پذیرش دانشگاه ها، باز خواهد شد؛ آموزش حداقل یک مهارت فنی و حرفه ای به دانش آموزان دبیرستان های نظری (با توجه به تأثیر آن در ورود به رشته های دانشگاهی نظیر)ابعاد گسترده را در بر خواهد گرفت و حد اقل 2000 آموزشگاه جدید برای ارائه آموزش مهارت های تکمیلی در 150مهارت فنی و حرفه ای که حد اقل 2 نفر در هر مهارت اشتغال خواهند داشت در سراسر کشور توسط مردم راه اندازی خواهد شد که حاصل ضرب این سه عدد نشان می دهد 600.000 شغل جدید در بخش خصوصی ایجاد خواهد شد.

 علاوه بر این، اگر ارزیابی مهارت ها و صدور گواهینامه مهارت (با قید نمره مهارت بر اساس نمرات سایر دروس) به عهده مراکز غیر دولتی آموزش فنی و حرفه ای وزارت کار و هنرستان های فنی و حرفه ای آموزش و پرورش واگذار شود؛ نظام آموزش فنی و حرفه ای بخش غیر دولتی کشور می تواند از این طریق حد اقل 50 هزار نفر را در 50.000 شغل جدید جذب نماید؛ چرا که نمرات کسب شده در مهارت های فنی و حرفه ای و آزمایشگاهی برای ورود به رشته های نظیر در دانشگاه ها منظور خواهد شد.

عملیاتی شدن این پیشنهاد، سبب اصلاح کیفی نظام سنجش و پذیرش دانشجو، حذف مافیای کنکور و نظام تعلیم و تربیت تست – محور، اصلاح برنامه های آموزش و پرورش و آموزشگاه های کنکور و  توسعه علم و فناوری و زمینه ساز تربیت نیروی انسانی متعهد، اخلاقی، کارآمد، خلاق و کارآفرین خواهد شد؛ که وجود نیروی انسانی با این ویژگی ها، اقتصاد پویا، سالمو مقاوم را در آینده رقم خواهد زد.

در این صورت هیچ تحریمی نمی تواند در کشور ما مؤثر واقع شود.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید