در بالا رفتن آمار تخلفات رانندگي در جامعه عوامل مختلفي دخالت دارند كه هر كدام به ميزان متفاوتي در ايجاد اين مساله نقش داشته‌اند. كانون‌هاي جامعه‌پذيري در جامعه نتوانسته‌اند نقش خود را در پرورش حس قانون‌پذيري افراد جامعه به خوبي ايفا كنند.
چهار نهاد اصلي جامعه‌پذيري يعني خانواده، آموزش و پرورش، گروه‌هاي همسالان و رسانه‌ها در ايفاي اين نقش خود، كوتاهي كرده‌اند. همين كوتاهي نهادهاي جامعه‌پذيري در ايفاي نقش‌هايي كه بر عهده دارند باعث شده كه در رفتارهاي مردم نوعي قانون‌گريزي را شاهد باشيم. دروني كردن عمل به قانون و رعايت قانون در حقيقت احترام به حقوق شهروندي است.
عمل به حقوق شهروندي مزاياي زيادي را به همراه دارد كه احترام به حقوق ديگران، احترام به حقوق خود و احترام به قوانيني كه وضع شده‌اند از نمونه‌هاي آن هستند. به دليل تاثيرات مثبت و مهمي كه نهادينه كردن حقوق شهروندي در جامعه دارد بايد به آن توجه ويژه‌اي شود. حقوق شهروندي و عمل به قوانين در جامعه باید به‌خوبي در افراد نهادينه شود، نمونه آن رفتاري است كه افراد پشت يك چراغ قرمز در يك عصر خلوت جمعه در پيش مي‌گيرند. برخی افراد در اين مواقع از چراغ قرمز عبور مي‌كنند. اين رفتار نشان‌دهنده اين مساله است كه عمل به قانون و رعايت قانون در رفتارهاي این افراد دروني نشده است.
اين در حالي است كه عمل به قانون و رعايت آن بايد جزو رفتار و عادات افراد جامعه شود و همگان خود را موظف به عمل كردن به آن بدانند. يكي از پيامدهاي مثبت رعايت قانون و عمل به آن رسيدن به حقوق شهروندي است كه در جامعه‌اي به منصه ظهور مي‌رسد كه رفتارهاي مدني در آن نهادينه شده باشد. براي اينكه احترام به حقوق شهروندان در درجه اول دغدغه آنها قرار بگيرد ساختار و عامليت در كنار يكديگر نقش دارند.
بنابراین يكي از دلايل اصلي اينكه افراد در جامعه دست به تخلف مي‌زنند و در عمل به قانون كوتاهي مي‌كنند اين است كه آنها به عمل به قانون باور ندارند، زيرا اگر افراد به قوانين باور داشته باشند ديگر نيازي به نظارت و كنترل رفتار آنها براي عمل به قانون نيست، اخلاق دروني آنها و وجدانشان آنها را موظف مي‌كند كه در هر شرايطي به قانون عمل كنند.
اگر چهار نهاد اصلي خانواده، آموزش و پرورش، گروه‌هاي همسالان و رسانه‌ها كه رفتار مطلوب را نهادينه مي‌كنند به نقش خود به‌خوبي عمل كنند مي‌توانند بسياري از رفتارهاي صحيح شهروندي را از سنين كودكي در افراد نهادينه كنند. در اين زمينه خانواده مهم‌ترين نهاد جامعه‌پذيري است و رسانه هم يكي از نهادهاي جديد جامعه‌پذيري است كه با وجود عمر كوتاهي كه دارد، نقش مهمي در جامعه‌پذيري پيدا كرده است.
اما نهادي كه در اينجا مد نظر ماست نهاد آموزش و پرورش است. نهاد آموزش و پرورش در نهادينه كردن رفتارهاي شهروندي باید بیش از این فعال باشد و اين را مي‌توان از نوع عملكرد اين نهاد دريافت. براي نمونه نهاد آموزش و پرورش مي‌تواند در كتاب‌هاي درسي بخشي را به آموزش حقوق شهروندي و آموزش قوانين راهنمايي و رانندگي به دانش‌آموزان اختصاص دهد تا آنها را از سنين كودكي با اين مسائل آشنا كند و از همان سنين رفتار درست در آنها نهادينه شود. نهاد آموزش و پرورش ما در آموزش رفتار مطلوب به دانش‌آموزان دچار خلأ است و به همين دليل به يك بازنگري جدي در كتاب‌ها و مواد آموزشي دوران ابتدائي، راهنمايي و دبيرستان نياز دارد. بايد آموزش حقوق شهروندي و رفتارهاي مطلوب در چرخه آموزشي قرار گيرد تا آموزش و پرورش بتواند در كنار ساير نهادهاي جامعه‌پذيري رفتارهاي درست را به افراد بياموزد. هر كدام از نهادهاي جامعه‌پذيري بخشي از رفتار مطلوب را به افراد مي‌آموزند و به همين دليل آموزش و پرورش مي‌تواند در كنار خانواده و ساير نهادها از افراد شهرونداني متعهد بسازد كه به حقوق شهروندي و اخلاق مدني آگاهي داشته باشند و خود را ملزم به رعايت قوانين بدانند. اختصاص مباحثي در كتاب‌هاي درسي به حقوق شهروندي و عمل به قوانين، حداقل كاري است كه آموزش و پرورش مي‌تواند در راستاي عمل كردن به اين وظيفه مهم خود انجام دهد.
با توجه به اينكه آموزش و پرورش ما تاكنون در عمل به اين مسئوليت خود چندان موفق نبوده به همين دليل برنامه‌هاي آموزشي آن احتياج به بازنگري دارند و بايد بسياري از مفاهيم جديد كه در جامعه در حال شكل‌گيري هستند در اين نهاد مورد توجه قرار گيرند.
روزنامه آرمان
صدای معلم، صدای شما
با ارائه نظرات، فرهنگ گفت‌وگو و تفکر نقادی را نهادینه کنیم.