" مجموعه مقالات در ستایش بی سوادی "

مقدمه
مقاله ای که نوشته می شود گاه جرقه ای از یک موضوع عادی یا غیرعادی جاری در زندگی انسان هاست، گاه دوراندیشی نسبت به آینده ای است که ترسیم خواهد شد و گاه نگاهی عمیق به گذشته و نتایج مثبت و منفی آن موضوع بر روابط اجتماعی است که اثرات آن به صورت یک ماند فرهنگی در افکار و زندگی مردم باقی مانده است.
با مطالعه یک مقاله، می توان متوجه یک چیز ارزنده در جهان امروزی شد و آن اهمیت مقاله هایی است که حاصل تفکرات و نکته سنجی نویسندگان نسبت به موضوع است. موضوعات مربوط به انسان که علاوه بر کشور فرد نویسنده، در همه جای جهان مطرح هستند. خواندن این نوع مقالات باعث می شود تا ما جهان پیرامون خود را بهتر ببینیم و بشناسیم. شاید نوشتن یک کتاب دغدغه های سخت خود را داشته باشد که روال معمول آن در ارتباط با ناشر و مراحل دشوار نشر و دریافت مجوز، حساب و کتابی خاص برای خود دارد، اما نوشتن مقاله در صورت اثرگذاری و انتقال اندیشه و هدف، راه را برای مطالعه و پذیرش آن هموارتر می سازد. هر نوشته ای بر اساس ذهنیت و تفکرات خاصی تنظیم می گردد و موافقان و مخالفانی برای خود دارد. یک نوشته معتبر بدون هر نوع سوگیری مغرضانه، پاسخگوی نیازهای هر دو گروه خواهد بود. دیگر ویژگی مقاله، کوتاه بودن آن است که از یک سو سرعت انتقال پیام را ممکن می سازد و از دیگر سو، پیام به صورت خالص و بدون هر نوع حواشی و جوانب اطاله سخن، ارائه می گردد.

آنانی که از دشواری مسیر نوشتن کتاب واهمه دارند، می توانند با دست به قلم شدن در حیطه تجربه، مهارت یا تحصیل خود نسبت به موضوعی خاص، مقاله ای قابل دفاع و مقبول برای اندیشمندان جامعه خود و حتی جهان بنویسند.

مقاله نویسی بهترین عرصه برای علاقه مندان، جهت طرح افکار پویا و بالنده است. انتخاب عنوان و موضوع در هر نوشته ای اعم از مقاله، کتاب یا پژوهش بسیار مهم است چون به نوعی می باید مقبولیت یا باور همگان را برانگیزاند. بهترین عنوان برای انتخاب یک نوشته، دغدغه یا دردمندی خود نویسنده است که آن را با پوست و استخوان خود حس کرده باشد و بر تمامی و یا بیشتر جوانب و حواشی موضوع مسلط باشد.

مقالات ارزش علمی بالاتری از کتاب ها دارند
"سال های سال است که منتقدین و خوانندگان در تقابل بین کتاب و مقاله قرار گرفته اند. به این معنی که دسته ای از منتقدین و خوانندگان معتقدند که مقالات به دلیل ارزش علمی بالاتر بیشتر از کتاب ها، شایستگی خوانده شدن دارند. این در حالی است که عده دیگری از این خوانندگان بر این باورند که کتاب ها دارای ارزش ادبی هستند و همین امر به کتب، ارزش خوانده شدن می دهد. حال فارغ از آن که در کدام دسته قرار می گیرید، بدانید که خواندن کتاب و مقاله هر دو به یک اندازه مهم است و شما بنا بر سلیقه خود می توانید یکی را انتخاب کنید و یا انتخاب خود را تغییر بدهید."
عنوان کتاب وسوسه برانگیز است و خواننده مشتاق است تا نظر نویسنده از بی سوادی و دلیل ستایش آن را هر چه سریع تر بداند.

زندگی ‌نامه نویسنده
هانس ماگنوس انتسنز برگر ( (Hans Magnus Enzensberger‎ (زاده ایالت باواریا در ۱۱ نوامبر ۱۹۲۹ ) شاعر، نویسنده، مترجم و خبرنگار معاصر اهل آلمان است. او زمانی، یکی از چپ‌ ترین چهره‌های روشنفکری آلمان محسوب می ‌شد و هنوز هم در هر زمینه ‌ای خوانندگان و مخاطبان خود را غافلگیر می‌کند. سال‌ها در سفر و نوعی آوارگی زیست. یکی از این سفرها به کوبا بود. بسیاری او را از جمله به همین دلیل و به خاطر اظهار نظرهای تند و صریح او در نقد جوامع سرمایه ‌داری، کمونیست خوانده‌اند در صورتی که انتسنز برگر هیچ گاه تفکری ایدئولوژیک نداشته ‌است.

او در هر عرصه قابل تصور ادبی از شعر گرفته تا رساله ‌نویسی، از نمایشنامه ‌نویسی گرفته تا رمان و انتشار و بنیانگذاری نشریه‌های فرهنگی فعال بوده و حتی مدت‌ها به کارهای رادیویی و ویراستاری پرداخته و هم اینک نیز در عرصه کشف کلاسیک‌ها و کلاسیک های مدرن آلمان در انتشارات آیشبورن، مشغول به کار است و در تمامی این عرصه‌ها نیز نه تنها توفیقی کامل داشته بلکه همواره موضوع بحث محافل فرهنگی بوده‌ است. آثار او از همان زمان انتشار نخستین مجموعه شعرش " دفاع از گرگ‌ها " در سال ۱۹۵۷ جنجال برانگیز بوده‌ است. اثر بعدی او یعنی " مزاحم ملت " لقبی که با طنینی افتخارآمیز بر شخصیت او سایه انداخته است. این امر از یک سو آسایش بسیاری را بر هم می‌زند اما از سوی دیگر از او چهره‌ای همواره جوان به نمایش می ‌گذارد تا جایی که " استاد غافلگیری" لقب دوم شاعر شده ‌است. از همان ابتدای فعالیت ادبی، شعرهای خشمگین و سُخره‌ گرایانه انتسنز برگر نمونه ‌ای برجسته برای شعر سیاسی و اجتماعی آلمان شد. جوان خشمگین دهه ۶۰ میلادی با مجموعه شعرها و جستارهای سیاسی و ادبی خود، چنان روح زمان خود را دریافت که واکنش چهره‌های پرنفوذ ادبیات و فلسفه آلمان مانند آلفرد آندرش، تئودور آدورنو، یورگن هابرماس و هانا آرنت را برانگیخت.

ترجمه های آثار انتسنز برگر به فارسی
" از انتسنز برگر در زبان فارسی سه کتاب به صورت مستقل ترجمه شده است:
* استنطاق در هاوانا : (نمایشنامه) ، ترجمه جاهد جهانشاهی ، انتشارات پرستش .
* در ستایش بی‌سوادی : (چهار مقاله) ، ترجمه محمود حدادی ، نشر ماهی .
* در بهار جاودانه نسیان : (منتخب اشعار) ، ترجمه اژدر انگشتری ، انتشارات ناهید .
* تابستان کوتاه آنارشی ، ترجمه مهدی مجتهدپور ، نشر سُرنا (آلمان) .
* کجا بودی روبرت ، ترجمه مهدی مجتهدپور ، نشر سُرنا (آلمان) .
* چشم‎ اندازهای جنگ داخلی ، ترجمه مهدی مجتهدپور ، نشر سُرنا (آلمان) ."

چهار مقاله در یک کتاب
" نویسنده در نگارش مقالات تحلیلی خود بر پایه آمار و مستندات حرف می زند و از سوی دیگر شناختی عمیق نسبت به انسان ها و به خصوص خلقیات فردی و اجتماعی آلمانی ها دارد. موضوع كتاب حاضر نقد و بررسی پدیده‌های اجتماعی و فرهنگی و تحولات ناشی از آنها در عرصه جهانی است. این مجموعه در برگیرنده چهار مقاله در زمینه نقد اجتماعی و سیاسی با زبانی ادبی و گزیده‌ گویی است. نگارنده كه نویسنده، شاعر و روزنامه ‌نگار آلمانی است، این مختصر را در دهه نود نگاشته است. مسائلی جهانی همچون پدیده كهن و رو به افزایش مهاجرت، جنگ‌های خانگی، مسئله اقتصاد و تجمل و نیز افول كتاب‌ از پی رونق بیش از پیش رسانه‌های نوین تصویری، مباحث این چهار مقاله است. در هر چهار جستار، نویسنده با دیدی تاریخی به هر یک از پدیده‌های مورد بحث نظر می‌ افكند و جنبه‌های گوناگون هر پدیده را مورد واكاوی قرار می ‌دهد."

مقالات کتاب در ستایش بی سوادی عبارتند از:
مقاله اول: در ستایش بی سوادی
مقاله دوم: مهاجرت بزرگ
مقاله سوم: نگاهی به جنگ های داخلی
مقاله چهارم: نکته هایی درباره تجمل کهنه و نو

مقاله اول کتاب: در ستایش بی سوادی
"خانم ها و آقایان، اجازه می خواهم سپاسگزاری از شما را با پرسشی درخور این مناسبت همراه کنم و آن این که آیا شما، نمایندگان محترم شهر کُلن، در پی تجلیل گونه ای انسانید که نسلش رو به انقراض می رود؟ آیا جایزه شهرتان را به انسانی اعطا می کنید که دوره اش سر آمده؟ از روزنامه های چند ماهه اخیر چنین درمی یابم که آنچه به "فرهنگ مطالعه" یا " فرهنگ نوشتار" شهرت دارد، نه تنها در کشور ما بلکه در سراسر کره زمین با خطر نابودی روبه رو است.
بی اعتنایی به این خبر وحشتناک برای مثل منی که از نوشتن و در نتیجه خواندن نان می خورد، ممکن نیست. ولی ای بسا شما مردمی که زادگاهش هاینریش بل است و پایگاه رادیو و تلویزیون غرب آلمان، یعنی بزرگ ترین ایستگاه رسانه ای اروپا از چنین پیش بینی نگران باشید. اگر در این گمان خودم به خطا نرفته باشم، پس قطعا در این مسئله علاقه شخصی با علاقه همگانی، یا علاقه محلی با علاقه عام و فراگیر، همسویی یافته است.

در مقاله اول که عنوان کتاب نیز از آن انتخاب شده، نویسنده در تلاش است تا به زعم خود تعریفی از بی ‌سوادی نوع دوم ارائه دهد. بر خلاف بی ‌سوادی نوع اول و ابتدایی که با مسأله‌ خواندن و نوشتن بیگانه است بی ‌سوادی نوع دوم با خواندن و نوشتن آشنا است اما صرفا جهت نوشتن چک یا مطالعه کاتولوگ اتومبیل و جز آن استفاده می‌شود. از این رو برگر بی‌ سوادی نوع دوم را محصول کنش‌های جامعه‌ صنعتی و بیگانه مدرن می‌داند که دغدغه‌ چنین سیستم‌هایی دیگر صرفا تولید نیست بلکه فروش است. بر این اساس اقتصاد معاصر نیز اقتصادی تلویحا مصرف‌ گرایانه خواهد بود. حال بایستی با این کارگران کلاسیک بی‌ سواد که برای اقتصاد جدید دست و پا گیر هستند چه کنیم؟ تنها راه حل بی‌ سوادی، قیدی است که به واسطه فناوری همین عصر می‌تواند سمبل شود، رسانه تصویری بدل به‌‌‌ همان رسانه‌ آرمانی بی‌ سواد می‌ شود. اکنون از متن چنین گزاره‌ای، بی ‌سوادی نوع دوم زائیده شده است."

آیا می شود از کلام مکتوب چشم پوشید؟ پرسش این است و هر که به طرح آن بپردازد ناچار باید از بی سوادی و بی سوادان سخن بگوید. منتها اِشکال قضیه این است که هر وقت سخن از انسان بی سواد پیش می آید، خود او حضور ندارد. بی سواد آفتابی نمی شود و به حاصل گفت و گوی ما هم اعتنایی ندارد و آن را به سکوت برگزار می کند. از این رو اجازه می خواهم دفاع از او را برعهده بگیرم، ولو شخص بی سواد چنین مأموریتی به من نداده باشد.

از هر سه تن ساکن سیاره زمین یک نفر بدون هنر خواندن و نوشتن روزگارش را سر می کند. مجموع این انسان ها حدود 850 میلیون نفرند و شمارشان مسلما افزايش هم می یابد. اين آماری حیرت آور و در عین حال گمراه کننده است، زیرا نسل انسان فقط شامل زندگان و ناآمدگان نمی شود، بلکه مردگان و رفتگان را هم باید جزوی از آن دانست و او که مردگان را از قلم نیندازد، به ناچار به این نتیجه می رسد که سواد نه قاعده بلکه استثناست. تنها ما یعنی شمار ناچیز برخورداران از نعمت خواندن و نوشتن، ممکن است فکر کنیم که مردم بی بهره از نعمت خواندن و نوشتن، عده ای قلیل هستند. در این تصور باطل، جهلی نهفته که هیچ خوشایند من نیست."

   مقاله دوم کتاب: مهاجرت بزرگ
"در این مقاله به مسأله‌ مهاجرت و مفاهیم ملت و نفی گرا بودن ملت، مهاجرت‌های نخستین و تفاوت‌های امروزی، علت ممنوعیت مهاجرت و مفهوم ثروت جمعیتی در خلال سرمایه اجتماعی پرداخته شده است. برگر در این بخش نسبت به رشد حرکات ضد خارجی در دوران اتحاد آلمان شرقی و غربی پرداخته و با نگاه تاریخی‌ ـ انتقادی خود پدیده‌ مهاجرت را از تورات و حکایات عهد عتیق تا امروز دنبال کرده است.

در بخشی دیگر از مقاله "مهاجرت بزرگ" می نویسد:
" نفرت از بیگانه، آیا این مسئله صرفا آلمانی است؟ اگر چنین بود، هیچ بد نبود اما چنین چیزی خوب تر از آن است که حقیقت داشته باشد. اگر چنین بود راه حل آسان بود. کافی بود جمهوری فدرال را منزوی کنی و باقی جهان، نفسی به راحتی می کشید. ولی چه آسان می توان به چند کشور در همین همسایگی اشاره کرد که در برخورد با مسئله مهاجرت ابزارها و موانعی بسیار سختگیرانه تر از آلمانی ها به کار می برند و میزان پذیرش شان هم از آلمان بسیار کمتر است. اما این مقایسه ها حاصلی ندارد. طبیعی است که بیگانه هراسی پدیده ای است جهانی و بی منطق بودن آن هم خاص آلمانی ها نیست.

در مقاله سوم با درآمدی مجمل بر جنگ‌های داخلی به مفاهیم انسانی بودن جنگ، اسطوره و حماسه و سرانجام نابودی دستاوردهای مدنی پرداخته است.
و دست آخر در بخش پایانی سعی کرده تا تقابل‌های راستین میان تجمل، ثروت و قدرت را با نظریات متفاوت و تأمل برانگیز بررسی کند اما‌‌ همان طور که پیش ‌تر نیز ذکر شد در هیچ یک از فصول، آلترناتیوی اجرایی در مقابل نقدهای بی ‌پروایش ارائه نمی‌ کند."

مترجم کتاب در باره‌ هانس ماگنوس انتسنز برگر نویسنده‌ کتاب در ستایش بی‌ سوادی، چنین نوشته است:
"هانس ماگنوس انتسنز برگر، ادیب آلمانی، مانند هاینریش بل، گونتر گراس، کریستا ولف و مارتین والزر از ندسل، از جمله نویسندگانی است که پس از جنگ جهانی دوم به عرصه ادب آلمانی درآمدند. همه جوانان جنگ زده ای که با رگ هایی از بدبینی در قبال فرد و دولت، تا سال ها قلم شان در لایه های روحی و اجتماعی و بسترهای مادی و اقتصادی زمینه ساز این جنگ کندوکاو می کرد. در اين میان فعالیت ادبی انتسنز برگر تنوعی چشمگیر دارد.
وی شاعر، رمان نویس و مترجم است و سال ها نیز سردبیر چند مجله ادبی بوده است. نخستین دفتر شعر او، دفاع از گرگ ها، با رگ های روشن از نقد اجتماعی که سنت آن در شعر شاعرانی بزرگ چون هاینریش هاینه و برتولت برشت به پختگی رسیده است، به انتقادی تند و گاه حتی گزنده از نگرش های عوامانه و حرص مصرف گرایی آلمانی هایی که بعد از جنگ به رفاه رسیده اند، می پردازد. سفرهای او به بسیاری از کشورهای جهان سوم، از جمله کوبا، بر دامنه دید و تجربه جهانی او افزود و موضوع مستقیم برخی از آثارش مانند " استنطاق در هاوانا " و " خط کوران " قرار گرفت. وی به ایران نیز سفر کرده است.
گرایش عمیق انتسنز برگر به روشنگری و نقد اجتماعی - سیاسی به ویژه در سال های اخیر، او را بر آن داشته است که ورای شعر و رمان، بیش از پیش به درون شکاف بحران های اجتماعی روزگار خود در قالب مقالات و جستارهای اجتماعی - فلسفی روی بیاورد. با این حال هنر نویسندگی او به این جستارها، رنگ و بویی ادبی می بخشد و غنای دید همه سو نگرش او را قادر می سازد گزیده گو باشد و همزمان به تحلیل های پرتنوع خود چشم اندازی روشن و گاه نامنتظر بدهد.

برخی از جملات کتاب در ستایش بی سوادی

* وحشت از روشنگری، گذشته‌ای درازتر از خود روشنگری داشته است.
* رسانه‌ آرمانیِ بی‌سوادِ نوع دوم تلویزیون است.
* ادبیات در اساس، همیشه دغدغه گروهی کم شمار بوده است.
* مناقشات ریشه‌دار اجتماعی با موعظه از بین نمی‌روند.

* این که آدم‌ها بتوانند بدون ترس از شکنجه یا قتل، عقیده‌ شخصی خود را درباره‌ دولت و خداوند به زبان بیاورند؛، این که اختلاف عقیده را در دادگاه حل کنند نه با کینه و کشتار، این که زنان در رفتار و کردار خود آزاد باشند و برده و کالای فروشی نشوند، این که بتوانی بدون هراس از رو‌به‌رو شدن با سنگر سربازی مسلسل به دست و دیوانه از خیابان بگذری، همه و همه نه تنها دلپذیر بلکه ضروری است...... این‌ها حداقل شرایط یک جامعه مدنی است.

* هر اندازه تمدن‌ها در برابر تهدید خارجی بسته‌تر شوند و حصاری بلندتر به دور خود بکشند، در پایان چیزی که ارزش دفاع داشته باشد، برای آنان باقی نمی‌ماند.

* در " مردم نظامی بی‌گناه " که هنگام فرود بمب‌های فسفری و تبدیل شدن شهر به دریایی از آتش در زیر زمین نشسته بودند، تغییری عجیب رخ داده است. آخر من می‌دیدم هر بار چشم این جماعت چه برقی می‌زد وقتی که پیشوا شروع به سخنرانی می‌کرد، پیشوایی که هیچ‌ وقت از آن‌ها پنهان نکرده بود هدفش چیست... نیز می‌دیدم هر بار که یک کنیسه یهودی به آتش کشیده می‌شد، می‌ایستادند و نگاه می‌کردند. بدون تأییدهای این توده‌ غیر نظامی، نازی‌ها هرگز به قدرت نمی‌رسیدند.

* چه بسیار بانیان جنگ‌ها که نامشان با اکثریت قاطع از صندوق‌های رأی بیرون آمده است.

* ... ولی چه کسی مجرمان را بزرگ کرده و آب و نانشان داده است؟ چه کسی برای آنان هورا کشیده و دست دعا به آسمان برده است؟ جز همین " مردم نظامی بی‌گناه" ؟

* دارایی‌های مادی دنیا را نمی‌ شود کیک بزرگی پنداشت که صرفا کافی است به تساوی تقسیم کنی، گر چه اعتقاد به این الگو را نمی‌توان به سادگی از ذهن‌ها پاک کرد.


در مورد مترجم
انتشارات ماهی، کتاب در ستایش بی سوادی را با ترجمه محمود حدادی عرضه کرده و در اختیار علاقه مندان قرار داده است. محمود حدادی یکی از مشهورترین و مهمترین مترجمان ادبی از زبان آلمانی به فارسی است. او متولد 1326 در قزوین است و اکنون در دانشگاه شهید بهشتی استادیار است. دانش تخصصی حدادی درباره زبان آلمانی سبب شده است که آثاری مهم از نویسندگان آلمانی زبان به فارسی ترجمه کند. ترجمه های حدادی از آثار گوته از خواندنی ترین ترجمه هایی است که تاکنون از آثار این نویسنده بزرگ آلمانی شده است. محمود حدادی کتاب های فاوست، رنج های ورتر جوان و دیوان شرقی - غربی را از گوته به فارسی برگردانده است. محمود حدادی در کارنامه ادبی خویش ترجمه های دیگری از نویسندگان بزرگ آلمانی زبان داشته است: رنگه ای کودکی، آنچه می ماند، عروسی خونین پاریس، هزار تو، گوشه نشین یونان، پیر مقدس و در ستایش بیسوادی اثر انتسنز برگر، تعدادی از این کتاب ها هستند.
کتاب در ستایش بی سوادی در دسته کتاب های مقاله قرار دارد و مناسب برای گروه سنی بزرگسال است. تعداد صفحات نسخه چاپی کتاب 156 صفحه و در قطع پالتویی چاپ شده است.


منابع:
1) ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد، هانس ماگنوس انتسنز برگر.
2) فروشگاه اینترنتی 30 بوک در ستایش بی سوادی.
3) کتاب فروشگاه قانونی کتاب الکترونیکی و صوتی فیدیبو، کتاب مجموعه مقالات در ستایش بی سوادی.
4 ) پایگاه اطلاع رسانی مؤسسه شهر کتاب، هنر بدون مرز، در ستایش بی‌سوادی (مجموعه مقالات)
5 ) دیپلماسی ایرانی، در ستایش بی‌سوادی، کد : 14735، 29 تیر 1390.
6 ) چوب الف، در ستایش بی سوادی، نوزدهم شهریور 1391.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید