نقل است که نقاشِ جوانی، کنار روخانه ای نشسته و نقاشی می کرد و رهگذاران بعد از تماشای نقاشی نقاش شروع می کردند به عیب و ایراد گرفتن. وقتی نقاش این موضوع را با استاد خود در میان گذاشت، استاد از او خواست که زین پس هر کس از نقاشی هایت ایراد گرفت، قلمت را در اختیارش بگذار تا ایرادات را اصلاح کند. بعد از ارائه این راه حل، دیگر احدی از نقاش ایرادی نگرفت.
آیا این داستان، برای-تان حکیمانه می نماید؟ لطفا کمی دقت کنید!
آیا هر کس نقص امری را متوجه شد، باید راه اصلاح آن یا علل پیدایشِ آن را نیز بداند؟ اگر نداند، سخن او راجع به نقص مورد اشاره اش، نادرست یا بی فایده است؟
برای مثال، قلب شما درد می گیرد و شما از این درد، پی به وجود عارضه ای می برید، اما نه نوع بیماری را می دانید و نه علل پیدایشِ بیماری را و نه راه درمان را؛ یا شما نزد پزشکِ متخصص می روید و نسخه او را آزمون می کنید و درد قلب شما درمان نمی شود و از این رو به صحتِ تشخیص و تدبیر پزشک-تان شک می کنید و می فهمید که او در تشخیص یا تمهیدِ راه درمان یا در هر دو اشتباه کرده است؛ اما خودتان از نوعِ عارضه قلبی یا علل پیدایش آن یا راه درمان آن اطلاع ندارید.
در فرضی دیگر، شما ممکن است، بدانید که نوعِ نقص و بیماری در قلبِ شما چیست، اما عللِ پیدایش و یا راه درمانِ آن را ندانید یا نوعِ نقص و بیماری و نیز علل پیدایشِ آن را بدانید، اما راه درمان را ندانید.در فرضِ بعدی، ممکن است هم در تشخیص نقص و بیماری و علل پیدایشِ بیماری دانا باشید و هم در تشخیصِ راه درمان، اما نیرو و امکانات و یا مهارتِ به فعلیت در آوردن آن دانایی را از عالم نظر به عالمِ عمل نداشته باشید. همچنین ممکن است شما نقصی که راه رفع اش را نمی دانید، بیان کنید و سخن-تان نیز صادق باشد و در وهله بعد، در ذهنِ فرد دیگری که آن نقص را تشخیص نمی داد، جرقه ای بزنید و او راه رفع اش را بیابد؛ لذا هم سخن-تان صادق باشد و هم با واسطه، مفید در خلقِ راه رفع.
به عبارتی، استاد قصه فوق الذکر، به شاگردش، شارلاتان-بازی و فساد و رکود و تباهی و انحطاط را آموخته و در اینجا، تنها چیزی که در مغزِ پوکِ او نبوده، حکمت است و متاسفانه فرهنگ و ذهن ما پُر است از خرافات و مهملات و اباطیل و اراجیف و آموزه های بررسی و نقد ناشده از این دست؛ چون فاقد توان تفکر و استدلال کردن در حد لازم هستیم.
منتقدینِ نقاشِ قصه ما نیز اگر شعور لازم را داشتند، به جای منفعل و مقهورِ این شارلاتان-بازی شدن، در پاسخ به آن نقاش جوان می گفتند:《 تو از ما در خصوصِ نقص هایِ نقاشی هایت مطالبه دلیل کن؛ ما وقتی در جایی، نقصی را می بینیم، تصوری اجمالی یا تفصیلی از وضعِ مطلوب داریم؛برای مثال، وقتی به نقاشی تو ایراد می گیریم که چرا بین سر و بدنِ انسانی که کشیده ای تناسب موجود نیست، تصوری از انسانِ واجد تناسب اندام داریم؛ اما ضرورتی ندارد که درستیِ نقد ما منوط به تواناییِ عملیِ ما در کشیدنِ نقاشیِ درست باشد》.
کانال تفکر انتقادی
نظرات بینندگان